4-5. HAFTA İŞ GÜVENLİĞİ MÜHENDİSLİĞİ (Risk)

Transkript

1 4-5. HAFTA İŞ GÜVENLİĞİ MÜHENDİSLİĞİ (Risk)

2 2.1 Risk Nedir Risk: Bir tehlikenin ortaya çıkma olasılığı, ortaya çıkma periyodu ve bu tehlikenin ortaya çıktığı anda sebep olacağı etkinin ciddiyeti arasındaki bağ olarak tanımlanabilir. Risk Değerlendirmesi: Riski kabul edilebilir düzeye indirebilmek amacıyla yapılan her türlü eylem ve tehlikeyi değerlendirme yöntemidir. Risk analizi veya değerlendirilmesi ile ilgili çok farklı tanımlar ve yöntemler vardır.

3 2.1 Risk Analizleri BS 8800 e göre risk analizi metodu: Riskin büyüklüğünün tahmin edilmesini ve riskin kabul edilebilir olup olmadığının tanımlanmasını kapsayan süreçtir. TS 1050 e göre Risk Değerlendirmesi: tehlikelerin, (belirlenerek) sistematik bir yolla gözden geçirilmesine imkan veren bir dizi mantık adımıdır. ILO-OSH 2001 İSGYS rehberinde tanımı; İşteki tehlikelerden ortaya çıkan sağlık ve güvenlik risklerini değerlendiren bir prosestir.

4 2.1 Tehlikelerin Analizleri Riskleri değerlendirirken tehlikenin neden olduğu olayın sonuçları ve olasılığı dikkate alınmalıdır. Bu sayede gelecekte olabilecek olaylar ve onların potansiyel sonuçları hakkında kararlar verebilir ve önlemler alınabilir. Uygun bilgi kullanarak olay hakkında çok kesin bir şekilde emin olmasak da, en iyi tahmini yapabilmek mümkündür.

5 2.1 Tehlikelerin Analizleri Risk Yönetimi: İnsan hayatı ve çevre güvenliği ile ilgili risklerin değerlendirilmesi ve kontrol edilmesine yönelik olarak, politikalar, tecrübeler ve kaynakların sistematik olarak uygulanmasıdır. Risk Kontrol Noktası: Riski azaltmak üzere belirli aksiyonların alınabileceği, verilen bir proseste bir nokta (Örneğin; bir boşaltma operasyonunda belirli bir adım) veya daha geniş kapsamlı ifadesiyle, bütün bir yönetim sisteminde bir nokta (Örneğin; eğitim). Risk Puanı = Tehditin Olma İhtimali Tehditin Tekrarlanma Süresi Tehditin Etkisi formülü nicel risk analizinin temel formülüdür.

6 2.1 Tehlikelerin Analizleri İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğin de geçen tanımlar ( Resmi Gazete, Sayı: 28512) a) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını, b) Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesini, c) Kanun: 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu, d) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,

7 e) Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı, f) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini, g) Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları, h) Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, ifade eder.

8 2.1 Tehlikelerin Analizleri Risk değerlendirmesi MADDE 7 (1) Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir. MADDE 7 (2) Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağlanır.

9 2.1 Tehlikelerin Analizleri İş Sağlığı ve Güvenliği Risk yönetiminin amacı: İş kazaları ve meslek hastalıklarını oluşturan nedenler ve bunları etkileyen faktörler ile ilgili mümkün olan en geçerli ve doğru bilgiyi toplayarak görünmeyen tehlikelerin ortaya çıkmasını engellemek için etkili bir güvenlik ağı kurmaktır. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk yönetiminin amacı: İyi bir risk analizi, doğabilecek kazalardan korunma açısından büyük değer taşır ve görünmeyen tehlikelerin ortaya çıkarılmasını, etkili güvenlik önlemlerinin alınmasını sağlar.

10 2.1 Tehlikelerin Analizleri Risk Analizlerinin yararları şunlardır: 1. Firma veya tesisin güvenliğini (kaza ve hasar potansiyelini) belirler, 2. Kaza ve hasar potansiyelini en uygun koşullarla iyileştirme olanağı sağlar, 3. Kaza, can ve mal kaybı olanağını en aza indirip, firmanın verimliliğini, dolayısı ile piyasadaki rekabet gücünü arttırır, 4. Tesislerde yapılacak değişiklik işlemlerinde en ekonomik ve güvenli yolun seçilmesini sağlar, 5. Firmanın genişletilmesi, yeni tesislerin kurulması vb. durumlarda yetkililerden daha çabuk izin alınmasını sağlar,

11 2.1 Tehlikelerin Analizleri Risk Analizlerinin yararları şunlardır: 6. Kredi kurumlarından çabuk ve iyi koşullarda kredi alınmasını sağlar, 7. Uluslararası kuruluşlardan, uygun koşullarla kredi alınmasını sağlar, 8. Sigorta primlerinin optimum düzeyde olmasını ve aşırı sigortadan kaçınılmasını sağlar, 9. Çalışanların ve ortaklarının güvenini sağlar.

12 2.1 Tehlikelerin Analizleri Risk değerlendirmesi yapılırken; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere; tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan işlerin güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.

13 2.1 Tehlikelerin Analizleri Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken çalışanların ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağlanmalıdır. Tehlikelerin belirlenmesi aşamasında, bütün olası tehlike kaynakları kapsamlı bir şekilde ortaya çıkarılmazsa büyük bir zafiyet oluşur. İş organizasyonunda, ekipman tasarımında, fiziksel çalışma ortamında, idari uygulamalarda ve sosyal süreçlerdeki zayıf noktalar gibi önemli konuların tamamı, yaralanma ve sağlık sorunlarının ortaya çıkmasında etkili olabilir.

14 2.1 Tehlikelerin Analizleri İş hayatında bazı risk kaynakları aşağıda verilmiştir: I. İşler - İşyerinde yapılan ya da yürütülen, - İşletme, - Bakım onarım, - Temizlik, - Sosyal tesislerden vb. faaliyetler

15 2.1 Tehlikelerin Analizleri II. İşlemler (operasyonlar) - Yürütülen operasyonlar, - Mekanik İşlemler, (Delme, Kesme, Kaynak vb.) - Kimyevi prosesler, vb.

16 2.1 Tehlikelerin Analizleri III.Kullanılan Maddeler: işyerinde kullanılan a) Ham, yarı mamul veya mamul maddeler b) veya işlemler sırasında çıkan maddeler IV. Makine ve donanımlar: İşyerinde kullanılan her türlü - İş ekipmanları, - Tesisat ve tertibatlar, - Düzen ve sistemler, vb.

17 2.1 Tehlikelerin Analizleri V. Kişiler: İşyeri veya çevresinde bulunan kişiler, - Çalışan, - Stajyer, - Ziyaretçi, - İşveren veya vekilleri, vb. VI. Organizasyonlar: İşyerinde oluşturulan organizasyonlar, - Hiyerarşik yapı, - Yönetim sistemleri eğitim organizasyonu - Yangın, - Tahliye vb. Organizasyonlar

18 2.1 Tehlikelerin Analizleri VII. Çevre: Çevrede yer alan unsurlardan - Çalışma Çevresi, - Fiziki Çevre, - Biyolojik Çevre, - Coğrafi Çevre, - Jeolojik Çevre VIII. Etkileşimlerden: Unsurların birbirleri ile etkileşimlerinden, - Hammadde - insan, - İnsan - İş Ekipmanı, - İş ekipmanı - malzeme, - İnsan - organizasyon,

19 2.2 Analiz Metotları İSG nde risk analizinde iki temel yaklaşım vardır. 1. Reaktif Yaklaşım: Risklerin gerçekleşmesi sonucu meydana gelen kazanın ardından tekrar olmaması için kaza nedenlerini tespit etme ve çözüm arama esasına dayanır. 2. Proaktif Yaklaşım: Kaza daha hiç olmadan sistemin risklerini öngörme, bunların önemine karar verme, bu riskleri azaltma veya eğer mümkünse ortadan tamamen kaldırma esasına dayanır.

20 2.2 Analiz Metotları Risk Değerlendirmesi, herhangi bir sistemde tehlikelerden kaynaklanan risklerin büyüklüğünü tahmin etme ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak bu risklerin kabul edilebilir olup olmadığına karar verme sürecidir. Günümüzde birçok risk değerlendirme tekniği mevcuttur. Risk değerlendirme teknikleri, risklerin, risklerin gerçekleşme olasılıklarının ve olası etkilerinin tahmin edilmesi açısından 3 ana grupta toplanabilir. Kalitatif yöntemler, Kantitatif yöntemler ve Karma Risk Değerlendirme Metotları

21 Kalitatif (Qualitative) risk analizi riski hesaplarken ve ifade ederken numerik (nicel-sayısal-matematiksel) değerler yerine tanımlayıcı (düşük, yüksek, çok yüksek gibi) değerler kullanır. Diğer bir ifadeyle, matematiksel risk değerlendirmesi yerine sözel mantıkla RD yapılır, Kalitatif analiz, olayların potansiyel etkilerinin derecesini ve bunların ortaya çıkma ihtimallerini, kelimelerden oluşan skalalar üzerinden analiz eder. Uygulamayı yapan uzman kendi tecrübelerine ve sezgilerine dayanarak riskleri ve risk öncelik değerlerini tahmin eder,

22 2.3 Kalitatif risk analizi Tahminî risk hesaplanırken ve ifade edilirken rakamsal değerler yerine yüksek çok yüksek gibi tanımlayıcı değerler kullanılır. Bu tahmin tamamen subjektif değerlendirmelere dayanmakta ve çoğu zaman da sistematik bir nitelik göstermemektedir. Bu tür yöntemlerde, değerlendirmeyi yapan uzmanın sezgi ve muhakeme kabiliyeti, yöntemin güvenirliliği açısından önemlidir. Bu nedenle, kritik öneme haiz sistemlerde sadece kalitatif yöntemlerle risk değerlendirmesi yapmak doğru değildir.

23 2.3 Kantitatif risk analizi Riski hesaplarken sayısal yöntemlere başvurur. Sayısal yöntemler, olasılık ve güvenirlik teoremleri gibi basit teknikler olabileceği gibi, simülasyon modelleri gibi karmaşık tekniklerde olabilir. Kantitatif risk analizinde tehlikeli bir olayın meydana gelme ihtimali, tehlikenin etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir. Bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile işlenip risk değeri bulunur.

24 2.3 Kantitatif risk analizi Risk = Tehlikeli Bir Olayın Meydana Gelme İhtimali Tehlikenin Etkisi formülü kantitatif risk analizinin temel formülüdür

25 2.3 Kantitatif risk analizi Riskin değerlendirilmesinin ana amacı Riskler kabul edilebilir midir? ve Kabul edilemez riskler için hangi tedbirler alınmalıdır? sorularını cevaplamaktır. Bir işletmede risklerin sadece olasılık ve şiddetinin hesaplanması o işletmedeki kaza olasılığını ve riskini ortadan kaldırmaz. Önemli olan belirlenen risklere uygun kontrol önlemlerinin alınabilmesidir.

26 2.3 Kantitatif risk analizi İşyerlerinde doğru uygulanan risk değerlendirme çalışmaları sonucunda: olası tehlikelerle ilgili tedbirler ve gerekli bütçeler planlamalı, bu çalışmalar işyerindeki çalışma koşullarında iyileşme getirmeli, iş kazası ile meslek hastalığı sıklık hızı ile ağırlık hızında düşme sağlamalıdır.

27 Tehlike analizi ve risk analizi çalışmalarında kullanılan metotlar (Kalitatif) : Ön Tehlike Analizi (Preliminary Hazard Analysis PHA), Olursa Ne Olur? (what if? )Analizi, Tehlike ve İşletebilirlik Analizi, (HAZOP, Hazard and Operability Studies) Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi (Preliminary Risk Analysis (PRA) Using Checklists) Birincil Risk Analizi - (Preliminary Risk Analysis (PRA)) Risk Değerlendirme Karar Matris Metedolojisi (Risk Assessment Decision Matrix) L Tipi Matris Çok Değiskenli X Tipi Matris Diyagramı

28 Karma Risk Değerlendirme Metotları Matris (L-tipi ve X-t,p, matris) Fine Kinney Metodu Kritik Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA/FMECA, Failure Mode and Effects Analysis) Hata Ağacı Analizi Metodolojisi - HAA (Fault Tree Analysis- FTA) Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis-ETA) Neden-Sonuç Analizi (FTA ve ETA nın bir harmanıdır) (CCA, Cause- Consequence Analysis) (Karma) Karma risk değerlendirmesi metotları aynı zamanda nicel risk değerlendirme metodu olarakta kullanılabilir.

29 Diğer Risk Değerlendirme Metotları: Güvenlik Fonksiyon Analizi Risk Haritası, İş Güvenliği Denetlemesi, İş Güvenliği Analizi Süreç/Sistem Kontrol Listeleri, İşlemleri İnceleme Tekniği, Risk Analizi, Tehlike Derecelendirme İndeksi (Göreceli Sıralama) (Dow, Mond ve NFPA İndisleri Analizi), (DOW index, MOND index, NFPA index)

30 Diğer Risk Değerlendirme Metotları: İnsan Hatası Analizi, İnsan Hata Tanımlaması, İnsan Güvenilirlik Değerlendirmesi, İnsan Hata Oranı Tahmini Tekniği, Hiyerarşik Görev Analizi, Yönetim Bakışı ve Risk Ağacı Analizi, Enerji Analizi, Güvenlik Bariyer Diyagramları, Zürih Tehlike Analizi,

31 Diğer Risk Değerlendirme Metotları: Makine Risk Değerlendirmesi, Tehlike Erken Uyarı Modeli, Ortalamalardan Sapma Tekniği, Ağırlıklandırılmış Ortalamalardan Sapma Tekniği, Hızlı Derecelendirme Metodu (Rapid Ranking, Material Factor) Olası Hata Türleri ve Etki Analizi Metodolojisi TEA/OHTEA (Failure Mode and Effects Analysis Güvenlik Denetimi (Safety Audit)

32 Bu yöntemleri birbirinden ayıran en önemli fark, risk değerini bulmak için kullandıkları kendilerine has metotlardır. Bu yöntemlerin birbirlerine göre avantaj ve dezavantajları kaynaklarda detaylı bir şekilde verilmiştir. Tehlike ve risk analizi temelde işletme yönetimi tarafından yapılmalıdır. Bununla beraber, aynı teknik denetim elemanları ve uzmanlar tarafından iş güvenliği sistemlerini değerlendirmek için uygulanabilir.

33 Bu analiz yöntemleri sadece büyük entegre tesisler için değil, küçük ve orta ölçekte işletmeler için de, o işletmenin: kendi iç dinamikleri, çalışma koşulları, üretim prosesleri göz önüne alınarak pratikte uygulanabilir yöntemler olarak kullanılmalıdır. İşyerlerindeki denetimlerde, işyerinin yönetsel çalışmalarında, çalışanların her zaman iç içe bulunduğu riskler iyi tespit edilmeli Kazaların önlenmesi, üretimin planlanması ve işletme içi hiyerarşik düzenin sağlanmasında bu riskler göz önünde bulundurulmalıdır.

34 Risk Değerlendirmesi

35 Risk Yönetimi Planlama Risk değerlendirme Risk analizi Risk karakterizasyonu Risk azaltma Risk izleme

36 Risk değerlendirmelerinin ne zaman ve kimler tarafından yapılması gerektiği konusunda şunlar söylenebilir: a) işe ilk başlama aşamasında, b) işyerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek önemli değişiklikler olduğunda örneğin: iş, çalışma konusu, işveren, teknoloji, hiyerarşik yapı vb.

37 c) işyerinde iş kazası, meslek hastalığı veya olaydan birinin meydana gelmesinden sonra (bu durumda genellikle kısmi değerlendirme yapılır) d) Mevzuatta belirtilen düzenli aralıklarla risk değerlendirme çalışmaları yapılmalıdır.

38 RD Ne Zaman Yapılır? (İSG-RD Yönetmelik) (Resmi Gazete: , Sayı: 28512) Risk değerlendirmesinin yenilenmesi MADDE 12 (1) Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.

39 (2) Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir. a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.

40 b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi. c) Üretim yönteminde değişiklikler olması. ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi. d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.

41 e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi. f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.

42 Risk değerlendirme çalışmalarının işyerinde kim ya da kimler tarafından yürütüleceği önemli bir konudur. Bu konuda uzmanlarca ortaya konulmuş farklı görüşler bulunmaktadır.

43 Bazıları RD çalışmalarının her zaman ekip halinde yürütülmesi fikrini savunurken diğerleri ise RD çalışmalarının yapılacağı işletmenin özelliğini dikkate alarak birey ya da takım tarafından yürütülmesi gerektiğini ileri sürmektedirler.

44 Her iki görüşte doğru olmasına rağmen ikinci görüş daha esnek ve uygulanabilir bir görünüm sergilemektedir.

45 1) Takım Yaklaşımı: Risk değerlendirmesi önemli bir iştir ve uzman ekiplerce yapılmalıdır.

46 2) Birey Yaklaşımı: Risk değerlendirme çalışmaları işletmenin özelliğine göre birey ya da takım tarafından yürütülmelidir.

47 Takım Yaklaşımının Başlıca Yararları: - Gerekli bilgi tüm çalışanlar tarafından sağlanabilir, - Herkesi tatmin edecek sonuçlar elde edilebilir, - Katılanlara aidiyet ve işbirliği ruhu kazandırır, - Yöneticilerin katılımı sonuçlara çalışanın da sahip çıkmasını destekler.

48 Takım Yaklaşımının Başlıca Mahzurları: - Takım çalışmalarından netice daha geç alınabilir, - Takım içi etkileşim sonucu olumsuz etkileyebilir, - Çalışılması gereken zaman ve maliyet yüksektir.

49 RD Takımı Oluşturulurken Dikkat Edilmesi Gereken Konular (TY): - Takım üyeleri yeteneklerine göre belirlenmelidir, - Takım üyelerinin meslekleri risk değerlendirilmesi yapılacak konu için uygun olmalıdır, - Takım üyelerinin kendi aralarından bir lider seçilmesi sağlanmalıdır,

50 - Takım liderinin işletmeyi ve risk değerlendirme tekniklerini iyi bilmesi gerekir, - Uygun bir risk değerlendirme metodu seçilmelidir, - Değerlendirmenin her kademesi kayıt altına alınmalıdır,

51 - Farklı bölümlerde çalışma yapılırken iş bilgisi ve uzmanlık dikkate alınarak seçimler yapılmalıdır, - Bütün çalışanların katılımı sağlayacak teknikler kullanılmalıdır, - Takım içi ve dışı etkileşimler ve müdahaleler dikkate alınmalıdır,

52 - RD çalışmalarının yapıldığı bölümde çalışan işçilerin uygun şekilde görüşü alınmalıdır, - Önemli kaynak kullanımı yönetimce yapılmalıdır.

53 RD takımı yapılan işin ve işyerinin özellikleri dikkate alınarak en az aşağıdaki üyelerden oluşturulmalıdır. İşveren veya temsilcileri, İşyeri İSG uzmanı, İşyeri hekimi, Çalışanlar ya da temsilcileri, RD çalışmalarının yapıldığı bölümün yetkili teknik elemanı.

54 Birey Yaklaşımı: - RD işleminin birey tarafından yapılması yaklaşımı işyerinin küçük olması ve İSG risklerinin düşük olması durumlarında kabul edilebilir bir seçenektir. - Yönetmelikler, bazı özel durumlarda buna izin vermektedir.

55 Birey Yaklaşımının Yararları: Çabuk netice alınmasını sağlar, Bağımsız hareket, tek başına kararı hızlı alma, süratle uygulama Kişinin meslektaşları tarafından yönlendirilmesini engeller, Hiyerarşik olarak üst pozisyonda olan kişiler tarafından olumsuz yönlendirildirilmezler.

56 Birey Yaklaşımının Yararları: Bireyin kendisine olan özgüveni artar, Maliyeti düşüktür.

57 Birey Yaklaşımının Mahzurları: Teknik uzmanlık gerektirir, Fayda getirici neticeler için işi, işyerini, işlemleri, risk değerlendirme tekniğini iyi bilen ve İSG mevzuatına hakim kişi tarafından yapılmalıdır. Yönetim anlayışı, İSG konuları herkesi ilgilendirir. Bu yüzden işyerindeki her kesimin katkısı sağlanmalıdır.

58 Birey Yaklaşımının Mahzurları: Tek boyutluluk, Başarı oranı, değerlendirmeyi yapan kişinin eğitim, tecrübe, bilgi ve birikimine bağlıdır. Katılım sağlanmadığından insanlar tehlikelerin kendi bölümlerde olmadığını düşünürler, Değerlendirmede katılımın sağlanmadığı durumlarda çalışanlar önerilen tedbirleri önemsemeyebilirler,

59 Birey Yaklaşımının Mahzurları: Bireylerin farklı kavrama seviyeleri değerlendirmeyi etkileyebilir.

60 Risk değerlendirmesi ekibi MADDE 6 (1) RD, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. RD ekibi aşağıdakilerden oluşur. a) İşveren veya işveren vekili. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.

61 Risk değerlendirmesi ekibi c) İşyerindeki çalışan temsilcileri. ç) İşyerindeki destek elemanları. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.

62 Risk değerlendirmesi ekibi (2) İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir. (3) RD çalışmalarının koordinasyonu işveren veya işveren tarafından ekip içinden görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.

63 Risk değerlendirmesi ekibi (4) İşveren, RD çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişilerin görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar, görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.

64 Risk değerlendirmesi ekibi (5) RD çalışmalarında görevlendirilen kişi veya kişiler işveren tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri korur ve gizli tutar.

65 Risklerin belirlenmesi ve analizi MADDE 9 (1) Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanalanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurulur.

66 (2) Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; işletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, işyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri ve işyerinin kısıtları gibi faktörler ya da ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir.

67 (3) İşyerinde birbirinden farklı işlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde birinci ve ikinci fıkralardaki hususlar her bir bölüm için tekrarlanır. (4) Analizin ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınarak bir bütün olarak ele alınıp sonuçlandırılır.

68 (5) Analiz edilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.

69 Risk kontrol adımları MADDE 10 (1) Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır. a) Planlama: Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır.

70 Risk kontrol adımları b) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır. 1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.

71 Risk kontrol adımları 2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi. 3) Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.

72 Risk kontrol adımları c) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması: Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur.

73 Risk kontrol adımları ç) Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.

74 Risk kontrol adımları (2) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmesi ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır.

75 Risk kontrol adımları (3) Belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.

76 Risk Değerlendirme Metodolojileri İki temel risk analizi yöntemi mevcuttur. Bunlar, Kantitatif (quantitative) Kalitatif (qualitative) yöntemlerdir.

77 Risk Değerlendirme Metodolojileri Kantitatif risk analizi; Riski hesaplarken sayısal yöntemlere başvurur. Kantitatif risk analizinde tehditin olma ihtimali, tehditin etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile proses edilip risk değeri bulunur. Risk = Tehditin Olma İhtimali (likelihood) * Tehditin Etkisi (impact) formülü kantitatif risk analizinin temel formülüdür.

78 Kalitatif risk analizi Risk Değerlendirme Metodolojileri Diğer temel risk analizi yöntemi ise kalitatif risk analizidir. Kalitatif risk analizi riski hesaplarken ve ifade ederken nümerik değerler yerine yüksek, çok yüksek gibi tanımlayıcı değerler kullanır.

79 RİSK ANALİZİ YÖNTEMLERİ Bugün dünyada 150 den fazla Risk Değerlendirme Metodunun varlığından söz edilmektedir. Bu Risk Değerlendirme Metotları; - Nitel Risk Değerlendirme Metotları: - Nicel Risk Değerlendirme Metotları, - Karma Risk Değerlendirme Metotları olarak sınıflandırılabilir.

80 RİSK DEĞERLENDİRME METODLARI

81 RİSK DEĞERLENDİRME METODLARI

82 Sorular

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92