İlgili Kanun / Madde 4857 S. İşK. /18-21

Transkript

1 T.C YARGITAY 22. HUKUK DAİRESİ Esas No. 2017/40952 Karar No. 2017/22871 Tarihi: İlgili Kanun / Madde 4857 S. İşK. /18-21 SENDİKANIN ASIL İŞVEREN ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNİN MUVAZAALI OLUP OLMADIĞININ TESPİTİNİ DAVA YOLUYLA İSTEMESİNDE HUKUKİ YARARININ BULUNDUĞU ÖZETİ 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 106. maddesinde tespit davası yoluyla mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesinin talep edilebileceği, tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunması gerektiği ve maddi vakıaların, tek başına tespit davasının konusunu oluşturamayacağı hususları düzenlenmiştir. Tespit davasında, sadece tespit hükmü verilebilir. Tespit davasında verilen karar ile hukuki ilişkinin varlığı veya yokluğu kesin olarak tespit edilir. Bir tespit davasının kabule şayan olabilmesi için, kanunla belirtilen istisnalar dışında bu davanın konusunu oluşturan hukuki ilişkinin var olup olmadığının mahkemece hemen tespit edilmesinde davacının güncel bir hukuki yararının bulunması gerekir. Davacının hukuki ilişkinin derhal tespitinde hukuki yararının varlığı için öncelikle davacının bir hakkı veya hukuki durumu güncel halihazır ve ciddi bir tehditle 1108

2 karşı karşıya olması gerekir. Bu tehdit çoğunlukla davalının davranışları ile ortaya çıkar. Bu tehdidin davacı için bir tehlike oluşturabilmesi, bu tehdit sebebiyle, davacının hukuki durumunun tereddüt içinde olmasına ve bu hususun davacıya zarar verebilecek nitelikte bulunmasına bağlıdır sayılı Kanun'un 26. maddesinde de, sendikaların, çalışma hayatından, mevzuattan, örf ve adetten doğan uyuşmazlıklarda işçi ve işverenleri temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahip olduğu ifade edilmiştir. Anılan durumda sendikaların kollektif nitelikli bir temsili söz konusudur (..., Fevzi: Sendikalar Hukuku, , s.225) sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Topluluk Davası başlıklı 113. maddesine göre de Dernekler ve diğer tüzel kişiler, statüleri çerçevesinde, üyelerinin veya mensuplarının yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini korumak için, kendi adlarına, ilgililerin haklarının tespiti veya hukuka aykırı durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarının ihlal edilmesinin önüne geçilmesi için dava açabilir. Bu açıklamalara göre, inceleme konusu davada işçilerin muvazaalı çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespitine göre iş yerlerinde çoğunluğun sağlanıp sağlanmadığı, yetki tespiti, iş kolu tespitleri ve toplu iş sözleşmesi imzalanması ile üye işçilerin alacak davası açma aşamalarında sendikanın bir kısım hak ve yetkilerinin bulunduğu bilinmektedir. Bu durumlar gözetildiğinde davacının iş müfettiş raporuna karşı itiraz hakkı yok ise de HMK 106 ve 113. maddeleri çerçevesinde bu tür bir dava açmakta güncel hukuki yararının mevcut olduğunun kabulü gerekir. Mahkemece davanın esasına girilerek hüküm kurulması gerekirken yazılı gerekçe ile davanın usulden reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir. DAVA: Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu 1109

3 anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü: Davacı İsteminin Özeti: Davacı vekili; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı'nın,... Kamu Hastaneleri... Genel Sekreterliğine bağlı 11 sağlık tesisinde ihale ile iş alan alt işveren şirkette müfettişler aracılığı ile yaptığı incelemede, ilişkinin muvazaalı (kanuna aykırı) olmadığı yönünde rapor hazırladığını, raporun Türkiye... Kurumu Genel Müdürlüğü... Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğünün tarih ve sayılı yazısı ile tarihinde sendikalarına tebliğ edildiğini, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü... Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü nün tarih ve sayılı asıl işveren... Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği ne bağlı 11 Sağlık Tesisinde Genel Sekreterlik tarafından ihale edilen ve alt işveren... Sağlık Bilgi İşlem A.Ş. tarafından ihale edilen Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni Hizmet Alımı hizmetleri işinin... Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği ne bağlı 11 Sağlık Tesisi (... Devlet Hastanesi, Beyhekim Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi,... Devlet Hastanesi,... İlçe Devlet Hastanesi,... İlçe Devlet Hastanesi, Prof. Dr,... Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi,... İlçe Devlet Hastanesi, Dr Devlet Hastanesi,... Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi,... Numune Hastanesi ve... İlçe Devlet Hastanesi) için asıl işveren alt işveren arasındaki ilişkinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi tarafından düzenlenen inceleme raporuna karşı itirazlarının kabulü ile bu inceleme raporunun iptali ve alt işveren asıl işveren arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı Cevabının Özeti: Davalı vekili; açılan davayı kabul etmediklerini, dava dilekçesinde belirtilen taleplerin yerinde olmayıp reddine karar verilmesi gerektiğini, davacı tarafın 27/10/2015 tarih ve 3412 sayılı dilekçesi ile müvekkil idare Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ndan dava dilekçesinde de belirttiği iş yerleri ile ilgili olarak 4857 sayılı Kanunun 2. Maddesine göre, asıl işveren-alt işveren ayrımının yapılarak işyerinin bütünlüğü, yapılan işlerin niteliği, işçilerin emir ve talimatları kimden aldığı, mesailerinin kim tarafından belirlendiği, görev dağılımları, izinleri kimin verdiği vs. gibi işverende bulunması gereken yetki ve sorumlulukların kime ait olduğunun anlaşıldığı, 4857 sayılı İş Kanunu 2/6. ve 4857 sayılı Kanunun 3. Maddesine dayanılarak hazırlanan "Alt İşverenlik Yönetmeliği " uyarınca anılan işyerlerinde ve Şirket arasında yapılan işlerin muvazaalı olduğu yönünde karar verilmesinin talep edildiğini, davalı idarenin söz konusu dilekçe ile ilgili olarak İş Teftiş... Grup Başkanlığına gerekli incelemenin yapılması talimatını verdiğini, İş Teftiş Kurulu tarafından görevlendirilen müfettişlerce dilekçede belirtilen yerlerde gerekli incelemeler yapıldıktan sonra tarihli inceleme raporu ile, "4857 sayılı İş Yasasının 2 ve 3 üncü maddeleri İle Alt İşverenlik Yönetmeliği 1110

4 hükümlerine göre Beyhekim Devlet Hastanesi... adresinde kurulu ve... Sağlık Bilgi İşlem A.Ş. işverenliğince sürdürülmekte olan... Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğine bağlı 11 Sağlık Tesisinde Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni Hizmet alımı işinde sürdürülen teftişte, asıl işveren... Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği ile alt işveren... Sağlık Bilgi İşlem A.Ş. arasındaki alt işverenlik ilişkisinin alt işverenin yerine getirdiği işin asıl işe yardımcı iş olması ve sözleşmenin personel temin sözleşmesi niteliği taşımaması nedeniyle 4857 sayılı iş yasasının 2 ve 3. Maddeleriyle Alt İşverenlik Yönetmeliği hükümlerine uygun olduğu dolayısıyla muvazaalı olmadığı sonucuna varıldığını savunmuştur. Mahkeme Kararının Özeti: İlk derece mahkemesi tarafından, kanun koyucunun ayrıntılı şekilde iş kanunu madde 3/2 fıkrasında muvazaanın tespitine ilişkin iş mahkemesine itiraz yolunu düzenlediği ancak muvazaa bulunmadığına ilişkin tespit konusunda itiraz yolu getirmediği, davacı sendika açısından dava konusu yapılan olayda hukuki yarar söz konusu olmadığı bu nedenle genel hükümler çerçevesinde de... Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğine bağlı 11 sağlık tesisinde yapılan ihale sonucunda yürürlüğe giren hizmet alımına ilişkin işlemlerin muvazaalı olduğunun tespitinin davacı sendika tarafından ileri sürülmesinin mümkün bulunmadığı gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir. İstinaf Başvurusu: İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur. Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti: Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir. Temyiz: Kararı davacı vekili temyiz etmiştir. Gerekçe: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 106. maddesinde tespit davası yoluyla mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesinin talep edilebileceği, tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunması gerektiği ve maddi vakıaların, tek başına tespit davasının konusunu oluşturamayacağı hususları düzenlenmiştir. Tespit davasında, sadece tespit hükmü verilebilir. Tespit davasında verilen karar ile hukuki ilişkinin varlığı veya yokluğu kesin olarak tespit edilir. Bir tespit davasının kabule şayan olabilmesi için, kanunla belirtilen istisnalar dışında bu davanın konusunu oluşturan hukuki ilişkinin var olup olmadığının mahkemece 1111

5 hemen tespit edilmesinde davacının güncel bir hukuki yararının bulunması gerekir. Davacının hukuki ilişkinin derhal tespitinde hukuki yararının varlığı için öncelikle davacının bir hakkı veya hukuki durumu güncel halihazır ve ciddi bir tehditle karşı karşıya olması gerekir. Bu tehdit çoğunlukla davalının davranışları ile ortaya çıkar. Bu tehdidin davacı için bir tehlike oluşturabilmesi, bu tehdit sebebiyle, davacının hukuki durumunun tereddüt içinde olmasına ve bu hususun davacıya zarar verebilecek nitelikte bulunmasına bağlıdır sayılı Kanun'un 26. maddesinde de, sendikaların, çalışma hayatından, mevzuattan, örf ve adetten doğan uyuşmazlıklarda işçi ve işverenleri temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahip olduğu ifade edilmiştir. Anılan durumda sendikaların kollektif nitelikli bir temsili söz konusudur (..., Fevzi: Sendikalar Hukuku, , s.225) sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Topluluk Davası başlıklı 113. maddesine göre de Dernekler ve diğer tüzel kişiler, statüleri çerçevesinde, üyelerinin veya mensuplarının yahut temsil ettikleri kesimin menfaatlerini korumak için, kendi adlarına, ilgililerin haklarının tespiti veya hukuka aykırı durumun giderilmesi yahut ilgililerin gelecekteki haklarının ihlal edilmesinin önüne geçilmesi için dava açabilir. Bu açıklamalara göre, inceleme konusu davada işçilerin muvazaalı çalıştırılıp çalıştırılmadığının tespitine göre iş yerlerinde çoğunluğun sağlanıp sağlanmadığı, yetki tespiti, iş kolu tespitleri ve toplu iş sözleşmesi imzalanması ile üye işçilerin alacak davası açma aşamalarında sendikanın bir kısım hak ve yetkilerinin bulunduğu bilinmektedir. Bu durumlar gözetildiğinde davacının iş müfettiş raporuna karşı itiraz hakkı yok ise de HMK 106 ve 113. maddeleri çerçevesinde bu tür bir dava açmakta güncel hukuki yararının mevcut olduğunun kabulü gerekir. Mahkemece davanın esasına girilerek hüküm kurulması gerekirken yazılı gerekçe ile davanın usulden reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir. Sonuç: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgilisine iadesine, tarihinde oybirliğiyle karar verildi. 1112