Samet Biricik Elk. Y. Müh. Elektrik Mühendisleri Odası 28 Ocak2011

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Samet Biricik Elk. Y. Müh. Elektrik Mühendisleri Odası 28 Ocak2011"

Nilüfer Özek
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Samet Biricik Elk. Y. Müh. Elektrik Mühendisleri Odası 28 Ocak2011 1

2 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar Güç Kondansatörleri ve deşarj dirençleri Kondansatör Kontaktörleri Pano Reaktif Güç Kontrol Rölesi Sigortalar Pano Fanı 2

3 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar Güç Kondansatörleri Kondansatörlerde, enerjinin kesilmesinden sonraki 1 dakika içinde uçlarındaki gerilimin 50 V un altına inmesini sağlayacak deşarj dirençleri bağlanmalıdır. 3

kesilmesinden sonraki 1 dakika içinde uçlarındaki

4 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar Kondansatör Kontaktörleri Kontaktörler kondansatör bataryalarını emniyetli şekilde devreye alıp çıkaracak kontaklara ve ön dirençlere sahip olmalıdır. Kontaktör bobinlerinin çalışma gerilimi aksi istenmedikçe 240 V olmalıdır. 4

şekilde devreye alıp çıkaracak kontaklara ve ön dirençlere sahip

5 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar Pano Panolar 1.5 mm kalınlıkta saçtan olmalıdır. Panoların üzerine toplam kondansatör gücünü, sabit ve otomatik gruplara ait güçleri kvar olarak gösteren bir etiket konmalıdır. Panoların gövdelerinin topraklanabilmesi için gerekli bağlantı terminali konulmalıdır. Panolardaki bütün klemensler raylı tip ve kablo kesitine uygun yapılmalıdır. 5

6 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar Reaktif Güç Kontrol Rölesi Röle, kompanzasyon projesinde belirtildiği şekilde kondansatör gruplarını devreye alıp çıkarmaya elverişli olmalıdır. Röle, aşırı ve düşük gerilim koruma sistemlerini ihtiva edecektir. Şebeke geriliminin ; nominal gerilimin %10 u kadar artması ve eksilmesi halinde röle 0,5 ile 3 sn arasında bir gecikme ile kumanda ettiği sistemleri devre dışı bırakacak, gerilimin tekrar normal seviyeye gelmesi durumunda ise ilk önce sabit grubu daha sonra da yükün ihdiyacına göre diğer grupları devreye alacak özellikte olmalıdır. 6

Şebeke geriliminin ; nominal gerilimin %10 u kadar artması ve eksilmesi halinde röle 0,5 ile 3 sn arasında bir gecikme ile kumanda ettiği sistemleri

7 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar Sigortalar Sigortalar gecikmeli eriyen tipten ve bıçaklı olabileceği gibi, MCB tip sigorta da kullanılabilinir. Sigortaların akımı, koruyacakları kondansatör nominal akımın 1,5 katı değerinde olacaktır. 7

gibi, MCB tip sigorta da kullanılabilinir.

8 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar Pano Fanı Özellikle kondansatör bataryalarının bulunduğu pano havalandırılması yapılmaldır. 8

9 KompanzasyonSistemlerinde Kullanılan Elemanlar 9

10 KompanzasyonSistemlerinin Projelerde Gösterilmesi 10

11 KompanzasyonSistemlerinin Projelerde Gösterilmesi 11

12 KompanzasyonSistemlerinin Projelerde Gösterilmesi 12

13 Örnek Bir Tesiste Reaktif Güç Kompanzasyonu ve Analiz Sonuçları 13

14 Örnek Bir Tesiste Reaktif Güç Kompanzasyonu ve Sonuçları 14

15 Örnek Bir Tesiste Reaktif Güç Kompanzasyonu ve Sonuçları 15

16 Örnek Bir Tesiste Reaktif Güç Kompanzasyonu ve Sonuçları 16

17 Örnek Bir Tesiste Reaktif Güç Kompanzasyonu ve Sonuçları 17

18 Örnek Bir Tesiste Reaktif Güç Kompanzasyonu ve Sonuçları 18

19 Örnek Bir Tesiste Reaktif Güç Kompanzasyonu ve Sonuçları 19

20 Önce Sonra 20

21 KompanzasyonUygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Örnek olarak 65 kvar lık kondansatör ile yapılacak kompanzasyon panosunda 6 kademeli röle kullanılması durumunda adımlar aşağıdaki gibi olmalıdır: 1.kademe 5 kvar, 2.kademe 5 kvar, 3.kademe 10 kvar, 4.kademe 10 kvar, 5.kademe 15 kvar, 6.kademe 20 kvar 21

22 KompanzasyonUygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Yeterli ve tam bir ayar elde etmek için ve aynı zamanda sık açma kapamaları önlemek için pratikte kademe sayısı en az 6, en çok 12 olarak seçilmelidir. İyi bir kompanzasyon yapabilmenin iki önemli koşulu, gereken kondansatör gücünün dikkatli saptanması ve kondansatör adımları ile akım trafosunun doğru seçimidir. 22

23 KompanzasyonUygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Akım Trafosunun Tayini Akım transformatörü, sekonder akımı primer akımı ile orantılı olan ve akımlar arasında yaklaşık sıfır derece faz farkı bulunan bir transformatördür. Akım transformatörünün Primer sargısından ölçülmesi istenen yük akımı, sekonderden ise ölçü aletleri, sayaçlar, röle vb. aygıtların akımları geçer. 23

24 KompanzasyonUygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Akım Trafosunun Tayini Akım trafoları etiketlerinde yazılı akım değerlerinin 0.1 katından çok, 1.2 katından az akım geçtiğinde hatasız çalışırlar. Bu nedenle akım trafoları ne çok büyük ne de çok küçük seçilmelidir. Örnek bir tesiste güç 60 kw çalışma gerilimi 415V ise işletmenin nominal akımı I= P/(1.73*U) = 60 / 1.73*415= 83,57 Amperdir. Bu formülden elde edilen akım değerlerine en yakın bir üst standart akım trafosu seçilir. Örnekte 100/ 5 lik trafo kullanmak yeterlidir. 24

25 KompanzasyonUygulamalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Diğer Hususlar Kompanzasyon tesislerinin güç faktörü 0,90-1 sınırı içinde kalacak şekilde yapılmalıdır. Aşırı kompanzasyonlar tesiste gerilim yükselmelerine neden olabileceği unutulmamalıdır. 25

26 Kompanzasyon Sistemlerinde Arızalar Arıza 1 Röle sürekli kapasitör gurubu alıyor. Cosφ metre kapasitif gösterdiği halde çıkarmıyor. Sebepleri: Kondansatör panosunu besleyen güç kablosu akım trafosundan önce alınmıştır. Röle klemenslerineakım trafosunun bağlı olmadığı diğer iki faz yerine (S T) akım trafosunun bağlı bulunduğu faz (R) bağlanmıştır. Bu durumda indüktif veya kapasitif ledlerinden biri sürekli yanar ve röle devreye sürekli kapasitör gurubu alır veya çıkarır. 26

27 Kompanzasyon Sistemlerinde Arızalar Arıza 2 Röle çalışıyor. Kademelerin devreye girdiği röle üzerindeki ışıklardan belli oluyor. Kontaktörlerçekiyor fakat cosφ yükselmiyor ve röle kapasitör gurubu almak istiyor. Sebepleri: Kondansatör sigortaları atmıştır. Kontaktör kontakları görev yapmamaktadır. Kondansatörler değer kaybetmiştir ve patlamıştır. Kurulu kondansatör gücü, tesisin kompanzasyonuna yetmemiştir. Kondansatör ilavesi gerekmektedir. 27

28 Kompanzasyon Sistemlerinde Arızalar Arıza 3 Motorlar çalışıyor. Devrede kapasitör gurubu olmadığı halde kapasitör ışığı yanıyor. Sebepleri: Rölenin akım trafosu giriş uçlarını değiştiriniz. 28

29 Kompanzasyon Sistemlerinde Arızalar Arıza 4 Aynı akım trafosundan hem röle hem de cosφ metre besleniyor ancak her iki cihaz da düzgün çalışmıyor. Sebepleri: Bağlantı hatası vardır. (Röle ve cosφ metre akım devreleri SERİ bağlanmalıdır. Akım trafosu büyük seçilmiştir. Cosφ metre gerilim devresi bağlantısı R fazından alınmıştır. (Reaktif güç kontrol rölesinin tersine cosφ metrenin gerilim devresi, akım trafosu ile aynı faza bağlanmalıdır. 29

30 Güç Sistemlerinde Harmonikler Harmonik Nedir? Güç elektroniğinin gelişmesi ile frekans dönüştürücüleri,motor sürücüleri ve doğrultucular gibi güç elektroniği devreleri içeren cihazlar ile hemen hemen bütün endüstriyel uygulamalarda karşılaşmak mümkün hale gelmiştir.elektrik enerjisini oldukça verimli kullanan bu cihazlar şebekeden çizgisel olmayan ( non-lineer) akımlar çekerler. 30

31 Güç Sistemlerinde Harmonikler 31

32 Güç Sistemlerinde Harmonikler 32

33 HarmoniklerinEtkileri 33

34 Teşekkürler 34

Benzer belgeler

ENDÜKTİF REAKTİF AKIM NEDİR?

ENDÜKTİF REAKTİF AKIM NEDİR? Elektrodinamik sisteme göre çalışan transformatör, elektrik motorları gibi cihazlar şebekeden mıknatıslanma akımı çekerler. Mıknatıslanma akımı manyetik alan varken şebekeden