6645 SAYILI SON TORBA KANUN İLE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ALANINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Transkript

1 6645 SAYILI SON TORBA KANUN İLE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ALANINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Bekir AKTÜRK* GİRİŞ Türkiye Büyük Millet Meclisinin 7 Haziran 2015 Pazar günü yapılacak olan 25 inci dönem milletvekili genel seçimlerinden önce meclis tarafından çıkarılan son torba yasa olan 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun ile tarih ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda (T.C. Yasalar, ) bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu çalışmamızda söz konusu kanun ile getirilen yeni değişiklikleri ele alacağız. 2. YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile sadece İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda değil, İş Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu, İşsizlik Sigortası Kanunu, İskân Kanunu, Emekli Sandığı Kanunu, Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Trafik Kanunu gibi pek çok kanunda değişiklikler yapılmıştır. Yazımızda bahse konu kanun ile getirilen değişiklik ve ilavelerden iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren önemli noktaları açıklayacağız İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının Yetkileri 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 8 inci maddesinde yapılan düzenleme kapsamında; İşverene iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirleyecek ve bunları işverene yazılı olarak bildirecektir. Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil ve hayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamların bulun- * 52 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Başmüfettişi, Müsteşar Danışmanı. Makale Geliş Tarihi: Yayın Kurulu Kabul Tarihi:

2 masına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yetkili birimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilecektir. Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi 3 ay, tekrarında ise 6 ay süreyle askıya alınacaktır. Yaptığı bildirim nedeniyle işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son verilemeyecek ve bu kişiler hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamayacaktır. Aksi durumda işveren hakkında 1 yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzere tazminata hükmedilecektir. Diğer taraftan, açılan davada kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme kararıyla tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının belgesi 6 ay süreyle askıya alınacaktır. Sektörel düzenleme kapsamında maden ve yapı ile diğer sektörlerde öncelikli olarak hangi meslekî unvana sahip iş güvenliği uzmanlarının görev yapacağının ve bunların yanında görev yapacak diğer mesleklere sahip iş güvenliği uzmanlarının belirlenmesine dair usul ve esaslar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilecektir İşin Durdurulması-Ölümlü İş Kazası Hali 6331 sayılı Kanunun İşin Durdurulması başlıklı 25 inci maddesine yapılan ekleme çerçevesinde; İşin durdurulması kararı, mülki idare amirleri tarafından kolluk kuvvetleri marifetiyle 24 saat içinde yerine getirilecektir. Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ihale ile alınan işlerde; teknolojik gelişme, işgücü kapasitesinin artırılması, üretim metotlarında yenilik gibi bir kısım unsurlar sağlanmadan üretim ve/veya imalat planlarına, iş programlarına aykırı hareket edilerek üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike oluşturacak şekilde çalışma biçimleri, işin durdurulma sebebi sayılacaktır. İşyerinde durdurulan işlerde izinsiz çalışma yaptıran işveren veya işveren vekillerine 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecektir. Ölümlü iş kazası meydana gelen maden işyerlerinde kusuru yargı kararı ile tespit edilen işveren, mahkeme tarafından 2 yıl süreyle kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanacaktır. Ayrıca kararın bir örneği işverenin siciline işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna gönderilecek ve Kurumun internet sayfasında yayınlanacaktır. MART - NİSAN

3 2.3. İdari Para Cezaları 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun idari para cezaları ile ilgili 26 ncı maddesinde gerçekleştirilen değişiklik ve ilave kapsamında; Çalışanların eğitimi ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene, her bir aykırılık için çalışan başına ayrı ayrı 500 TL, İşin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemeyen veya ücretlerinde bir düşüklük olmamak üzere meslek veya durumlarına göre başka bir iş vermeyen işverene ihlale uğrayan her bir çalışan için TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, Çalışanlarına, standartlara uygun ve CE işaretli kişisel koruyucu donanım temin etmeyen işverenlere çalışan başına 500 TL, Yeraltı maden işletmelerinde çalışanların bulundukları yeri ve giriş çıkışlarını gösteren takip sistemini kurmayan işverenlere çalışan başına 500 TL (Bu hüküm tarihinden itibaren uygulanacaktır.), İdari para cezası verilecektir. İdari para cezaları, 6331 sayılı Kanunun 14.maddesi çerçevesinde iş kazası ve meslek hastalığını kayıt ve bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenlere uygulanacak idari para cezaları hariç gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilecektir. Tahsil edilen idari para cezaları 14 üncü maddede belirtilen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenler için uygulanan idari para cezaları hariç olmak üzere genel bütçeye gelir kaydedilecektir. 14 üncü maddede belirtilen bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenlere uygulanacak idari para cezaları ise doğrudan Sosyal Güvenlik Kurumunca (SGK) verilecektir. SGK tarafından verilen idari para cezalarının tebliğ, itiraz ve tahsilinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 102 nci maddesi hükümleri esas alınacaktır. Verilen diğer idari para cezaları tebliğinden itibaren 30 gün içinde ödenecektir. Ayrıca, idari para cezaları tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilecektir. İdari para cezaları; a) Çalışan sayısı 10 kişiden az olan işyerlerinden; 1-) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda, 2-) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için % 25 oranında artırılarak, 3-) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için % 50 oranında artırılarak, 191

4 b) Çalışan sayısı 10 ila 49 arasında bulunan işyerlerinden; 1-) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için aynı miktarda, 2-) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için % 50 oranında artırılarak, 3-) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için % 100 oranında artırılarak, c) Çalışan sayısı 50 ve daha fazla olan işyerlerinden; 1-) Az tehlikeli sınıfta yer alanlar için % 50 oranında artırılarak, 2-) Tehlikeli sınıfta yer alanlar için % 100 oranında artırılarak, 3-) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlar için % 200 oranında artırılarak, Uygulanacaktır. İşin durdurulması hâlinde, durdurmaya sebep olan fiilden dolayı ilgili idari para cezası uygulanmayacaktır. Çalışan sayısıyla çarpılarak verilen idari para cezalarında yukarıda belirtilen hükümler uygulanmayacaktır sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen iş kazası ve meslek hastalığını kayıt ve bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverenler için uygulanan idari para cezaları hariç olmak üzere aynı kanuna göre tahsil edilen idari para cezaları, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitim ve araştırma-geliştirme projelerine ilişkin harcamalarda kullanılacaktır İdari Düzenleme 6331 sayılı Kanunun 30 uncu maddesine yapılan ekleme çerçevesinde, maden işyerlerinin hangilerinde sığınma odalarının kurulabileceği ve bu odaların teknik özelliklerine dair usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca 1 yıl içinde çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecektir. Söz konusu teknik özellikler, ulusal ve uluslararası standartlara uygun olarak tespit edilecektir İş Güvenliği Uzmanı Görevlendirmesi 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun geçici 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında gerçekleştirilen değişiklik ile çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, tarihine kadar (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, tarihine kadar (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılacaktır. 192 MART - NİSAN

5 3. SONUÇ 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda yapılan değişikliklerle özetle; işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının işyerinde bağımsız görev yapabilmelerine ilişkin güvenceleri artırılmış, iş kazası ve meslek hastalığını bildirim yükümlülüğünü yerine getirmesi nedeniyle işverence işten çıkartılamayacağı ve hak kaybına uğratılamayacağı düzenlenmiştir. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının bildirim görevini yapmaması yada kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunması halinde ise uygulanacak müeyyideler belirlenmiştir. Diğer taraftan, işverenlere verilecek olan idari para cezası miktarları tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre artırılmış ve yeni idari para cezaları getirilmiştir. İşin durdurulması kararı verilen işyerlerinde gereğinin yapılabilmesi için kolluk kuvvetlerine açık yetki verilmiş ve durdurulan işyerlerinde durdurma kararına aykırı olarak çalışma yaptıran işverenlere hapis cezası öngörülmüştür. Ayrıca, ölümlü iş kazası meydana gelen maden işyerlerinde kusuru yargı kararı ile tespit edilen işverenlerin, 2 yıl süreyle kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanacağı belirlenmiştir. Yine, çıkarılacak bir yönetmelikle hangi maden işyerlerinde sığınma odalarının kurulması gerektiğinin ve kurulacak bu odaların teknik özelliklerinin neler olacağının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edileceği düzenlenmiştir. KAYNAKÇA T.C. Yasalar ( ) sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (28339 sayılı). T.C. Yasalar ( ) 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Ankara : Resmi Gazete (29335 sayılı) 193