TÜRK TİCARET KANUNU TASARISI NA GÖRE ANONİM ORTAKLIKLARIN BÖLÜNMESİ

Transkript

1 Yrd. Doç. Dr. Hakan ÇEBİ Kocaeli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı TÜRK TİCARET KANUNU TASARISI NA GÖRE ANONİM ORTAKLIKLARIN BÖLÜNMESİ

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...ix KISALTMALAR...xxiii BİBLİYOGR AFYA...xxvii GİRİŞ I. Sunuş...1 II. Çalışmanın Amacı ve Sınırlandırılması...2 III. İnceleme Planı...3 Birinci Bölüm EKONOMİDE MERKEZİLEŞME VE BÖLÜNME 1. Özel Ekonomik Gücün Merkezileşmesi ve Bölünmesi...5 I. Genel Olarak...5 II. Merkezileşme Kavramı...6 III. Merkezileşme Oranı...7 IV. Merkezileşme Şekilleri...8 V. Merkezileşme ve Bölünme Nedenleri Genel Olarak...8

3 x 2. Üretim Alanındaki Nedenler Pazar Politikasına ve Pazarlama Ekonomisine İlişkin Nedenler Yönetim ve Personel Alanındaki Nedenler Rekabet Hukukuna İlişkin Düzenlemelerin Etkisi Diğer Nedenler Bölünme Kavramı...13 I. Genel Olarak...13 II. Hukuki Tanımlar Türk Hukukunda Avrupa Birliği Sisteminde Alman Hukukunda İsviçre Hukukunda III. Bölünmenin Kavramsal Öğeleri Kısmi Külli Halefiyet Pay Sahipliğinin Devamı Devredilen Bölümün Bir Bütün Oluşturması IV. Bölünmenin Tanımlanması V. Bölünme Türleri Yatay Bölünme Türleri...27 a. Tam ve Kısmi Bölünme...27 b. Devralma ve Yeni Kuruluş Yoluyla Bölünme...27 c. Simetrik ve Asimetrik Bölünme Dikey Bölünme Türleri...29 a. Ayırma...29 b. İşletme Bölünmesi VI. Bölünmenin Benzer Hukuki Müesseselerden Ayırdedilmesi İşletme Bölünmesi Birleşme Malvarlığı Devri Türk Hukukunda Bölünme Müessesesi... 34

4 I. Bölünmenin Yasal Olarak Düzenlenmesi İhtiyacı II. Mevcut Hukuki Durum Sermaye Piyasası Mevzuatı Kapsamında Yapılan Düzenlemeler Kurumlar Vergisi Kanunu nda Yapılan Düzenleme Anonim ve Limited Şirketlerin Kısmi Bölünme İşlemlerinin Usul ve Esaslarının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ Bölünmeye İlişkin Yasal Düzenlemeler I. Alman Hukukunda II. İsviçre Hukukunda...43 III. Fransız Hukukunda IV. Amerikan Hukukunda...45 xi İkinci Bölüm DEVRALMA YOLUYLA BÖLÜNME 1. Bölünme Sözleşmesi...47 I. Genel Olarak...47 II. Sözleşmenin Hukuki Niteliği III. Bölünme Sözleşmesini Yapma Yetkisi IV. Bölünme Sözleşmesinin İçeriği Asgari İçerik a. Bölünmeye Katılan Ortaklıkların Ticaret Ünvanları, Merkezleri ve Türleri...51 b. Aktif ve Pasif Malvarlığı Değerlerinin Tanımlanması ve Bölünmesi...51 c. Pay Sahipleri Dışında Kalan Hak Sahiplerinin Haklarının Verilmesi...55 d. Pay Değişim Oranı e. Ortaklık Paylarının Değişim Tarzları...58

5 xii f. Bilanço Karına Katılma Tarihi...59 g. Bölünme Tarihi h. Özel Menfaatlerin Verilmesi...61 i. Bölünme Sonucu Devralan Ortaklıklara Geçen İş İlişkileri...61 j. Devralan Ortaklıkların Paylarının Bölünmesi ve Bölme Ölçütü Bölünme Sözleşmesinde Yapılabilecek Diğer Düzenlemeler a. Esas Sözleşme Değişiklikleri b. Organ Ataması...65 c. Bölünmenin İcrası İçin Gerekli Şartlar...65 d. Garantiler e. Tamamlayıcı Düzenlemeler f. Şartlar ve Süreler g. Masraflara İlişkin Düzenlemeler...67 V. Bölünme Sözleşmesinin Şekli...67 VI. Bölünme Sözleşmesinin Hüküm İfade Etmesi VII. Sözleşmedeki Sakatlıklar VIII. Bölünme Sözleşmesinin Değiştirilmesi ve Sona Ermesi Sözleşmenin Değiştirilmesi Sözleşmenin Sona Ermesi...70 a. Alman Nev i Değiştirme Kanunu nun 7. Maddesine Göre Fesih Hakkı...70 b. Diğer Sona Erme Halleri Yönetim Kurulunun Bölünme Raporu...73 I. Bölünme Raporunun Anlam ve Amacı...74 II. Bölünme Raporunun İçeriği ve Kapsamı Genel Olarak Alman Hukukunda Bölünme Raporunun İçerik Gereklerinin Tespiti...75

6 xiii 3. Birleşme Kanunu ve Ticaret Kanunu Tasarısı na Göre Bölünme Raporunun İçeriği...79 a. Bölünmenin Amacı ve Sonuçları...79 b. Bölünme Sözleşmesi c. Pay Değişim Oranı ve Denkleştirme Tazminatı d. Payların Değerlendirilmesine İlişkin Özellikler e. Bölünme Nedeniyle Ortaklar İçin Doğacak Ek Yükümler...85 f. Devralan Ortaklığın Farklı Nev iden Olması Nedeniyle Doğan Yükümler...85 g. Bölünmenin Alacaklılar ve İşçiler Üzerindeki Etkileri...85 III. Alman Hukukunda Yönetim Kurulunun Bilgi Vermekten Kaçınma Hakkı IV. Ortak Bölünme Raporu...89 V. Ortak Bölünme Raporunun Bölünme Yönergesiyle Bağdaştırılabilirliği...91 VI. Bölünme Raporu Hazırlanmasından Vazgeçilmesi Bölünme Denetimi I. Bölünme Denetiminin Anlam ve Amacı...95 II. Bölünme Denetiminin Konusu ve Kapsamı Bölünme Denetiminin Konusu Bölünme Denetiminin Kapsamı III. Pay Değişim Oranının Uygunluğunun Denetlenmesi Şirket Değerleme Yöntemleri a. Net Aktif Değer Yöntemi b. Klasik Gelir Değeri Yöntemi c. İskonto Edilmiş Nakit Akım Yöntemi (Discounted Cash flow) d. Ortalama değer Yöntemi Şirket Bölümlerinin Değerlemesi a. Borsaya Kote Edilen Paylar

7 xiv b. Borsaya Kote Edilmeyen Paylar aa. Doğrudan Yöntem bb. Dolaylı Yöntem Sonuç IV. Bölünme Sözleşmesinin Bütünlüğünün Denetlenmesi V. Bölünme Sözleşmesinin Doğruluğunun Denetlenmesi VI. Bölünme Raporunun Doğruluğunun Denetlenmesi VII. Bölünme Denetiminden Vazgeçme VIII. Bölünme Denetçisi Bölünme Denetimi İçin Yetkili Kişiler Bölünme Denetçisinin Bağımsızlığı Bölünme Denetçisinin Atanması Bölünme Denetçisinin Hakları ve Yükümlülükleri a. Bölünme Denetçisinin Hakları b. Bölünme Denetçisinin Yükümlülükleri IX. Denetimin Sonucu Denetim Raporu a. Denetim Raporunun Anlam ve Amacı b. Denetim Raporunun İçeriği ve Kapsamı Bölünme Denetçisinin Bilgi Vermekten Kaçınma Hakkı Denetim Raporu Düzenlenmesinden Vazgeçilmesi Genel Kurulun Bölünme Kararı I. Genel Kurul Toplantısının Hazırlığı ve Yapılması II. Ayırma Halinde Ayırma Kararı III. Karar Alınması Bölünme Kararının Konusu Karar Nisabı Bölünme denetiminin Sonucuna Bağlı Olmama IV. Özel Onay Gereklilikleri İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Onama Kararları

8 2. Özel Hak Sahiplerinin Onayı V. İsviçre ve Alman Hukukunda Şekil Şartı VI. Bağlayıcı Etki VII. Bölünme Kararının Maddi Denetimi Bölünmede Sermaye Artırımı I. Sermaye Artırımsız Bölünme Genel Olarak Sermaye Artırımı Bakımından Seçim Hakkı Sermaye Artırımı Yasağı a. Yasak Haller b. Sermaye Artırımı Yasağını ihlalin Hukuki Sonuçları II. Denkleştirme Tazminatı III. Sermaye Artırımlı Bölünme Genel Olarak Kolaylaştırılmış Sermaye Artırımı Ayni Sermaye Karşılığında Sermaye Artırımı a. Yönetim Kurulu Tarafından Artırıma İlişkin Değişik Esas Sözleşme Metninin Hazırlanması b. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İzni c. Genel Kurul Kararı d. İmtiyazlı Paysahipleri Özel Kurulu Kararı e. Sermaye Artırımı ve Bölünme Kararı Ayni Sermaye Denetimi Tescil Talebi Tescil ve İlan IV. Sermaye Artırımının Geçerli Olması V. Kayıtlı Sermaye Sistemi VI. Şartlı Sermaye Artırımı Kısmi Bölünme Çerçevesinde Sermaye Azaltımı I. Nev i Değiştirme Kanunu na Göre Gereklilik Şartı II. Basit Sermaye Azaltımı xv

9 xvi III. Azaltım Usulü Yönetim Kurulu Tarafından Azaltıma İlişkin Değişik Esas Sözleşme Metninin Hazırlanması Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İzni Genel Kurul Kararı Kararın Uygulanması Tescil ve İlan Pay Değişim Usulü I. Yedieminin Atanması II. Payların ve Denkleştirme Tazminatının Yediemine Teslimi III. Yedieminin Hakları ve Görevleri IV. Pay Değişimi ve Denkleştirme Tazminatının Teslimi Genel Olarak Basit Değişim Birleştirme Bölünmenin Ticaret Siciline Tescili I. Tescil Talebi II. Bildirimin İçeriği III. Eklenmesi Gereken Belgeler Devreden Ortaklığın Nihai Bilançosu Nev i Değiştirme Kanunu na Göre Olumsuz Beyan a. Genel Olarak b. De Lege Ferenda Öneriler c. İhtirazi Kayıtla Tescil Görüşü aa. Eski Hale İade Meselesi bb. Menfaatlerin Değerlendirilmesi d. Yeni Alman Nev i Değiştirme Kanunu nun Düzenleme Şekli IV. Bölünmenin Tescili V. İlan

10 xvii Üçüncü Bölüm YENİ KURULUŞ YOLUYLA BÖLÜNME 1. Bölünme Planı I. Hukuki Niteliği II. Bölünme Planının Hazırlanması ve Planın İçeriği Yeni Ortaklıkların Kurulması I. Esas Sözleşmenin Tespiti II. Nev i Değiştirme Kanunu na Göre İlk Gözetim Kurulunun ve İlk Denetçinin Atanması III. İlk Yönetim Kurulunun Atanması IV. Kuruluş Beyanı V. Kuruluş Denetimi Bölünme Denetimi Genel Kurulun Bölünme Kararı I. Bölünme Planı Hakkında Karar Alınması II. Yeni Ortaklıkların Esas Sözleşmelerinin Onaylanması III. NevDK ya Göre İlk Gözetim Kurulu Atamasının Onaylanması Yeni Ortaklıkların Tescili I. Tescil Talebi II. Eklenmesi Gereken Belgeler III. Yeni Ortaklıkların Tescili IV. Tescilin İlanı Bölünmenin Ticaret Siciline Tescili I. Tescil Talebi II. Eklenmesi Gereken Belgeler III. Bölünmenin Tescili IV. Tescilin İlanı...214

11 xviii Dördüncü Bölüm BÖLÜNMENİN HÜKÜM VE SONUÇLARI 1. Malvarlığının İntikali I. Kısmi Külli Halefiyet Genel Olarak Külli Halefiyet İlkesinin Uygulanması II. Aktif Malvarlığı Değerlerinin İntikali Ayni Haklar Fikri ve Sınai Haklar Kamusal İzinler ve Ayrıcalıklar Sicillerin Düzeltilmesi Alacaklar Ticaret Ünvanı İştirakler III. Borçların İntikali Genel Olarak Tahviller ve İntifa Senetleri IV. Sözleşme İlişkileri Genel Olarak Özel Sözleşme Türleri a. Temlik Sözleşmeleri b. Kullandırma Sözleşmeleri aa. Kira Sözleşmeleri bb. Lisans Sözleşmeleri cc. Ödünç ve Kredi Sözleşmeleri c. İşgörme Sözleşmeleri aa. Hizmet veya İş Sözleşmesi bb. Vekalet ve Diğer İşgörme Sözleşmeleri d. Teminat Sözleşmeleri e. Sigorta Sözleşmeleri f. Rekabet Yasağı

12 xix g. Yönetim Kurulu Üyelerinin Durumu Karşılıklı Sözleşmelerde Uyarlama V. Sözleşme İlişkilerinin ve Borçların Taksim Edilmesi VI. Aktif ve Pasif Malvarlığı Değerlerinin Değişmesi VII. Tahsis Edilmeyen Malvarlığı Değerleri ve Borçlar Tahsis Edilmeyen Aktif Malvarlığı Değerleri Tahsis Edilmeyen Borçlar VIII. Bölünmenin Davalarla İlgili Sonuçları Uygulanacak Usul Hükümleri Deliller Kesin Hüküm Niteliğindeki Kararların Etkisi Tam Bölünmede Devreden Ortaklığın Sona Ermesi Devralan Ortaklık veya Ortaklıklarda Pay Sahipliğinin Kazanılması I. İlke II. Tali Yükümlülükler III. Eski Paylara İlişkin Üçüncü Şahısların Hakları Sakatlıkların Islahı I. Şekil Sakatlığı II. Diğer Sakatlıklar Beşinci Bölüm ALACAKLILARIN VE ÖZEL HAK SAHİPLERİNİN KORUNMASI 1. Alacaklıların Korunması I. 6. Bölünme Yönergesi nin Farklı Koruma Sistemleri II. Birleşme Kanunu, Ticaret Kanunu Tasarısı ve Nev i Değiştirme Kanunu na Göre Bölünmede Alacaklıların Korunması III. Alacaklıların Korunmasına İlişkin Hükümler

13 xx 1. Alacaklıların Teminat İsteme Hakkı a. Genel Olarak b. Teminat Korumasının Kapsamı aa. Devreden Ortaklığın Alacaklılarının Hakları bb. Devralan Ortaklıkların Alacaklılarının Hakları cc. Teminat İsteme Hakkının Bulunmaması c. Teminatın Verilmesi aa. Bildirim bb. Teminatın Şekli ve Kapsamı Bölünmeye Katılan Ortaklıkların Müteselsil Sorumluluğu Doktrinde Öneriler ve Bu Konudaki Görüşümüz Özel Hak Sahiplerinin Korunması I. Koruma Sistemi Eşdeğer Hakların Verilmesi Uygun Bir Karşılığın Verilmesi II. NevDK ya Göre Bölünmeye Katılan Ortaklıkların Müteselsil Sorumluluğu Altıncı Bölüm BÖLÜNMEDE PAY SAHİPLERİNİN HAKLARI VE KORUNMASI 1. Bölünmede Pay Sahiplerinin Hakları I. Bilgi Alma Hakkı Genel Kurul Toplantısından Önce ve Toplantı Esnasında Belgelerin Hazır Bulundurulması Suretlerin Verilmesi Genel Kurulda Bölünme Sözleşmesinin Sözlü İzahı Malvarlığı Değişiklikleri Hakkında Özel Açıklama Genel Kurulda Bilgi Alma II. Ayrılma Hakkı

14 xxi III. Denkleştirme Tazminatıyla Pay Değişim Oranının Düzeltilmesini Talep Etme Hakkı Pay Sahiplerinin Korunması I. Pay Sahiplerinin Haklarının Korunması Olasılıklarına Genel Bakış II. Bölünme Kararına Karşı Butlan Davası Butlan Nedenleri Butlanın İleri Sürülmesi III. Bölünme Kararına Karşı İptal Davası Dava Süresi Alman Hukukunda Pay Değişim Oranının Düşük Tespit Edilmesi Nedeniyle İptalin Kabul Edilmemesi İptal Nedenleri İptal Talebi IV. Ortaklık Payının ve Haklarının İncelenmesi Başvuru Hakkı Usulü İlişkin Düzenlemeler Yetki Talep Başvuru Süresi Mahkeme Kararı a. Usul Gerekleri b. Kararın İçeriği c. Kararın Sonuçları İnceleme Davasının Masrafları SONUÇ