SAĞLIK HUKUKU VE MEVZUATI. Ders 3. Sağlık Hukukunda Sorumluluk ve Sözleşmeler. Öğr. Gör. Hüseyin ARI

Transkript

1 SAĞLIK HUKUKU VE MEVZUATI Ders 3 Sağlık Hukukunda Sorumluluk ve Sözleşmeler

2 Sağlık Hukukunda Sorumluluk Sağlık hukuku aslında sağlık alanında hukuki sorumluluğu ifade eder. Hukuken sorumluluk 2 ye ayrılır. Haksız Fiil Sorumluluğu Sözleşme Sorumluluğu 2

3 Sözleşme Nedir? Sözleşme her zaman mukavele imzalamak anlamına gelmez. Sözleşme aynı zamanda lafzi ilişkileri de içerir. Bununla birlikte lafzi ilişkilerin dışında da sözleşme doğabilir. Örneğin; hasta, hastaneye geldiği andan itibaren hastane-hasta arasında ilişki ve dolayısıyla sözleşme başlamış demektedir. Sözleşmenin başlaması demek, sözleşmenin taraflarına karşılıklı borç (sorumluluk) yükler. Bu bakımından hastanın almış olduğu tedavi karşılığında bedelini ödeme, hastanenin de hastaya tıbbi hizmet verme borcu doğmaktadır. Aksi halde taraflar karşılıklı olarak veya tek yanlı olarak borcunu ifa etmemiş olur. Bu durumda ise hukuki sorumluluk açısından tazminat ile karşı karşıya kalınması söz konusudur. 3

4 Sağlık Hukukunda Karşılaşılan Sözleşme Türleri Hizmet Sözleşmesi İstisna Sözleşmesi Eser Sözleşmesi Vekalet Sözleşmesi 4

5 Hizmet Sözleşmesi Hizmet sözleşmeleri işçi ile işveren arasındaki sözleşmelerdir. Başlı başına iş hukukun bir konusudur. İşçi açısından iş görme borcunu, işveren açısından ücret ödeme borcunu tesis eder. İşveren ile işçi arasında talimat ilişkisi bulunmaktadır. Sağlık hukuku açısından hizmet sözleşmesi örneğin hastane ile hastane personeli arasında kurulabilir. Tıbbi Tıbbi Olmayan Tıbbi personele hastane tıp uygulamalarını neden, nasıl tatbik edeceği konularında hizmet sözleşmesine dayanarak talimat veya emir veremez. Ancak; talimat ilişkisi tıp dışı konularda (örneğin mesai saatlerinin düzenlenmesi, nöbet tarihlerinin belirlenmesi) gibi konularda kurulabilir. 5

6 Eser (istisna) Sözleşmesi Eser sözleşmesi borçlar hukukunda tanımlanmış sözleşme türlerinden biridir. Eser sözleşmelerinde taraflar, yapılması beklenen işi sipariş veren ve bu siparişi kabul edenlerden oluşur. Yapılacak iş yapılacak işin niteliği nasıl olacaksa o şekilde sipariş özelliklerine göre yerine getirilmek zorundadır. İşin ne zaman, nasıl bir işçilik ve bedeline ilişkin hususlar sözleşmede yer alır. Sözleşmede yer alması demek yazılı hale getirilmiş olduğu anlamına gelmez çünkü, eser sözleşmelerinin kurulumunda herhangi şekli zorunluluk yoktur. Evlerde yaptırdığımız tamirat işlerinde, havalimanı-otoyol yapım işlerinde eser sözleşmesi geçerlidir. 6

7 Eser (istisna) Sözleşmesi Eser sözleşmeleri satış sözleşmelerinden farklı olarak sözleşmeye konu olan işin yararlanıcının özgün ihtiyaçlarına göre uyarlanmış ve yararlanıcı tarafından özelliklerinin belirlenmiş olmasıdır. Bu bakımdan bir apartmandan daire almak satış sözleşmesinin konusu iken, özel villa yaptırmak eser sözleşmesidir. Sağlık alanında en çok karşılaşılan eser sözleşmeleri plastik cerrahi, platin takılması gibi (kopan el-ayak için) protez göz gibi istenilen özelliklere göre yapılan tıbbi işlerde söz konusu olmaktadır. İstenilen özelliklerde yapılmazsa maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. 7

8 Vekalet Sözleşmesi Bazı hukuki işlemler noter kanalıyla vekalet yerine getirilebilir. Bu bakımından işin görülmesi başka birine bırakılmış olur. Vekaletin verilmesinden sonra vekaleti veren işin nasıl yapılacağına karışmaz. Vekalet sözleşmelerinde taraflar arasında herhangi bir ücret görüşülmemiş olsa bile vekile bir bedel ödenmek zorundadır. Hekim-Hastane ve Hekim-Hasta arasındaki ilişki vekalet sözleşmesi hükümlerine tabidir. Vekalet ilişkisi çerçevesinde hasta hekime tedavi edemediği gerekçesiyle şikayette bulunamaz. Burada hekimin kusuru gerekli özeni göstermesi koşuluyla aranmaz. Hekime suç isnat edilemez çünkü kendisinin şifa buldurma zorunluluğu yoktur. Vekil iş görme borcunu yerine getirememesi (kasten veya ihmalen getirmemesi hariç) durumunda vekaleti veren, vekili suçlayamaz. 8

9 Vekalet Sözleşmesi Vekalet sözleşmesinin eser (istisna) sözleşmesinden farkı sözleşmeye konu olan işin tamamlanma zorunluluğunun olmamasıdır. Bu anlamda vekalet sözleşmesine göre dahiliye hekiminin hastasına şifa buldurma zorunluluğu yokken, plastik cerrahi hekiminin hastasının burnunu nasıl istiyorsa o şekilde yapma zorunluluğu vardır. Vekalet Sözleşmesi Eser Sözleşmesi 9

10 Vekalet Sözleşmesi Çerçevesinde Hastanelerde Sözleşme Türleri 1 Hastane Tam Kabul Sözleşmesi 2 Bölünmüş Hastaneye Kabul Sözleşmesi 3 Hekim Katkılı Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi 10

11 Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi Hastaneye kabul sözleşmesi kurulurken aksi belirtilmedikçe, kendiliğinden tam hastaneye kabul sözleşmesinin kurulduğu kabul edilir. Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi hastane ile hasta arasında kurulur. Hastane, Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi sonucu hastaya karşı hem hasta bakımı hem de tıbbi yardım sorumluluğunu yüklenmiş olur. Hasta Bakımı (Otelcilik) Hasta odalarının temizliği, hastanın temizliği, sterilizasyon, ameliyat sonrası bakımı, tetkiklerin yapılmasını kapsar. Tıbbi Yardım (Tedavi Hiz.) Hekimlik hizmetlerini (muayene, teşhis, cerrahi müdahale) ve diğer tıbbi personel tedavilerini kapsar. 11

12 Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi Hasta, Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi prensipleri çerçevesinde hastane dışından hekimini de tercih edebilir. Hekim tıbbi hatası varsa hekim açısından cezai sorumluluk ve hastane açısından ise tazminat sorumluluğu söz konusudur. Bu açıdan hekim yapmış olduğu tıbbi hatadan dolayı hastanenin tazminat sorumluluğu kusursuz sorumluluğa örnektir. Söz konusu kusursuz sorumluluk hastanenin hekimi istihdam etmiş olmasından kaynaklanan iş hukukunda adam çalıştıranın kusursuz sorumluluğu olarak ifade edilmektedir. 12

13 Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi Ancak; hastane Borçlar Kanunu madde 66/2 de belirtildiği gibi «adam çalıştıran, çalışanını seçerken, işiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve denetimde bulunurken, zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse, sorumlu olmaz» ve Borçlar Kanunu madde 66/3 de belirtildiği gibi «bir işletmede adam çalıştıran, işletmenin çalışma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat etmedikçe, o işletmenin faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür» koşullarını ispatlarsa hekimin tıbbi hatası sonucu olası tazminat cezasını hekime rücu etme hakkına sahiptir. Söz konusu koşullara sırasıyla Gerekli Özenin Gösterilmesi ve Çalışma Organizasyonun Sağlanması denir. Hastanenin rücu edebilmesi için hekim veya diğer tıbbi personel hakkında İş Mahkemesine dava açması gerekmektedir. 13

14 Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi Hastane, gerekli özenin gösterdiğini yasal mevzuata uygun olarak adam çalıştırdığını, düzenli eğitim ve tatbikatları yaptırdığını, rutin denetimleri yaptığını, gerekli uyarıları yaptığını kayıt altına alarak ileri sürebilir. Hastane, çalışma organizasyonu sağladığını yeterli sayıda personel çalıştırdığı, uygun malzemeleri temin ettiğini, iş güvenliği tedbirlerini aldığını veya çalışanların çalışma sürelerinde iş hukukuna aykırılığın olmadığını ileri sürebilir. Hastanenin rücu hakkının olması tazminat ödeme yükümlülüğünü düşürmez. Çünkü; hekim veya bir başka tıp-tıp dışı personeli istihdam eden hastanedir. Rücu hakkının kullanılması da ispat ile mümkündür. Hekim mesleki sorumluluk sigortası yaptırmışsa tazminatı sigorta şirketi öder. 14

15 Bölünmüş Hastaneye Kabul Sözleşmesi Bölünmüş hastaneye kabul sözleşmeleri hastanın hem hastane ile hem tedavisini üstlenecek hekimle ayrı ayrı yapmış olduğu sözleşmelerdir. Bu tür sözleşmeler hekiminin hastane dışından olduğu durumlarda karşılaşılır. Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesinden farklı olarak hasta hastane ile sadece bakımotelcilik hizmetleri konusunda borç ilişkisine girmektedir. Bu tür sözleşmelerde hastanenin kusursuz sorumluluğu bulunmaz. Hastane yalnızca bakım-otelcilik hizmetleri konusu hastaya karşı sorumludur. Ancak; kusurun kaynağı tespit edilemediği durumlarda hekim ile hastanenin müteselsilen sorumlu olduğu kabul edilir. Örneğin; perfüzyon cihazı kullanan KVC hekimi, cihazı kullandığı sırada hastada kalıcı hasara neden olursa sorumlunun kim olduğu grift bir hal alır. 15

16 Hekim Katkılı Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi Hekim Katkılı Sözleşmeleri hastanın hastane ile Hastaneye Tam Kabul Sözleşmesi yapmasının yanı sıra hastane dışından başka bir hekimin sözleşmeye dahil olmasıdır. Hekim Katkılı sözleşmeler ya hastanenin ya da hastanın talebi üzerine hastane dışından tıbbi operasyon veya işlem için hekimin dahil edilmesi halinde gerçekleşir. Her türlü halde de hem hastanenin hem de hastanın onay vermesi gerekir. Bu tür sözleşmelerde hastane hem bakım-otelcilik hem de tıbbi yardım sorumluluğunu üstlenmektedir. Hastane dışından gelen hekim ise yapmış olduğu hatalı işlemleri için cezai sorumluluğu bulunmaktadır. 16

17 Bu sunumdakiler sadece ders notu amaçlı hazırlanmıştır; akademik makalelere kaynak olarak gösterilemez. 17