BAŞ ve BOYUN KANSERLERİ Prof.Dr.İrfan PAPİLA. BaĢ Boyun Kanserleri

Transkript

1 BAŞ ve BOYUN KANSERLERİ Prof.Dr.İrfan PAPİLA BaĢ Boyun Kanserleri

2 NAZOFARENKS Kafa tabanının hemen altında ve burnun gerisinde kuboit bir yapıdır. (postnazal boģluk,epifarenks) Ön :Nazal kavite arka kısmı ve nazal septum Arka:Farenks mukozası Üstte:Farenks mukozası ve Sfenoid sinüs Altta:YumuĢak damak oluģturur.

3 NAZOFARENKS

4 NAZOFARENKS Normal NF mukozasında -Silyalı epitel -Bazal membran Lenfoid doku Arterleri: Karotis eksterna nın dalları olan -Assendan farengeal arter -Pterigoid kanal arteri(vidian arter) -Sfenopalatin arter Venleri: Farengeal pleksus aracılığı ile internal juguler vene dökülür. Lenfatikler:Drenajda görevli 3 ana yol 1-Retrofarengeal lenf nodları 2-Jugulodigastrik lenf nodları 3-Derin servikal lenf nodları

5 NAZOFARENKS CA ve EBV NF kanseri EBV ile yakın iliģkidedir.ebv geni indifferansiye karsinomlu hastaların biyopsilerinde %100 bulunur. EBV ve serolojisi,nf kanseri açısından yüksek riskli popülasyonlarda tarama/erken tanı amacıyla ve ayrıca tüm NF kanserli hastalarda hastalığın gidiģini izleme amacı ile kullanılabilir.

6 NAZOFARENKS CA yaģ ve yaģ arası pik yapar SEMPTOMLAR: En sık görülen :BOYUNDA KİTLE %60-87 ilk şikayet Ayrıca: Burun tıkanıklığı Burun akıntısı Kulak Ağrısı Çınlama Seröz Otit Proptozis Kranial sinir tutulumu

7 NAZOFARENKS CA

8 BOYUN LENFATĠK ZĠNCĠRĠ EN SIK RASTLANAN SEMPTOM: BOYUNDA KĠTLE 1- Occipital 2- Mastoid 3- Parotis 4- Submandibuler 5- Submental 6- Fasyal 7- Sublingual (not in picture) 8- Retrofarengeal(not in picture) 9- Lateral servikal 10-Anterior servikal Lenf nodları

9 Boyun Lenfatikleri Boyun lenf düğümleri birbirleriyle birleģerek bir zincir meydana getirir ve ilgili sahayı drene eder.böylece enflamatuar veya tümoral bir invazyona karģı bir bariyer oluģtururlar. Bu bariyerler 3 etapda incelenir ve infeksiyöz olsun, tümöral olsun patolojileri uzunca zaman klavikula üstünde tutmaya yarar

10 Boyun Lenfatikleri Bu 3 Lenfatik Bariyer : 1-Waldeyer lenfatik halkası olan farengotonsiller bölgedir.bir seri tonsiller ve mukozadaki lenfoid oluģumlar bu ilk farenks bariyerini oluģturur.

11 Boyun Lenfatikleri 2- Boynun satellit lenf düğümleri halkasıdır ve horizontal yüzeyel zincir olarak anılır. Önden arkaya: Submental Submandibuler Parotis Retroaurikuler Oksipital nodülleri kapsar

12 Boyun Lenfatikleri 3- Boyun derin lenf düğümleri zinciri olup vertikal olarak jugularis interna veni boyunca sıralanır ve baģlıca üst, orta, alt gruplar Ģeklinde bulunur. Ġlk iki defans yetersiz kaldığında görev yapar

13 BOYUN LENFATİK ZİNCİRİ

14 SUBMENTAL BÖLGE Boyun palpasyonu

15 SUBMANDĠBULER BÖLGENĠN BĠMANUEL PALPASYONU Boyun palpasyonu

16 Boyun palpasyonu TĠROĠD GLAND

17 SUPRASTERNAL BÖLGE Boyun palpasyonu

18 Boyun palpasyonu SUBMANDĠBULER BÖLGE

19 SOL LATERAL BOYUN PALPASYONU Boyun palpasyonu

20 Boyun palpasyonu SUPRAKLAVĠKULER BÖLGE

21 NAZOFARENKS CA En Sık Tutulan Lenf Bezleri -Jugulodigastrik -Üst posterior servikal -Parafarengeal lenf bezleridir. En sık tutulan kranial sinirler:v ve VI. Sinir NF tümörlerinin kraniyuma geçiģinde en zayıf noktalar; -Foramen Lacerum -Foramen Ovale

22 Nazofarenksin kafa tabanındaki foramenler ile olan iliģkisi

23 NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI ÖNE DOĞRU YAYILIM -Nazal BoĢluk ve etmoid hücrelere doğru -Lamina cribroza tarafına uzanım ve ant. kranial fossa infiltrasyonu -Pterigopalatin fossa uzanımı ile orbita tutulumu -Anterolateral uzanım ile infratemporal fossa ve yanak tutulumu

24 NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI AġAĞI YAYILIM : -YumuĢak damak,sert damak,palatum arkusları ve dil köküne kadar uzanım olabilir. -NF kanserinin en seyrek yayılma yoludur

25 NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI ARKA VE YANLARA YAYILIM -NF kanserinin en sık görülen ve en önemli yayılım yoludur. -retrofarengeal boģluk,prevertebral fasya -yanlarda pterigoid kas infiltrasyonu ağzın açılmasına engel olur. -Stiloid kas arka iç kısma doğru yayılım ve ĠCA,Ġnt. Juguler ven,ix,x,xi kafa çiftlerinin tutulumu -Retromandibuler ve burdan prevertebtal fasya ve sempatik pleksus tutulumu:horner Send.

26 NAZOFARENKS CA TOPOGRAFĠK YAYILIMI YUKARI YAYILIM -Sıklıkla Fasyanın zayıf olduğu Foramen Lacerumdan ilk lrak kavernöz sinüse uzanır. -VI. Kraniyal sinir trasesi uzunluğu sebebi ile sıklıkla ilk tutulan sinirdir. -III.,IV.,V.,VI. Sinirlere ait semptom kompleksleri ve değiģik kombinasyonlar

27 NAZOFARENKS CA UZAK METASTAZ NF karsinomu diğer baģ boyun tümörlerinden daha çok Hematojen metastaz geliģme eğilimi vardır Ülkemizde uzak metastaz insidansı: %20 -Kemik metastazı %54 (ENSIK) -Akciğer %26 -Karaciğer %24 Metastazların %82 si ilk 2 yıl içinde görülmektedir.

28 MR görüntüsü NAZOFARENKS CA İlerlemiş bir nazofarenks karsinomunun

29 Juvenil nazofarengeal anjiofibrom(jna) NAZOFARENKS CA

30 NAZOFARENKS CA Jüvenil nazofarengeal anjiofibrom (JNA) MR (A) ve BT (B) görünümü

31 NAZOFARENKS CA PATOLOJĠ Gençlerde : Ġndifferansiye Tip Ġleri yaģda : Keratinize Tip Sık 1991 Shanmugaratnam tarafından yapılan WHO sınıflaması: WHO-I:Yassı Hücreli Karsinom WHO-II:Nonkeratinize Karsinom a:ġyi differansiye nonkeratinize b:ġndifferansiye karsinom

32 NAZOFARENKS CA TNM SINIFLAMASI AJCC (American Joint Committee on Cancer) UICC (Union Internationale Contre le Cancer) To: T ye ilikģin kanıt yok T1: T nazofarenks içinde sınırlı T2: T orofarenks ve/veya nazal fossa yumuģak dokusuna uzanmıģ T2a:Parafarengeal uzanım yok T2b:Parafarengeal uzanım var T3: T kemik yapı ve/veya PNS lere invaze T4: Ġntrakranial uzanım,kranial sinir, orbita, Ġnfratemporal fossa, hipofarenks tutulumu mevcut

33 NAZOFARENKS CA TNM SINIFLAMASI No :Lenf nodu tutulumu yok N1 :Supraklavikuler fossa üzerinde en büyüğü <6 cm ipsilateral lenf nod(lar)ı N2 :Supraklavikuler fossa üzerinde en büyüğü <6 cm bilateral lenf nod(lar)ı N3 : Lenf nod(lar)ında metastaz N3a:En büyüğü >6 cm N3b:Supraklavikuler fossada

34 NAZOFARENKS CA TNM SINIFLAMASI Mo :Uzak metastaz yok M1:Uzak metastaz var

35 NAZOFARENKS CA EVRELEME EVRE I : T1 No EVRE II: T2 No EVRE III: T1-3 N1 T3 No EVRE IV: T4 No-1 To-4 N3 To-4 N2 Tx NX M1

36 NAZOFARENKS CA TEDAVĠ NF kanser tedavisinde cerrahinin yeri sınırlıdır.gerek primer gerekse boyun metastazlarının tedavisinde birinci seçenek: RADYOTERAPİ RT sonrası geliģen primer ve boyun bölgesindeki rekkürenslerde bazı seçilmiģ hastalara kurtarma (Salvage) tedavisinde cerrahinin yeri bulunmaktadır.

37 RADYOTERAPĠ KOMPLĠKASYONLARI BaĢ boyun kanserlerinde uygulanan RT sonrası görülebilen olası komplikasyonlar: -Deri ve mukozada : Ülserasyon, Kanama Nekroz -Akut tükrük bezi nekrozu :Ağız Kuruluğu -Görme Kaybı (Unilateral/Bilateral) -ĠĢitme Kaybı (Koklear Radyotoksisite) -Trakeostomi gerekebilen solunum güçlüğü

38 DĠL Kısmen oral kavitede kısmen farenkste yer alan, hareketli,mukoza ile örtülü müsküler bir organ. Hareketsiz halinde oral kavitenin hemen hemen tamamını kaplar

39 Dilin Fonksiyonları Çiğneme Tat alma Yutma KonuĢma Oral temizlik

40 Dilin Anatomik Bölümleri Dil kökü Corpus Apex Dil sırtı İnferior yüzey

41 Dilin Anatomik Bölümleri

42 Dilin Tat Duyusu Apex-tatlı Lateral kenarlartuzlu Arka kısım-ekģi ve acı

43 Dilin Kasları Ekstrensek Kaslar - ĠĢlevleri -M. Genioglossus - Dili öne aģağı çeker -M. Hyoglossus - Dil kökünü aģağıarkaya -M. Styloglossus - Dili arka-yukarı çeker (emme-yutma) -M. Palatoglossus - İsthmus faucium u daraltır.

44

45 Dilin Kasları Ġntrensek Kaslar - ĠĢlevleri -Superior longitüdinal dili -Ġnferior longitüdinal arkaya -Transvers -Vertikal Dil ucunu yukarı kaldırır, arkaya çeker Dil ucunu aģağı, dili çeker Dili kalınlaģtırır, dil ucunu sivriltir Dili inceltir

46

47 Dilin Ġnervasyonu Motor inervasyon -M. Palatoglossus (X) dıģında tüm dil kasları hypoglossus siniri tarafından inerve olur. Duyusal inervasyon -Anterior 2/3: Genel Duyu: N. Lingualis (V3) Tat: Chorda Tympani (VII) -Posterior 1/3: Genel Duyu: N.Glossopharyngeus Tat: N.Glossopharyngeus

48 Dilin Ġnervasyonu

49 Dilin Kanlanması Dilin Arterleri -a. lingualis (a. carotis externa) -a. dorsalis linguae -a. profunda linguae -a. sublingualis -a. palatina ascendens (a. facialis) -a. pharyngica ascendens (a. carotis ext)

50 Dilin venöz dolaģımı Dilin Venöz Drenajı -v. dorsalis linguae -v. profunda linguae -v. sublingualis

51 Dilin Lenfatik Drenajı Arka 1/3-üst derin servikal lenf nodları Ön 2/3: medial kısmı-alt derin servikal lenf nodları lateral kısmı-submandibular lenf nodları Dil ucu-submental lenf nodları Dilin arka 1/3 lük kısmının ve orta hatta yakın kısmının lenfatik drenajı bilateraldir!

52 Dil Ca Dil Ca ların dörtte üçü dilin corpus undan çıkar. Dil Ca ların %97 si SCC. Infiltratif/ekzofitik En yüksek insidans: dekad

53 Dil Ca

54 Dil Ca En sık dilin 1/3 orta bölümü lateralinden Oral kavite Ca ları arasında en sık boyun met dil Ca da Hastalar baģvurdukları anda % 60 boyun met mevcut.

55 DĠL Ca ve CERRAHĠ Cerrahide ulaģım yolu ve rezeksiyon Ģekilleri: -Transoral ulaģım ve transoral rezeksiyon -Transmandibuler ulaģım(mandibuler osteotomi) -Transservikal transoral ulaģım ve pullthrough rezeksiyon -Mandibulektomi ile klasik çene-boyun lezyonunun rezeksiyonu (Komando)

56

57

58

59

60 DUDAK Üst,Alt ve Kommisur olmak üzere 3 anatomik bölgede incelenir. Dudaklar içeride mukoza dıģarda cilt ile kaplı orbikularis kasından oluģmuģlardır. Cilt ile mukoza arası geçiģ hattı vermillon olarak adlandırılır.

61 DUDAK Arteryal Kanlanması: Fasyal arter-----labial arter Ġnnervasyonu: Motor: N.fasyalis Duysal: N. Trigeminalis Lenfatik Drenaj: Üst ve alt dıģ 1/3 kısım aynı taraftaki submandibuler lenf ganglionuna Alt dudak orta kısım submental bölgeye Üst dudak orta kısım parotis içi ve preaurikuler lenf ganglionlarına drene olur

62 DUDAK Ca En sık rastlanan oral kavite kanseridir. Tüm oral kanserlerin %30 undan fazlası yaģ arası daha sık %99 yassı hücreli karsinom Alt dudakda üste göre daha sık rastlanır( solar ıģınlara daha dik olarak maruz kalması) Alt dudak kanserinin %85 i orta hat ile oral kommisur arasında bulunur.

63

64 DUDAK Ca ve CERRAHĠ Vermilyonektomi:Ġn situ Ca ve premalign displazide mukoza ve submukoza soyularak Derin kas infiltrasyonu gösteren kanserlerde tümörün geniģliğine göre V-W veya rektangüler ensizyon ile dudak,çene veya yanağı içeren tam kat rezksiyon yapılır.

65

66 OROFARENKS KANSERLERĠ Üstte:Sert Damak Altta:Hyoid kemiğe uzanır 4 Bölüme ayrılır: 1-Dil kökü 3-YumuĢak Damak 2-Tonsiller Bölge 4-Farenks Arka Duvar

67 OROFARENKS KANSERLERĠ ETYOLOJİ TÜTÜN-En belirgin etyolojik faktör Alkol HPV E/K: 4/1

68 OROFARENKS KANSERLERĠ DĠL KÖKÜ Dil ön 2/3 deki lezyoların dil köküne göre oranı: 4:1 Ġlk semptom genelde: Üst servikal Kitle Boğazda ağrı, kitle hissi, kulak ağrısı Dil kökü tümörleri ön 2/3 kısımda görülen kanserlere göre daha geç baģvururlar Tm büyüdükçe lenf metastazı sıklaģır Tutulan Ġlk Nod: Jugulodigastrik

69 OROFARENKS KANSERLERĠ Bu bölge tümörleri TONSĠLLER BÖLGE Retromolar üçgene ve yanak mukozasına Medialde dil invazyonu (kötü prognoz) Mandibuler kemik invazyonu (kötü prognoz) yapabilirler Tonsiller fossa yerleģimli tümörler ön plika yerleģimli olanlara göre daha sık lenfatik met. yaparlar

70 OROFARENKS KANSERLERĠ YUMUġAK DAMAK Tamama yakını damak ön yüzünde görülür. Lezyon geniģledikçe tonsiller plika ve dil bölgesine,lateralde nazofarenks bölgesine uzanır. Digastrik nodlara oradan üst servikal nodlara metastaz yaparlar.

71 Uvulada Kitle: Skuamöz Hücreli Karsinom

72 OROFARENKS KANSERLERĠ Hücre Tiplerine Göre: Yassı Hücreli Karsinom Melanositik Tümörler Minör Tükrük Bezi Tümörleri YumuĢak Doku Tümörleri Kemik Kaynaklı Tümörler Lenfomalar Metastatik Tümörler

73 OROFARENKS KANSERLERĠ EVRELEME To : Primer tümre ait kanıt yok Tis: Karsinoma in situ T1: 2 cm tümör T2: 2cm> tümör <4cm T3: >4 cm tümör T4: KomĢu anatomik yapılara invaze tümör

74 OROFARENKS KANSERLERĠ EVRELEME No: Lenf nodu tutulmu yok N1: Aynı taraf <3cm lenf nodu N2: Aynı taraf >3cm <6cm tek yada multipl lenf nodu N3: >6 cm aynı taraf veya karģı taraf yada çift taraflı lenf nodu tutulumu

75 OROFARENKS KANSERLERĠ CERRAHĠ Median Translingual Farengotomi Transhiyoid Farengotomi Lateral Farengotomi

76