DEPREM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ULUSAL SİSMOLOJİK GÖZLEM AĞI ÇALIŞMA GRUBU

Transkript

1 DEPREM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ULUSAL SİSMOLOJİK GÖZLEM AĞI ÇALIŞMA GRUBU Nisan 2012

2 ULUSAL SİSMOLOJİK GÖZLEM AĞI (USAG) Ulusal Sismolojik Gözlem Ağı (USAG): 2004 yılında İstanbul'da düzenlenen DEPREM ŞURASI nda; Ülke çapında depremlerin izlenmesi, kaydedilmesi, değerlendirilmesi, arşivlenmesi ve duyurulması işleri gelişmiş bir Ulusal Deprem İzleme Ağı Sistemi altında ele alınmalıdır." kararı alınmıştır. Bu kapsamda; 1989 yılında Türkiye genelinde 12 istasyonla kurulmuş olan Telemetrik Deprem Gözlem Ağı; Ulusal Sismik Ağın Geliştirilmesi (USAG) Projesi ile dünya standartlarında, veri kalitesi yüksek, gerçek zamanlı, Türkiye Ulusal Deprem İzleme Ağı na dönüştürülmüştür Nisan ayı itibarıyla istasyon sayısı 205 e ulaşan Ulusal Sismolojik Gözlem Ağı ile Türkiye ve yakın çevresindeki deprem aktivitesi eş zamanlı olarak izlenmekte, değerlendirilmekte, arşivlenmekte ve web sayfası aracılığı ile kamuoyunun hizmetine sunulmaktadır. Deprem Dairesi Strateji Planı ( ) na göre her yıl kurulacak 20 şer istasyonla 2014 yılı sonunda istasyon sayısının 265 e ulaşması hedeflenmektedir. Böylece Ülkemizin herhangi bir yerinde meydana gelen ve aletsel büyüklüğü 2.0 ve daha büyük olan bütün depremler kaydedilebilecek, değerlendirilebilecek ve Ülkedeki deprem etkinliği yakından izlenebilecektir.

3 AMAÇ Ülkemizdeki deprem etkinliğini 7/24 sürekli izlemek ve meydana gelen depremlerin oluş nedenlerini incelemek, Ulusal Sismik Ağın Geliştirilmesi Projesi kapsamında Ülke çapında veri kalitesi yüksek, geniş bant deprem gözlem istasyon sayısını, veri iletişimindeki (İnternet, GPRS, Uydu) çeşitliliği sağlayarak her geçen gün artırmak, Deprem parametrelerini manuel ve otomatik çözüm programları yardımıyla (oluş zamanı, büyüklük, yer ve derinlik) doğru, hızlı ve güvenilir şekilde hesaplamak, ulusal ve yerel kriz yönetim merkezlerini, yöneticileri anında bilgilendirmek, Deprem kaynak parametrelerini belirlemek (odak mekanizması, yırtılma süreci v.b.), Ülkemizdeki tüm diri fayların deprem etkinliğini yakından izlemek, Diri fayların uzunluğu, üretebileceği deprem büyüklüğü, kayma hızı, atım miktarı ve deprem tekrarlanma aralıklarını belirlemek,

4 AMAÇ Depremlerin önceden belirlenmesine yönelik çalışmalar yapmak, Hasar yapıcı büyüklüğe sahip bir deprem sonrasında artçı deprem çalışmaları ile bölgenin sismik hareketliliğini yakından takip etmek, yerel yöneticileri anında bilgilendirmek, Deprem verilerini; bülten ve katalog haline getirerek arşivlemek ve Deprem Bilgi Sistemi'nin temelini oluşturmak, Ülkemizde meydana gelen depremlerle ilgili bilgileri bilim dünyası, basın ve kamuoyu ile paylaşmak, Kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler ve üniversitelerle işbirliği yaparak, tüm merkezlerden gelen deprem verilen toplandığı Türkiye Deprem Veri Merkezi ni işletmek.

5 Ulusal Sismolojik Gözlem Ağı İstasyonlarının Türkiye Genelinde Dağılımı

6 GRAFİKLER İstasyon Sayısının Yıllara Göre Değişimi

7 DEPREM PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ İstasyonlardan Ankara Merkeze aktarılan veriler hem bilgisayar hem de analog ortamda manuel ve otomatik çözüm programları yardımıyla değerlendirilmekte ve deprem parametreleri (enlem, boylam, derinlik, büyüklük (Md, Ml), lokasyon) IASPE nin uluslararası standartlarına göre, hızlı ve güvenilir bir şekilde hesaplanmaktadır. Ayrıca tüm dünyada kullanılan Moment Magnitüd (Mw) hesaplaması, aşağıda verilen yazılımlar yardımıyla yapılmaktadır. SEISAN (The Earthquake Analysis Software - Jens HAVSKOV) ISOLA-GUI (A Matlab GUI for Moment Tensor Retrieval - J. ZAHRADNIK ve E. SOKOS) SWIFT ( Source Parameter Determinations based on Waveform Inversion of Fourier Transformed Seismograms - M. NAKANO)

8 DEPREM PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ

9 DEPREM PARAMETRELERİNİN BELİRLENMESİ Seisan Programı yardımıyla Moment Magnitud (Mw) belirlenmesi Swift Programı yardımıyla Moment Magnitud (Mw) ve Moment Tensor belirlenmesi

10 DEPREM KAYNAK PARAMETRELERİ Ülkemizin herhangi bir yerinde meydana gelen ve aletsel büyüklüğü 4.0 ve daha büyük bir depremden sonra, söz konusu depremin ne tür bir faylanmadan oluştuğunu belirlemek amacıyla P dalgası ilk hareket yönüne göre ve Moment Tensör yöntemiyle Odak Mekanizması çözümleri yapılmaktadır. ISOLA-GUI Programı yardımıyla Moment Tensor Çözümü PINV Programı yardımıyla P dalgası ilk hareket yönüne göre yapılan odak mekanizması çözümleri SEISAN Programı yardımıyla P dalgası ilk hareket yönüne göre yapılan odak mekanizması çözümleri

11 WEB SAYFASI adresinden; Son depremler ve günlük deprem okumalarına, İvme Kayıtlarına, Bu depremlerin olduğu illerin haftalık, aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık olarak deprem etkinliğini gösteren depremsellik haritalarına, DUYURULAR başlığı altında, Ülkemizde meydana gelen ve aletsel büyüklüğü 4.5 ve daha büyük olan depremlerle ilgili ön raporlara (depremlerin hangi faydan kaynaklandığı, tarihsel ve aletsel dönem içerisinde olmuş hasar yapıcı-yıkıcı depremler, şiddet haritaları), Deprem Bültenlerine, Kataloglar ve Deprem Sorgulamasına, Deprem Raporları bilgilerine 7 gün 24 saat ulaşılabilir. Ayrıca; adresindeki deprem görüntüleme uygulaması ile Türkiye ve yakın çevresinde meydana gelmiş olan depremler harita üzerinden takip edilebilir ve sorgulamalar yapılabilir.

12 WEB SAYFASI Web sayfası genel görünüş Web sayfası istasyon sorgulama sistemi Web sayfası katalog-bülten sorgulama sistemi Deprem görüntüleme uygulaması

13 SİSMİK VERİ ANALİZ, ARŞİVLEME VE PAYLAŞIM SİSTEMİ İstasyonlardan, uydu, GPRS, internet ve data kanalı yoluyla gelen veriler aşağıda gösterilen şema doğrultusunda işlem görmektedir. Data dönüşüm sistemi Veri işleme kapasitesi

14 ULUSAL İŞBİRLİKLERİ KURUM ADI Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü DSİ (Artvin İli Deriner Barajlar bölgesindeki sismik aktiviteyi izlemek amacıyla) Erzurum Atatürk Üniversitesi 10 Eskişehir Anadolu Üniversitesi 6 Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi 3 Sivas Cumhuriyet Üniversitesi 5 İŞBİRLİĞİ YAPILAN İSTASYON SAYISI 10 4

15 ULUSLARARASI İŞBİRLİKLERİ Büyüklüğü M>3 olan depremlerin çözümleri otomatik olarak EMSC e (European-Mediterranean Seismological Centre) gönderilmektedir. Gerçek zamanlı istasyon verisi ORFEUS a (Observatories and Research Facilities for European Seismology) gönderilmektedir. Katalog verisi ISC ye (International Seismological Center) gönderilmektedir. IRIS (Incorporated Research Institutions for Seismology) ile veri alışverişi yapılmaktadır. USGS e (United States Geological Survey) ait ANTO istasyonu Deprem Dairesi tarafından işletilmektedir. USGS in bir alt birimi olan NEIC (National Earthquake Information Center) ile 10 istasyonun verisi paylaşılmaktadır. Gürcistan Sismoloji Merkezi ile yapılan anlaşma uyarınca karşılıklı olarak 4 er adet istasyonun verisi paylaşıma açılmıştır.

16 PROJELER (Devam Eden) Ulusal Sismik Ağın Geliştirilmesi Projesi Amaç: 2004 yılında Ulusal Sismik Ağın Geliştirilmesi (USAG) Projesi nin başlatılmasıyla dünya standartlarında, veri kalitesi yüksek, gerçek zamanlı, ülkemizde ilk uydu iletişimli Türkiye Ulusal Deprem İzleme Ağı nın kurulumuna başlanmıştır. Şubat 2012 itibariyle; tüm Türkiye çapında 205 sismoloji gözlem istasyonu ve 371 ivme ölçer ile Türkiye nin deprem aktivitesi 7/24 saat izlenmektedir. Proje Tarihi: 2004 devam Destekleyen Kuruluş : DPT Müsteşarlığı

17 PROJELER (Devam Eden) Türkiye Deprem Veri Merkezi Projesi Amaç: Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de deprem gözlemleri mevcut teknolojik düzeylere uygun olarak çok uzun yıllar analog (sürekli) formda kaydedilmiş, bilgisayar ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak yaklaşık doksanlı yıllardan itibaren sayısal (ayrık) olarak kaydedilmiştir. Bu nedenle elimizde iki tür veri bulunmaktadır. Her ne kadar istasyon sayıları çoğu bölge için yetersiz ise de analog veriler oldukça uzun bir gözlem dönemini kapsamaktadır. Bu, günümüzdeki büyük probleme göre ikincil olarak ele alınması gereken bir durumdur. Sayısal veriler ise elektronik ortamda olmaları nedeniyle iletilmeleri, birleştirilebilmeleri, işlenmeleri ve paylaşılmalarını oldukça kolaylaşmaktadır. Türkiye Deprem Veri Merkezi ülkemizde toplanan tüm deprem verilerinin bir araya getirilerek saklandığı, araştırmacılara sunulduğu ve bütünleşik veriler ile sayısal sismik izler veri tabanının oluşturulduğu bir oluşum olmayı hedeflemektedir. Destek Sağlanacak Kurumlar: DPT Müsteşarlığı Proje Tarihi :

18 PROJELER (Devam Eden)

19 PROJELER (Devam Eden) Geophysical Observatory at the North Anatolian Fault (GONAF) A borehole based seismometer network at the eastern Sea of Marmara(Kuzey Anadolu Fayında Jeofizik Gözlemler, Marmara Denizinde Borehole Sismometre Ağı) Amaç: Kuzey Anadolu Fay hatının Marmara Denizi içerisinde devam eden kısmında 1999 İzmit depreminin meydana getirdiği kırık ile deprem olması muhtemel sismik boşluk arasındaki bölgeyi yakından gözlemlemek için, faya en yakın noktalara açılacak kuyulara yerleştirilecek olan kuyu içi sismometrelerle (borehole), olası Marmara depremi öncesi bölgedeki mikro sismik aktiviteyi (aletsel büyüklüğü 0-2 arasında değişen depremler) yakından takip etmek. İşbirliği Yapılan Kurum: Geosciences) GFZ (German Research Centre for

20 PROJELER (Devam Eden) TÜRKİYE SİSMOTEKTONİK HARİTALARI PROJESİ Amaç: Güncel tektonik konumu nedeniyle Türkiye yıkıcı büyüklükte depremlerin çok sık meydana geldiği ülkelerdendir. Ülkeyi etkileyen doğal afetler arasında depremler ilk sırada yer almaktadır. Ülkede meydana gelen depremler çok sayıda can kaybına yol açmış ve büyük ekonomik kayıplara neden olmuştur. Deprem afeti ile mücadelede afet öncesinde deprem zararlarının azaltılması yönünde geliştirilen stratejik yaklaşım, planlama ve uygulamalar önem taşımaktadır. Bu kapsamda, deprem zararlarının azaltılması yönünde Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu nca kabul edilen Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı (UDSEP-2023) 18 Ağustos 2011 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. UDSEP-2023 belgesinde Hedef A-2 de tanımlanan deprem tehlike analizleri ve tehlike haritalarının geliştirilmesi kapsamında MTA Genel Müdürlüğü nün sorumluluğunda tanımlanmış olan sismotektonik haritalarının hazırlanması eylemi ( UDSEP2023- Eylem A.2.1.1) projenin gerekçesini oluşturmaktadır. Proje Yürütücüsü: Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü(MTA) Destekleyen Kuruluşlar:Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) BÜ Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitisü (KRDAE) Harita Genel Komutanlığı (HGK) TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Yerbilimleri Araştırma Enstitüsü (TÜBİTAK/MAM) ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü ve Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi (ODTÜ-DMAM) Proje Süresi: (2 yıl)

21 PROJELER (Tamamlanan) Türkiye nin Deprem Riski Yüksek - Tektonik Rejimleri Farklı - Bölgelerinde Deprem Davranışının Çok Disiplinli Yaklaşımlarla Araştırılması Projesi (TURDEP) Amaç: Deprem zararlarını en aza indirmek için; Ülkemizde 3 ana fay zonunda Deprem Aktivitesi ve Deprem Habercilerinin, çok disiplinli çalışmalarla (Mikro Sismoloji, Radon, GPS, Su Gözlem) izlenmesi ve mevcut riskli bölgelerdeki deprem tehlikesinin hassas olarak ortaya konulması hedeflenmektedir. TÜBİTAK AR-GE projelerinden TURDEP Projesi TÜBİTAK-Marmara Araştırma Merkezi Yer ve Deniz Bilimleri Enstitüsü nün desteklediği ve 14 bölge üniversitesinin de katıldığı deprem alanında Türkiye nin en kapsamlı ve en büyük projelerindendir. Söz konusu Proje 2010 yılı Ekim ayı itibarıyla tamamlanmış olmakla birlikte, önümüzdeki yıllarda kapsamı genişletilerek devam ettirilmesi düşünülmektedir.

22 PROJELER (Tamamlanan) TURDEP Projesi kapsamında işletilen istasyonlar

23 RESİMLER Deprem Dairesi Veri Değerlendirme Merkezi (Ankara) Bir geniş-bant deprem kayıt istasyonu (Genel görünümü, şematik kesiti, içindeki cihaz, ekipmanlar ve sismometre kuyusu)

24 RESİMLER Kısa Periyot Sismometreler Geotech S13J Geotech S13 Geniş Bant Sismometreler CMG-3ESP CMG-3T Arazide İstasyon kurulum çalışmaları

25 PLAN VE HEDEFLER Gelecek yıllar içerisinde Türkiye Ulusal Uydu İletişimli Genişbant Deprem İzleme Ağı kapsamında, Genişbant istasyon sayısınıın 265 e çıkarılması, Deprem tehlike ve riski yüksek sanayi bölgelerinde Yoğun Bölgesel ve Yerel Ağları n sayısını artırmak, Yerel yönetimler ile işbirliği çerçevesinde, Erken Uyarı ve Hızlı Müdahale amaçlı bölgesel-yerel ivme ölçer ağlar kurmak, Uluslararası Sismoloji Merkezleri ile işbirliğini geliştirerek komşu ülkeler ile ortak projeler yapmak, Deprem Tehlike ve Riski yüksek Sismik Boşluklar boyunca Geçici İstasyonlar kurarak Depremlerin Önceden Bilinmesi ile ilgili çok displinli çalışmalar yapmak, Ülkemizde Bölgesel ve yerel ağ işleten tüm kurum ve üniversiteler ile işbirliği yaparak tüm verilerin, Deprem Dairesi bünyesinde, Türkiye Ulusal Sismik Ağ Sistemi Deprem Veri Merkezi nde toplanması hedeflemektedir.

26 (Ocak) döneminde Türkiye ve yakın çevresinde meydana gelen M>=4 depremler