ONUNCU BÖLÜM DEFTERLERIN TASDİKİ

Transkript

1 ONUNCU BÖLÜM DEFTERLERIN TASDİKİ I-MADDE METNİ: Tasdike Tabi Defterler Madde No 220 -Aşağıda yazılı defterlerin bu bölümdeki esaslara göre tasdik ettirilmesi mecburidir: 1. Yevmiye ve envanter defterleri; 2. İşletme defteri; 3. Çiftçi işletme defteri; 4. İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri; (Basit İstihsal Vergisi defteri dahil) 5 (488 sayılı Kanunun 31/7'nci maddesiyle fıkra kaldırılmıştır.) 6. Nakliyat Vergisi defteri; 7. Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri; 8. Serbest meslek kazanç defteri; 9. (4369 sayılı Kanunun 82/1-b maddesiyle kaldırılmıştır.)(*) 10. (4369 sayılı Kanunun 82/1-b maddesiyle kaldırılmıştır.)(**) 11. (4369 sayılı Kanunun 82/1-b maddesiyle kaldırılmıştır.)(***) Bu kanunla cevaz verilen hallerde yukarıda yazılı olanların yerine kullanılacak olan defterler de tasdike tabi tutulur. (*) 9. (Kaldırılmadan önceki şekli) (2365 sayılı Kanunun 33'üncü maddesiyle eklenen bent) Günlük kasa defteri; (**) 10. (Kaldırılmadan önceki şekli) (2365 sayılı Kanunun 33'üncü maddesiyle eklenen bent) Günlük perakende satış hasılat defteri; (***) 11. (Kaldırılmadan önceki şekli) (4008 sayılı Kanunun 5'inci maddesiyle eklenen bent) Kambiyo senetleri defteri; II-TASDİKİ ZORUNLU DEFTERLER: Gerek Türk Ticaret Kanunu ve gerekse Vergi mevzuatı hükümleri doğrultusunda defter tutma ve tasdik konusunda zorunluluklar bulunmaktadır. Defter tutma ve tasdik zorunlulukları olduğu halde defter tasdik ettirmeyenler veya yasal süresinde bu işlemi yaptırmayanlar güncel mevzuat hükümlerine göre değişik yükümlülüklerle karşı karşıya kalabilmektedirler. Bilindiği üzere, mükellefler tarafından tutulacak defterler ve tasdik zamanları, sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu (TTK) -Vergi Usul Kanunu nda düzenlenmiş bulunmaktadır. Özellikle 01/07/2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Yeni Türk Ticaret Kanunu ile, tutulacak ticari defterler ve tasdik konularına ilişkin esaslı değişiklikler yapılmıştır. Yeni yılda kullanılacak defterler ve bu defterlerin açılış tasdikleri ile geçmiş yılda kullanılan defterlerin kapanış tasdiklerinin yaptırılıp yaptırılmayacağı, yaptırılacaksa süresi vb. konularda açıklama yapılması gereği doğmuştur. A-DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLANLAR:

2 2 213 Sayılı Vergi Usul Kanuna göre aşağıda yazılı gerçek ve tüzel kişiler bu kanunun esaslarına göre defter tutmaya mecburdurlar (VUK, m. 172): 1 -Ticaret ve sanat erbabı; -Ticaret şirketleri; -İktisadi kamu müesseseleri; -Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler; -Serbest meslek erbabı; -Çiftçiler. -İktisadi kamu müesseseleriyle dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler defter tutma bakımından tüccarların tabi oldukları hükümlere tabidirler. B-DEFTER TUTMAK ZORUNDA OLMAYANLAR: 213 Sayılı Vergi Usul Kanuna göre aşağıda yazılı gerçek ve tüzel kişilerin defter tutma mecburiyeti bulunmamaktadır(vuk, m. 173): 2 -Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler, -Gelir Vergisi Kanununa göre kazançları basit usulde tespit edilenler, -Kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu müesseseleri; -Kurumlar vergisinden muaf olan dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler, Yukarıdaki istisna hükümlerinin gelir veya kurumlar vergilerinden muaf olmakla beraber diğer vergilerden birine tabi olan ve bu vergileri götürü usulde tespit edilmeyen mükelleflerin muaf olmadıkları vergiler için tutacakları defterlere şümulü yoktur. C-VUK na GÖRE TUTULMASI ZORUNLU DEFTERLER: 1-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler (VUK, md. 182).: Bütün kurumlar vergi mükellefleri ile birinci sınıf tüccarın tutmak zorunda oldukları defterler şunlardır: -Yevmiye defteri; -Defterikebir; -Envanter defteri (Mevcudat ve muvazene defteri); -Damga vergisi defteri (sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren anonim şirket dışındaki kurumlar, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler). Bu temel defterler dışında mükelleflerin yaptıkları iş türüne göre aşağıdaki defterleri de tutmak zorundadırlar: -İmalat defteri (VUK, m.197), -Kombine imalatta imalat defteri (VUK, m.198), -Bitim işleri defteri(vuk, m.200), 1 Bursa SMMM odası nın internet adresindeki, Prof. Dr. Mehmet YÜCE nin Vergi 2 Bursa SMMM odası nın internet adresindeki, Prof. Dr. Mehmet YÜCE nin Vergi

3 3 -Yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri (VUK, m.207), -Ambar defteri (VUK, m.207), -Çiftçi işletme defteri (VUK, m.213). 2- İşletme Hesabı Esasında Tutulan Defterler (VUK, m. 193): -İşletme hesabı defteri (İşletme hesabını ihtiva eden); 3-Serbest Meslek Erbabınca Tutulan Defterler (VUK, md 210): -Serbest meslek erbabı (Kazanç defteri) defteri, D-TTK ya GÖRE TUTULMASI ZORUNLU DEFTERLER: TTK. 64/3,4. maddesine göre, ticari defter olarak sayılan aşağıdaki defterlerin tutulmasi zorunludur. -Yevmiye defteri, -Defteri kebir, -Envanter defteri, -Pay defteri, -Yönetim Kurulu karar defteri, -Genel kurul toplantı ve müzakere defteri. E-VUK ve TTK YA GÖRE TASDİKİ ZORUNLU DEFTERLER: 1-VUK a Göre Tasdike Tabi Defterler: VUK a göre aşağıda yazılı defterler tasdik ettirilmesi zorunludur; -Yevmiye defteri, -Envanter defteri, -İşletme defteri, -Çiftçi işletme defteri, -İmalat ve İstihsal Vergisi defterleri (Basit İstihsal Vergisi defteri dâhil), -Nakliyat Vergisi defteri; -Yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri; -Serbest meslek kazanç defteri; VUK a göre uygun görülen hallerde yukarıda yazılı defterlerin yerine kullanılacak olan defterler de tasdike tabi tutulur. 3 2-TTK ya Göre Tasdike Tabi Defterler: Hem açılış hem de kapanışı tasdiki zorunlu olan defterler; -Yevmiye Defteri, -Yönetim kurulu karar defteri 3 Bursa SMMM odası nın internet adresindeki, Prof. Dr. Mehmet YÜCE nin Vergi

4 4 Sadece açılış tasdiki zorunlu olan defterler; -Envanter defteri, -Defteri Kebir, -Genel kurul toplantı ve müzakere defteri (Yeterli sayfası varsa onay yok), -Pay defteri (Yeterli sayfası varsa onay yok). 3-VUK ve TTK ya Göre Tutulması Zorunlu ve Tasdike Tabi Defterler Tablo Halinde Şöyle Gösterebiliriz: a-tutulması zorunlu olan defterler: Yeni Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu na göre tutulması zorunlu olan defterler aşağıda tablo halinde gösterilmiştir. 4 TUTULACAK DEFTERLER LİMİTED ŞİRKETLER ANONİM ŞİRKETLER BİRİNCİ SINIF TÜCCARLAR 1-Yevmiye Defteri Zorunlu Zorunlu Zorunlu 2-Defter-i Kebir Zorunlu Zorunlu Zorunlu 3-Envanter Defteri Zorunlu Zorunlu Zorunlu 4-Damga Ver. Defteri Zorunlu Değil (*) Zorunlu Zorunlu Değil (*) 5-Ortak Pay Defteri Zorunlu Zorunlu - 6-Müdür/Müdürler Kurulu Karar - - Defteri Zorunlu 7-Yönetim Kurulu Karar Defteri - Zorunlu - 8-Genel Kurul Toplantı ve - Müzakere Defteri Zorunlu Zorunlu (*) Sürekli damga vergisi mükellefiyeti tesis ettiren limited şirketler ile bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için zorunludur. Not: Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri yeterli sayfası varsa açılışı onayına gerek yoktur. Pay Defteri yeterli sayfasıvarsa açılışı onayına gerek yoktur b-tasdiki zorunlu olan defterler: VUK ve TTK ya göre tasdiki zorunlu olan defterlerin durumlarına ilişkin tablo aşağıdadır: DEFTERLER AÇILIŞ TASDİKİ KAPANIŞ TASTiKİ 1-Yevmiye Defteri Zorunlu Zorunlu 2-Defter-i Kebir (*) Zorunlu - 3-Envanter Defteri (**) Zorunlu - 4-Damga Ver. Defteri Zorunlu - 5-Ortak Pay Defteri Zorunlu - 6-Müdür/Müdürler Kurulu Karar Defteri Zorunlu Zorunlu 7-Yönetim Kurulu Karar Defteri (Kooperatifler dahil) Zorunlu Zorunlu 8-Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri Zorunlu - 4 Bursa SMMM odası nın internet adresindeki, Prof. Dr. Mehmet YÜCE nin Vergi

5 5 (*) Defter-i Kebirin tasdiki TTK ya göre zorunlu, VUK a göre zorunlu değildir. (**) Eski TTK ya göre envanter defterinin de kapanış tasdiki zorunluydu. Ancak, yeni TTK ile, 2013 ve izleyen yıllar için Envanter Defterinin kapanış tasdiki zorunluluğu kaldırılmıştır. 4-Adi ortaklıkta Defter Tasdiki: Adi ortaklıklarda, defterin ortakların tümünün adı belirtilmek suretiyle tasdik ettirilmesi gerekir. Bu defterin işletme defteri veya bilanço esasına göre defter olmasının tasdikin şeklini değiştirmez. Adi ortaklıklarda işletme defteri tutulması halinde, ortakların sayısına göre işletme defteri tastik edilmektedir bildiğiniz üzre adi ortaklıkta kdv ve muhtasar beyannameleri vergi dairesinin verdiği vergi nosu ile geçici vergi ve yıllık gelir vergisi beyannameleri de ortakların şahsi vergi numarasından verilmektedir. Bilanço esasına göre defter tasdik ettirilmiş olsa da deftere tüm ortaklırın isimlerinin yazılması, yani tasdikin tüm ortaklar adına yapılması gerekir. Adi ortaklık halinde faaliyette bulunanlar, gerek şekle gerekse esasa ilişkin ödevler bakımından, vergi idaresine karşı şahsen muhatap ve sorumludurlar. Bu nedenle, ortaklardan sadece biri veya bir kısmı adına tasdik ettirilen defterin geçerliliği kabul edilemez. Bununla beraber, daha önce hesap dönemi bahsinde belirttiğimiz üzere, özellikle, adi ortaklığa dönem içinde yeni ortak alınması veya ortaklardan birinin ayrılması halinde, Danıştay, yeni defter tasdik ettirilmesine gerek bulunmadığı görüşündedir. Aynca, Dördüncü Dairenin tarih, E , K.1975/3529 sayılı bir karannda, ötedenberi ferdi teşebbüs halinde faaliyette bulunan bir kimsenin, I ' den itibaren işine ortak almasına rağmen defterini kendisi adına (ortaklardan biri adına) tasdik ettirmesinin bir şekil noksanı olmakla beraber, re'sen takdiri gerektirrneyeceği şeklinde hüküm verilmiştir. Danıştay'ın bu yönde başka kararları da vardır. 5 Adi ortaklıkta defter tasdiki ile Ilgili Gelir İdaresi Başkanliği Kocaeli Vergi Dairesi Başkanliği nın 23/05/2011 Tarih Ve B.07.1.Gib /8-52 sayılı özelgesinde, aşağıdaki şekilde görüş belirtilmiştir. Konu : DEFTER TASDİKİ: Başkanlığımıza vermiş olduğunuz ilgide kayıtlı özelge talep formu ile; öteden beri... Vergi Dairesi Müdürlüğünde adi ortaklıktan dolayı kayıtlı iken tarihi itibariyle ortaklık faaliyetinize son vererek tarihinden itibaren şahıs olarak aynı faaliyetinizden dolayı mükellefiyet tesisinizin yapıldığını, ortaklıktan dolayı Bilanço esasına göre defter tuttuğunuzu, şahıs olarak ise işletme hesabı esasına göre defter tuttuğunuzu belirterek işletme hesabı esasına göre defter tutup tutamayacağınız hususunda görüş talep etmiş bulunmaktasınız. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 176 ncı maddesinde tüccarların, defter tutma bakımından iki sınıfa ayrıldığı, I inci sınıf tüccarların, bilanço esasına göre, II nci sınıf tüccarların, işletme hesabı esasına göre defter tuttukları hüküm altına alınmış, "İkinci Sınıf Tüccarlar" başlıklı 178 inci maddesinde, " Aşağıda yazılı tüccarlar II'nci sınıfa dahildirler: 5 Özbalcı a.g.e.s.519

6 'inci maddede yazılı olanların dışında kalanlar; 2. Kurumlar Vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilenler. Yeniden işe başlayan tüccarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar II'nci sınıf tüccarlar gibi hareket edebilirler." hükmüne yer verilmiştir. Öte yandan, mezkur Kanunun " Sınıf Değiştirme" başlıklı 180 inci maddesinde ise; "(II)'nciden (I)'inciye geçiş: İş hacmi bakımından II'nci sınıfa dahil tüccarların durumları aşağıda yazılı şartlara uyduğu takdirde bunlar bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlıyarak I'inci sınıfa geçerler. 1. Bir hesap döneminin iş hacmi 177'nci maddede yazılı hadlerden % 20'yi aşan bir nispette fazla olursa, veya; 2. Arka arkaya 2 dönemin iş hacmi 177'nci maddede yazılı hadlere nazaran % 20'ye kadar bir fazlalık gösterirse." hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer alan hükümlere göre, aynı yıl içerisinde adi ortaklıktan dolayı faaliyetinizi terk ettikten sonra şahıs olarak yeniden işe başlamanız nedeniyle ikinci sınıf tüccar olarak işletme hesabı esasına göre defter tutmanız mümkün bulunmaktadır. Ancak faaliyetinize başladığınız tarihinden sonra iş hacminizin 177 nci maddenin 1 nci bendinde belirlenen tutarı, 180 inci maddede belirtildiği şekilde aşması halinde tarihinden itibaren bilanço esasına göre defter tutmanız gerekeceği tabiidir. F-DEFTER TASDİK ETTİRMEMENİN VEYA SÜRESİNDE TASDİK ETTİRMEMENİN YAPTIRIMI : a-türk Ticaret Kanunu Yönünden: Yeni TTK nın 562. maddesine göre, tasdiki zorunlu bulunan (açılış-kapanış) defterlerin tasdikini süresinde yaptırmayanlara (hiç yaptırmayanlar da dahil) 4.000,00 TL idari para cezası uygulanacaktır. b-vergi Usul Kanunu Yönünden: Açılış ve ara tasdikin kanuni süresini izleyen ay /izleyen yılın Ocak ayı) içinde (ek süre) yaptırılması halinde, tasdikin süresi içerisinde yaptırıldığı kabul edilir ve sadece Vergi Usul Kanunun 352/II 6. maddesi uyarınca ikinci derece usulsüzlük cezası kesilir. Kanuni ve ek süreler geçtikten sonra tasdik ettirilen defterler hiç tasdik ettirilmemiş kabul edilir; VUK nun 30/3. maddesine göre mükellefin dönem matrahı re sen takdir edilir ve aynı Kanunun 352/I. Maddenin 2 ve 8. bentlerine göre iki kat birinci derece usulsüzlük cezası kesilir. G-DEFTERLERİN KAPANIŞ TASDİKİ : 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 220 nci maddesinde, yevmiye ve envanter defterleri, işletme defteri, çiftçi işletme defteri, imalat ve istihsal vergisi defterleri (Basit İstihsal Vergisi

7 7 defteri dahil), nakliyat vergisi defteri, yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri, serbest meslek kazanç defterinin kanunda yer alan esaslara göre tasdik ettirilmesinin mecburi olduğu hükme bağlanmıştır. Eski Türk Ticaret Kanununun 70 nci maddesinin son fıkrasında, "Yevmiye defteri yeni senenin en geç Ocak ayı sonuna kadar notere ibraz edilip son kaydın altına noterce (Görülmüştür) sözü yazılarak mühür ve imza ile tasdik ettirilmek şarttır." hükmü, envanter defterine ilişkin olarak 72 nci maddenin dördüncü fıkrasında ise, "...Noterin yapacağı muamele hakkında 70 inci maddenin son fıkrası tatbik olunur..." hükmü yer almaktadır. Yevmiye defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar, yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı ise izleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna kadar notere yaptırılır.(6102 s.ttk.md.64/3) Defterlerin kapanış kaydı yapılmaması ile ilgili cezai hüküm, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu nun 562.nci maddesinde lira olarak düzenlenmiştir. Yukarıda yer alan hükümlere göre, defterlere kapanış tasdiki yaptırılması Türk Ticaret Kanununda yer alan bir zorunluluk olup, sadece yevmiye ve envanter defterleri için söz konusudur. Ancak, ticari defterlerin kapanış tasdikinin yapılmasına ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanununda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.(gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı nın 05/07/2011 tarih ve B.07.1.GİB sayılı özelgesi.)