A YLIK EKONOMİ BÜLTENİ

Transkript

1 M A R M A R A Ü N İ V E R S İ T E S İ İ K T İ S A T F A K Ü L T E S İ A YLIK EKONOMİ BÜLTENİ ENFLASYON ORANLARI DÖVİZ KURLARI DIŞ BORÇ GÖSTERGELERİ TC MERKEZ BANKASI FAİZ ORANLARI KAMU MALİYESİ BÜTÇE DENGESİ Enflasyon Oranı Yükselmeye Devam Ediyor 218 yılının Mart ayında Tüketici Fiyatlarında (TÜFE), bir önceki aya göre %,99 luk bir artış meydana geldi. Yıllık artış ise %1,23 olarak gerçekleşti. Böylece TÜFE değerindeki artış, Mart ayı için beklenen %,95 lik değerin üzerinde oldu. Enflasyon düzeyi MB nın hedefinin üzerine çıktı. Enflasyondaki artışta Türk Lirasının son zamanlardaki değer kaybının da etkisi var. Şekil 1: TÜFE-12 Aylık Ortalamalara Göre Değişim yılı Mart ayında Yurt İçi ve Yurt Dışı Üretici Fiyatlarında (Yİ-ÜFE ve YD-ÜFE) artış devam ediyor. Yİ-ÜFE endeksi yıllık % 14,28, YD-ÜFE ise % 17,8 düzeyinde gerçekleşti. Aylık bazda ise değerler sırasıyla % 1,54 ve % 2,24 seviyelerine ulaştı. Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksinin yüksek düzeylere ulaşmasının temel nedeni döviz kurlarındaki artış. Bu durum TÜFE üzerinde de baskı yaratıyor. 1

2 Oca 13 Mar 13 May 13 Tem 13 Eyl 13 Kas 13 Oca 14 Mar 14 May 14 Tem 14 Eyl 14 Kas 14 Oca 15 Mar 15 May 15 Tem 15 Eyl 15 Kas 15 Oca 16 Mar 16 May 16 Tem 16 Eyl 16 Kas 16 Oca 17 Mar 17 May 17 Tem 17 Eyl 17 Kas 17 Oca 18 Mar 18 MAYIS 218 Döviz Kurlarında Hızlı Artış Mart ve Nisan aylarında TL yabancı paralar karşısında önemli değer kayıplarına uğradı. Nisan ayında ABD Doları 4,5 TL, Euro ise 4,98 TL ortalamasına ulaştı. Mart ayında reel döviz kuru endeksi 83,42 düzeyi ile 23 yılından bu yana en düşük seviyede. Döviz kurlarındaki ani artışların zaman aralıkları azalmaya başladı. Bu durum ekonomide beklentileri olumsuz yönde etkiliyor. Şekil 2: Döviz Kurları 6, 12 5, 1 4, 8 3, 6 2, 4 1, 2 EUR USD Reel Döviz Kuru 2

3 Dış Borç Arttı 217 yılında brüt dış borç, bir önceki yıla göre 9 milyar 4 milyon dolar artarak 453 milyar 27 milyon dolar oldu. Dış borcun GSYH ya oranı ise %53,3 e yükselerek 22 yılında bu yana ilk kez %5 yi geçmiş oldu. Türkiye ekonomisinin toplam borcunun %7 i özel sektöre, %3 u ise kamu sektörüne ait. 22yılından beri, toplam dış borç içerisinde özel sektörün payı artarak devam ediyor. Şekil 3: Dış Borç/GSYH Oranı Dış borç/gsyh oranı, 22 yılından beri ilk kez %5 yi aşarak %53,3 seviyesinde oldu ,91 37, ,54 36,21 3,44 23,44 23,92 17,8 15,82 13,2 12,1 15,2 13,2 12,59 12,95 13,5 13,24 13,72 14,37 16, Kamu % Özel % 2 yılından itibaren düşmeye başlayan kamu borç stoku 217 yılında da nispeten düşük seviyelerde kalmaya devam ediyor. Kamunun 217 yılındaki iç borç stoku, dış borç stokundan daha yüksek oldu. Kamunun iç borç stokunun GSYH ya oranı yaklaşık %19 seviyesinde iken dış borç stokunun GSYH ya oranı yaklaşık olarak %12 seviyesinde gerçekleşti. Bu durum özel sektörün yabancı piyasalardan borçlanmayı, kamunu ise daha çok yurt içinde borçlanmayı tercih ettiği göstermektedir. Şekil 4: Kamu Net Borç Stoku Kamu İç Borç Stoku % Kamu Dış Borç Stoku % 3

4 Merkez Faizi Arttırdı TC Merkez Bankası Geç Likidite Penceresi faiz oranın %12,75 seviyesinden %13,5 ye yükseltti. Uzun süredir politika faizi olan bir haftalık REPO göstergesindense TC Merkez Bankası nın faiz politikası Geç Likidite Penceresi oranlarından takip edilmektedir. Kısa süreli sermaye çıkışlarını engellemek adına yapılan bu artış bir yandan da Türk Lirası nın Dolar a karşı yaşadığı değer kaybını geçici olarak yavaşlatmayı amaçlıyor. Şekil 5: TCMB Faiz Oranları ve USD/TL Kuru 4,5 4, % 13,5 4,5 16, 14, 3,5 12, 3, 2,5 2, 1,5 1 8, 6, 1, 4,,5 2, $ Bir Hafta Repo Gecelik O/N Geç Likidite Penceresi Enflasyon MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti Küresel piyasalarda da Doların, özellikle de gelişmekte olan ülkelerin paralarına karşı değer kazanması Merkez Bankası nın uzun süredir beklenen faiz artışı kararını hızlandırmasına neden oldu. Türkiye ekonomisini diğer gelişmekte olan ülkelerden ayrıştıran en önemli özelliği ise cari açığını finanse etmesi bakımından kısa süreli sermaye girişlerine olan bağımlılığının yüksek olması. Bu nedenle de yapılan bu faiz artışı ekonomideki yapısal sorunları çözmede geçici bir çözüm olmakta ve Türkiye deki yatırımcıları ve doğrudan yatırımları cezbetme de yetersiz kalmaktadır. TC Merkez Bankasının faiz arttırma politikası, önceliğinin enflasyondan çok döviz kuru olduğunu gösteriyor. 4

5 Bütçe Açığı Artıyor 217 yılında bütçe açığı 48,6 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Bütçe açığındaki artış devam ederken, 217 yılında önceki yıllara göre artış daha yüksek bir seviyede oldu. 217 yılında bütçe açığının GSYH ya oranı ise %1,6 seviyesinde gerçekleşerek Avrupa Birliği Maastricht kriteri olan %3 seviyesinin altında kalmaya devam etti. Faiz dışı bütçe dengesi ise 216 yılına göre azalarak, 8 milyar TL oldu. Faiz dışı bütçe fazlasının GSYH ya oranı ise önceki dönemlere göre düşüş göstererek %,3 seviyesinde gerçekleşti. Şekil 6: Bütçe Dengesi 1, 5,, -5, -1, -15, 1, , Bütçe Dengesi Milyon TL BÜTÇE DENGESİ % FAİZ DIŞI BÜTÇE DENGESİ 5

6 Yasal Uyarı Bu bültende yer alan bilgiler güvenilir olduğuna inanılan ve kamuya açık olan kaynaklardan derlenmiştir. Bülten sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır, Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamaktadır. Bülteni hazırlayan akademisyenlerin kişisel görüşleri ve değerlendirmelerini içerebilir. Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi bültende yer alan bilgi ve değerlendirmelerin kesin doğruluğu ya da değişmezliği ile ilgili bir garanti vermemektedir. Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi bültende yer alan bilgileri herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu bültende yer alan bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaysız oluşabilecek zararlardan Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi hiçbir şekilde sorumluluk üstlenmemektedir. Bu bültende yer alan bilgilere kişisel kullanımlar için izin verilmiştir, bunun dışında ticari ya da kamusal olsun herhangi bir kullanımda Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi nin izni olmadan kısmen ya da tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz ve yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Elemanları Prof. Dr. Cengiz Bahçekapılı Araş. Gör. Suat Aksoy Araş. Gör. Buket Çetin 6