10 NUMARA YAĞ SORUNU VE PETROL PĠYASASINA ETKĠLERĠ HAKSIZ REKABET VE VERGĠ KAYBI SONUCU DOĞURAN FAALĠYETLER

Transkript

1 10 NUMARA YAĞ SORUNU VE PETROL PĠYASASINA ETKĠLERĠ HAKSIZ REKABET VE VERGĠ KAYBI SONUCU DOĞURAN FAALĠYETLER

2 10 NUMARA YAĞ Motorin piyasasına, tüm ülke çapında, 10 numara yağ vb isimler altında çoğunlukla teneke ambalaj içinde (veya dökme olarak) yaygın bir şekilde motorine ikame olarak kullanılmak üzere çeşitli maddeler satılmaktadır. Aynı sorun çok benzer bir şekilde 2008 yılında da ciddi bir sorun olmuş ve vergi düzenlemesi ile önemli ölçüde çözümlenmişti. Satılan maddeler: Düşük viskoziteli (yüksek akışkanlık değeri olan) baz yağlar İnceltilmiş baz yağlar (white sprit vb. solventler kullanılarak) Atık yağlar vb. ile karıştırılmış çeşitli maddeler Kaçak motorin Diğer karışımlar Satış noktaları Kamyon / otobüs garajları Oto sanayi siteleri Yol boylarındaki dükkan ve açık alanlar Satış işlemi Fatura verilebiliyor. Marka ve üretici bilgileri mevcut

3 Faaliyetler nerelerde ve nasıl yapılıyor? Türkiye nin hemen her yerine yayılmış olan bu tür faaliyetler kamyon/otobüs hareketliliğinin fazla olduğu sanayi siteleri, kamyon /TIR garajları ve aşağıda örnekleri verilen yol boylarında yoğunlaşmaktadır : Ankara, Konya, Afyon, Aksaray, Pozantı, Adana, Antalya ana yolları Samsun, Merzifon, Çarşamba, Terme, Trabzon, Rize, Artvin İstanbul, Merzifon, Amasya, Erbaa, Tokat, Erzincan,Sivas İzmit, Orhangazi, Hendek, Karacabey, Susurluk, Balıkesir, Pamukova İzmir,Torbalı, Aydın, Muğla Adana, Urfa, G. Antep, Diyarbakır, Van, Erzurum, Ankara, İstanbul, Adana, Antalya gibi büyükşehirlerin merkezleri. Fiyatlar ve miktarlar : Genellikle16-18 litrelik tenekelerde veya dökme olarak satılmaktadır. Teneke fiyatı TL dir. Kırsal motorin ile bir litredeki fiyat farkı 1TL civarındadır. Kesme yağı, inceltme yağı vb gibi isimler ile faturalanabiliyor. Satış miktarları satış noktasına göre değişiyor, bazı merkezi yerlerde (örneğin Pamukova) günde teneke civarında satış yapan yerler bulunmaktadır.

4

5

6

7

8

9

10 Bazı akaryakıt ve akaryakıt harici ürünlerdeki ÖTV tutarları ÖTV Tutarları TL/Kg Kırsal Motorin 1,46 Oto Biodizel 1,07 Yağlama Yağları (G.T.İ.P X) 1,06 Gazyağı Yağlama Müstahzarları* (G.T.İ.P X) 0,30 0,94 1,16 TL/kg Atık Yağlar (Madeni ve Bitkisel) 0,00 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1,20 1,40 1,60 Bu kapsamda x grubu yağlama müstahzarları tanımlaması içinde çeşitli müstahzar ve yağlama yağları yer almaktadır:

11 G.T.İ.P x kapsamındaki yağlama müstahzarları ve ÖTV tutarı G.T.Ġ.P. No: Mal Ġsmi Birim ÖTV (TL) (Yağlama müstahzarları) Dokumaya elverişli maddelerin, deri ve köselenin, post ve kürklerin veya diğer maddelerin işlenmesine mahsus müstahzarlar Kilogram 0,3000 (Yağlama müstahzarları) Esas madde olarak kabul edilmemek şartıyla, ağırlık itibarıyla %70 veya daha fazla petrol yağları veya bitümenli minerallerden elde edilen yağları içerenler Kilogram 0,3000 (Yağlama müstahzarları) Makine, cihaz ve taşıtların yağlanmasında kullanılan müstahzarlar Kilogram 0,3000 (Yağlama müstahzarları) Diğerleri Kilogram 0, (Yağlama müstahzarları) Dokumaya elverişli maddelerin, deri ve köselenin, post ve kürklerin veya diğer maddelerin işlenmesine mahsus müstahzarlar Kilogram 0,3000 (Yağlama müstahzarları) Makine, cihaz ve taşıtların yağlanmasında kullanılan müstahzarlar Kilogram 0,3000 (Yağlama müstahzarları) Diğerleri Kilogram 0,3000

12 Bazı akaryakıt ve akaryakıt harici ürünlerin vergili/vergisiz perakende fiyatları (TL/Kg) Kırsal Motorin Ürün Fiyatı; 1,46 ÖTV 1,46 KDV 0,53 Gazyağı Ürün Fiyatı; 1,67 ÖTV 0,95 KDV 0,47 * Yağlama Yağları Ürün Fiyatı 1,00 ÖTV 1,06 KDV 0,37 * 10 Numara Yağ* Ürün Fiyatı 1,75 ÖTV 0,00 KDV 0,00 Yağlama Müstahzarları Ürün Fiyatı 1,00 ÖTV 0,30 KDV 0,23 1,92 TL/kg Atık Yağ Ürün Fiyatı 0,40 ÖTV 0,00 KDV 0,00 3,05 TL/kg TL/Kg 0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 * Yağlama Yağları ve 10 numara yağ da kullanılan ürün fiyatı ortalama baz yağ girdisi olup gerçek madeni yağlarda bulunan katkı maddelerinin maliyetini içermemektedir. Otomotiv yağlarında bu tür katkılar önemli bir maliyet unsurudur.

13 ÖTV tutarı TL/Kg ÖTV tutarındaki dönemsel değişikliklerin etkisi 1,60 1, döneminde aynı sorun yaşandı 2008 Temmuz Ekim ; sorun ÖTV farkı azaltılarak giderildi 2009 aynı sorun ARTARAK ortaya çıktı 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Kırsal Motorin Kg Gazyağı Kg Motor yağları, Kg Yağlama Müstahzarları Kg

14 Baz yağ / Yağlama yağı Müstahzarları ithalatında son üç-dört yılda çok büyük bir artış olmuştur!. BAZ YAĞ TÜKETİMİ /TON/YIL) Verilen İthalat İzni SERBEST Gerçekleşen İthalat Rafineri Baz Yağ Satışı Toplam Baz Yağ Tüketimi Türkiye nin gerçek Madeni yağ Tüketimi : Ton (2009 yılı Tahmini ) Madeni yağ için gerekli baz yağ miktarı : Ton (2009 için ) Fazla baz Yağ Tüketimi (müstahzar girdisi hariç) : Ton!!! + White sprit ve diğer incelticiler??? + Atık yağ ( Ton) + diğer maddeler???

15 Vergi kaybı sonucu doğuran faaliyetlerin büyüklüğü Baz yağ, yağlama yağları ile Tecil Terkin kapsamındaki yağlama müstahzarlarının amacı dışında (motorin yerine) kullanılması şeklinde yapılan faaliyetler : Yaklaşık ton/yıl- (White Spirit vb Ġncelticiler Ġle Yapılan Karışımlar Olarak) Kanıt : toplam yurt içi madeni yağ /baz yağ tüketimi gerçek tüketimin ton üzerinde.) Akaryakıt harici ürünlerin ithalatındaki önemli artış Kapasite belgelerindeki değişiklik taleplerinin yoğunluğu Atık madeni yağların kayıt dışı kullanılması ve/veya geri kazanımı yolu ile yapılan faaliyetler : Yaklaşık ton Kanıt : Kayıt altına alınabilen atık yağ miktarı sadece ton/yıl Sayıları 30 un üzerinde atık madeni yağ tesisi Çevre ve Orman Bakanlığından alınmış rafinasyon tesisi lisansı kapsamında faaliyet gösteriyor (dünyada toplam 53 adet var!) Diğer karışımlar (bitkisel yağlar, solventler,...vb.) : Miktarı bilinmiyor Kaçak akaryakıt ile 10 numara yağ adı altında yapılan işlemler : Miktarı tam olarak bilinmiyor ancak bütün toplam 1.0 milyon tona yaklaşmaktadır.

16 Vergi kaybı sonucu doğuran faaliyetler ve neden olduğu kayıplar: 10 numara yağ vb isimler altında baz yağların, yağlama yağı müstahzarlarının, atık yağların ve diğer karışımların kayıt dışı veya farklı amaçlar ile kullanımı şeklinde oluşan piyasanın büyüklüğü yıllık; Milyar TL (bir milyon tona yakın) düzeyindedir. Toplam dolaylı vergi kaybı (ÖTV + KDV) yıllık; 1 Milyar TL nin boyutundadır. Haksız rekabet! Çevre ve insan sağlığına verilen zararlar! Ekonomik israf ve araçlara verilen zararlar!

17 ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ - 1 Akaryakıt ve akaryakıt harici ürünlerin ÖTV tutarlarının dengelenmesi Vergi desteği için ÖTV iade veya farklı destek mekanizmalarının geliştirilmesi (Enerji ürünlerinde sıfır ÖTV veya farklı ÖTV uygulamaları her zaman sorun olmuştur!) Madeni yağ ve akaryakıt harici ürünler piyasasındaki faaliyetlerin işletme bazında denetlenmesi ve ithalatın EPDK tarafından lisans kapsamına alınması Maliye, EPDK, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve Gümrükler nezdinde veri paylaşımı ve doğrudan işletme / faaliyet bazında denetimlerin yapılması Halen Çevre ve Orman Bakanlığınca lisans verilen atık madeni yağ geri kazanım (rafinasyon ve rejenerasyon) tesislerinin ayrıca EPDK tarafından işleme veya baz yağ üretim lisansı yolu ilekontrol altına alınması ve gerçek işlevine kavuşturulması EPDK, Çevre ve Orman Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ortak denetim ve takibi Gerçek anlamda endüstriyel rafinasyon tesislerinin kurulması için mevzuat

18 ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ - 2 Saha denetimleri ile Maliye Bakanlığınca ÖTV Kanundaki (13/2 madde) ilgili maddenin uygulanması : (1) sayılı listedeki malları teslim alanların, bu malları daha yüksek tutarda vergiye tabi bir mal olarak kullanmak veya üçüncü kişilere satmak sureti ile vergi ziyaına sebebiyet vermeleri halinde, ziyaa uğratılan verginin bunlar adına tarh olunacağı ve bu tarhiyata 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 344. maddesine göre vergi ziyaı cezası uygulanacağı hüküm altındadır. Tecil terkin kapsamında yapılan işlemlerin evrak ve işletme bazında incelenmesi, detaylı piyasa denetimi yapılarak beyan edilen kullanımların yerinde denetimi EPDK Madeni Yağ Lisansına asgari üretim tesisi teknik /teknolojik gereksinimlerin kriter olarak konması