GÜNEŞ KAROL IŞIKLAR 2002 ATİNA SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMALARINDA ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI

Transkript

1 GÜNEŞ KAROL IŞIKLAR 2002 ATİNA SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMALARINDA ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR... XIX GİRİŞ...1 I. DENİZ TİCARETİ HUKUKU NDA ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI VE DİĞER TAŞIMA TÜRLERİNDE YOLCUNUN ÖLÜMÜNDEN VEYA BEDENSEL ZARARA UĞRAMASINDAN DOĞAN SORUMLULUK...5 A. Deniz Ticareti Hukuku nda zorunlu sorumluluk sigortası Nükleer Gemi Sözleşmesi...5 a. Sorumluluk rejimi...6 b. Zorunlu sorumluluk sigortası ve 1992 Petrol Sözleşmeleri...9 a. Sorumluluk rejimi...11 b. Zorunlu sorumluluk sigortası ve 2010 HNS Sözleşmeleri a. Sorumluluk rejimi b. Zorunlu sorumluluk sigortası Gemi Yakıtı Sözleşmesi...29 a. Sorumluluk rejimi b. Zorunlu sorumluluk sigortası...33

3 X Nairobi Sözleşmesi a. Sorumluluk rejimi...35 b. Zorunlu sorumluluk sigortası B. Diğer taşıma türlerinde yolcunun ölümü veya bedensel zarara uğramasından doğan sorumluluk Hava yolu ile yolcu taşımalarında...39 a Varşova Sözleşmesi...39 aa. Sözleşme ye getirilen değişiklikler...41 aaa Lahey Protokolü...41 bbb Guadalajara Sözleşmesi...42 ccc Anlaşması...43 ddd Guatemala City Protokolü...43 eee Montreal Protokolleri bb. Sorumluluk rejimi...45 aaa Varşova Sözleşmesi...45 bbb Lahey Protokolü...47 ccc Guatemala City Protokolü b Montreal Sözleşmesi aa. Sorumluluk rejimi...53 bb. Zorunlu sorumluluk sigortası Kara yolu ile yolcu taşımalarında Demir yolu ile yolcu taşımalarında II YOLCULARIN VE BAGAJLARIN DENİZ YOLU İLE TAŞINMASINA İLİŞKİN ATİNA SÖZLEŞMESİ NİN UYGULANMA KOŞULLARI...61 A. Deniz yolu ile yolcu taşımalarına ilişkin milletlerarası düzenin gelişimi İlk gelişmeler Hill Taslağı ile 1967 Brüksel Sözleşmeleri...67 B Atina Sözleşmesi ve Protokolleri Atina Sözleşmesi ve 1990 Protokolleri...74

4 XI Protokolü...74 C Atina Sözleşmesi ne taraf olunması ile uygulanacak kanunlar ihtilafı kuralları Türk Hukuku nda AB Hukuku nda D Atina Sözleşmesi nin uygulama alanı Yabancılık unsuru bakımından (Milletlerarası taşımalar) Taraf Devlet ile bağlantı a. Geminin Taraf Devlet bayrağı taşıması veya Taraf Devlet te kayıtlı olması b. Yolcu taşıma sözleşmesinin Taraf Devlet te kurulmuş olması aa. Sözleşmenin kurulduğu an...89 bb. Sözleşmenin kurulduğu yer c. Kalkış veya varış yerlerinin Taraf Devlet te bulunması Yolcu taşıma sözleşmeleri bakımından...93 a. Genel olarak...93 b. Sözleşmenin tarafları aa. Taşıyan bb. Yolcu...98 c. Tarafların borçları aa. Taşıma taahhüdü aaa. Deniz yolu ile taşıma bbb. Gemi ile taşıma ccc. Türk Hukuku bakımından yorumlanması bb Atina Sözleşmesi nin ücret karşılığı yapılmayan taşımalara uygulanıp uygulanmayacağı aaa. Hazırlık çalışmaları bbb. Yabancı hukuk sistemlerindeki durum ccc. Türk Hukuku aaaa. Ücret bbbb. Ticari taşımalar Yolculuğun başlama ve sona erme anı...116

5 XII 5. Zararlar a. Genel olarak b. Yolcunun ölümü veya bedensel zarara uğraması c. Bagaj zararı III ATİNA SÖZLEŞMESİ HÜKÜMLERİ UYARINCA KURULACAK ZORUNLU SORUMLULUK SİGORTASI SÖZLEŞMESİ A. Sorumluluk sigortasının deniz yolu ile yapılan yolcu taşımalarında zorunlu hâle gelme süreci Atina Sözleşmesi nde a Atina Sözleşmesi nin hazırlık aşamasındaki tartışmalar b. Zorunlu sorumluluk sigortasının 2002 Protokolü ile kabul edilmesi Deniz alacaklarına ve deniz yolu ile yolcu taşımaya ilişkin düzenlemeler a. Deniz alacaklarına ilişkin düzenlemeler b. Deniz yolu ile yolcu taşımaya ilişkin düzenlemeler B. Sigorta sözleşmesinin tarafları ve ilgilileri Genel olarak Sigortacı a. Türkiye de yerleşik sigorta şirketleri b. Yurt dışında yerleşik P&I kulüpleri Sigorta ettiren a Atina Sözleşmesi b. TTK c. Deniz Araçları SGŞ Sigortalı a. Taşıyan aa. Taşıyanın sorumluluğu aaa. Genel olarak

6 XIII bbb. Kendisinin veya fiilî taşıyanın adamlarının neden olduğu zararlarda aaaa. Taşıyanın ve fiilî taşıyanın adamları bbbb. Taşıyanın ve fiilî taşıyanın adamlarının fillerinden doğan sorumluluğu bb. Taşıyanın sigortalı sıfatı b. Fiilî taşıyan aa. Fiilî taşıyan tanımı bb. Fiilî taşıyanın sorumluluğu aaa. Genel olarak bbb. Adamlarının fiillerinden doğan sorumluluk ccc. Fiilî taşıyanın sigortalı sıfatı c. Taşıyanın ve fiilî taşıyanın adamları aa. Sorumluluk bb. Sigortalı sıfatı Zarar gören üçüncü kişi C. Sigortanın kapsamı Taşımanın yapıldığı gemi bakımından Kaza sigortasının temin edilmesinin mümkün olup olmadığı Sigorta tazminatının konusu a. Deniz yolu ile taşınan yolcunun ölümü veya uğradığı bedensel zararlar aa Atina Sözleşmesi bb Atina Sözleşmesi aaa. Zararı doğuran olay bakımından aaaa. Gemi kazası aaaaa ÖÇH nin altındaki zararlar bakımından bbbbb ÖÇH yi aşan zararlar bakımından bbbb. Gemi kazası sayılmayan olaylarda bbb. Zararın türü bakımından aaaa. Ölüm hâlinde bbbb. Bedensel zarara uğranılması hâlinde

7 XIV cccc. Manevi zararlar ccc. Kusurun etkisi aaaa. Taşıyanın, fiilî taşıyanın ve bunların adamlarının kusuru aaaaa. Genel olarak bbbbb. Kast ve pervasızca hareket ccccc. Birlikte kusur ddd. Nedensellik bağı ve ispat yükü aaaa. Gemi kazalarında bbbb. Gemi kazası olarak sayılmayan olaylarda b. Sorumluluğun ortadan kalkması ve sınırlandırılması..200 aa. Gemi kazalarında taşıyanın sorumluluğunun ortadan kalkması aaa. m. 3 f. 1 b. (a) da sayılan hâller bbb. Üçüncü kişinin kastı bb Çekincesi ve Kılavuzu aaa. Taşıyanın terör olaylarından sorumluluğunun doğması bbb. Sigorta sektöründe karşılaşılan sorun ccc. Çekince nin ve Kılavuz un kabul edilmesi ve öngördükleri hükümler cc. Sorumluluğun miktar bakımından sınırlandırılması aaa Atina Sözleşmesi bbb ve 1990 Protokolleri ccc Atina Sözleşmesi aaaa. Miktarı ve hesaplanma şekli bbbb. Sorumluluğun sınırlandırılmasından yararlanan kişiler ddd ve 1996 Sınır Sözleşmeleri aaaa Sınır Sözleşmesi bbbb Sınır Sözleşmesi cccc. Sözleşmeler in 2002 Atina Sözleşmesi ile bir arada uygulanma şekli dd. Sorumluluk miktarının sözleşme ile değiştirilmesi.221

8 XV 4. Rizikonun gerçekleşme anı Sigorta bedeli ve kapsamı D. İstemlerin sigortacıya karşı ileri sürülmesi Doğrudan başvuru hakkı Atina Sözleşmesi uyarınca davada milletlerarası yetki Sigortacının başvurabileceği savunmalar a. Sigortalının ileri sürebileceği savunmalar b. Sigortalının zarara kastı veya pervasızca hareketi ile neden olması aa Atina Sözleşmesi nde yer verilen düzenleme bb. Düzenlemenin TTK m ile karşılaştırılması Zamanaşımı süresi ve hak düşürücü süreler a. Öngörülen süreler aa Atina Sözleşmesi nde bb. TTK da b. Sürelerin sigortacıya karşı ileri sürülen istemler hakkında uygulanması aa. Hak düşürücü süreler bb. Zamanaşımı süresi Kararların tanınması ve tenfizi Sigortacının sigortalıya halefiyeti ve sahip olduğu rücu hakkı a. Sigortacının sigortalıya halefiyeti ve üçüncü kişilere rücu hakkı aa. TTK m uyarınca bb. TTK m ile m. TBK m. 62 arasındaki ilişki cc. Sigortacının rücu hakkını ileri sürmesi aaa. Sigortalı olmayan taşıyana karşı bbb. Taşıyanın ve fiilî taşıyanın adamlarına karşı ccc. Çatmadan sorumlu gemi donatanına karşı b. Sigortacının sigortalıya rücu hakkı aa. Zarara taşıyanın kasten veya pervasızca hareketi ile neden olması

9 XVI bb. Zarara taşıyanın adamlarının kasten veya pervasızca hareketleri ile neden olmaları cc. Gemi alacaklısı hakkının borçlusuna karşı E. Sorumluluk sigortasının temin edildiğinin belgelenmesi Belgeyi düzenleyecek olan makam Sertifikanın içeriği Sertifikanın bulundurulmamasının yaptırımı Taraf Devletler in sorumluluğunun bulunup bulunmadığı.292 SONUÇ KAYNAKÇA EK 1: ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, EK 2: PROTOCOL TO THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA OF 13 DECEMBER EK 3: PROTOCOL OF 1990 TO AMEND THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, EK 4: PROTOCOL OF 2002 TO THE ATHENS CONVENTION RELATING TO THE CARRIAGE OF PASSENGERS AND THEIR LUGGAGE BY SEA, EK 5: IMO RESERVATION AND GUIDELINES FOR IMPLEMENTATION OF THE ATHENS CONVENTION EK 6: 1974, YOLCULARIN VE BAGAJININ DENİZ YOLU İLE TAŞINMASINA İLİŞKİN ATİNA SÖZLEŞMESİ EK 7: 1974, YOLCULARIN VE BAGAJLARININ DENİZ YOLU İLE TAŞINMASINA İLİŞKİN ATİNA SÖZLEŞMESİNE AİT 2002 PROTOKOLÜ

10 XVII EK 8: TÜRK TİCARET KANUNU EK 9: DENİZ ARAÇLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI GENEL ŞARTLARI EK 10: DENİZ ARAÇLARI ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI TARİFE VE TALİMAT TEBLİĞİ