GENEL BİLGİLER. Okuma yazma oranı: %99.5 Kırgızca(%71.4), Özbekçe(%14.4), Rusça(%9), Diğer(%5.2)

Transkript

1 GENEL BİLGİLER Resmi adı: Yönetim şekli: Cumhurbaşkanı: Kırgızistan Cumhuriyet Almazbek Atambayev Yüzölçümü: km 2 Nüfus: Nüfus artış hızı: Nüfus dağılımı (dini): Nüfus dağılımı (etnik): 6 milyon (2016 verileri) -0.05% ( 2016 verileri) Müslüman(%75), Rus Ortodoksu(%20), Diğer(%5) Kırgız(%70.9), Özbek(%14.3), Rus(%7.7), Diğer(%7) Okuma yazma oranı: %99.5 Konuşulan diller: Başkent: Başlıca büyük şehirler: Para birimi: Saat dilimi: Kırgızca(%71.4), Özbekçe(%14.4), Rusça(%9), Diğer(%5.2) Bişkek Bişkek, Oş, Celalabat, Kara Kul Kırgızistan Somu (31 Ocak 2017 itibarıyla 1 USD = 69,65 KGS) Türkiye saati +3 saat Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar: Birleşmiş Milletler (UN), Uluslararası Para Fonu (IMF), Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası(IBRD), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (OSCE), vd. İdari yapı: Komşuları: 7 Bölge, 2 Şehir Kazakistan, Çin, Tacikistan, Özbeksitan Resmi tatiller: Yılbaşı(1 Ocak), Noel(7 Ocak), Dünya Kadınlar Günü(8 Mart), Nevruz(21 Mart), İşçi Bayramı(1 Mayıs), Anayasa Bayramı(5 Mayıs), Zafer Günü(9 Mayıs), Bağımsızlık Günü(31 Ağustos), Ramazan ve Kurban Bayramları(Tarih değişiklik göstermektedir.) 1

2 MEVCUT SİYASİ VE İDARİ YAPI Bağımsızlığını kazandığı tarihten itibaren diğer Orta Asya devletleri gibi Başkanlık sistemi ile yönetilmiş olan Kırgızistan da, Nisan 2010 da başlayan halk hareketiyle Cumhurbaşkanı Bakiyev görevden uzaklaştırılmış ve muhalefet lideri Roza Otunbayeva öncülüğünde yeni bir anayasa hazırlanmasını ve parlamenter sisteme geçilmesini öngören bir siyasi geçiş süreci başlatılmıştır. Nitekim, 7 Haziran 2010 tarihinde kabul edilen yeni anayasa ile parlamenter sisteme geçilmiştir. Siyasi geçiş süreci çerçevesinde 30 Ekim 2011 tarihinde gerçekleştirilen Cumhurbaşkanlığı seçimlerini % 62,52 oy oranı ile ilk turda Başbakan Almazbek Atambayev kazanmış ve 1 Aralık 2011 tarihinde düzenlenen, Sayın 11. Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül ün de iştirak ettiği devir-teslim töreniyle Cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmiştir. Böylece Kırgızistan Cumhurbaşkanlığı makamının demokratik seçimle el değiştirdiği ilk ve tek Orta Asya Cumhuriyeti olmuştur. Yeni Anayasa ile birlikte bir kimsenin birden fazla dönem Cumhurbaşkanı seçilmesinin önüne geçilmiştir. Cumhurbaşkanlığı seçimleri 6 yıl arayla yapılmaktadır. Parlamenter yapıya rağmen Cumhurbaşkanı en güçlü siyasi aktördür. İdari olarak ülke, Çuy, Issık Göl, Narın, Talas, Celal-Abad, Oş ve Batken olarak 7 vilayete (Oblast) taksim edilmiştir. Başkent Bişkek ve Oş şehrine özel statü verilmiş ve kendilerini çevreleyen Çuy ve Oş vilayetleri haricine alınmışlardır. Ülkede 4 Ekim 2015 tarihinde %56,4 katılımla gerçekleştirilen genel seçimlerin ardından Cumhurbaşkanı Atambayev, genel seçimlerden birinci olarak çıkan Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisi'nin (SDPK) lideri Çınıbay Tursunbekov a 29 Ekim 2015 tarihinde hükümeti kurma görevini vermiştir. SDPK, Kırgızistan Partisi, Ata Meken ve Önüggü Progress partileri tarafından Jogorku Keneş te (Kırgız Parlamentosu) İstikrar, Güven ve Yeni Fırsatlar başlıklı koalisyon protokolü imzalanmış, Temir Sarıyev in Başbakanlık görevini üstlendiği yeni hükümet 5 Kasım 2015 te göreve başlamıştır. 11 Nisan 2016 tarihinde Başbakan Satıyev in istifa etmesinin ardından, 13 Nisan 2016 tarihinde Sooronbay Ceenbekov Başbakanlığında yeni hükümet kurulmuştur. GENEL EKONOMİK GÖRÜNÜM 1991 yılında Sovyetler Birliği nin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden Kırgızistan, Sovyet sistemine entegre olmuş ekonomisini yeniden yapılandırma zorunluluğuyla karşı karşıya kalmıştır. Bu bağlamda en öncelikli konular birliğin dağılmasından sonra başlayan hızlı ekonomik küçülme sürecini durdurmak ve fiyat liberalizasyonu nedeni ile oluşan yüksek enflasyonu aşağı çekmek olarak ortaya çıkmıştır lı yılların ortalarında dönemin Cumhurbaşkanı Askar Akayev, Batı ülkeleri ve uluslararası donörlerin de desteğiyle bir pazar reformu programı başlatmıştır yılında ulusal para tedavüle girmiş, fiyatlar serbest bırakılmış, varlıklar belli düzeylerde özelleştirilmiş ve serbest bir ticaret rejimi kabul edilmiştir. Bu aşamada Akayev, muhafazakar bürokratların ve Sovyet tarzı planlı ekonomiye 2

3 alışmış parlamentonun muhalefeti ile karşılaşmıştır. Günümüzde ise pazar ekonomisine geçiş sürecinde ciddi bir muhalefet kalmamış ve uygulanan programların olumlu sonuçları alınmaya başlamıştır. Kırgızistan hükümeti, Orta Asya devletleri arasında piyasa ekonomisine geçiş açısından en liberal ekonomik reformları uygulayan hükümet olmuştur. Bu reformların birçok olumsuz koşul altında yapılmasına rağmen, Kırgızistan hükümeti ekonomide istikrarın sağlamasında önemli başarılar elde etmiştir. Konvertibilite ve faiz oranlarında liberalizasyon sağlanmış, özelleştirmeye ağırlık verilmiş ve özel sektörün ekonomiye katılımı güçlendirilmiştir. Kırgızistan da küçük ölçekli işletmelerin gerçekleştirdiği ticaret başta olmak üzere hizmet sektörü ekonomide en büyük paya sahiptir. Bunun yanında tarım sektörü de ekonomideki ağırlığını sürdürmektedir. Ülkede altın üretimi de önemli yer tutmakta olup Kumtor altın madeni bu sektörden elde edilen gelirlerin büyük bölümünü oluşturmaktadır. 20 Aralık 1998'de Dünya Ticaret Örgütü üyeliğine kabul edilen Kırgızistan, o zaman için Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ülkeleri arasında bir ilki gerçekleştirmiştir. Tüm bunlarla birlikte, geçiş sürecini yaşayan diğer tüm ekonomiler gibi Kırgızistan ekonomisi de ciddi zorluklardan geçmektedir. Ülkede işsizlik önemli bir sorun olarak hayatı etkilemeye devam etmektedir itibariyle Kırgızistan topraklarında faaliyet gösteren girişimci bulunmaktadır. Söz konusu girişimcilerin yarısından fazlası tarım alanında çalışmaktadır. Tüzel kişilerin içinde ise büyük payı Bişkek te yoğunlaşmış küçük işletmeler almaktadır. Temel Makroekonomik Göstergeler GSYİH (milyar $, resmi kurla) 4,7 4,1 6,6 7,3 7,4 6,5 Fert Başına Milli Gelir ($) Reel Büyüme Oranı, % -0,4 5,95-0,08 10,9 4,02 3,4 Enflasyon Oranı (TÜFE % ) 7,9 16,4 2,6 6,6 7,5 6,5 Dış Ticaret Hacmi (milyon $) 4.978, , , , , ,7 Toplam İhracat (FOB,milyon $) 1.755, , , , , ,9 Toplam İthalat (CIF, milyon $) 3.222, , , , , ,8 Denge (milyon $) ,9 İşsizlik, % 8,6 8,5 8,3 8,3 Kaynak: Kırgızistan Ulusal İstatistik Komitesi, The World Bank 3

4 Kaynak: Kırgızistan İş Rehberi 2013, T.C. Bişkek Ticaret Müşaviri Kırgızistan'ın İhracat Yaptığı Başlıca Ülkeler (bin $), 2015 # Ülkeler Değer Payı 1 İsviçre ,56% 2 Kazakistan ,02% 3 Rusya ,07% 4 BAE ,97% 5 Özbekistan ,69% 6 Türkiye ,91% 7 Çin ,52% 8 Tacikistan ,70% 9 Belçika ,56% 10 Irak ,13% 11 Diğer Ülkeler ,86% Toplam Kaynak: The World Bank Kırgızistan'ın İthalat Yaptığı Başlıca Ülkeler (bin $), 2015 # Ülkeler Değer Payı 1 Rusya ,29% 2 Çin ,32% 4

5 3 Kazakistan ,67% 4 Türkiye ,04% 5 ABD ,00% 6 Almanya ,29% 7 Ukrayna ,20% 8 Japonya ,51% 9 Özbekistan ,46% 10 Güney Kore ,33% 11 Diğer Ülkeler ,89% Toplam Kaynak: The World Bank Kırgızistan'ın İthalatında Başlıca Ürünler (bin $), 2015 # Ürünler Değer Payı 1 Benzin ve Mineral Yakıtlar ,10% 2 Sanayi Makinaları ,83% 3 Demir, Çelik ,27% 4 Motorlu Araçlar ve Parçaları ,05% 5 Elektrikli Makinalar ,34% 6 Tıbbi İlaç ,63% 7 Plastik ,01% 8 Diğer ,77% Toplam Kaynak: The World Bank Kırgızistan'ın İhracatında Başlıca Ürünler (bin $), 2015 # Ürünler Değer Payı 1 Değerli Taş ve Metaller ,16% 2 Sınıflandırılamayan Ürünler ,23% 3 Benzin ve Mineral Yakıtlar ,42% 4 Motorlu Araçlar ve Parçaları ,41% 5 Sebze ,77% 6 Uçak Malzemesi ,48% 7 Sanayi Makinaları ,39% 8 Diğer ,13% Toplam Kaynak: The World Bank 5

6 Potansiyel Yatırım, Hizmet ve Ticaret Fırsatları Enerji: GSYİH nın artışıyla doğru orantılı olarak ülke içinde enerji ihtiyacı ve tüketimi son 10 yıl içinde belirgin bir şekilde artmaya başlamış ve hali hazırda buluna Hidro Elektrik Santrallerinin (HES) rehabilitesinin yanısıra yeni HESlerin kurulumu gerçekleşmeye başlamıştır. Gürcistan uzun yıllar elekrik enerjisi ithal ederken yaklaşık 10 yıl boyunca ihracatını yapmıştır. Hem Gürcistan ın hem komşu ülkelerin ihtiyacının artması sebebiyle yeni enerji santrallerinin kurulumu teşvik edilmektedir. Turizm, Eğlence ve Gayrimenkul: Deniz, kayak, casino, spa gibi çeşitli turizm ve eğlence alternatiflerinin olduğu Gürcistan da uluslararası otel zincirleri bulunmakta ve gelişmeye devam etmektedirler. Üretim: Türkiye ve BDT ülkeleriyle STA, AB ile Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Anlaşması, ABD ile Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Anlaşması z, kayak, casino, spa gibi çeşitli turizm ve eğlence alternatiflerinin olduğu Gürcistan da uluslararası otel zincirleri bulunmakta ve gelişmeye devam etmektedirler. Potansiyel Yatırım, Hizmet ve Ticaret Alanları Yüksek Teknoloji Sera Tarımı Şarap ve Alkollü İçkiler Süt Ürünleri Kültür Balıkçılığı Taze ve Mineral Su Hayvancılık ve Kümes Hayvancılığı Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkiler (milyon $) Yıl İhracat İthalat Hacim Denge ,5 14,1 103,6 75, ,2 27,5 159,6 104, , ,3 136, , ,3 143, ,4 171,4 108, ,2 30,9 160,1 98, ,2 52,1 232,4 128, ,5 45,2 302,7 212, , ,3 351, ,4 65,6 487,1 355, ,7 76,9 371,6 217, ,9 101, ,9 Kaynak: TÜİK 6

7 İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller Anlaşma İmza Tarihi Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşma Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması Mutabakat Tutanağı (Eximbank Çerçeve Anlaşması) Hava Hizmetleri Hakkında Protokol Küçük ve Orta Ölçekli Sanayii Geliştirme Alanında Teknik İşbirliği Protokolü Haberleşme Alanında İşbirliği Protokolü Karma Ekonomik Komisyon Kurulmasına Dair Anlaşma 1995 Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) I. Dönem Protokolü Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) II. Dönem Protokolü Uzun Vadeli Ticari ve Ekonomik İşbirliği Programı İcra Planı Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) III. Dönem Protokolü Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) IV. Dönem Protokolü Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) V. Dönem Protokolü Uzun Vadeli Ticari ve Ekonomik İşbirliği Programı İcra Planı FAYDALI BILGILER 1. Vergi ve Gümrük Uygulamaları Kurumlar Vergisi 10% Gelir Vergisi 10% KDV 12% Gümrük/İthalat Vergisi %0, %5, %12 Tüketim Vergisi Emlak Vergisi Ürüne göre değişmekte %1'e kadar Bordro ve sosyal güvenlik vergisi uygulanmamaktadır. Sermaye kazançları vergisi uygulanmamaktadır. Servet ve veraset vergisi uygulanmamaktadır. Hisse, kar payı ve imtiyaz haklarına %5 gelir vergisi uygulanmaktadır. 7

8 Bireylerin dış kaynak gelirleri tamamen vergiden muaftır. 52 ülke ile karşılıklı ticarette kolaylık için imzalanmış Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması bulunmaktadır. 2. Tercihli Ticaret Rejimleri Gürcistan ın Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkeleri (Rusya Federasyonu, Ukrayna, Kazakistan vb.) ve Türkiye Cumhuriyeti ile Serbest Ticaret Anlaşması(STA) bulunmaktadır. Türkiye ile Gürcistan arasında 21 Kasım 2007 tarihinde imzalanan STA, 1 Kasım 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) son dönemde gerek gelişmiş ülkeler arasında, gerekse kuzey-güney ve güney-güney ticari ve ekonomik ilişkilerinde yaygınlaşmıştır. Ülkeler arasındaki STA ağının genişlemesi ile birçok ülke mal tedarikini STA ortaklarından temin etmeye başlamıştır. Avrupa Birliği(AB) ve Gürcistan arasında 27 Haziran 2014 tarihinde Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma 1 Temmuz 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu anlaşmayla birlikte AB ve Gürcistan karşılıklı olarak pazara girişi kolaylaştırmıştır. Gürcistan ın ABD, Norveç, İsviçre, Kanada ve Japonya ile Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Anlaşması vardır. Gürcistan 2000 yılından itibaren Dünya Ticaret Örgütü nün üyesidir. Basit ve hizmet odaklı gümrük politikaları bulunan Gürcistan da gümrük işlemleri 15 dakika sürmektedir. İthal malların %80 i vergiden muaf tutulmaktadır. İthal mallara miktar kısıtlaması bulunmamaktadır. 3. Vize Uygulamaları Umuma Mahsus Pasaport hamilleri yapacakları turistik amaçlı seyahatlerinde vizeden muaftır. Türk vatandaşları, turistik, iş ve resmi amaçlarla Kırgızistan a intikallerinden sonraki 5 iş günü içerisinde pasaportları ile birlikte Devlet Kayıt Hizmeti Başkanlığında kayıt yaptırdıktan sonra 'vizesiz' ve 'süresiz' olarak Kırgızistan da kalabileceklerdir. Diplomatik, Hizmet ve Hususi Pasaport hamilleri anılan ülkeye yapacakları turistik amaçlı seyahatlerinde vizeden muaftır. Türk vatandaşları, turistik, iş ve resmi amaçlarla Kırgızistan a intikallerinden sonraki 5 iş günü içerisinde pasaportları ile birlikte Devlet Kayıt Hizmeti Başkanlığında kayıt yaptırdıktan sonra 'vizesiz' ve 'süresiz' olarak Kırgızistan da kalabileceklerdir. 4. Devlet Teşvikleri Gürcistan Devlet Teşvikleri 8

9 Turizm Bölgeleri Sanayi Bölgeleri Tarım ve İşlenmiş Gıda Gürcistan Hükümeti ülke turizm sektörünü ve bölge ekonomisini canlandırmak için yatırımcılara 2 adet Serbest Turizm Bölgesi ilan etmiştir(karadenize kıyısı bulunan Anaklia ve Kobuleti kasabaları). Bu bölgede yatırımcılara ; ücretsiz arazi tahsisi, 15 yıl süre ile emlak ve kâr vergisinden muafiyet ve 80 oda barajını aşan tüm otellere ücretsiz olarak casino ruhsatı verilmesine ilişkin teşvikler ilan edilmiştir. Gürcistan Hükümeti 4 adet Serbest Sanayi Bölgesi belirlemiştir. Bu bölgeler bir liman kenti olan Poti, 3. en büyük şehir olan Kutaisi ve başkent Tiflis'de kurulmuştur. Bu alanlarda üretim yapan yatırımcılar gelir vergisi(%20) dışında kalan tüm vergilerden muaftırlar. Yapılacak ödemeler için cazip kredi fırsatları sağlanacaktır. Fabrika inşaatı için gerekli olan arazi tahsisi ücretsiz olarak sağlanacaktır. Yapılacak ödemeler için cazip kredi fırsatları sağlanacaktır. Gıda işleme fabikaları için hibe dağıtılacaktır. İLETİŞİM BİLGİLERİ T.C. Bişkek Büyükelçiliği Metin KILIÇ T.C. Bişkek Büyükelçisi Adres: T.C. Bişkek Büyükelçiliği, Moskovskaya Cad. No: Bişkek/Kırgızistan Tel: Faks: E-posta: embassy.bishkek@mfa.gov.tr T.C. Bişkek Ticaret Müşavirliği Çağatay ÖZDEN Bişkek Ticaret Müşaviri Adres: Turkish Embassy Office of the Commercial Counsellor Moskovskaya 89, Bişkek/Kırgızistan Tel: Faks: E-posta: biskek@ekonomi.gov.tr Kırgızistan Yatırım Ajansı Kırgızistan Ticaret ve Sanayi Odası 9