Yeni Diyaliz Hastası İçin İpuçları

Transkript

1 Yeni Diyaliz Hastası İçin İpuçları Diyaliz ile ilgili merak ettiğiniz her şey bu sayfanın ardında

2 Sayın yeni diyaliz hastası, diyalizin ne olduğu hakkında bilgileriniz ya hiç yoktur veya yeterli değildir. İnsan bilmediği şeyden özellikle hayatını etkileyecekse genellikle korkar. Diyalizin korkutucu değil kurtarıcı ve hayatınızın bir parçası haline gelmesi zaman alır. Burada size bu tedaviye daha kısa zamanda adapte olabilmeniz için bazı ipuçları veriyoruz. Bunların bazıları yalnızca hemodiyalizi ilgilendirirse de bir kısmı tedaviniz ne olursa olsun size hayatı sevmeniz için gerekli yardımcı bilgilerdir. Unutmayın sağlınızla ilgilenmek her şeyden önce gelir. Aileniz, doktorunuz, arkadaşlarınız, sizin sağlığınız için gayret etmektedir. Onlara yardımcı olun ki size daha faydalı olabilsinler. 1. Hayatınızı değiştiren diyaliz tedavisine başlamak dünyanın sonu değil. Hayattan böyle de zevk alabilirsiniz. 2. Eğer daha önceleri fizikî güç isteyen bir iş yapıyorsanız, artık daha çabuk yorulacaksınız. Diyalizle bu yorgunluğun üstesinden kısmen geleceksiniz. 3. İşiniz kafa çalışması ile ilgiliyse, unutmayın kafanız ölmüş değil yalnızca böbrekleriniz kafi çalışmadığı için diyalize giriyorsunuz. İşinize devam. 4. Çalışmayan ve sizi bu duruma getiren organınız böbrekler hakkında mutlaka bilgi sahibi olun. Böbrek nedir, nerede bulunur, ne iş yapar, hastalıkları nedir ve sizin böbreğinizin hastalığı nedir. 5. Böbreğinizi ve hastalığınızı öğrenmeyi makineyi de öğrenmeyi katın. 6. Makine randevularınızı ilgili ile ayarlayın ve randevularınıza uyun 7. Kendiniz hakkında doktor ve hemşireler-

3 den bilgi alın, tansiyonunuzu sorun, laboratuar bulgularınızı öğrenin. 8. Size verilen ilacın ne olduğunu, niçin verildiğini, yan etkilerini öğrenin. 9. Üzülmektense önlem almak daha iyidir. Bütün ilaçlarınızın adlarını öğrenin. Bunlara yeşil yuvarlak veya mavi fasulye gibi adlar takmayın. 10. Evinizde iyi bir tartı bulundurun. Kilonuzu size söylendiği gibi koruyun. 11. Diyetinize çok önem verin. Bilmediğiniz bir yiyeceğin size iyi mi yoksa zararlı mı olduğunu mutlaka sorup öğrenin. 12. Aylık yapılan rutin laboratuar tetkiklerinizi öğrenin. Tahlillerin ne anlama geldiğini ve ne tedbir alınması gerektiğini doktor ve diyetisyeninize danışın 13. Hiçbir zaman diyaliz seanslarınızın zamanını ve süresini aksatmayın. 14. Sosyal güvence (SGK, Özel sağlık sigortası gibi) durumunuzu kontrol altında tutun. 15. Diyaliz dışındaki seçenekleri (transplantasyon gibi) doktorunuza sormadan karar vermeyin 16. Diyaliz ekibine nazik davranın. Çünkü onlar sizin için çalışmaktadırlar. 17. Tedaviniz veya diyaliz merkeziniz hakkındaki düşüncelerinizi, tenkit ve önerilerini ilgililerle konuşmaktan çekinmeyin 18. Diyalize giren tek kişi siz değilsiniz. Diğer diyaliz hastaları ile arkadaşlık kurun. Onların olumlu deneyimlerinden yararlanın. 19. Diyalizde genel bilgilerin yanında size özel

4 bilgiler de vardır. Her hastanın kuru kilosu, diyeti, diyaliz seans sayı ve zamanı ayni değildir. Size özel diyaliz tedavisinin oturması biraz deneme- yanılma ile yapıldığından zaman alır. X hanım şöyle diyet yapıyor diye size de uygun değildir. Doktor ve diyetisyeniniz tavsiyelerine uyun 20. Geçici olarak başka bir diyaliz merkezine gitmeniz gerekiyorsa mutlaka doktorunuzdan o merkezin yazılı veya sözlü olarak temas etmesini ve sizin ve diyaliziniz hakkında bilgi verilmesini isteyin (Diyaliz merkezinizden diyaliz epikriz formunu mutlaka isteyin) 21. Daima geleceğe bakın ve hep uzun bir hayat planlayın. Okula gidiyorsanız devam edin, İşinizi bırakmayın, işsiz iseniz bir iş bulun, Mutlaka üretici bir aktiviteniz olsun Diyalizat nedir? Hemodiyaliz işlemi için hastadan alınan kan bir zarda (diyalizör), hemodiyaliz makinesinin hazırladığı diyaliz sıvısı ile temasa geçer ve kan temizlenir. Hemodiyaliz hastaları kanın temizlendiği zarları kolaylıkla tanırlar. Eğer bilmiyorlarsa, diyaliz hemşiresinden öğrenebilir-

5 ler. Hemodiyaliz makinesinin hazırladığı diyaliz sıvısına diyalizat denir. Periton diyalizi yapan hastaların karınlarına verdikleri sıvı da diyalizattır. Diyaliz işleminin sağlıklı olması için diyalizatın içindeki maddelerin konsantrasyonlarının belli sınırlar içinde olması gerekir. Diyaliz hastası daha iyi bir yaşam için nelere dikkat etmelidir? Günümüzde diyaliz hastalarının tedavi seçenekleri artmıştır. Bu nedenle hastalar geçmişle kıyaslanmayacak kadar şanslıdır. Tedavinin başarılı olması için hastanın sorumluluklarının farkında olması ve bu sorumluluklarını yerine getirmesi gerekir. Hastanın sorumluluklarını kısaca özetlemek gerekirse: Yeterli sıvı kontrolü Doğru beslenme İlaç ve aşıların aksatılmaması Özellikle periton diyalizi uygulayan hastalarda temizliğe dikkat edilmesi Diyaliz hastasından bu kadar çok kan alınmak zorunda mı? Diyaliz hastalarının tedavisine karar verirken kandaki bazı iyon, hormon, kan hücreleri vb. seviyelerinin bilinmesi gerekir. Bunların sonucuna göre hastanın aylık tedavisi planlanır. Bu nedenle diyaliz hastalarının durumunu takip edebilmek ve tedavisine karar verebilmek için aylık kan tahlili yapılmasına ihtiyaç vardır. Bazı özel durumlarda daha sık da tahlil gerekebilir. Kan tahlilimde fosfor yüksek çıktı. Bunun sakıncaları nelerdir? Fazla fosfor, kalsiyum ile birleşince bir tür kireç

6 oluşur. Bu kireç vücutta değişik bçölgelerde birikebilir. Ayrıca bozulan fosfor ve kalsiyum dengesini düzeltmek için devreye paratiroid bezi girer ve parathormon adlı hormonu üretmeye başlar. Parathormon kalsiyum fosfor dengesini düzeltmeye çalışırken vücudun başka kısımlarında bozukluklara neden olur. Vücutta fosfor birikimini nasıl önleyebilirim? Diyaliz hastalarında vücutta fosfor birikimi üç şekilde önlenebilir : 1. Gıdalarla fosfor alımı azaltılır 2. Gıdalarla alınan fosforun bağırsaktan emilimi azaltılır 3. Diyaliz tedavisi Fosfor hangi gıdalarda bulunur? Fosfor genel olarak çoğu gıdada bulunmakla beraber yoğun olarak bulunduğu gıdalar şunlardır : süt ve süt ürünleri o süt, o yoğurt, o peynir, o krema, o dondurma vb. proteinden zengin gıdalar o karaciğer, o yumurta sarısı, o balık, o diğer etler vb. kurubaklagiller

7 tahıl ürünleri çerez o fındık o fıstık vb. kola çikolata Düzenli diyaliz ve diyete rağmen fosforum düşmüyor, ne yapmalıyım? Bu durumda fosfor bağlayıcı ilaç kullanarak fosforun bağırsaktan emilimini engellemeniz gerekebilir. Beslenmeme destek amacıyla hangi vitamini kullanmalıyım? Diyaliz hastaları için doğru beslenme çok önemlidir. Diyaliz hastalarında yaşam kalitesini uzun dönemde bozan nedenlerden birisi beslenme ile ilgili problemlerdir. Diyaliz işlemi esnasında suda eriyen bazı maddeler (örneğin bazı vitaminler) de kaybedilir. Bu nedenle diyaliz hastaları bazı desteklere gereksinim duyarlar. Doğru beslenme ile beslenme bozukluğunun önlenmesi, beslenme bozukluğunun tedavisinden çok daha kolaydır. Diyaliz hastaları genel olarak suda eriyen B vitamini ve folik asit almalıdır. Diyaliz hastaları kesinlikle A vitamini almamalıdır. C vitamini alımında ise sınırlama yapılmalıdır. Yine de ihtiyacınızı en iyi tespit edecek kişi sizi takip eden hekim veya diyetisyendir.

8 Hangi laboratuar incelemesi beslenme bozukluğunu gösterir? 1. Kan albümin düzeyi 2. Serum demir bağlama kapasitesi (transferrin) 3. Üre Serum Potasyum düzeyi neden önemli? Potasyum, kasların işlevlerini yerine getirmesini sağlayan bir mineraldir. En büyük atılım yeri böbrekler olduğu için böbrek yetmezliğinde potasyum yükselmesi ortaya çıkabilir. Kullandığınız tansiyon hapları, alkol, yüksek dozda alınan ilaçlar, yanıklar ve uzun süren kabızlık potasyumun yükselmesine neden olabilir. Potasyum yükseliği potasyum bakımından zengin olan besinlerin aşırı derecede tüketilmesi ile de ortaya çıkabilir. Potasyum yükselmesi ciddi sorunların habercisidir ve yaşamı tehdit eder. Kusma, yorgunluk, halsizlik, kasılma, düzensiz kalp ritimleri olarak kendini gösterir. Eğer potasyum çok yükselir ve tedavi edilmezse kalbin durmasına ve ölüme yol açabilir. Potasyumdan zengin gıdalar Lahana, brokoli, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeler Zeytin Balık Portakal suyu Patates Muz Hurma, incir, kayısı, badem, fındık Süt ürünleri