Erişkin ve Böbrek Sağlığı. Dr.Hülya Çolak Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları, Nefroloji

Transkript

1 Erişkin ve Böbrek Sağlığı Dr.Hülya Çolak Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları, Nefroloji

2 Böbrek hastalıkları ülkemizde günden güne artan bir sağlık sorunu haline geldi.

3 Böbreği Korumak için öneriler: Günlük düzenli yürüyüş ve egzersiz yapmak Kan şekerini kontrol altında tutmak Tansiyonu dengelemek Bol sıvı almak ve tuz tüketimini azaltmak Sağlıklı beslenmeye dikkat etmek ve fazla kilolardan kurtulmak

4 Sigara içmemek Gelişi güzel ilaç kullanmamak Böbreklerinizin sağlığı için yılda bir kez böbrek fonksiyonlarını kontrol ettirmek

5 Böbrek sağlığını korumada en iyi yardımcı sıvı tüketimidir. Ek bir sorun yoksa günlük 1,5-2 lt sıvı tüketilmelidir.

6 ****İnsan vücudunda en fazla bulunan madde sudur. Vücudumuzdaki tüm metabolik olayların devamında, besleyici maddelerin gerekli yerlere ulaştırılmasında (Gıdalar, enerji maddeleri, kan ile taşınan oksijen) ve her gün oluşan atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasında su temel bir araçtır. **İnsan vücudunun % 60 ı sudur. İnsanın vücut ağırlığı değişmedikçe sıvının miktarı da değişmez.

7 Fazla miktarda alınan su birkaç saat içerisinde böbreklerden atıldığı gibi; su kaybı durumunda ise (Ter, kusma, ishal, su kısıtlaması vs ) yine böbrekler daha konsantre, yoğun bir idrar çıkararak suyu tutar ve bu dengeyi sağlar. 2015/1/16

8 Normalde kalbimiz bir dakikada 5 lt. kanı vücuda pompalar. Bunun % 20 22'si direkt böbreklere gider. Günde 2 ton suyun süzülüp, % 99,3'ü tekrar emilerek su dengesinin ayarlandığı bu muazzam organların sağlığına çok dikkat edilmesi gerekir.

9 Az sıvı alımı idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek taşı oluşmasına neden olabilir. Böbrekler; vücudumuzda her gün oluşan zararlı atık maddeleri (Üre, kreatinin, ürik asit gibi) su ile atarlar.

10 TUZ TÜKETİMİ

11 Tuz tüketimini günde 6 gr (bir tatlı kaşığı) ile sınırlayınız!! Tuz, ilk insanların kullanmadığı bir maddedir. Medeniyetin gelişimi ile birlikte besinleri daha uzun süre koruyabilmek amacıyla ve ayrıca yiyeceklere lezzet katmak için eklenmiştir.

12 Türk insanının ortalama günlük tuz tüketimi 18 gr civarındadır Hipertansiyon, kalp ve böbrek hastalığı olan kişilerde bu miktar 2-3 gr ile sınırlı tutulmalıdır.

13

14 Yanomamo yerlileri Brezilya da yaşarlar Günlük Na tüketimi 1 mmol (100 mg dan az) Ortalama kan basıncı: Erkeklerde 107/67 mm Hg Kadınlarda 98/62 mm Hg Hipertansiyon izlenmiyor

15 Bazı gıdalardaki 100 grama düşen tuz oranları Tuz içeriği Kaşar peyniri 1.7 Tuzlu kraker (kurabiye) 2.75 Patlamış tuzlu mısır 4.86 Et suyu tabletleri 60 Yumurta 0.3 Yoğurt 0.1 Beyaz peynir 0.6 *Tuz, kan basıncını arttıran en önemli gıda maddesidir. Yüksek kan basıncı, kalp-damar hastalıklarının önde gelen sebebidir

16 Tuz Tüketiminin Azaltılması Ġçin Önlemler 1.Tuzu fazla miktarda içeren gıdalar (konserve, salça, turşu, pastırma, sucuk v.b.) olabildiğince az tüketilmelidir. 2.Sofrada tuzluk bulundurulmamalıdır. 3.Yemeğin tadına bakmadan hemen tuz dökmek adetinden vazgeçilmelidir. 4.Tuzsuz ekmek yenilmelidir. 5.Yemeğe lezzet vermek için baharatlar, nane, kekik, soğan, sarımsak v.b. çeşni vericiler serbestçe kullanılmalıdır. 6.Çocukluk çağından itibaren aile bireylerine tuzun zararları hakkında bilgi verilmelidir.

17 Bazı kimseler normal tuz yerine eczanelerde satılan suni tuzu yemeklerinde kullanmak ister. Bu tuzlar gerçek tuzdan farklı olarak sodyum yerine potasyum içerir. Ancak bu tür tuzlar her zaman güvenli değildir; böbrek hastalarında kullanımı çok riskli olabilir

18 YANLIŞ İLAÇ TÜKETİMİ

19 İlaçlara bağlı gelişen böbrek fonksiyon bozukluğu 1- Kontrast Nefropatisi 2- Analjezik Nefropatisi

20 KONTRAST NEFROPATİSİ Kontrast nefropatisi, kontrast madde verilmesinden saat sonra serum kreatinin konsantrasyonunun işlem öncesi değere göre % 25 veya >0.5 mg/dl artmasıdır (esas olan GFR hesabıdır). Kontrast nefropatisi genellikle non-oligurik seyretmektedir. Bu nedenle önemli sayıda hasta teşhis edilememektedir.

21 KONTRAST NEFROPATİSİ Riskli hastalarda mutlaka işlemden saat sonra ve kreatinin değerinin en yüksek seviyeye çıkabileceği günlerde serum kreatinini ölcülmelidir. 2015/1/16

22 Kontrast Nefropatisi Risk Faktörleri BÖBREK HASTALIĞI İleri yaş Diyabet Konjestif kalp yetmezliği Akut miyokard infarktusu Kardiyojenik şok Hipotansiyon Kontrast madde miktarı Diğer nefrotoksik ilacların kullanımı

23 Kontrast nefropatisinin standart bir tedavisi yoktur. Bu nedenle kontrast nefropatisinin en iyi tedavisi hastayı korumaktır.

24 Kontrastlı tetkik yapılması mecburi mi? 1-Kontrast nefropati riski açısından değerlendirme 2-Volüm dengesinin optimal olması 3-Kontrast miktarı min.olmalı, üst üste kontrast madde temasından kaçınılmalı 4-Yüksek riskli hastalarda kontrast sonrası saat aralığında kreatin seviyesine bakılmalı 2015/1/16

25 ANALJEZİK NEFROPATİ Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar vazodilator prostaglandinleri azaltarak nefrotoksik etki gösterirler Risk grupları: HT KKY Siroz Glomerüler hastalıklar, BY

26 Analjezik nefropatisi, uzun süre ve aşırı miktarda analjezik kombinasyonu kullanımı sonrasında ortaya çıkan ve kronik interstisyel nefrit ve renal papiller nekroz ile karakterize olan bir tablodur.

27 2015/1/16 KRONĠK BÖBREK HASTALIĞI???

28 Kronik böbrek hastalığı Nedir? Kronik Böbrek hastalığı, böbrek işlevinin uzun bir süreçte ilerleyici kaybı ile karakterizedir. Böbrek işlevinin kaybı kritik bir düzeye ulaştığında böbrek yetmezliği gelişir ve vücudun tüm organlarını etkiler. 2015/1/16

29 Kronik böbrek hastalığı sık mıdır? Dünyada her 10 kişiden birinde böbrek hastalığı bulunmaktadır. Ülkemizdeki durum daha da ciddidir. Türk Nefroloji Derneği nin yaptığı büyük bir tarama çalışması, Türkiye de her 6-7 erişkinden birinde çeşitli evrelerde kronik böbrek hastalığı bulunduğunu göstermiştir. Ülkemizde en sık nedenler: HT ve DM 2015/1/16

30 Kronik Böbrek Hastalığının sonuçları nelerdir? Sessiz seyreder Sinsi bir şekilde ilerler Özellikle erken evrelerde belirti vermeyebilir. Bu nedenle birçok hastaya zamanında tanı konulamaz. 2015/1/16

31 Teşhis edilemeyen kronik böbrek hastalığı iki önemli sonuca yol açar: 1- Böbrek fonksiyonlarının ilerleyici kaybı sonucu SDBY i gelişmesi. Bu evrede tedavi diyaliz veya böbrek nakli 2- Özellikle eşlik eden kalp-damar hastalıklarına bağlı erken ölüm riski. Kronik böbrek hastalıklı bireylerde ölüm riski genel toplumdan kat daha yüksektir. Bu nedenle, birçok hasta son döneme ulaşamadan hayatını kaybetmektedir. 2015/1/16

32 Kronik böbrek hastalığı tedavi edilebilir mi? Kronik böbrek hastalığı erken dönemde saptanır ve uygun şekilde tedavi edilirse; İlerlemesi engellenebilir veya yavaşlatılabilir Yüksek ölüm riski azaltılabilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa yararı o kadar fazla olur. 2015/1/16

33 Kronik böbrek hastalığının tanısı zor mudur? Kronik böbrek hastalığının tanısı oldukça kolay ve ucuzdur. Kan ve idrar testleri ile büyük oranda tanı konulmasını sağlar. Dünya Böbrek Gününde kronik böbrek hastalığı için risk altında olan herkesin aşağıdaki testleri yaptırmasını önerebiliriz. 2015/1/16

34 Kimler risk altındadır? DM var mı? HT var mı? Kalp Hastası mısınız? Obesite var mı? Sigara içiyor musunuz? Yaşınız 60 dan büyük mü? 2015/1/16

35 Böbrekleriniz de yaşlanır, tıpkı sizin gibi! KBH ı her yaşta görülebilir, ancak yaş ilerledikçe hastalığın sıklığı giderek artar. Yaşlanma sürecinin doğal bir sonucu olarak, 40 yaşından sonra böbreğin süzme işlevi her yıl % 1 oranında azalır. Bu nedenle, 60 yaşından büyük kişilerin yılda bir kez böbreklerini kontrol ettirmesi gerekir. 2015/1/16

36 KBH dan korunmak mümkün mü? EVET!! 8 ALTIN KURAL: 1. Düzenli egzersiz yapın 2. Sağlıklı beslenin ve vücut ağırlığınızı koruyun 3. Tuzu azaltın 4. Yeterli sıvı tüketin 5. Sigara içmeyin 6. Ağrı kesici ilaçlardan kaçının 7. Kan basıncınızı ve kan şekerinizi düzenli olarak ölçtürün 8. Risk grubundaysanız böbreklerinizi düzenli olarak kontrol ettirin 2015/1/16

37 Türk Nefroloji Derneği tarafından gerçekleştirilen CREDIT çalışması, Türk toplumunda KBH için risk faktörlerinin de yüksek oranda mevcut olduğunu göstermiştir. Erişkinlerin; HT %33 DM %12.7 Obes %32 Aktif sigara içimi % /1/16

38 SDBY nin en sık nedenlerinden biri olan DM un 2002 de % 7.2 iken, günümüzde % 12 nin üzerine çıkmış olması. 2015/1/16

39 TEŞEKKÜREDERİM 2015/1/16