UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

Transkript

1 UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

2 İÇİNDEKİLER TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ Tarih Öncesi Çağlar a. Taş Çağı b. Maden Çağı Tarih Çağları İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI Kültür ve Uygarlık Mezopotamya Uygarlığı a. Sümerler b. Akadlar c. Elamlar d. Babiller e. Asurlular

3 KONU KAZANIMI: Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde; otarih öncesi çağlar ve tarih çağları ile bu dönemlerde meydana gelen gelişmeleri değerlendirebileceğiz. TARİHİ ÇAĞLARA GİRİŞ Tarih Öncesi Çağlar a.taş Çağı (MÖ ) b.maden Çağı (MÖ ) Tarih Çağları

4 Tarih MÖ yılında Sümerlerin yazıyı bulmaları ile başlamıştır. Tarih çağlara ayrılırken öncelikle yazının İcadı dikkate alınmıştır. Yazının bulunmasından önceki döneme tarih öncesi, yazılı döneme de tarihî dönem denilmiştir. Tarih öncesi çağlar isimlendirilirken insanların ve toplumların kullandıkları araç ve gereçlerin cinsi, şekli ve hammaddesine göre isimlendirilmiştir. MÖ Yazının İcadı

5 1. TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR Yazılı kayıt ve belgelerin olmadığı Tarih Öncesi TAS DEVRİ (MÖ M.Ö. 5000) Çağlar hakkında tarih bilimi en çok arkeolojiden yararlanır. Bu döneme ait bilgiler daha çok Kaba Taş ( Paleolitik ) Devri arkeolojik bulgulardan elde edilir. Yeni bulgularla Yontma Taş ( Mezolitik ) Devri birlikte bu döneme ait bilgilerimiz de değişebilir. Tarih Öncesi Çağlar Taş Çağı ve Maden Çağı Cilalı Taş ( Neolitik) Devri olarak ikiye ayrılır. MADEN DEVRİ (M.Ö M.Ö. 3500) Bakır Devri Tunç Devri Demir Devri

6 a.taş Çağı (MÖ ): Eski Taş Çağı Eski Taş (Paleolitik-Kabataş) Çağı (MÖ ): Yüz binlerce yıl süren bu dönem insanlık tarihinin en uzun dönemidir. Genellikle çakmak taşlarının yontulmasıyla şekillendirilmiş kesici, delici ve kazıcı aletler bu dönemin en belirgin buluntularıdır. Tarihin bu döneminde insanlar tamamen doğaya bağlı kalmış, avcılık ve toplayıcılık ile hayatlarını sürdürmüşlerdir. Hayvan postlarından giysi yaparak soğuktan korunmuşlardır. Mağara ve kaya sığınaklarını barınak olarak kullanmışlardır. Bu çağın sonlarına doğru mağara duvarlarına hayvan ve av sahneleri resimleri yapmışlardır. Dünyada Paleolitik Döneme ait ilk izlere İspanya daki Altamira, Fransa da Lasque (Laskö) mağaralarında rastlanmıştır. Türkiye de bu döneme ait kalıntıların bulunduğu yerlere Antalya da Karain, Beldibi ve Belbaşı; Istanbul da Yarımburgaz mağaraları örnek gösterilebilir. Yarımburgaz Mağarası, Türkiye deki bilinen en eski yerleşim yeridir.

7 Orta Taş (Mezolotik-Yontmataş) Çağı (MÖ ): OrtaTaş Çağı Taşlar yontularak kullanıldığı için bu isim verilmiştir. Bu dönemde insanlar, Eski Taş Çağında olduğu gibi hayatlarını avcılıkla ve toplayıcılıkla sürdürmüşler; mağara ve kaya sığınaklarında yaşamaya devam etmişlerdir. Daha sonra buzullar erimeye başlamış ve bu dönemin sonlarına doğru ateş bulunmuştur. Bu çağın en özgün buluntuları çakmak taşından yapılmış, mikrolit adı verilen ve günlük yaşamda kullanılmaya yönelik küçük araç gereçlerdir. Orta Asya da Mezolotik Çağa ait en eski yerleşim yeri Güney Tacikistan daki Kuldara (Ceyhun Nehri nin yukarı kısmı) bölgesidir. Türkiye de bu dönemi aydınlatan merkezlerden bazıları Antalya da Beldibi, Ankara da Macunçay, Göller yöresinde Baradiz, Samsun da Tekkeköy mağaralarıdır.

8 Yeni Taş (Neolitik-Cilalıtaş) Çağı (MÖ ): Yeni Taş Çağı Mağara ve kaya sığınaklarında yaşayan insanlar, buzulların erimesiyle ovalara ve su kenarlarına inmişler; toprağı işlemeye başlayarak tarımsal üretime geçmişlerdir. İlk kez köylerin kurulduğu bu dönemde insanlar kendilerine ağaç dallarından ve kamışlardan kulübeler yapmışlar; korunmak amacıyla kulübelerini çamurla sıvamışlar, köylerin etrafını hendek ve çitlerle çevirmişlerdir. Bu çağda insanlar, yiyecek ve içeceklerini muhafaza etmek için kilden küp, çanak, çömlek yapmışlardır. Bazı bitkilerin liflerinden elbise dikmişlerdir. Köpek, at, koyun, keçi, sığır gibi hayvanları evcilleştirilmiştir. Yeni Taş Çağına önce Ön Asya da (Mezopotamya, Anadolu, Iran, Suriye) girilmiştir. Türkiye de bu çağa ait kalıntılara Konya yakınlarında bulunan Çatalhöyük, Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü ve Gaziantep Sakçagözü nde rastlanmıştır. Çayönü Türkiye de ve Güneydoğu Avrupa da Yeni Taş Çağında kurulan ilk köy yerleşim yeri, Konya da bulunan Çatalhöyük ise insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.

9

10 Kalkolitik Devir (Bakır Taş Devri) Bakır Çağı Cilalı Taş Devrinden Maden Devrine geçiş dönemidir. Çok kaba biçimde bakır ve taş eşyaların birlikte yapılıp kullanıldığı dönemdir. b. Maden Çağı (MÖ ) Bakır (Kalkolitik) Çağı: Taş Çağının sonlarına doğru maden keşfedilmiştir. İnsanların ilk buldukları ve kullandıkları maden bakırdır. Bakırın tabiatta bol bulunması ve kolay işlenir olmasından dolayı bu madenden silah, günlük kullanıma yönelik kap kacak yapılmıştır. Altın ve gümüş madenleri daha çok süs eşya yapımında kullanılmıştır. Türkiye de bu döneme ait merkezler arasında Çorum da Alacahöyük, Denizli de Beycesultan, Çanakkale de Kumtepe ve Truva, Samsun da Ikiztepe gibi yerleşim yerleri bulunmaktadır.

11 Tunç Çağı: Kayseri-Kültepe Tunç Çağı İnsanlar zamanla bakırla birlikte kalayı eriterek daha sert bir karışım olan tuncu elde ettiler. Bu dönemde site adı verilen ilk şehir devletleri kurulmuş, bunun ardından Mezopotamya da Sümer ve Akad; Anadolu da Hitit Devleti gibi ilk büyük devletler ortaya çıkmıştır. Yine bu dönemde tekerlek icat edilmiş, hayvanlar tarafından çekilen arabalar yapılmıştır. Bu devirde yazının bulunmasıyla Tarih Çağlarına geçilmiştir. Türkiye de bu dönemi aydınlatan en önemli merkezler arasında Ankara da Ahlatlıbel, Kayseri de Kültepe yer almaktadır.

12 Demir Çağı: Demir Çağı Demirin bulunup işlenmesi insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biridir. Başlangıçta dövme tekniği ile demirden az sayıda araç üretilebilmiştir. Bu çağda, üretim artmış, ticaret ve silah yapım teknikleri gelişmiştir. Küçük şehir devletlerinin yerini büyük devletler almaya başlamıştır. Anadolu daki bazı yerleşim yerleri, tarih öncesi çağlarda kurulmuş, varlıklarını daha sonraki dönemlerde de devam ettirmiştir. Burdur da Hacılar, Çanakkale de Truva, Yozgat ta Alişar, Çorum da Alacahöyük bu tür yerleşmelere örnek gösterilebilir. Hacılar Höyüğü nün etrafı duvarlarla çevrilidir. Bu duvar, düşman tehlikesine karşı yapılan surların ilk örneklerindendir.

13 Truva da yapılan kazılarda üst üste dokuz şehir kurulduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu şehirlerin ilk beşi, Tarih Öncesi Çağlara, dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar da yapılan kazılarda buranın yedi yerleşim katından oluştuğu anlaşılmıştır. Bunlardan ilk üçü, Tarih Öncesi Çağlara, dördü ise ilk Çağa aittir. Alişar dan elde edilen buluntulardan burada yaşayanların çanak ve çömlek yapımında ilerlemiş oldukları anlaşılmaktadır. Alacahöyük ise dört yerleşim merkezinden oluşmaktadır. Bunlardan ilk ikisi tarih öncesine, diğerleri ilk Çağa aittir. Kazılarda bulunan altın, gümüş ve bakırdan yapılmış güneş kursları, Orta Anadolu da ileri bir uygarlığın varlığını göstermektedir. Alacahöyük

14 BİLGİ NOTLARI İnsanlar tarih öncesi dönemlerden; Orta Taş Devrinde, klan Yeni Taş Devrinde, köy Tunç Devrinde, site şehir devletleri Günümüze yaklaştıkça tarihi çağlar arasındaki mesafenin giderek daralması; Bilgi birikiminin artması,teknolojinin gelişmesi, İnsanlar arasındaki etkileşimin artmasından kaynaklanmıştır. Demir Devrinde, büyük devletler halinde yaşamışlardır. Ateşin bulunmasıyla insanlar ısınmışlar, yiyeceklerini pişirmişler, Tarih öncesi devirlerin başlama ve bitiş zamanları dünyanın her aydınlanmışlar, yerinde aynı zamanda olmamıştır. Kimi yerler Taş Devrini haberleşmişlerdir. madenleri işlemişler ve birbirleriyle yaşarken, kimi yerler maden devrini yaşamış olabilir. Bunun nedeni; Coğrafya, iklim koşulları ve iletişimin zayıf olmasıdır. Yapılan bir kazıda sırasıyla; Kil tabletler Demirden araç gereçler Tunçtan araç gereçlerbakırdan araç gereçler Topraktan araç gereçler-taştan araç gereçler bulunur.

15

16

17

18 Tarih Öncesi Çağlarda olduğu gibi Tarih Çağları da bölümlere ayrılmıştır: İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ ve Yakın Çağ adlarını almıştır. TARİH ÇAĞLARI MÖ ORTA ÇAĞ İLK ÇAĞ M.Ö.3200 Sümerlerin bulmasıyla başlar yıllarında yazıyı M.Ö.375 yılında 1789 YENİ ÇAĞ Avrupa Hunları nın Avrupalı Kavimleri göç ettirmesiyle başlar yılında İstanbul'un yıkılmasıyla başlar. YAKIN ÇAĞ fethi ve Bizans ın 1789'da Fransız İhtilalı İle başlar.

19 Tarih öncesinin devirlere ayrılmasında aşağıdaki gelişmelerden hangisi daha çok etkili olmuştur? A) Bazı hayvanları evcilleştirme B) Giyim kuşamda değişme C) Tarımla uğraşma D) Araç ve gereç yapma E) Toplumsal dayanışma Paleolitik Dönem'de insanlar; Mağara ve ağaç kovuklarında yaşamıştır. Avcılık ve toplayıcılıkla geçinmişlerdir. Mağara duvarlarına resimler yapılmıştır. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir gelişme olduğu söylenemez? A) Sanat anlayışı B) Ticari faaliyetleri D) Geçim kaynakları C) Yaşam tarzları E) Barınma şartları

20 Anadolu'da Tarih Dönemlerinin Mezopotamya ve Mısır'dan daha geç başlaması, Anadolu'nun aşağıdaki özelliklerinden hangisinin bir sonucudur? (1994-ÖYS) A) Yazının kullanılmasına daha geç başlanması B) İstilaların daha çok olması C) Siyasi birliğin daha geç kurulması D) Önemli ticaret yolları üzerinde bulunması E) Çeşitli inançlara sahip insanların bulunması Sümerlerin yazıyı kullanmaya başlamalarının aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez? A) Bilgi birikimi ve aktarımı kolaylaşmıştır. B) Tarihi çağların başlamasını sağlamıştır. C) Bilimsel gelişmeler artmıştır. D) Toplumların ekonomik uğraşları değişmiştir. E) Yönetim, hukuk ve ticaret alanındaki bazı işlem ve uygulamalar kolaylaşmıştır.

21 İnsanların, toprağı işleyerek tarımsal üretime geçtikleri, ilk yerleşim yerlerini kurdukları, yiyecek ve içecekleri korumak için kilden çanak çömlek yaptıkları çağ, aşağıdakilerden hangisidir? (2013 LYS) A)Orta Taş (Mezolitik)Çağı B)Eski Taş (Paleolitik) Çağı C)Yeni Taş (Neolitik) Çağı D)Bakır Çağı E)Demir Çağı Aşağıdakilerden hangisinin Cilalı Taş Devrini Yontma Taş Devrinden ayıran özelliklerden biri olduğu savunulamaz? (2010 YGS) A) Köylerin kurulması B) Tarımla uğraşılması C) Araç ve gereç yapılması D) Dokumacılığın başlaması E) Hayvanların evcilleştirilmesi

22 Eski Taş Dönemi, insanlığın en ilkel dönemidir. İnsanlar mağara ve ağaç kovuklarında yaşamışlar, göçebe gruplar halinde avcılık ve toplayıcılıkla uğraşmışlardır. Buna göre bu dönemle ilgili olarak, I. Tüketici bir özellik gösterir. II. Yerleşik hayata geçilmemiştir. III. Etkileşim ve kültürel ilişkiler hızlıdır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız III E) II ve III C) I ve II

23 Neolitik dönemin önemli merkezlerinden Çayönü'nde yapılan kazılarda: l. Pazar yerleri. II.Tapınak kalıntıları. III.Sulama kanalları buluntularına ulaşılmıştır. Yukarıda verilenlerden hangileri Çayonü'nde ticari faaliyetlerin yoğunlaştığının kanıtı sayılabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II C)Yalnız III E) I, II ve III

24 Tarım, ticaret ve sanayiye dayalı bir güce sahip olan "Çatalhöyük" Anadolu ve Dünya'da insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesidir. Yalnız bu bilgilere göre Çatalhöyük İçin, l. Sosyal dayanışma ve işbirliği vardır. II. Değişik toplumlarla etkileşim içerisindedir. III. Tarih Öncesi Devirler sırasıyla yaşanmıştır. yargılarından hanelilerine kesinlikle ulaşılamaz? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız II C) Yalnız III E) I. II ve III

25 Diyarbakır yakınlarında bulunan Çayönü yerleşim yerine ait aşağıdaki bilgilerden hangisinin, erken dönemlerde bile malzemelerin yer değiştirdiğine ve olası bir ticaretin varlığına kanıt olduğu savunulabilir? (2012 YGS) A)Av etkinliklerinde B)Tarımsal etkinliklerde evcilleştirilmiş değirmen taşları köpeklerin ve C)Kolye yapımında çeşitli renklerde taş boncuklarla deniz kabuklarının kullanılması D)Girişleri çatıda olan tahıl ambarlarının bulunması E)MÖ 7000 yılına tarihlenen en eski dokuma parçasının bulunması orakların kullanılması kullanılması

26 KONU KAZANIMI: Aşağıdaki konuları öğrendiğimizde; oilk Çağ uygarlıklarının oluşumuna ve yayılışına etki eden faktörleri açıklayabileceğiz. omezopotamya, Mısır, İran, Hint, Çin ve Doğu Akdeniz de kurulan ilk uygarlıkların siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik yapıları ile bu uygarlıkların birbirleriyle etkileşimini kavrayabileceğiz. İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI 1.Kültür ve Uygarlık 2.Mezopotamya Uygarlığı a.sümerler (MÖ MÖ.2350) b.akadlar (MÖ.2350 MÖ.2100) c.elamlar (MÖ.3000 MÖ.640) d.babiller (Amurrular) (MÖ MÖ.539) e.asurlular (MÖ.2000 MÖ.609)

27 KÜLTÜR VE UYGARLIK Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği ve kuşaktan kuşağa aktardığı her türlü maddi ve manevi özelliklerin bütününe kültür denir. Bu değerler göç, savaş, ticaret gibi yollarla dünyanın farklı bölgelerine taşınmış ve kültürler arası etkileşim meydana gelmiştir. Bunun sonucunda zaman içerisinde uygarlık adı verilen milletlerarası ortak değerler oluşmuştur. İnsanlar, ilk çağlardan itibaren verimli tarım alanlarını, su kenarlarını yerleşim yeri olarak seçmişler ve buralarda ilk uygarlıkların temellerini atmışlardır. Anadolu, Mezopotamya, Mısır, iran, Çin ve Hindistan önemli uygarlıkların kurulmuş olduğu bölgelerdir. Sümer, Akad, Elam, Babil, Asur kültürleri Mezopotamya yı; Hitit, Frigya, İyon, Lidya ve Urartu kültürleri ise Anadolu yu önemli bir uygarlık merkezi hâline getirmiştir. Anadolu ve Mezopotamya da olduğu gibi Orta Asya bozkırları ve Çin in Sarı Irmak bölgesi de birer uygarlık merkezidir.

28

29 Kültür: Bir millete ait özelliklerdir ve bu nedenle daha çok milli özellikler gösterir. Medeniyet: Birçok toplumun katkısıyla oluşur ve evrensel değerler içerir. Buna göre İlk çağ'da görülen, l. Piramitlerin yapılması. II. Takvimin bulunarak geliştirilmesi. III. Yazının kullanımının yaygınlaşması durumlarından hangileri kültürel özellikler gösterir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) I,II ve III C) Yalnız III

30 MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI Mezopotamya Neresidir? Anadolu, Akdeniz, Arabistan, İran, Hindistan ve Türkistan da kurulan uygarlıkların kesişme noktası Mezopotamya Yunanca da iki nehir arasındaki Fırat Dicle ülke olarak tanımlanmıştır. Fırat ve Dicle Irmakları arasında yer alan, oldukça verimli bir tarım havzasıdır. Mezopotamya; Göç yolları üzerinde bulunması, Topraklarının verimli olması, İklimin elverişli olması, Irmaklarından sulama yapılabilmesi nedeniyle çok sayıda uygarlığa beşiklik yapmıştır.

31 MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI

32 a. Sümerler (MÖ MÖ 2350) Mezopotamya da ilk şehir devletlerini Sümerler kurmuşlardır. En önemlileri; Ur, Uruk, Kiş, Lagaş olan bu şehir devletlerine site adı verilmiştir. Bu devletler arasında siyasi ve ekonomik nedenlerle sık sık savaşlar yapılmıştır. Siteler, etrafı surlarla çevrili, ziggurat adı verilen tapınak ve onun etrafındaki evlerden meydana gelmiştir.

33 Yönetim: Sitelerin başlarında patesi veya ensi adı verilen krallar bulunur ve Tanrı adına ülkeyi yönettiklerini iddia ederlerdi. Patesi çevresindeki sitelere hakim olursa lugal (Kral) Sümer ülkesine hâkim olursa lugal kalma (Büyük Kral) unvanını alırdı. Devlet yönetiminde krala yardımcı olan danışma meclisleri de bulunurdu. Aynı zamanda Sümer kralları, dinî törenleri idare eder, savaş sırasında ordunun başında bulunur ve hukuki yetkileri elinde toplardı. Kraliçe devlet işlerinde oldukça etkiliydi. Sosyal Hayat: Sümer Devleti nde krallar ve rahipler en üst sınıfı oluştururken halk, hürler ve köleler olmak üzere sosyal sınıflara ayrılmıştı. Ordu: Sümerlerde köleler haricinde her erkek asker sayılmış, ordu yaya ve savaş arabalarını kullanan süvarilerden oluşmuştur.

34 Din ve İnanış: Çok tanrılı bir inanca sahip Sümerler ölümden sonraki yaşama inanmamışlardır. Gılgamış, Tufan ve Yaratılış destanları Sümerler tarafından meydana getirilmiştir. Sanat-Mimari: Sümerler, ev ve tapınaklarını ateşte pişirilmiş kerpiç ve tuğlalardan yapmışlardır. Mimaride sütun, kubbe, kemer tarzını kullanmışlardır. Oymacılık, kuyumculuk, heykel vb. sanat dallarıyla ilgilenmişlerdir. Ekonomi: Sümerler kara sabanı kullanarak kanallar, barajlar ve bentlerle seli önleyip bataklıkları kuruttular, hem de düzenli sulamaya dayalı bir tarım geliştirdiler. Tekerleği de icad edip tarlaları öküzlerin çektiği sabanlarla sürüyorlardı. Hukuk: Tarihte ilk yazılı kanunları Sümerlerde Lagaş kralı Urugakina MÖ yılında yapmıştır.

35 Sümer Çivi Yazısı Bilim: Sümerler, astronomi alanında gelişmiştir.ayrıca matematik ve geometride gelişme göstererek dört işlemi kullanmışlar, bölme ve çarpma cetvelleri hazırlamışlar, yüzey ve hacim ölçmeyi gerçekleştirmişler, daireyi 360 dereceye bölmüşlerdir. Burçları bulmuşlar, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Ayrıca güneş saatini icat etmişlerdir. Dünyada ilk kez ay yılı hesabına dayanan takvimi Sümerler bulmuşlardır. Günümüz uygarlığının temeli olan ilk yazıyı (çivi yazısı), MÖ 3200 yıllarında, ilk kez Sümerler bulmuştur. İlk yazıları şekiller üzerine kurdular. Her varlık ve olay için bir şekil kullandılar.

36 Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır?

37 Aşağıdakilerden hangisi Sümerlerin yapmış oldukları Zigguratların kullanım alanlarından birisi değildir? A)Din B)Eğitim Tapınak Olarak Okul Olarak C)Askeri D)Ekonomi E)Bilim Tahıl Ambarı Olarak Gözlemevi Olarak

38 b. Akadlar (MÖ MÖ 2100) Sami kökenli Yarımadası ndan Akadlar, gelerek MÖ Orta 4000 de Arap Mezopotamya ya yerleşmişlerdir. Kral Sargon döneminde devlet hâline gelmişler; kısa sürede Mezopotamya ya hâkim olmuşlardır. Başkentleri Agade şehridir. MÖ de Gutiler, Akad İmparatorluğu na son verdiler. Sümer kültüründen etkilenen Akadlar, onlar gibi çok tanrılı bir inanca sahiptiler; kurdukları imparatorluk sayesinde Sümer kültürünü Ön Asya ya yaymışlardır. Tarihte İlk düzenli orduyu ve tarihte bilinen ilk imparatorluğu kurmuşlardır. Dünyada bilinen ilk haritayı da Akadlar çizmiştir.

39 c. Elamlar (MÖ MÖ 640) Mezopotamya uygarlığı içerisinde incelenen Elamlar, Mezopotamya bölgesinin dışında; Sümer ülkesinin doğusunda yaşamışlardır. Başkentleri Sus şehridir. Mezopotamya kültürü içerisinde eriyerek yok oldular. Elamlar madencilik, çömlek yapımı ve seramik sanatında (Güzel Sanatlar) ilerlemişlerdir. Elamlar çivi yazısını kullanmışlardır.

40 d. Babiller (Amurrular) (MÖ 2100-MÖ 539) Samilerinceza, bir kolu olan Amurrular tarafındandöneminin kurulmuştur. Hammurabi, mülkiyet, ticaret alanlarında en Başkenti Babil dir. yapmıştır. I.Babil Devleti nin Hititler tarafından gelişmiş kanunlarını yıkılmasından sonra MÖ 612 de II. Babil Devleti kurulmuş ve bu Babiller, Sümerlerin etkisi altında kalmışlar, tapınaklarına devlet MÖ 539 yılında Persler tarafından ortadan kaldırılmıştır. ziggurat adını vermişlerdir. Babiller, tıp ve astronomi alanında I. Babil Devleti nin en güçlü Kralı Hammurabi dine dayalı devlet ilerlemişlerdir. Başlıca geçim kaynakları tarım ve ticarettir. anlayışı yerine, gücünü ordudan alan mutlak krallık anlayışını Mimari açıdan Mezopotamya nın en gelişmiş uygarlığı getirmiştir. II. Babil Devleti'nin en güçlü hükümdarı Babillerdir. Babil in Asma Bahçeleri bu alandaki en güzel Nabukadnazer'dir. Babil Kulesi ve Asma Bahçeleri bu dönemde örnektir. yapılmıştır.

41 NOT: Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu özellikleri ile Sümerlilere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Lagaş Kralı Urukagina tarafından oluşturulan ilk yazılı kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanıyordu. Babil kralı Hammurabi Sümer kanunlarından yararlanarak yeni kanunlar yapmıştır. Ancak Hammurabi kanunları Sümer kanunlarından daha serttir.

42 e. Asurlular (MÖ MÖ 609) Asya Başkentleri kökenli kavimlerle Ninova olan Arabistan Asurlular, kökenlianadolu da Samilerin karışımından Kültepe, Alişar oluşan ve Asurlular, Boğazköy de Yukarı ticaret Mezopotamya da kolonileri yaşamışlardır. BuYaşadıkları kurmuşlardır. koloniler aracılığıyla topraklar yazıyı tarıma Anadolu ya elverişli olmadığı için Ticareti taşımışlardır. hayvancılık canlandırmak ve ticaret amacıyla ile uğraşmışlardır. Sard dan Askerî güceninova ya başlayıp dayalı bir imparatorluk kadar uzanan kurmuşlardır. Kral Yolu nu kullanmışlardır.

43 Asurlular, Mezopotamya da kurulan diğer devletlerde olduğu gibi çivi yazısı kullanmışlardır. Anadolu daki ilk yazılı kaynaklar Asur tüccarlarının bıraktıkları Kültepe tabletleridir. Asurlular, tarihte bilinen ilk kütüphaneyi Ninova da kurmuşlardır. Heykeltıraşlıkta önemli gelişmeler gösteren Asurlular kabartmaları ünlüdür.

44 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

45 MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI DEĞERLENDİRME SORULARI Mezopotamya da kurulan ilk devlet hangisidir? SÜMERLER Tarihte bilinen ilk kanunları kim yapmıştır? SÜMERLER (Urugakina) Mezopotamya da en gelişmiş kanunları kim yapmıştır? BABİL KRALI HAMMURABİ Tarihte bilinen ilk imparatorluğu kim kurmuştur? AKADLAR Tarihte bilinen ilk düzenli orduyu kim kurmuştur? AKADLAR Tarihte bilinen ilk kütüphaneyi kim kurmuştur? Anadolu ya yazıyı kimler getirmiştir? Zigguratlar hangi amaçlarla kullanılmıştır? Anadolu daki ilk yazılı kaynaklar hangisidir? Tarihte ilk kez yazıyı kimler kullanmıştır? ASURLULAR ASURLULAR GÖZLEMEVİ-OKUL-TAHIL AMBARI-TAPINAK KÜLTEPE TABLETLERİ SÜMERLER

46 Aşağıdaki başkentlerden hangisi Mezopotamya'da yer almaz? A)Agade D) Sus B) Babil Akadlar E) Gordion C) Ninova Babiller Elamlar Aşağıdakilerden hangisi Sümerlere ait bir özellik değildir? A) Tarih çağlarını başlattılar B) Patesi denilen rahip - krallar tarafından yönetilirlerdi. C) Museviliği din olarak kabul ettiler. D) Zİggurat adı verilen tapınakları vardı. E) İlk yazılı kanunları yaptılar. Asurlular Frigyalılar-Ankara/Polatlı

47 Tarih çağları Mezopotamya'da başlamıştır. diyen bir tarihçi aşağıdakilerden hangisini, bu yargısına kanıt olarak gösterebilir? A) Yazının ilk defa Sümerliler taralından kullanılması B) Sümerlerin kurdukları şehir devletlerinde yaşamaları C) Bölgede temel ekonomik uğraş alanının tarım olması D) Babillerin yazılı kanunlar hazırlamaları E) Akad dilinin pek çok toplum tarafından diplomasi dili olarak kullanılması İPUCU: Mezopotamya toplumlarının hangi alanlarda öncülük yaptığına dikkat etmelisin.

48 Mezopotamya toplumları, diğer bölgelerle kurdukları ticareti ilişkilerle komşularına genelde arpa, Sümerlerin yaptığı Urgakina Kanunlarında görülen; buğday ve darı gibi ürünler satmışlardır. I. mülkiyet hakkının güvence altına alınması. Buna göre Mezopotamya'yla ilgili olarak, II. çeşitli alanlarda halka özgürlüklerin tanınması. I.Tarıma elverişli bir bölgedir. III.yoksulların ezilmesinin önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması II.Eşitliğe dayalı bir toplum yapısı vardır. özelliklerinden hangilerinin sosyal bir devletin görevlerinin yerine getirilmesinin sağlanmak istendiği III.Üretimi, komşularının ihtiyaçlarını karşılayacak niteliktedir. söylenebilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A)Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) II ve III

49