İHALELERE İLK KEZ KATILMAK İÇİN Av.F.Meltem Zorba

Transkript

1 İHALELERE İLK KEZ KATILMAK İÇİN Av.F.Meltem Zorba İhalelerde aranan şartlar ve yeterlik kriterleri ihale ilanı ve dokümanında yer almaktadır. Bu nedenle, ihalelere katılmak isteyenlerin ihale ilanı ve dokümandaki yeterlik şartlarını incelemeleri gerekmektedir. Bununla birlikte, özellikle ilk kez ihalelere katılacak olanlar açısından bazı genel kurallar ihale türüne göre aşağıda açıklanmaktadır. Teklif vermeye yetkili olduğunu gösteren belgeler İhalelere katılmak isteyenlerin, her türlü mal alımı, hizmet alımı, danışmanlık hizmet alımı ve yapım işi ihalesinde teklif vermeye yetkili olduğunu gösteren belgelerin ve mesleki faaliyetini sürdürdüğünü gösteren belgelerin sunulması gerekmektedir. İhalelere ilk kez katılacaklar açısından teklif vermeye yetkili olduğunu gösteren belgeler ve mesleki faaliyetini sürdürdüğünü gösteren belgeler açısından farklılık bulunmamaktadır. Ancak, diğer yeterlik belgeleri yönünden bazı farklar bulunmaktadır. 1. Mal Alımı İhalelerine İlk Kez Katılmak belgesi (veya teknolojik ürün belgesi) bulunmuyorsa; Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihaleler hariç, yaklaşık maliyeti Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde mal alımları için öngörülen üst limit tutarı (2018 yılı için TL sı) ve altındaki her türlü mal alımı ihalelerinde iş deneyim belgesi istenmediğinden bu ihalelere teklif sunulabilir. Yaklaşık maliyeti bu tutarın üstünde olan ihalelerde ve belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihalelerde iş deneyim belgesi istenip istenmeyeceği idarelerce belirlenecek ve ihale dokümanı ve ilanda gösterileceğinden bunlarda belirlenen şartlara bakılmalıdır. Mevzuata göre düzenlenmiş iş bitirme belgesi bulunmuyor ancak; - Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile vakıf yükseköğretim kurumlarına, - Özel sektöre, - Yurt dışında, gerçekleştirilen işler ile - Alt yükleniciler tarafından gerçekleştirilen işler söz konusu ise, bunlara yönelik olarak iş deneyiminin belgelendirilmesi mümkün. Buna göre, işe ait sözleşme ve bu sözleşmenin uygulanmasına yönelik olarak düzenlenen fatura örnekleri ile serbest meslek makbuzu nüshaları veya bunların onaylı suretleri 1 sunulabilir. 1 Noter, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri ile serbest meslek makbuzu nüshaları veya bu nüshaların noter, 1

2 Yurt dışında gerçekleştirilen işlerde ise, o ülkenin resmi kurumları tarafından düzenlenen iş deneyimini gösteren belgeler veya sözleşme ve bu sözleşmeye bağlı olarak düzenlenen fatura örnekleri veya bu örneklerin yetkili makamlar tarafından onaylı suretleri ya da fatura dengi belgeler sunulabilir. Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihaleler hariç, yaklaşık maliyeti eşik değerin (2018 yılı için TL/genel ve katma bütçeli idareler/ tl/diğer idareler) altında olan her türlü mal alımı ihalesinde ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler istenmeyecektir. Bu durumda, bilanço veya eşdeğer belgeler ile toplam ciroyu gösteren gelir tablosu sunamayanların burada belirtilen bedelin altındaki ihalelere katılmaları mümkündür. Ancak, yaklaşık maliyeti eşik değer ve üzerinde olan açık ihale usulü ve pazarlık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile yaklaşık maliyetine bakılmaksızın belli istekliler arasında yapılan ihalelerde ise ekonomik ve mali yeterlik belgelerinden birinin veya tamamının istenip istenmeyeceği idarenin takdirinde bulunmaktadır. Bu durumda idarelerce ihale dokümanı ve ilanda belirlenen şartlara bakılmalıdır. Diğer belgeler - Özel imalat süreci gerektiren alımlarda, makine, teçhizat ve diğer ekipman yeterlik şartı olabilir. - Organizasyon yapısı ve personel durumu (sözleşmeye ilişkin). - Malın piyasaya arzına ilişkin alınması zorunlu belgeler. - İmalatçı, yetkili satıcı olduğunu gösteren belgeler, serbest bölge faaliyet belgesi istenebilir. - Satış sonrası servis bakım onarım hizmet belgesi istenebilir. - Numune sunulması istenebilir. Bu belgelerin istenip istenmediği idarelerce belirlenecek ve ihale dokümanı ve ilanda gösterileceğinden bunlarda belirlenen şartlara bakılmalıdır. 2. Hizmet Alımı İhalelerine İlk Kez Katılmak belgesi (veya teknolojik ürün belgesi) bulunmuyorsa; Yaklaşık maliyeti, Kanunun 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarını (2018 yılı için yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesince onaylanmış suretleri. 2

3 TL sını) aşan işlerde ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimini gösteren belgelerin sunulması zorunludur. Bu limitin altındaki hizmet alımı ihalelerinde, ayrıca, ilk defa gerçekleştirilecek yeni bir hizmet türünün ortaya çıkması durumunda, daha önce bu hizmeti yerine getirmiş yeterli sayıda istekli bulunamaması nedeniyle rekabet koşullarının oluşmayacağı anlaşılan hizmet alımı ihalelerinde iş deneyimi belgesi istenip istenmeyeceği idarelerce belirlenecektir. Bu durumda, iş deneyim belgesi bulunmayanlar, yaklaşık maliyeti (2018 yılı için) TL sı ve altında olan hizmet alım ihalelerine, ayrıca, ilk defa gerçekleştirilecek yeni bir hizmet alımında, ihale dokümanında iş deneyim şartı öngörülmeyen ihalelere katılabilirler. Mevzuata göre düzenlenmiş iş bitirme belgesi bulunmuyor ancak, özel sektöre veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan bir kuruluşa bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştirilmiş iş varsa, işe ait sözleşme ve bu sözleşmenin uygulanmasına yönelik olarak düzenlenen fatura örnekleri ile serbest meslek makbuzu nüshaları veya bunların onaylı suretleri 2 sunulabilir. Yurt dışında gerçekleştirilen işlerde ise o ülkenin resmi kurumları tarafından düzenlenen iş deneyimini gösteren belgeler veya sözleşme ve bu sözleşmeye bağlı olarak düzenlenen fatura örnekleri veya bu örneklerin yetkili makamlar tarafından onaylı suretleri ya da fatura dengi belgeler sunulabilir. Bilanço ve iş hacmi açısından, yaklaşık maliyeti eşik değer (2018 yılı için TL-genel ve katma bütçeli idareler/ TL-diğer idareler) ve üstündeki hizmet alımı ihalelerinde bilanço veya bilançonun gerekli görülen bölümleri, bunlar yoksa eşdeğer belgeler ile iş hacmini gösteren toplam ciro ve hizmet işleri ile ilgili taahhüdü altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgelerin sunulması istenmektedir. Yaklaşık maliyeti eşik değer ve üstünde olan, muhasebe, mesleki eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanatlar gibi hizmetlere ilişkin ihalelerde ekonomik ve mali yeterlik belgeleri idare tarafından gerekli görülmesi halinde istenebilir. Bu durumda, bilanço veya eşdeğer belgeler ile toplam ciroyu gösteren gelir tablosu sunamayanların, yaklaşık maliyeti eşik değerin (genel ve katma bütçeli idareler için) TL/ (diğer idareler için) TL sının altında olan ihalelere katılmaları mümkün bulunmaktadır. 3. Yapım İşleri İhalelerine İlk Kez Katılmak 2 Noter, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri ile serbest meslek makbuzu nüshaları veya bu nüshaların noter, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesince onaylanmış suretleri. 3

4 Yapım işlerinde aday veya isteklilerden yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt ettikleri ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimlerini tevsik etmeleri için iş deneyim belgesi istenilmesi zorunludur. 3 belgeleri, Kanun kapsamındaki idareler ile Kanun kapsamı dışındaki diğer kamu kurum ve kuruluşlarına (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) gerçekleştirilen işler için iş sahibi tarafından düzenlenir ve sözleşmeyi yapan yetkili makam tarafından onaylanır. Bu şekilde düzenlenmiş iş deneyim belgesi bulunmayanların bu kuruluşlar dışındaki idarelere veya özel sektöre yaptıkları işler için deneyim elde etmeleri mümkün bulunmaktadır. Bu işler için, belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediye tarafından, belediye sınırları veya mücavir alan dışında il özel idaresi tarafından, ilgili mevzuatı uyarınca yapı denetimi veya kabulü bunların dışındaki kuruluşlar tarafından yapılan işlerde ise bu mevzuat uyarınca yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenir. Doğrudan temin bir ihale usulü olmadığı için bu yöntemle gerçekleştirilen yapım işlerinde iş deneyim belgesi ve diğer yeterlik belgelerinin istenilip istenilmeyeceği idarenin takdirindedir. 4 Bu durumda, iş deneyim belgesi bulunmayanların doğrudan temin yönteminde idarelerce aranan katılım şartlarını incelemesi gerekir sayılı Kanunun 62. maddesinin (h) bendine göre, iş deneyimi bulunmayan mühendis veya mimarların, aldıkları lisans eğitimine uygun yapım işi ihalelerine başvurularında, toplam süresi onbeş yılı geçmemek kaydıyla mezuniyetlerinden sonra geçen her yıl TL (2018 yılı için) olarak hesaplanmak üzere 10. madde kapsamındaki benzer iş deneyimi olarak dikkate alınacağı önceki bölümlerde açıklanmıştır. Bu süre sınırı iş deneyimi bulunan mimar ve mühendisler için uygulanmaz. Mezuniyet belgesine dayalı iş deneyimi gerçek kişi mühendis veya mimarlarca kullanılabilir. Bununla birlikte, mezuniyet belgesi sahibi mühendis veya mimarın beş yıldır en az %51 hissesine sahip olduğu tüzel kişiler tarafından da kullanılabilir. Mühendis ve mimarların mezuniyet belgesi ile ihaleye katılabilmeleri için ihale dokümanında benzer işlere denk olarak belirlenen mühendislik veya mimarlık bölümlerine ait mezuniyet belgesinin sunulması gerekmektedir. Mezuniyet belgelerinin iş deneyimini tevsik için sunulması durumunda; mezuniyetten sonra geçen sürenin onbeş yıldan fazlasının değerlendirmeye alınabilmesi için, başvuru veya teklif kapsamında mezuniyet belgesi sahibine ait yapım işine ilişkin bir iş deneyim belgesinin sunulması gerekmektedir. Mezuniyet belgesiyle ihalelere katılmak isteyenlerin mevzuata göre belirlenmiş iş deneyim dışındaki diğer yeterlik kriterlerini sağlaması gerekmektedir. Ayrıca, mezuniyet belgesi sunulurken uygulama yönetmeliklerindeki belgelerin sunuluş şekli başlıklı düzenlemelere uygun olarak sunulması gerekmektedir. Buna göre, mezuniyet belgesinin aslı veya aslına uygunluğu noterce onaylanmış örneklerinin ya da aslı yerine ihale veya son 3 Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği m Yaşar GÖK Açıklamalı Kamu İhale Kanunu, 2009 sf.281 4

5 başvuru tarihinden önce idare tarafından aslı idarece görülmüştür veya bu anlama gelecek şerh düşülen suretleri başvuru veya teklif kapsamında sunulabilir. 5 Bu durumda, 4734 sayılı Kanuna göre düzenlenmiş iş deneyim (iş bitirme, iş denetleme, iş yönetme) belgesi bulunmayanlar açısından ihalelere katılma olanaklarına bakıldığı zaman şu seçenekler değerlendirilebilir. -Öncelikle iş deneyim şartı bulunmayan bir kuruluş veya özel sektöre iş yapılarak buradan elde edilecek iş deneyimini ispata yarayan belgelere sahip olunduktan sonra kamu ihalelerine teklif sunulabilir. -Doğrudan temin yöntemindeki yapım işlerinde, idare tarafından ihale ilanı ve şartnamede iş deneyim şartı öngörülmeyen ihalelere katılmak mümkündür. -Mühendis ve mimarlar açısından mezuniyet belgesine dayalı olarak yapım işi ihalesine katılmak mümkündür. Mezuniyet belgesi sahibi mühendis veya mimarın beş yıldır en az %51 hissesine sahip olduğu tüzel kişiler tarafından da ihalelere teklif sunulabilir. Mühendis ve mimarlar mezuniyet belgesini iş ortaklığı olarak girebilecekleri ihalelerde de kullanabilirler. Yapım işlerinde, ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belgeler yaklaşık maliyeti eşik değerin onda birine kadar olan (2018 yılı için ,3-TL) ihalelerde istenilemez. Yaklaşık maliyeti eşik değerin onda birinden eşik değerin yarısına kadar olan ihalelerde istenilmesi idarelerin takdirine bırakılmıştır. Yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısına eşit ve bu değerin üzerinde olan ihaleler ile yeterlikleri tespit edilenler arasından belli sayıda adayın davet edilmesinin öngörüldüğü belli istekliler arasında ihale usulüyle yapılan ihalelerde istenilmesi zorunludur. Bu durumda, ekonomik ve mali yeterliğe ilişkin belge sunamayanların, yaklaşık maliyeti eşik değerin onda birine kadar olan ihalelere veya eşik değerin onda biri ile yarısına kadar yaklaşık maliyeti olup idare tarafından bu belgelerin istenmediği ihalelere katılması mümkündür. Kalite Yönetim Sistem Belgesi ve Çevre Yönetim Sistem Belgesinin, yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısına kadar olan ihalelerde istenemeyeceği, yarısı ile bu değerin üzerinde olan ihalelerde istenmesinin idarelerin takdirine bırakıldığı dikkate alınarak ihale ilanı ve şartname düzenlemelerine bakılması gerekmektedir. 4. Danışmanlık Hizmet Alımı İhalelerine İlk Kez Katılmak Danışmanlık hizmet alımlarında, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine bakılmaksızın tüm ihalelerde ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimini gösteren belgelerin istenmesi 5 Danıştay 13. Dairesinin T. E:2012/3604, K:2013/1084 sayılı kararı. 5

6 zorunlu olduğu önceki bölümlerde açıklanmıştır. Bununla birlikte, ilk defa sunulacak yeni bir danışmanlık hizmet türünün ortaya çıkması durumunda daha önce bu hizmeti yerine getirmiş yeterli sayıda istekli bulunamaması nedeniyle rekabet koşullarının oluşmayacağı anlaşılan ihalelerde iş deneyim şartının aranıp aranmayacağı idarelerin takdirine bırakılmıştır. Özel sektöre veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan her türlü kurum ve kuruluşa bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştirilen işlerde, iş deneyim belgesi düzenlenmiyor olmasına rağmen bu tür işlere dayalı olarak elde edilecek belgelerle ihaleye katılmak mümkün bulunmaktadır. Bu durumda, bu işlerin sözleşme ve bu sözleşmenin uygulanmasına ilişkin fatura örnekleri ile (veya bu belgelerin noter, serbest muhasebeci, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir veya vergi dairesi onaylı suretleri ile) ihalelere teklif sunulabilir. Yurt dışında gerçekleştirilen işlerde, o ülkenin resmi kurumları tarafından düzenlenmiş iş deneyimini gösteren belgeler veya sözleşme ve bu sözleşmeye bağlı olarak düzenlenen fatura örnekleri veya fatura örneğinin o ülkenin yetkili makamları tarafından onaylı suretleri ya da fatura dengi belgeler sunularak ihalelere katılmak mümkündür. Danışmanlık hizmet alımlarında, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine bakılmaksızın tüm ihalelerde, iş hacmini gösteren toplam ciro, taahhüt altında devam eden işlerin gerçekleştirilen kısmının ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgelerin sunulması gerekmektedir. Yaklaşık maliyeti eşik değer ve üstündeki işlerin ihalelerinde ayrıca, mali durumu ile ilgili bankalardan temin edilecek belgelerin ve ilgili mevzuatı uyarınca yayımlanması zorunlu olan bilanço veya bilançonun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer belgeleri veya serbest meslek kazanç defteri özetinin sunulması gerekmektedir. Danışmanlık hizmet alımlarında ayrıca, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine bakılmaksızın tüm ihalelerde organizasyon yapısına ve personel durumuna ilişkin belgelerin sunulması gerekmektedir. Bu durumda, danışmanlık hizmet alımı ihalelerinin yeterlik şartları açısından çok kriter içerdiği, her ihalede iş hacmi, organizasyon yapısı ve personel durumuna ilişkin belgelerin istendiği, yaklaşık maliyeti eşik değer (2018 yılı için TL-genel ve katma bütçeli idareler/ TL-diğer idareler) ve üstündeki ihalelerde mali durum belgeleri, bilanço veya eşdeğer belgelerin istendiği dikkate alınmalıdır. şartının da her ihalede arandığı, sadece, ilk defa sunulacak yeni bir danışmanlık hizmet türünde daha önce bu hizmeti yerine getirmiş yeterli sayıda istekli bulunamaması durumunda iş deneyim şartının idarelerin takdirine bırakıldığı dikkate alındığında ihale ilanı ve şartnamelerdeki yeterlik kriterlerinin incelenmesi gerekmektedir. 6