DR. ALİ KAYA REKABET HUKUKUNDA AYRIMCILIK SURETİYLE HAKİM DURUMUN KÖTÜYE KULLANILMASI

Transkript

1 DR. ALİ KAYA REKABET HUKUKUNDA AYRIMCILIK SURETİYLE HAKİM DURUMUN KÖTÜYE KULLANILMASI

2 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...VII KISALTMALAR...XV GİRİŞ KONUNUN TAKDİMİ VE SINIRLANDIRILMASI İNCELEME PLANI...3 BİRİNCİ BÖLÜM REKABET HUKUKUNDA TEŞEBBÜS VE HAKİM DURUM 1. REKABET HUKUKU KAVRAMI...7 I. REKABET HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ...13 II. TÜRK HUKUKUNDA REKABETİN KORUNMASI...17 A. GENEL OLARAK REKABETİN KORUNMASI...17 B. REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN ÇERÇEVESİNDE REKABETİN KORUNMASI REKABET HUKUKUNDA TEŞEBBÜS I. TEŞEBBÜS KAVRAMI II. TEŞEBBÜSÜN UNSURLARI A. EKONOMİK FAALİYETTE BULUNMA... 25

3 VIII B. BAĞIMSIZ KARAR VEREBİLME III. TEŞEBBÜS ÇEŞİTLERİ A. GERÇEK KİŞİ TEŞEBBÜSLER B. TÜZEL KİŞİ TEŞEBBÜSLER C. TEŞEBBÜS BİRLİKLERİ...42 D. MÜTEFERRİK NİTELİĞİ HAİZ TEŞEBBÜSLER REKABET HUKUKUNDA HAKİM DURUM I. GENEL OLARAK II. HAKİM DURUM KAVRAMI A. HAKİM DURUMUN TANIMI B. HAKİM DURUMUN UNSURLARI EKONOMİK GÜÇ BAĞIMSIZLIK DEVAMLILIK III. HAKİM DURUM ÇEŞİTLERİ...57 A. TEK BAŞINA HAKİM DURUM (MONOPOL PAZARI)..57 B. BİRLİKTE HAKİM DURUM (OLİGOPOL PAZARI)...57 IV. HAKİM DURUMUN TESPİTİ A. HAKİM DURUMUN TESPİTİNDE ÖNE ÇIKAN YAKLAŞIMLAR YAPISALCI YAKLAŞIM DAVRANIŞÇI VE PERFORMANSÇI YAKLAŞIM B. HAKİM DURUM TESPİTİNDE KULLANILAN ÖLÇÜTLER PAZAR PAYI PAZARA GİRİŞ ENGELLERİ...70 a. Genel Olarak...70 b. Dikey Bütünlük (Dikey Entegrasyon) c. Kullanılmayan Kapasite...73 d. Ürüne Bağımlılık...74 e. Fiyat Farklılaştırılması...74 f. Talep Koşulları...75

4 g. Diğer Ölçütler...76 V. HAKİM DURUMUN TESPİTİNDE İLGİLİ PAZAR...78 A. GENEL OLARAK...78 B. İLGİLİ ÜRÜN PAZARI C. İLGİLİ COĞRAFİ PAZAR D. İLGİLİ PAZARIN ZAMAN VE DÖNEM BOYUTU IX İKİNCİ BÖLÜM HAKİM DURUMUN KÖTÜYE KULLANILMASI 1. GENEL OLARAK KÖTÜYE KULLANMA KAVRAMI KÖTÜYE KULLANMA HALLERİNİN SINIFLANDIRILMASI...98 I. GENEL OLARAK...98 II. DIŞLAYICI NİTELİKTEKİ KÖTÜYE KULLANMA HALLERİ A. DIŞLAYICI FİYAT UYGULAMALARI Yıkıcı Fiyatlama Fiyat Sıkıştırması B. SÖZLEŞME YAPMAYI (ÜRÜN SAĞLAMAYI VEYA ZORUNLU UNSURDAN YARARLANDIRMAYI) REDDETME C. MÜNHASIRLIK (TEKEL) ANLAŞMALARI D. ÜRETİM, PAZARLAMA VEYA TEKNİK GELİŞİMİN KISITLANMASI III. SÖMÜRÜCÜ NİTELİKTEKİ KÖTÜYE KULLANMA HALLERİ A. GENEL OLARAK B. AŞIRI FİYATLAMA

5 X IV. AYRIMCI NİTELİKTEKİ KÖTÜYE KULLANMA HALLERİ REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNDA ÖNGÖRÜLEN KÖTÜYE KULLANMA HALLERİ I. GENEL OLARAK II. PİYASAYA GİRİŞ ENGELLERİ YARATMA VEYA RAKİPLERİN FAALİYETLERİNİ ZORLAŞTIRMA III. ALICILARA AYRIMCILIK YAPMA IV. EK (OLAĞAN DIŞI) YÜKÜMLÜLÜKLER KOYMA VEYA MALIN TEKRAR SATIŞINA İLİŞKİN ŞART VE SINIRLAMALAR GETİRME V. BİR PAZARDAKİ HAKİM DURUMDAN YARARLANMAK SURETİYLE BAŞKA BİR PAZARDAKİ REKABETİ BOZMA VI. ÜRETİMİ, PAZARLAMAYI VEYA TEKNİK GELİŞMEYİ TÜKETİCİNİN ZARARINA OLACAK ŞEKİLDE SINIRLANDIRMA ÜÇÜNCÜ BÖLÜM AYRIMCILIK 1. GENEL OLARAK AYRIMCILIK I. AYRIMCILIK KAVRAMI II. AYRIMCILIKLA İLGİLİ KANUNİ DÜZENLEMENİN TANITILMASI VE MEHAZ HÜKÜMLE KARŞILAŞTIRILMASI A. Genel olarak B. Hükmün Unsurları Alıcı Unsuru a. Alıcı Kavramı b. Alıcıların Eşit Durumda Olması Hakim Durumdaki Teşebbüs İle Alıcı Arasındaki İlişki (İşlem) Unsuru

6 a. İlişki (İşlem) Kavramı b. İlişkilerin (İşlemlerin) Eşit Durumda Olması Farklı Davranış Unsuru III. AYRIMCILIĞIN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI A. Ayrımcılığın Doğrudan Uygulanıp Uygulanmaması Bakımından Genel Olarak Doğrudan Ayrımcılık Dolaylı Ayrımcılık B. Ayrımcılığın Pazara Etkileri Bakımından Genel Olarak Birincil Seviye Ayrımcılık İkincil Seviye Ayrımcılık a. Genel Olarak b. Dikey Bütünleşik Hakim Durumdaki Teşebbüs Bakımından c. Dikey Bütünleşik Olmayan Hakim Durumdaki Teşebbüs Bak ımından IV. HAKİM DURUMDAKİ TEŞEBBÜSÜ AYRIMCILIĞA TEŞVİK EDEN NEDENLER (AYRIMCILIK GÜDÜSÜ) V. AYRIMCILIĞIN HAKLI GEREKÇELERLE HUKUKA UYGUN HALE GELMESİ (OBJEKTİF HAKLI GEREKÇELER ÖLÇÜTÜ) VI. AYRIMCILIĞIN REFAH ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VII. AYRIMCILIĞIN ETKİ BAZLI BAKIŞ AÇISIYLA DEĞERLENDİRİLMESİ FİYAT AYRIMCILIĞI I. GENEL OLARAK II. FİYAT AYRIMCILIĞI ÇEŞİTLERİ A. Doğrudan Fiyat Ayrımcılığı Genel Olarak XI

7 XII 2. İktisadi Açıdan Fiyat Ayrımcılığı (Fiyat Farklılaştırması) a. Birinci Derece Fiyat Ayrımcılığı b. İkinci Derece Fiyat Ayrımcılığı c. Üçüncü Derece Fiyat Ayrımcılığı Coğrafi (Bölgesel) Fiyat Ayrımcılığı B. Dolaylı Fiyat Ayrımcılığı Genel Olarak İndirim Sistemleri a. Genel Olarak b. Hedef İndirimi c. Sadakat İndirimi d. Üst Dilim İndirimi e. Miktar İndirimi Ödemeler Suretiyle Gerçekleşen Fiyat Ayrımcılığı Fiyat Ayrımcılığı Unsuru İçeren Diğer Uygulamalar a. Seçici Fiyatlama b. Bağlı/Paketli Fiyatlama SÖZLEŞME YAPMAYI REDDETME SURETİYLE AYRIMCILIK I. GENEL OLARAK II. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN REKABET HUKUKU AÇISINDAN SINIRLANDIRILMASI SORUNU III. AYRIMCILIĞI OLUŞTURAN ŞARTLAR A. Genel Olarak B. Üst-Alt Pazar İlişkisinin Bulunması C. Sürekli - Tesadüfi Alıcı Ayrımı Yapılması D. Sözleşme Yapma Yükümlülüğünün Doğması Zorunlu Unsurdan Yararlandırma Yükümlülüğü a. Genel Olarak b. Zorunlu Unsur Doktrini c. Zorunlu Unsur Çeşitleri

8 XIII 2. Ürün Sağlama Yükümlülüğü E. Rekabetçi Dezavantaj Yaratılması (Rekabetin Sınırlandırılması) F. Haklı Gerekçelerin Bulunmaması IV. SÖZLEŞME YAPMA ŞARTLARININ BELİRLENMESİ DÖRDÜNCÜ BÖLÜM AYRIMCILIĞIN HUKUKİ SONUÇLARI 1. GENEL OLARAK REKABET OTORİTELERİNİN YETKİLERİ I. GENEL OLARAK II. İHLALE SON VERME KARARI III. İHTİYATİ TEDBİR (GEÇİCİ ÖNLEM) KARARI IV. MENFİ TESPİT (HUKUKA UYGUNLUK) KARARI KAMU HUKUKU YAPTIRIMLARI I. GENEL OLARAK II. İDARİ PARA CEZALARI VE UYGULANMASI III. NİSPİ (SÜRELİ) İDARİ PARA CEZALARI IV. İDARİ PARA CEZALARININ UYGULANMASINDA ZAMANAŞIMI ÖZEL HUKUK YAPTIRIMLARI I. GENEL OLARAK II. GEÇERSİZLİK A. BUTLAN B. KISMİ BUTLAN III. TAZMİNAT DAVASI A. Genel Olarak B. Davanın Maddi Hukuka İlişkin Unsurları Hukuka Aykırı Fiil a. Fiil

9 XIV b. Hukuka Aykırılık c. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Bulunmaması Zarar a. Genel Olarak b. Zararın Belirlenmesi ve Tazminatın Hesaplanması.355 c. Tazminatın Hesaplanmasında İstisnai Bir Tazminat Türü Olarak Üç Kat Tazminat Nedensellik (İlliyet) Bağı Kusur C. Davanın Usul Hukukuna İlişkin Unsurları Davanın Tarafları a. Davacı b. Davalı Görevli ve Yetkili Mahkeme İspat Yükü ve Deliller Zamanaşımı D. Adli Mahkemeler ile Rekabet Kurulu Arasındaki İlişki Genel Olarak Rekabet Kurulunun Uyuşmazlığa İlişkin Soruşturmasından Önce Adli Mahkemelere Başvurulması Rekabet Kurulunun Uyuşmazlığa İlişkin Devam Eden Bir Soruşturmasının Olması Rekabet Kurulunun Uyuşmazlığa İlişkin Kararından Sonra Adli Mahkemelere Başvurulması SONUÇ KAYNAKÇA