ENERJİ HUKUKU BAĞLAMINDA ELEKTRİK PİYASASI. Deniz DAŞTAN Grup Başkanı (0312) Kasım 2018

Transkript

1 ENERJİ HUKUKU BAĞLAMINDA ELEKTRİK PİYASASI Deniz DAŞTAN Grup Başkanı (0312) Kasım 2018

2

3 PİYASA FAALİYETLERİ Üretim İletim Dağıtım Perakende %45 %98 %1 %71 3

4 PİYASA DÖNÜŞÜM AŞAMALARI

5 TEK in Bölünmesi TEK 1993 TEAŞ TEDAŞ 5

6 Tarihli ve 3974 Sayılı Kanun EK MADDE 5- «Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı ile enerji alanında faaliyet gösteren İktisadî Devlet Teşekküllerinin bu Kanuna dayanarak veya diğer kanunların özel sektörün yeni enerji üretim, iletim ve dağıtım tesisleri kurma ve işletmelerini veya mevcutların işletme haklarını devir almalarını öngören hükümlerine göre üçüncü kişilerle yapacakları sözleşmeler özel hukuk hükümlerine tabi olup, imtiyaz teşkil etmezler.»

7 ANAYASA MAHKEMESİ ( ) «Bu nedenlerle, sözleşmelerin imtiyaz sözleşmesi olmadığını belirterek Danıştay öndenetimi dışına çıkaran içeriği nedeniyle ek 5. madde Anayasa'nın 155. maddesine aykırıdır, iptali gerekir»

8 1982 ANAYASASI E. Devletleştirme ve özelleştirme MADDE 47. Kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler, kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde devletleştirilebilir. (Ek: /1 md.) Devletin, kamu iktisadî teşebbüslerinin ve diğer kamu tüzelkişilerinin mülkiyetinde bulunan işletme ve varlıkların özelleştirilmesine ilişkin esas ve usuller kanunla gösterilir. (Ek: /1 md.) Devlet, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişileri tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözleşmeleri ile gerçek veya tüzelkişilere yaptırılabileceği veya devredilebileceği kanunla belirlenir.

9 TEAŞ ın Bölünmesi (2001 BKK) TEAŞ EÜAŞ TEİAŞ TETAŞ 9

10 Elektrik Piyasası Kanunu (6446 sayılı) AMAÇ MADDE 1 Bu Kanunun amacı; elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin yapılmasının sağlanmasıdır. 10

11 GENEL OLARAK ELEKTRİK PİYASASI MEVZUATI KANUN 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu 5346 Sayılı YEK Kanunu 4628 Sayılı EPDK Teşkilat Kanunu

12 GENEL OLARAK ELEKTRİK PİYASASI MEVZUATI

13 GENEL OLARAK ELEKTRİK PİYASASI MEVZUATI

14 GENEL OLARAK ELEKTRİK PİYASASI MEVZUATI

15 PİYASA FAALİYETLERİ Üretim İletim Dağıtım Toptan Satış Perakende Satış İthalat İhracat 15

16 PİYASA FAALİYETLERİ Üretim İletim Dağıtım Perakende %45 %98 %1 %71 16

17 LİSANS Piyasada faaliyette bulunabilme koşulu: Lisans Sahibi Olma 17

18 Serbestleşmesi Öngörülen Faaliyetler Serbestleşme Üretim Ticaret Dağıtım 18

19 TEDAŞ 21 DAĞITIM BÖLGESİNE AYRILDI (2004-Dağıtım Strateji Belgesi) TRAKYA A.Ş. 13 Anadolu Yakası ED A.Ş. BOĞAZİÇİ ED A.Ş SAKARYA ED A.Ş. KORFEZ A.Ş. 15 BAŞKENT ED A.Ş. KARAELMAS A.Ş. 9 YEŞİLIRMAK ED A.Ş. 21 ÇAMLIBEL ED A.Ş. 6 FIRAT ED A.Ş. 5 ÇORUH ED A.Ş. 4 ARAS ED A.Ş. 3 ULUDAĞ ED A.Ş. 12 OSMANGAZİ ED A.Ş. 16 VAN GÖLÜ ED A.Ş GEDİZ ED A.Ş. 19 MENDERES ED A.Ş. 10 AKDENİZ ED A.Ş GÖKSU ED A.Ş. 1 DİCLE ED A.Ş. MERAM ED A.Ş. TOROSLAR ED A.Ş.

20 Dağıtım da Serbestleşme: Gerçekleşmeler I (2012(ilk yarı) (1/2) Yeşil alanların devri tamamlanmıştır. 20

21 Dağıtımda Serbestleşme 2013 yılı Son Çeyreği Dağıtımda Serbestleşme %100 21

22 ,4 57,3 Üretimde Serbestleşme : Gerçekleşme Oranları (%) ( ) Kamu 54 Özel ,8 11, ,

23 4628 hedefine ulaştı mı? Tekellerin kaldırılması Bağımsız düzenleme: EPDK Yeni bir piyasaya giriş sistematiği: Lisanslama Faaliyetlerin ayrıştırılması Düzenlemeye tabi şebeke erişim rejimi Dengeleme mekanizması ile tamamlanan ikili anlaşmalar piyasası Çapraz sübvansiyonların kaldırılması ve maliyetleri yansıtan fiyat uygulaması Özelleştirme Perakende rekabeti

24 6446 İLE GETİRİLEN YENİLİKLER Ön lisans Otop. Üretim Lisansına Dönüştürülmesi Lisanssızın Kaps. Genişletilmesi Lisans Türleri Kamulaştırma Aydınlatma Branşman Hattı-Dağıtım tesisi Son Kaynak Tedariği Dağ. ve G. Tedarik Ş. için Özel Tedbirler Hizmet Alımı EPİAŞ ın Kurulması Ulusal Tarifenin Uzatılması

25 Piyasa Faaliyetleri 4628 Üretim İletim Dağıtım Toptan satış Perakende satış Perakende satış hizmeti Ticaret İthalat İhracat 6446 Üretim İletim Dağıtım Toptan satış Perakende satış Piyasa işletim İthalat İhracat

26 Lisanslar 4628 Üretim L. İletim L. Dağıtım L. Toptan satış L. Perakende satış L Otoprodüktör L Üretim L. İletim L. Dağıtım L. Toptan satış Perakende satış Otoprodüktör L. Tedarik L. Piyasa İşletim L.

27 Önlisans Mekanizması ÖNLİSANS BAŞVURU İNCELEME (Eksik Evrak Kontrolü) DEĞERLEN- DİRME (Bağlantı Görüşleri) 27

28 Rüzgâr ve Güneşte Önlisans Süreci ÖNLİSANS BAŞVURU İNCELEME (Eksiklikl. Tamamlanması) DEĞERENDİRME (Tek.Değ + İhale) EPDK TEİAŞ İHALE (Çakışma / sınırlı kapasite) YEGM 28

29 ÜRETİM LİSANSI SÜRECİ DEĞELENDİRME LİSANS BAŞVURU (Evrak Kontrolü) İNCELEME (Eksikliklerin Tamamlanması) Önlisans kapsamında ki işlemler süresinde mi tamamlandı? 29

30 ESKİ Lisanssız Üretimin Kapsamının Genişlemesi YENİ 500 kw 1 MW (BKK ile 5x1 artırılabilir) Kojenerasyon Mikro Kojenerasyon 50 kw Kurulu güç sınırı yok. Kojenerasyon 100 kw Yenilenebilir Üretim tesislerinde üretimin tamamının sisteme çıkmadan tüketilmesi Belediyelerin su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde HES Kurmaları Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere üretim tesisi kurmaları

31 Tedarik Lisansı İthalat İhracat Toptan Satış P.kende Satış

32 EPİAŞ TEİAŞ EPİAŞ Dengeleme Güç P. Gün Öncesi P. Yan Hizmetler P. Gün İçi P. Uzlaştırma

33 EPİAŞ TEİAŞ ELEKTRİK PİYASASININ YENİ YAPISI ÜRETİM İLETİM ve P.İŞLETİM DAĞITIM P.SATIŞ TÜKETİCİLER Kamu EÜAŞ portföy şirketleri ESA 21 Dağıtım Şirketi 21 Serbest olmayan müşteriler Kamu ya ait HES ve diğer santraller T E D ESA A Yİ, YİD, İHD kapsamındaki özel üreticiler TETAŞ R İ K Serbest müşteriler Serbest Üreticiler 33

34 5346 sayılı KANUN ve İlgili Mevzuat

35 DÜNYA YENİLEBİLİR KURULU GÜÇ KAPASİTE TRENDİ

36 SON 10 YILDA DÜNYA VE TÜRKİYE YENİLEBİLİR KAPASİTESİNİN GELİŞİMİ YIL DÜNYA (MW) TÜRKİYE (MW) (%) , ,78 Artış (%)

37 ÜRETİM LİSANSI-YATIRIM SÜRELERİ t. ve 4711 S. Kurul Kararı Kaynak Türü İnşaat Süresi (Ay) Termik Hidrolik Rüzgâr Güneş Jeotermal

38 Yatırım Aşaması Kredi temini İnşaat İhalesi Ekipman siparişi Montaj Geçici Kabul 38

39 MÜCBİR SEBEP-I (EPLY m.35) Bir olayın mücbir sebep hali sayılabilmesi için olayın; - önlenemeyecek, - kaçınılamayacak ve - öngörülemeyecek olması gerekir. Giderilemeyecek öngörülemeyecek 39

40 MÜCBİR SEBEP-II (EPLY m.35) (3) Aşağıda belirtilen haller, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, mücbir sebepler olarak kabul edilir: a) Doğal afetler ve salgın hastalıklar, b) Savaş, nükleer ve kimyasal serpintiler, seferberlik halleri, halk ayaklanmaları, saldırı, terör hareketleri ve sabotajlar, c) Grev, lokavt veya diğer memur ve işçi hareketleri, ç) Lisans sahibi tüzel kişiden kaynaklanmaması kaydı ile; 1) İzin, onay gibi idari işlemlerin süresinde tesis edilememesi, 2) Kamulaştırma, irtifak hakkı tesisi veya kiralama işlemlerinin tamamlanamaması, sebebiyle oluşan haklı sebepler, d) Projeye bağlı jeolojik ve/veya teknik sorunlar, e) Ulusal veya uluslararası düzeyde ciddi olumsuz ekonomik gelişmeler. 40

41 Yaptırımlar İdari para cezası Önlisans / Lisans İptali Teminat mektubunun irat kaydedilmesi Piyasaya Giriş Yasağı 41

42 Alım Garantileri: I Sayılı Cetvel Üretim Tesis Tipi Uygulanacak Fiyatlar (ABD Doları cent/kwh) HES 7,3 Rüzgar 7,3 Jeotermal 10,5 Biyokütleye (çöp gazı dahil) 13,3 Güneş 13,3 42

43 Teşvikler-II Yerli Ekipmana Ek Teşvik: II Sayılı Cetvel Tesis Tipi Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kwh) Kanat 0,8 Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi Jeneratör ve güç elektroniği 1,0 Türbin Kulesi 0,6 Rotor ve nasel gruplarındaki mekanik aksamın tamamı

44 Destek Mekanizması 25,0 Uscent/kWh ,0 15,0 10,0 5, ,3 1,0 0,6 1,0 1,3 0,8 7,3 7, ,7 0,7 1,3 10, , ,3 0,5 0,6 2,4 0,5 0,4 0,9 3,5 1,3 0,6 2,0 0,6 0,6 1,3 0,4 2,4 0,8 0,8 13,3 13,3 13,3 0,0 Hidro Rüzgar Jeotermal Biyokütle Güneş (PV) Güneş (CSP)

45 Su Yüzeylerine GES Kurulumu 45

46 KURULU GÜÇ

47 2018 RES-GES İhalesi PHES Üretim Özelleştirmesi Piyasa Mekanizmaları Gün İçi Piyasası 4. Uygulama Dönemi YEKDEM YEKA lar İkili Anlaşma lar Hibrit Tesisler AYRIŞTIRMA Branşman-Hat Mülkiyeti 47

48 SON TEŞEKKÜRLER Deniz DAŞTAN Grup Başkanı (0312) Kasım 2018