Dr. Bekir Faruk ERDEN Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

Transkript

1 DOĞRU REÇETE YAZIMI ve REÇETELEMEDE KAYNAKLAR Dr. Bekir Faruk ERDEN Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

2 REÇETE (1) * Reçete, hekimin imzasını taşıyan ve hekime hukuksal sorumluluk yükleyen resmi bir belgedir.

3 REÇETE (2) * Reçetenin resmiliği, hastanın sosyal güvenlik kurumlarından güvence taşımasıyla ilişkili değildir.

4 REÇETE (3) * Sosyal güvencesi olmayan hastaya yazılan reçete de resmi bir belgedir ama hasta cepten öder. * Reçetenin resmi bir belge olması hekimliğin aynı zamanda bir kamu görevi olmasıyla da ilgilidir.

5 REÇETE (4) * Türkiye Cumhuriyeti nde reçete yazma yetkisi yalnızca tıp, veteriner ve diş hekimlerine verilmiştir. - Yetki her zaman beraberinde bir sorumluluğu da getirir / yükler.. Reçeteyle ilgili olarak yaşanabilecek sorunlar hekimin ihmal ve kusuru olarak değerlendirilir.

6 REÇETE (5) * Hastaya yazılmış ve verilmiş olsa da reçetenin muhatabı eczacıdır. - Reçetenin yapılmasından (hazırlanmasından) eczacı sorumludur.. Reçetenin yapılmasındaki hatalar hekime ait olmakla birlikte reçetedeki hatalardan kısmen eczacı da sorumludur. (Denetim işlevi ve görevi)

7 REÇETE (6) * Reçeteden birincil derecede hekim sorumlu olsa da; reçetedeki yanlışları saptayamamak, yanlış ilaç vermek, yanlış bilgilendirme eczacının kusurudur. - Hekim ve eczacının ihmal ve kusuru için özel yasalar olmadığı için genel yargı hükümleri dikkate alınır.. Meslek örgütlerinin özdenetimi

8 REÇETE (7) Reçete yazarken; Kanıta dayalı tıp yaklaşımıyla Neden bu ilacı? ya da Neden değil? sorularına yanıtlar aranır. - Kanıta dayalı tıp uygulanacak tedavinin; otomatize biçimde değil, hastayla ve hastalıkla ilgili verilerin çok dikkatli belirlenmesini ve planlanmasını gerektirir. Kısaca hastalık yoktur; hasta vardır!

9

10 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (1) 1) Reçetenin yazıldığı tarih... Hukuki açıdan önemlidir. * Tarih bulunması yinelenme tartışmasının dışında belge olarak kullanılma yönünden de önem taşır.

11 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (2) 2) Reçetede hekime ait bilgiler... * Adı, soyadı, diploma tescil numarası, uzmanlık alanı reçetede yer almalıdır. * Çalıştığı kurum, adres (özellikle muayenehaneler için), telefon numaraları reçeteye yazılmalıdır. - Hekimin imzası (ya da kaşesi) reçetede mutlaka bulunmalıdır.

12 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (3) 2) Reçetede hekime ait bilgiler... * Bu bilgiler, yalnızca hastanın değil gereğinde eczacının da iletişim kurması için son derece gereklidir.

13 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (4) 3) Reçetede hastaya ait bilgiler... * Adı, soyadı, cinsiyeti, yaşı, tanısı, adresi, telefonu yazılmalıdır. - Cinsiyet ve yaşın yazılması, reçete yazılırken ve/veya tedavi sırasında ortaya çıkabilecek olası sorunlar ya da karışıklıklar konusunda uyarıcı olabilir.

14 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (5) 3) Reçetede hastaya ait bilgiler... * Bu bilgiler etikete de aynen aktarılmalıdır.

15 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (6) 4) Simge (Süperskripsiyon)... * R, R x (R / ) veya R p simgeleri kullanılmaktadır. - Latince Kabul ediniz anlamına gelen recipe den (İngilizce receive) gelmektedir.

16 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (7) 4) Simge (Süperskripsiyon)... * Mısır da hekimlik tanrısı olan Ra ile ilişkili olan Horus un gözünden köken aldığı ifade edilmektedir.

17 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (8) 5) Önerilen ilacın adı (İnskripsiyon)... * Reçetenin esas kısmıdır. - Müstahzar, majistral ya da ofisinal ilaç olsa da adı mutlaka reçetede yer almalıdır. Getamisin Göz / Kulak Damlası Biboratlı Su Penisilin Solüsyonu

18 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (9) 5) Önerilen ilacın adı (İnskripsiyon)... * Müstahzar (hazır) ilaç... - Fabrikalarda, standart bir formüle göre hazırlanarak, özel ambalajlar içinde eczanelerde satışa sunulan ilaçlardır.

19 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (10) 5) Önerilen ilacın adı... * Majistral ilaç...

20 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (11) 5) Önerilen ilacın adı... * Ofisinal ilaç...

21 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (12) 5) Önerilen ilacın adı... * Reçeteye jenerik ya da ticari isim yazılabilir. - Jenerik isim Dünya Sağlık Örgütü tarafından verilen genel addır.. Gentamisin - Ticari isim (müstahzar ismi) ise üretici firma tarafından verilen addır.. Genta, Garamisin, Getamisin

22 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (13) 6) Önerilen ilaçla ilgili ek bilgiler (Subskripsiyon)... * Bir ilacın farklı ambalajları olabilir lık kutu veya 30 luk kutu gibi - 50 ml lik şişe veya 100 ml lik şişe

23 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (14) Önerilen ilaçla ilgili ek bilgiler... * İlacın tedavi süresince kullanılması gereken miktarı belirtilirken; - 16 tabletlik 1 kutu veya 30 tabletlik 2 kutu gibi ifade edilebilir mililitrelik 2 şişe veya 100 mililitrelik 1 şişe yazılabilir.

24 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (15) Önerilen ilaçla ilgili ek bilgiler... * İlacın tedavi süresince kullanılması gereken miktarı belirtilirken;

25 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (16) Önerilen ilaçla ilgili ek bilgiler... * İlacın tedavi süresince kullanılması gereken miktarı belirtilirken;

26 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (17) Önerilen ilaçla ilgili ek bilgiler... * İlacın tedavi süresince kullanılması gereken miktarı belirtilirken; - D (Fransızca Donne, İngilizce Dispense, Türkçe Ver anlamında...) - B (Fransızca Boite, İngilizce Kutu anlamında...) - Verilecek miktar Romen rakamıyla belirtilse bile yazıyla da eklenmelidir.

27 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (18) 7) Önerilen ilacın kullanım tarifi (İnstrüksiyon)... * İlacın nasıl kullanılacağı ayrıntılarıyla anlatılmalıdır. * Reçetedeki simgesi S veya Sign dir. - Latince Etiketin üzerine yaz! (İngilizcesi label ) demektir.. Reçeteye yazılan bu bilgilerin hastaya verilen kutuya (ambalaja) eczacı tarafından aktarılması istenilmektedir.

28 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (19) 7) Önerilen ilacın kullanım tarifi (İnstrüksiyon)...

29 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (20) 7) Önerilen ilacın kullanım tarifi (İnstrüksiyon)...

30 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (21) 7) Önerilen ilacın kullanım tarifi... * Doz, günde kaç kez ve hangi yoldan alınacağı, nasıl kullanılacağı (aç/tok vb.), ne kadar süreyle kullanılacağı, reçeteye yazılmalı ve bu bilgiler aynen ilacın kutusuna eczacı tarafından aktarılmalıdır.

31 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (22) 7) Önerilen ilacın kullanım tarifi... * Eğer önerilen ilaç bir cihaz (aparey) yardımıyla (inhaler vb.) uygulanacaksa çok açık biçimde tarif edilmeli gerekirse uygulama yapılmalıdır.

32 REÇETENİN BÖLÜMLERİ (23)

33 Pragmatizme yer yok..

34 REÇETE ÖRNEKLERİ-1

35 REÇETE ÖRNEKLERİ-2

36 REÇETE ÖRNEKLERİ-3

37 REÇETE ÖRNEKLERİ-4

38 Özel reçeteye tabi ilaçlar Kırmızı reçete Yeşil reçete Turuncu reçete Mor reçete

39 Uyuşturucu madde listesi Narkotik analjezikler (opioidler) Kokain Flunitrazepam Metilfenidat, fenetilin KIRMIZI REÇETE

40 Kan Ürünleri Reçetesi ve Hemofili Takip Karnesi Uygulaması-Kasım 2001 TURUNCU REÇETE Pıhtılaşma faktörleri Normal ve özel immün globulinler İnsan albumini Cerrahide kullanılan doku yapıştırıcıları MOR REÇETE Pıhtılaşma faktörleri

41 Reçetesiz Satılan İlaçlar Self-medication için reçetesiz ilaç satılabilir aspirin, parasetamol, ibuprofen vb ağrı kesici-ateş düşürücüler yara-yanıkta kullanılan antiseptikler bağımlılık yapmayan sentetik öksürük kesiciler oral-lokal antihistaminikler vazokonstriktör + antihistaminik kombinasyonları (antigripal) oftalmik merhem, solüsyonlar burun damla ve spreyleri antiseptik kulak damlaları önerilen günlük dozu aşmayacak şekilde vitamin içeren multivitamin müstahzarları OTC ilaçlar (over the counter = tezgah üstü)

42 REÇETELEMEDE KAYNAKLAR

43 Dünya Sağlık Örgütü Groningen Üniversitesi Hollanda T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Gen. Kord. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı

44

45

46

47

48 Temel bilgiler Jenerik ad Dozaj formu, gücü Temel endikasyon Farmakoloji/farmakokinetik Kontrendikasyonlar Dikkat edilecek durumlar Doz şeması Yan etkiler İlaç-gıda etkileşimi Talimatlar, uyarılar Ek bilgiler Ticari isimler Fiyat Dağıtım etiketi Reçete kategorisi Hasta bilgisi Etiket bilgisi Saklama koşulları, stabilite Temel ilaç listesi numarası Üretici firma katalog numarası

49 İlaç endüstrisi tarafından hazırlatılan koleksiyonlar Physicians Desk Reference (ABD) Commendium of Data Sheets & Summaries of Product Characteristics (UK) Dictionnaire Vidal (FR)

50 SLAYTLAR İÇİN TEŞEKKÜR Prof. Dr. Ersin Yarış a KTÜ Tıp Fakültesi, Farmakoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Sibel GÖKSEL Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı İletişim için faruk.erden@isbank.net.tr berden@kocaeli.edu.tr