Endobronşiyal Brakiterapi

Transkript

1 Endobronşiyal Brakiterapi Doç. Dr. Tuncay Göksel Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

2 Brakiterapi Braki: Kısa mesafe (Yunanca) Radyoaktif kaynakların doğrudan tümör içine veya tümöre çok yakın mesafelere yerleştirilmesiyle uygulanan bir radyoterapi yöntemi

3 Endobronşial brakiterapinin tarihçesi 1920 Rijid bronkoskopla radon kapsülleri 1933 Radon seedleri 1983 Transbronşial olarak altın seedleri 1983 Fiberoptik bronkoskop yardımıyla bir tüp içinde Ir-192 kaynağı Schray Ir-192 ile sonradan yüklemeli uygulama 1985 Seagren ilk HDR uzaktan kumandalı sonradan yüklemeli uygulama 1990 dan itibaren kullanımı yaygınlaştı

4 Doz hızına göre brakiterapi tipleri Radyasyon doz hızı: Biyolojik materyalde birim süre içinde absorblanan radyasyon dozudur. Birimi Gy/saat. Çok düşük doz hızlı : Gy/saat Düşük doz hızlı (LDR) : Gy/saat (sürekli) Orta doz hızlı (MDR) : 2-12 Gy/saat Yüksek doz hızlı (HDR) : >12 Gy/saat Günlük kullanımdaki HDR brakiterapi cihazlarının doz hızı genelde Gy/saat

5 Ir 192 Radyasyon kaynağı 3.6 mm uzunluğunda 0.65 mm çapında Kaynak taşıyan kablo 0.9 mm çapında çelik İçi 0.7 mm çapında Yarılanma ömrü 74 gün

6 HDR brakiterapi cihazı

7 Etki alanı Kaynak ekseninden 10 mm (5-20 mm) perifere Lezyonun 1-2 cm proksimal ve distalini kapsayacak şekilde planlanmalı

8 Akciğer kanserlerinde brakiterapi Endobronşial/intraluminal İnterstisyel (I 125 ): İntraoperatif, perkutan, transbronşial

9 Endobronşial brakiterapi Küratif Amaç: Eksternal RT ile birlikte yan etki arttırılmaksızın doz yükseltilmeye çalışılır. Palyatif Amaç: Ekzofitik endobronşial tümörü olan olgularda semptom palyasyonu Eksternal RT ile kombine edilebilir Tekrarlanabilir

10 Endikasyonlar Tümör Endobronşiyal Santral havayolunda Trakea, ana bronş, lober bronş Ciddi semptom Dispne Hemoptizi Öksürük Obstrüktif pnömoni

11 Endikasyonlar-2 Eksternal RT sonrası endobronşial nüks Postop güdükte kalıntı veya nüks tümör Yetersiz solunum fonksiyonları nedeniyle cerrahi ya da eksternal RT yi tolere edemeyecek küçük tümörler Küratif amaçlı eksternal RT sonrası ek doz olarak Okült akciğer kanserleri Endobronşial metastazlar

12 Kontrendikasyonlar Bronkoskopiyi tolere edemeyecek durumda olanlar Fistülizasyon riski taşıyanlar trakeal-bronşial tutuluşla birlikte özofagus kanserleri Havayolu obstrüksiyonunun acilen açılması gerekenler Kataterle tümöre ulaşılamayacak olgular Kanama riski fazla olanlar, kanama diyatezi Dıştan bronş basısı

13 Uygulama

14 APC + Brakiterapi

15 Brakiterapi ile etki

16 Yan etkiler Bronkoskopi-kateter yerleştirilirken Pnömotoraks Bronkospazm Hemoptizi Pnömoni Kardiak aritmi Kardiak arrest Hipotansiyon

17 Yan etkiler Brakiterapi sonrası (Erken-geç dönem) Ciddi yan etki oranı %5-10 Akut radyasyon bronşiti Stenoz Özofajit Fatal hemoptizi

18 Radyasyon bronşiti APC + Brakiterapi

19 Fatal hemoptizi İnsidens %0-50 (medyan %8) Medyan görülme süresi 5 ay (9-12 ay) Hastalık progresyonu veya pulmoner artere komşu lezyonda pulmoner arterin yüksek doz alması (üst lob yerleşimli tümörler) Birden fazla EBBT uygulanması Daha önce yüksek doz eksternal RT uygulanmış olması Uzun segmente EBBT uygulanması

20 Lung Cancer 2001, 34, Evre III, 30 hasta 60 Gy ERT, 3 X 5 Gy EBT Yanıt: %76.7 Medyan sağkalım: 11 ay 5 yıllık sağkalım :%10 Lokal nüks: %63,3

21 Küratif ERT+HDR-EBBT sonuçları Çalışmacı Olgu sayısı ERT (Gy) Doz/Derinli k (Gy/cm) Fx. sayısı Total HDR dozu (Gy) Medyan SK (ay) Komplikasyon Reddi / Aygun / fatal hemop. Mehta / Chang / fatal hemop. Cotter / nekroz, 4 stenoz, 1 fatal hemop, 3 fistül Huber / fatal hemop.

22 Küratif EBBT Sadece eksternal RT ye karşı gösterilememiştir Rutin önerilmiyor üstünlüğü EBBT tek başına bronş duvarına sınırlı okült akciğer kanserlerinde küratif amaçlı kullanılabilir

23 Lung Cancer 2008, 62(3),

24 Özkök, Çelik, Göksel, Moğulkoç, Yalman, Çok, Bölükbaşı Lung Cancer 2008, 62(3),

25 Özkök, Çelik, Göksel, Moğulkoç, Yalman, Çok, Bölükbaşı Lung Cancer 2008, 62(3), Fatal hemoptizi Median zaman: 7. ay Prognostik faktörler: RT dozu, fraksiyonu, TM progresyonu

26 Öksürük palyasyonu Çalışmacı Olgu Sayısı % Kilkenny Burt Seagren Schray Tredaniel Speiser Stout Ege Üniv

27 Dispne palyasyonu Çalışmacı Olgu Sayısı % Mehta LDR HDR Kilkenny Burt Schray Tredaniel Speiser Stout Ege Üniv

28 Hemoptizi palyasyonu Çalışmacı Olgu Sayısı % Mehta LDR HDR Kilkenny Burt Schray Tredaniel Speiser Stout Ege Üniv

29 Sonuç HDR-EBBT eksternal RT yle beraber veya tek başına obstrüktif akciğer kanserinde palyasyon sağlar Hayat kalitesinde hızlı bir iyileşme görülür Özellikle yaşam beklentisi kısa olgularda iyi bir reirradyasyon yöntemidir Akut komplikasyonlar azdır Önemli geç komplikasyonlar ortaya çıkabilir Küratif olgularda ERT ye eklenmesinin lokal kontrol ve sağkalıma katkısı kesin değildir.