T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ABD ULUSLARARASI TİCARET BÖLÜMÜ GÜMRÜK MEVZUATI - I DOÇ. DR.

Transkript

1 T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ABD ULUSLARARASI TİCARET BÖLÜMÜ GÜMRÜK MEVZUATI - I DOÇ. DR. BEKİR GÖVDERE DAHİLDE VE HARİÇTE İŞLEME REJİMİ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MUHAMMET ÖLMEZ ISPARTA, 2012

2 İÇİNDEKİLER... i DAHİLDE VE HARİÇTE İŞLEME REJİMİ Dahilde İşleme Rejimi... Dahilde İşleme Rejiminin Temel Amaçları... DAHİLDE İŞLEME REJİMİ SİSTEMLERİ... İthalatta Şartlı Muafiyet Sistemi... Geri Ödeme Sistemi... 1 DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ TALEPLERİ... DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDA BAZI KAVRAMLAR... 2 DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ... HARİÇTE İŞLEME REJİMİ... 3 HARİÇTE İŞLEME İZİN BELGESİ KAPATILMASI... 4 KAYNAKÇA... i

3 DAHİLDE VE HARİÇTE İŞLEME REJİMİ Dahilde İşleme Rejimi (DİR) DİR, ihracatçılara, ihraç mallarında kullanılmak kaydıyla dünya piyasa fiyatlarından hammadde sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir teşviktir. Rejim, ihraç ürünlerinin üretiminde kullanılan, ithalatı vergiye tabi ürünlere yönelik esasları belirlemektedir. Dahilde İşleme Rejimi 1980 yılından itibaren uygulanmaya başlanan İhracata Yönelik Kalkınma stratejisine bağlı olarak düzenlenen İhracatı Teşvik Mevzuatının, Gümrük Birliği çerçevesinde, ülkemiz ekonomisi ve dış ticareti de dikkate alınarak AB'nin Gümrük Koduna uygun hale getirilmesi yoluyla oluşturulan ve tarihinde yürürlüğe giren bir rejimdir. Dahilde İşleme Rejiminin Temel Amaçları; Ülke içinde dünya fiyatlarından temin edilemeyen, üretimi bulunmayan veya yetersiz olan, istenilen kalitede olmayan eşyanın gümrük muafiyetli (Ticaret Politikası Önlemlerine tabi tutulmaksızın) ithaline olanak sağlanması yoluyla girdi maliyetlerini azaltarak ürünlere dünya piyasalarında rekabet gücü kazandırmak yoluyla ihracatı artırmak. Dahilde İşleme Rejimi Ayrıca; a) Üretim ve ticaret hacmini artırmak, b) Katma değer yaratmak, c) İstihdamı artırmak, d) İhraç ürünlerini ve İhraç pazarlarını çeşitlendirmek gibi amaçları sıralanabilir. Dahilde İşleme Rejimi Sistemleri İthalatta Şartlı Muafiyet ve İthalat Esnasında Alınan Vergilerin geri ödenmesi sistemlerinden oluşmaktadır. İthalatta Şartlı Muafiyet Sistemi; Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik firmaların, Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) almak yoluyla, ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin, üretiminde gerekli, hammadde, yarı mamul, mamul ile ambalaj ve işletme malzemelerini, bedelli veya bedelsiz olarak, ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, ithalat sırasında alınması gereken vergi tutarı (vergi+resim+harç+fon) kadar, teminat (para, banka teminat mektubu, hazine bonosu veya devlet tahvili- teminatlar DİİB kapatılıp döviz yurda getirilirken gümrük idarelerinden geri alınır) vermek kaydıyla, gümrük muafiyetli olarak İthal edebilmesidir. Geri Ödeme Sistemi; Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik firmaların, serbest dolaşıma girmiş (vergileri ödenmiş) bir eşyayı, işlem görmüş ürünler şeklinde, DİİB kapsamında, üçüncü ülkelere ihraç etmelerinden sonra, ithalat esnasında ödemiş oldukları vergileri (gümrük vergisi, fon, KDV gibi), geri almalarıdır. Dahilde İşleme Rejiminden yararlanmak isteyen firmaların, İleri ve kapsamlı işlemler için Dış Ticaret Müsteşarlığından Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB), Basit işlemler için gümrük idarelerinden Dahilde İşleme İzni (Dİİ) almaları gerekmektedir. 1

4 Dahilde İşleme İzin Belgesi talepleri; a) İthal eşyanın işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanıldığının tespitinin mümkün olması, b) Yerli üreticilerin temel ekonomik çıkarlarına madde politikası açısından zarar vermemesi, c) Faaliyetlerin katma değer yaratması ve kapasite kullanımını artırması, d) Firmanın daha önce aldığı belgeler kapsamındaki performansı,kriterlerine göre değerlendirilmektedir. Yurt içi alımlar (Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithalatın yanında) Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi firmaların ihraç edecekleri ürünlerin üretiminde kullanılan girdileri yurt içinden KDV ödemeksizin almaları olanağı sağlanmıştır (ithalat yerine yurt içi alımların özendirilerek döviz kaybının önlenmesi amacıyla). Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında, işlem görmüş ürün olarak ihraç edilmek kaydıyla,şeker hububat alımlarının, Türkiye Şeker Fabrikaları ve Toprak Mahsulleri Ofisinden dünya fiyatlarından alınabilmesi sağlanarak, yurt içinden hammadde teminin kolaylaştırılması ve bu kuruluşların teşvik edilmesi amaçlanmıştır. Dahilde İşleme Rejimi kapsamında bazı kavramlar; Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ihracat; ihracat taahhüdünün İhracat Rejimi Kararı, Yönetmelikleri ve Gümrük Mevzuatı çerçevesinde gümrük hattından bir üçüncü ülkeye veya serbest bölgelere çıkması demektir. İhracat bedelleri Kambiyo Mevzuatı ile getirilmektedir. a) Serbest dolaşımda bulunan eşya- milli, millileştirilmiş mal, b) İşleme faaliyeti; eşyanın üretilmesi, montajı, yenilenmesi, tamir edilmesi, c) İşlem görmüş ürün; işleme faaliyeti sonucu elde edilen ürün, d) Önceden ithalat; Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamındaki girdi ithalatı, e) Eşdeğer eşya; işlem görmüş ürünlerin imalinde ithal eşyanın yerine kullanılacak serbest dolaşımda bulunan eşyayı, f) Vergi; vergi, resim, harç fon gibi bütün mali yükleri, g) İmalatçı ihracatçı; ihraç mamullerini üreten Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi firmayı, h) Aracı ihracatçı; ihracatı yapan belge sahibi olmayan ihracatçıyı, i) Yan sanayici; Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi olmayan ancak belgede taahhüt edilen ürünlerin bir kısmını veya tamamını üreten firmayı tanımlamaktadır. 2

5 Dahilde İşleme İzin Belgesinin; a) Süresi 12 aydır, b) Özel projelerde proje süresi geçerlidir, c) Özel durumlarda (kriz, savaş, doğal afet) orijinal sürenin dörtte biri kadar süre uzatımına gidilir, d) Dahilde İşleme İzin Belgesi işlem bitiminden sonra üç ay içinde kapatılır. İhracat gerçekleşmemişse; a) Üçüncü ülkelerden ithal edilen ürünlerin gümrük vergileri ödenerek kesin ithalatı yapılır. b) İhracat eksik olursa eksik kısma ait ithalat vergileri ödenir. Dahilde İşleme Rejimi Türkiye'de şu anda uygulanan en önemli teşvik sistemidir. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) ve Gümrük Birliği (GB) çerçevesinde doğrudan parasal teşviklerin kaldırılması ile Dahilde İşleme Rejimi, Türkiye'de ihracatı artırmaya yönelik en önemli teşvik haline gelmiştir. Türkiye İhracatının yaklaşık %40'ı Dahilde İşleme Rejimi kapsamında gerçekleştirilmektedir. Hariçte İşleme Rejimi (HİR) Serbest dolaşımdaki eşyanın işlenmek üzere (üretim,montaj,yenileme, tamir) Türkiye gümrük bölgesinden geçici olarak üçüncü ülkeler ihraç edilmesi ve elde edilen ürünün gümrük vergisinden muaf olarak tekrar serbest dolaşıma girmesi koşullarını düzenler. Hariçte İşleme Rejimi kapsamında, a) Hariçte İşleme İzin Belgesi süresi 12 aydır, b) Hariçte İşleme İzin Belgesi için orijinal sürenin 1/2'si kadar, c) Hariçte İşleme İzni için 12 ay daha ek süre verilebilir, d) Gümrük idareleri ihraç edilen ürünün miktar ve değerini kontrol eder, e) İzne tabi mallar için izin belgesi alınması gerekir, f) İhracat vergisi tutarınca teminat alınır. 3

6 Hariçte İşleme İzin Belgesi Kapatılması Hariçte İşleme İzin Belgesi kapsamına giren malların (nihai olarak) Türkiye gümrük bölgesine giriş yapması gerekir. Belgedeki şartlara uygun olarak ihraç edilen eşyanın ithal edilen mamulün üretiminde kullanıldığının tespiti kaydıyla Hariçte İşleme İzin Belgesi taahhüdü kapatılır. Hariçte İşleme İzin Belgesi kapsamında üçüncü ülkede işlenip ithal edilmesi düşünülen mallar Türkiye'ye getirilmezse, bu ürünlerin üretimi için yollanan eşyanın aynen geri getirilmesi gerekir. Aksi taktirde Kambiyo Mevzuatına tabidir. Hariçte İşleme İzin Belgesi kapsamındaki mallar işlem görmeden geri gönderilirse, ihracat ve ithalatı mevzuat çerçevesinde yapılır. KAYNAKÇA Yrd. Doç. Dr. SEYMEN Dilek Aykut. (2010). Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fak. - (30 Ekim 2012). 4