DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ 26 Aralık, Cumartesi 2015, Gazimağusa - K.K.T.C. SKOLYOZ. Prof. Dr. Cemil YILDIZ

Transkript

1 DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ 26 Aralık, Cumartesi 2015, Gazimağusa - K.K.T.C. SKOLYOZ Prof. Dr. Cemil YILDIZ

2 SKOLYOZ NORMAL

3 FRONTAL PLAN SAGİTAL PLAN AKSİYEL PLAN SKOLYOZ LORDOZ/KİFOZ ROTASYON

4 FRONTAL PLAN SAGİTAL PLAN AKSİYEL PLAN SKOLYOZ LORDOZ / KİFOZ ROTASYON

5 SKOLYOZ Tanım Vertebraların genellikle rotasyonun da eşlik elği laterale olan eğriliğidir! + Aksiyel düzlemde rotasyon, sagital ve koronal düzlemde translasyon ile karakterize mult-planar bir deformitedir!

6 Terminoloji Sekonder (minör) Eğrilik Kompansatuar, alt ve üs[e oluşan küçük eğriliklerdir. Daha fleksıbıldır! Primer (majör) Eğrilik Strüktürel değişikleri en fazla olan ve en büyük eğriliklerdir.

7 Terminoloji EĞRİLİK STÜRUKTÜREL YAPISAL SABİT/FİKS DÜZELMEYEN NON-STÜRUKTÜREL YAPISAL OLMAYAN GEÇİCİ DÜZELEBİLEN

8 Terminoloji Eğriliğin yönü : Eğriliğin konveksitesinin yönüdür. C şeklinde Sağa Eğrilik è Sağa eğrilik ç Sola eğrilik

9 Terminoloji Üst End vertebra : Eğriliğin alt ucundaki vertebradır. Apikal Vertebra: Orta ha[an en fazla sapan ve rotasyone olan vertebradır. Alt End Vertebra : Eğriliğin alt ucundaki vertebradır.

10 SERVİKAL SERVİKOTORASİK TORASİK TORAKOLOMBER LOMBER LUMBOSAKRAL C1 - C6 C7 - T1 T2 - T11 T12 - L1 L2 - L4 L5-S1

11 Eğrilik Şekilleri TORASİK LOMBER TORAKOLOMBER ÇİFT

12 1. Primer progresif, struktürel 2. Sekonder non-progresif, non-struktürel

13 Sekonder Nedenler I. Pelvik Qlt II. İrritaQf lezyonlar -İntervertebral disk prolapsı -DiskiQs -Osteid osteoma veya osteoblastoma III. Histerik

14 1 Etyolojik nedene göre bir çok skolyoz Tpi vardır! STRÜKTÜREL SKOLYOZ 1- İDİOPATİK: A-İnfanQl ( 0-3 ) K İyileşen Qp L İlerleyen Qp B-Juvenil (3-10 ) C-Adölesan ( > 10 yaş ) 2- NÖROMÜSKÜLER: A- NöropaQk: Ü Üst motor nöron a- Serebral Palsy b- Spinoserebellar dejenerasyon: Friedreich ataksisi Charcot-Marie-Tooth hastalığı Roussy- Levy hastalığı c- Siringomyeli d- Omurilik tümörü e- Omurilik travması f- Diğerleri Ü Alt motor nöron a- Poliomyelit b- Diğer viral menenjitler c- TravmaQk d- Spinal müsküler atrofi Wednig-Hoffmann Kugelberg- Walender e- Miyelomeningosel (paraliqk) Ü Disotonomi ( Riley- Day ) Ü Diğerleri B- MiyopaQk: Ü Artrogriposis Ü Müsküler distrofi a- Duchenne (psödohipertrofik) b- Limb-Girdle c- Fasyaskpulohumeral Ü Faber Qpi disporoporqon Ü Konjenital hipotoni Ü Distrofik miyotoni Ü Diğerleri 3- KONJENİTAL A- Oluşum yetersizliği Ü Kama vertebra Ü Hemivertebra B- Segmentasyon yetersizliği Ü Tek yanlı (bar) Ü İki yanlı C- Karışık Qp 4- NÖROFİBRAMATOSİZ 5- MEZENKİMAL HASTALIKLAR A- Marfan B- Ehler-Danlos C- Diğerleri 6- ROMATİZMAL HASTALIKLAR 7- TRAVMA A- Kırık B- Cerrahi Ü Laminektomi sonrası Ü TorakoplasQ sonrası C- Radyoterapi 7- EKSTRASPİNAL KONTRAKTÜRLER A- Ampiyem sonrası B- Yanık sonrası 8- OSTEOKONDRODİSTROFİLER A- Diyastrofik cücelik B- Mukopolisakkoridozlar ( Morquio gibi ) C- Spondiloepifizyel displazi D- MulQple epifizyel displazi E- Diğerleri 9-KEMİK ENFEKSİYONLARI A- Akut B- Kronik 10- METABOLİK HASTALIKLAR A- RaşiQzm B- Osteogenesis İmperfekta C- HomosisQnüri 11- LUMBOSAKRAL EKLEM İLİŞKİSİ A- Spondilolizis ve spondilolisthesiz B- Lumbosakral bölgedeki konjenital anomaliler 12- TÜMÖRLER A- Vertebral kolon Ü Osteoid osteoma Ü HisQositosis Ü Diğerleri B- Omurilik NONSTRÜKTÜREL 1-POSTURAL 2- HİSTERİK 3- SİNİR KÖKÜ TAHRİŞİ A- Disk Hernisi B- Tümörler 4- İNFLAMATUAR ( Apandisit ) 5- BACAKLARDAKİ UZUNLUK FARKI 6- KALÇA EKLEMİ ÇEVRESİ KONTRAKTÜRLERİ

15 SRS Sınıflaması (Scoliosis Research Society) İdiopaQk Nöromusküler Konjenital Nörofibromatozis Mezenşimal hastalıklar RomaQzmal hastalıklar Travma Ekstra spinal kontraktürler Osteokondrodistrofiler Kemik enfeksiyonları Metabolik hastalıklar Lumbosakral ekleme ait hastalıklar Tümörler 15

16 Unutmuyalım! Skolyozun nedeni hala bir çok hastada bilinmemektedir!

17 Değerlendirme: Hikaye Eğrilik nasıl saptandı? - Okul taraması? - Sırt ağrısı? - Anatomik asimetri? Eğrilik ilerliyor mu? Aile hikayesi var mı? Nörolojik semptomlar var mı? Eğrilik öncede tedavi edildi mi?

18 Omuz Asimetrisi Eğrilik İNSPEKSİYON Pelvik Asimetri Adams Öne Eğilme TesT

19 GİBBOZİTE KAMBURLUK RİB HUMB

20 Fizik Muayene Başın izdüşümü pelvisin orta noktasında değildir. Vucut bir yana eğrilmiş olarak durur. Kaburga çıkınsları eşit yükseklikte değildir. Cilte renk değişiklikleri ve anormal kıllanmalar olabilir.

21 Skolyometre: İnklinometre Gövde Rotastonunun Ölçümü Skolyoz taramasında kullanılır

22 Cobb Açısı Ölçümü c a a = c ( Ayakta ve AP) S K O L Y O Z G R A F İ S İ 22

23 Unutmuyalım! 10 nin alqndaki eğrilikler spinal asimetrinin normal limitleri olarak kabul edilmektedir. Uzun dönemde klinik önemi yoktur! 25 den büyük eğrilikler tedavi gerektrir.

24 90 > EĞRİLİK VARSA KARDİYOPULMONER SORUNLAR ERKEN ÖLÜM AĞRI ŞEKİL BOZUKLUĞU ve PSİKOLOJİK SORUNLAR

25 Eğrilik ilerleyecek mi? Maturasyonun Değerlendirilmesi Ø Kronolojik Yaş Ø Kemik Yaşı Ø Menarj Yaşı Ø Sauvegrain Yöntemi Ø Olekranon Yöntemi Ø Tanner Whitehouse Evrelemesi Ø Risser Bulgusu

26 Risser Bulgusu Ø PA spinal radyogramlarda iskelet maturasyonunu değerlendirmek amacıyla kullanılır. Ø İliak apofizin ossifikasyon ve füzyon aşamalarını geçerken yapılan gözlemsel bir derecelendirmedir. Ø İliak apofiz basamak tarzında ossifikasyon geçirir. 0 Ossifikasyon başlamamış 1 % 0 ile % 25 arası ossifiye olmuş 2 % 26 ile % 50 arası ossifiye olmuş 3 % 51 ile % 75 arası ossifiye olmuş 4 % 76 üzerinde ossifiye olmuş 5 Apofiz ileuma füzyon olmuş

27 İSKELET MATURASYONU RİSSER 4 6 AY ARALIKLA 2 KONTROLDE BOYUN 1 cm den AZ UZAMASI MENARJ DAN SONRA 2 YIL GEÇMESİ

28 SKOLYOZ TEDAVİSİ ç HASTANIN YAŞI ç SKOLYOZUN TİPİ ç EĞRİLİĞİN DERECESİ ç EĞRİLİĞİN TİPİ ç NE KADAR BÜYÜMENİN KALDIĞI GÖZLEM+EGZERSİZ BREYS TEDAVİSİ CERRAHİ

29 GÖZLEM ü Juvenil ve Adolesanlarda 20 dereceyi, maturasyon tamamlandıktan sonra da 40 dereceyi geçmeyen eğrilikler gözlem alsnda tutulmalıdır. Ø Bazı eğrilikler zamanla düzelirken bazıları daha da ilerler. Ø Bu nedenle çocuksa 3/6 aylık, erişkin ise 5 yıllık periyodla gözlem alsnda tutulmalıdır.

30 BREYS/ORTEZ TEDAVİSİ EĞRİLİĞİN İLERLEMESİNİ DURDURMAK/YAVAŞLATMAK AMACIYLA KULLANILIR.

31 CERRAHİ TEDAVİ Ø Eğriliği mümkün olduğunca anatomik pozisyona getrmek ve bu şekilde füzyone olamasını sağlamakqr. Ø Füzyon uygulanan segmentler birbirine kaynayacak ve blok halinde yapılanacaklardır. İntraoperaTf Komplikasyonlar Kardiak arrest Spinal kord yaralanması Sinir kökü kompresyonu Dura yaralanması Pnömotoraks Hemotoraks Gluteal arter zedelenmesi Aşırı kan kaybı Vertebra kırıkları Periton delinmesi Geç Dönem Komplikasyonlar Enfeksiyon Pseudoartroz Rod kırılması Eğriliğin artması Gövde büyümesinin engellenmesi 52 31

32 ENSTRÜMENTASYON

33 KORREKSİYON

34 34

35 Skolyoz Cerrahisinde Spinal-kord Monitorizasyonu İki ana bölüme ayrılır: 1 - Klinik Stagnara nın wake-up tesq Ayak bileği klonus tesq, 2 - Elektro fizyolojik SEP Somato Sensoryel Evoked Potansiyel SpEP Spinal Evoked Potansiyel MEP Motor Evoked Potansiyel CEP Serebellar Evoked Potansiyel

36 İdiopaTk Skolyoz Tanım: Herhangi bir etyolojik nedeni bulunmayan skolyoz Qpidir. Eğriliğin görülme yaşına göre 3 alt gruba ayrılır; İnfanTl = 0 ile 3 yaş Juvenil = 4 ile 9 yaş Adolesan = 10 yaş Erken-Başlayan Geç-Başlayan

37 ADOLESAN İDYOPATİK SKOLYOZ (AİS) İdiyopaQk skolyozun en sık görülen formudur (%80-85) Patofizyoloji: Bilinmemektedir ( MulQfaktöryal, hormonal..) Sağ torasik eğrilik en sık görülendir Kızlarda eğriliğin ilerlemesi 10 kat daha fazladır. Torasik eğrilikler daha fazla ilerler Çi{ eğrilikler tek eğriliklerden daha fazla ilerler Eğrilik menarjdan veya Risser 1 den önce 30 üzerinde ise büyük olasılıkla ameliyat gerekir!

38 ADOLESAN İDYOPATİK SKOLYOZ (AİS) Belirgin ağrısı ve/veya sola eğriliği varsa Nörolojik şikayet yada bulguları varsa ( kas zayıflığı, baş/boyun ağrısı, mesane/barsak sorunları) Muhakkak ayrınqlı olarak incelenmelidir!

39 BREYS TEDAVİSİ BAŞARILI = Eğrilik 5 dereceden az ilerliyorsa BAŞARISIZ = Eğrilik 6 dereceden fazla ilerliyor, iskelet maturasyonundan önce veya sonra eğrilik 45 derece üzerine geçiyorsa

40

41 41

42 Konjenital Skolyoz Vertebranın embriyonel gelişimi sırasında meydana gelen anomalilerine bağlı gelişir; 1. Formasyon DefekT a. Parsiyel (Wedge vertebra ) b. Komplet ( Hemivertebra ) 2. Segmentasyon DefekT a.tek taraflı (Ansegmente bar) b.iki taraflı (Blok vertebra) 3. Mikst Tip

43 Konjenital Skolyoz Çok değişik şekilde deformiteler görülebilir. Eğrilik hızla ilerliyebilir. Yakın takip gereklidir! Nörolojik yönden dikkat edilmelidir! Erken dönemde tedavi gerekebilir.

44 Konjenital Skolyoz: Cerrahi Tedavi İnsitu füzyon Hemivertebrektomi Hemiepifizyodez Anterior posterior füzyon Posterior spinal enstrumantasyon + füzyon

45 T asegmente bar ile karakterize Konjenital Skolyozlu bir olgu. MRI da diastomatomiyeli izleniyor!

46 B.K., 13Y, K 46

47

48

49 Nöromusküler Skolyoz Erken yaşlarda başlayan geniş ve ilerleyici eğrilik vardır Eğrilik kemik büyümesi tamamlandıktan sonra da ilerleyebilir Hastalar zamanla daha da kötüleşir ve kendi kendilerine yetemez hale gelirler Breysin yararı sınırlıdır ve azdır bazı olgularda ilerlemeyi durdurur ve cerrahiyi gecikqrir Cerrahi uygulamalarda komplikasyonlar daha sık oluşur Erişkinlerde daha rijir.

50 Ç.İ. 15 y. 90

51 Ç.İ. 15 y. 48 nnnnnn Mart 2001 Mart 2003 Mart 2003 oturur pozisyon Mart 2003 traksiyon grf.

52 Anterior release Ç.İ. 15 y.

53 Ç.İ. 15 y

54 45 90 Ç.İ. 15 y Postop 2. GÜN Ç.İ. Preop

55 Z.K.16 y

56