Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta

Transkript

1 Sirküler 2013/08 12 Mart2013 Konu: Bireysel Emeklilik Fonlarına Ödenen Katkı Paylarının ve Özel Şahıs Sigortalarının Vergi ve SGK Karşısındaki Durumu (6327 Sayılı Kanununla Yapılan Değişiklik Sonrası) BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNE (BES) ÖDENEN KATILMA PAYLARI VE ÖZEL ŞAHIS SİGORTASI (ÖSS) PRİMLERİNİN VERGİSEL BOYUTU VE BORDROLAŞTIRILMASI 29 Haziran 2012 tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Bireysel Emeklilik Fonlarına Ödenen Katkı Payları (BES) ve Özel Şahıs Sigorta Primlerinin vergi avantajı konusunda değişikliğe gidilmiştir. Bu sirkülerin hazırlanmasında, 6327 Sayılı Kanun ile yapılan ve tarihinden itibaren yürürlüğe giren değişik hükümler ve bu hükümlerin etraflıca açıklandığı GVK-85/ Sayılı Gelir Vergisi Sirküleri göz önünde bulundurulmuştur. 1. ÇALIŞANLAR TARAFINDAN ÖDENEN BİREYSEL EMEKLİLİK KATKI PAYLARI VE ÖZEL ŞAHIS SİGORTASI POLİÇELERİ A. VERGİ BOYUTU - Sigortanın Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50'si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler (İndirim konusu yapılacak primler toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.)ücretin net değeri hesaplanırken indirim konusu yapılabilecektir. (GVK nun 6327 sayılı kanunla değişik 63. Maddesinin 3. bendi) - Gelir Vergisi Matrahından indirilecek tutar, özel hayat sigortaları için ödenen primin %50 si üzerinden, diğer şahıs sigortaları için ise ödenen primin tamamı üzerinden, ödendiği ayda elde edilen brüt ücretin %15 ini geçemeyecektir. - Çalışan tarafından ödenen Bireysel Emeklilik Katkı Payları için bordroda gösterilmek suretiyle elde edilen vergi avantajı kaldırılmış bulunmaktadır. Bu nedenle çalışan tarafından ödenen BESKatkı Payları bordroda gösterilmeyecektir. Şahısların ödedikleri şahıs sigorta primi ödemelerinin net ücret hesabı yapılırken gelir vergisi matrahından indirim konusu yapılabilmesi aşağıdaki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. - Sigortanın veya emeklilik sözleşmesinin Türkiye'de kain ve merkezi Türkiye'de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması,

2 - Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait olması, - Birden fazla şahıs sigorta primlerinin beraber ödenmesi durumunda (Ör: Hem özel sağlık sigortası primi hem de özel hayat sigortası primi ödenmiş olması durumunda) özel hayat sigorta priminin %50 si, özel sağlık sigorta priminin ise tamamı toplanarak, toplamda ödendiği ayda elde edilen brüt ücretin % 15 ine kadar olan kısmı Gelir Vergisi Matrahından indirilir. - Bir yıl içinde indirilen şahıs sigorta primlerinin toplamı, asgari ücretin brüt tutarının yıllık toplamını geçemez. - Ödemelerin fiilen yapıldığının belgelendirilmesi gerekir. B. SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİSİ (SGK) BOYUTU Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının Sigorta Primine Esas Matrah a etkisi bulunmamaktadır. Bu tutarlara ilişkin SGK Primlerinde indirim uygulanmamaktadır. 2. İŞVERENLER TARAFINDAN ÇALIŞANLAR İÇİN ÖDENEN BİREYSEL EMEKLİLİK KATKI PAYLARI VE ÖZEL ŞAHIS SİGORTASI POLİÇELERİ Prim ödemelerinin işverenler tarafından karşılanması durumunda ise, yapılan ödemelerin işçiye sağlanan menfaat sayılması, ödenen sigorta primlerinin net ücret olarak dikkate alınması ve gerekli brütleştirmelerle SGK ve diğer vergi kesintilerinin yapılması gerekmektedir (G.V.K. mad. 61 ) A. VERGİ BOYUTU Bireysel Emeklilik Katkı Payları İşverenler tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarının safi kazancın tespitinde gider olarak kabul edilebileceği,ancakücretle ilişkilendirilmeksizin ticari kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılacak katkı paylarının toplamının;ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin %15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacağı hükme bağlanmıştır.(gvk nun 6327 sayılı kanunla değişik 40. Maddesinin 9. bendi)işveren tarafından ödenen BES katkı paylarının aylık tutarının, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen brüt ücretin %15 ini aşması durumunda, aşan kısmın bordroya ilave edilmesi gerektiği tabiidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, %15 i aşan kısmın mutlaka damga ve gelir vergisi kesintilerine tabi tutulacağı, ancak sosyal güvenlik primi açısından, toplam BES katkı payı ödemesinin brüt asgari ücretin %30 unu aşıp aşmadığına bakılması gerektiğidir. 2

3 Özel Şahıs Sigorta Primleri Sigorta primi ve katkı payının sigorta veya emeklilik şirketine hizmet erbabı tarafından doğrudan ödenmeyip, işverenler aracılığıyla ödenmesi halinde (grup sigortası veya grup bireysel emeklilik sözleşmesi), sigorta poliçesinin bir örneğinin işverende bulunması ve bu poliçeye sigorta priminin ödeme dönemlerinin, ayrıca bu dönemler için ödenecek primlerin belli edilmiş olması kaydıyla, hizmet erbabı için işveren tarafından sigorta şirketine ödenen ve/veya hizmet erbabının ücretinden kesinti yapılmak suretiyle tahsil edilen sigorta primi, her bir kişi için ayrıca yukarıda belirtilen belgeler aranmaksızın ücretin vergi matrahının tayininde indirim olarak dikkate alınabilecektir. (265 Seri Nolu GV Genel Tebliği) Özetle; işveren tarafından çalışan adına ödenen özel şahıs sigortalarında vergi avantajı, tıpkı çalışanın kendisi tarafından ödenmesi durumunda olduğu gibi vuku bulacaktır. İşveren tarafından çalışan için ödenen hayat sigortası primlerinin %50 si, diğer şahıs sigortası primlerinin ise tamamı, ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin %15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacak şekilde Gelir Vergisi Matrahından indirilebilecektir. B. SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİSİ (SGK) BOYUTU İşverenler tarafından ödenen primlerin nasıl bordrolaştırılacağı çoğu zaman karışıklığa yol açmakta bu nedenle ödenen sigorta primlerinin doğrudan gider kaydedilmesi tercih edilmektedir. Ancak ödenen sigorta primlerinin doğrudan gider yazılması hatalı bir uygulama olduğu gibi, olası bir incelemede vergi ziyaı cezası kesilmesine de sebep olabilecektir sayılı Kanunun tarihinde yürürlüğe giren 80'nci maddesinin birinci fıkra (b) bendine göre prime tabi tutulmayacak kazançlar aşağıdaki gibi tanımlanmıştır: "Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz." Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Payları ile Özel Sağlık Sigortalarına Ödenen Primlerin, aylık brüt asgari ücretin %30 unu geçmesi halinde, bordroda gösterilmesi ve SGK primine tabi tutulması, aylık brüt asgari ücretin %30 una kadar olan kısmın ise bordroya ilave edildi ise Sigorta Primine Esas Matrah a dahil edilmemesi gerekmektedir. İŞVEREN VE ÇALIŞAN TARAFINDAN AYRI AYRI BİREYSEL EMEKLİLİK KATKI PAYLARI VE ÖZEL SAĞLIK SİGORTASI POLİÇELERİNİN ÖDENMESİ DURUMU Hem işveren hem de çalışan tarafından ödenme durumda sınırların (%15) aşılması halinde, öncelikle işverenin ödediği katkı payı veya primin ticari kazancın tespitinden indirilip indirilmeyeceği veya çalışanın ödediği katkı payı veya primin ücret matrahından indirilip indirilmeyeceği taraflarca serbestçe belirlenecektir (3 Sıra No.lu Gelir Vergisi Sirküleri). 3

4 Aşağıdaki tablo, yukarıda yer alan açıklamaların tamamının özeti niteliğindedir. İŞÇİ TARAFINDAN İŞVEREN TARAFINDAN ÖDENİRSE VERGİSEL BOYUT SGK BOYUTU VERGİSEL BOYUT SGK BOYUTU BES Vergi Avantajı Yok. Bordroda Gösterilmeyecek. SGK Primine tabi değil. SGK Primi Açısından herhangi bir avantaj da söz konusu değil. Ödendiği ayda çalışanın elde ettiği brüt ücretin % 15 ini aşmıyorsa, doğrudan gider yazılır. Bordroda gösterilmez. %15 i aşıyorsa, aşan kısmın bordroda gösterilerek, gelir ve damga vergisi kesintilerine ve brüt asgari ücretin %30 oranını aşıp aşmadığına göre de SGK prim kesintisine tabi tutulur.(*) Kurum tarafından çalışanlar adına ödenen özel şahıs sigortası primi ile bireysel emeklilik katkı payı toplamının aylık olarak brüt asgari ücretin %30 una kadar olan kısmı, SGK primine esas kazanca tabi tutulmamaktadır. ÖSS / DİĞER ŞAHIS SİGORTALARI Ödendiği ayda çalışanın elde ettiği brüt ücretin % 15 ine kadar olan kısmı GV Matrahından İndirilir (*) SGK Primine tabi değil. SGK Primi Açısından herhangi bir avantaj da söz konusu değil. Tutar ne olursa olsun bordrolaştırılır ve ödendiği ayda çalışanın elde ettiği brüt ücretin % 15 ine kadar olan kısmı GV Matrahından İndirilir (*) Kurum tarafından çalışanlar adına ödenen özel sağlık sigortası primi ile bireysel emeklilik katkı payı toplamının aylık olarak brüt asgari ücretin %30 una kadar olan kısmı, SGK primine esas kazanca tabi tutulmamaktadır. (*)Söz konusu %15 lik oran sınırı, Özel hayat sigorta primlerinin %50 si, diğer şahıs sigorta primlerinin tamamı üzerinden değerlendirilir. Ayrıca bir takvim yılı içerisinde şahıs sigorta primleri ile ilgili olarak yapılabilecek indirim tutarı brüt asgari ücretin yıllık tutarını aşmayacaktır. 4

5 SONUÇ Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalar ışığında, şirket çalışanları için şirket tarafından ödenen BES ve Özel Şahıs Sigortalarının Ticari Kazancın Tespitinde gider olarak kabul edilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak bunun şekli; yukarıda yer alan açıklamalara uygun biçimde bordroda gösterilmek suretiyle olmalıdır. Şirket çalışanlarının kendi adlarına ödedikleri BES katkı paylarının bordroda gösterilmesine gerek bulunmamakta, Özel Şahıs Sigorta Primlerinin ise Gelir Vergisi avantajı açısından bordroda gösterilmesi gerekmektedir. Ayrıca işveren tarafından ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile özel şahıs sigortlarınaödenen primlerin ve hizmet erbabı tarafından özel şahıs sigortalarına ödenen ve net ücret hesabında gelir vergisi tutarından indirim konusu yapılacak toplam tutarın ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin %15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaması gerektiği hususuna dikkat edilmesi gerektiğini hatırlatmak istiyoruz. Saygılarımızla, ASM YMM Ltd. Şti. 5