TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

Transkript

1 T.. TRIM VE KÖYİŞLERİ KNLIĞI KORUM VE KONTROL GENEL MÜÜRLÜĞÜ TOHUMLUK TESİL VE SERTİFİKSYON MERKEZİ MÜÜRLÜĞÜ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TEKNİK TLİMTI YÇİÇEĞİ (Helianthus annuus L.) 2001

2 TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TEKNİK TLİMTI Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü aşkan Kamil YILMZ Yayın Kurulu İbrahim KÜÇÜK r. Nilgün SEZER Fevzi USLU Yayına Hazırlayanlar r. Nilgün SEZER ÇLIŞM GRUU Prof. r. İbrahim TKİŞİ r. Hüseyin ÖZÇELİK r. Şemsettin TN Yalçın KY Meliha SLİHOĞLU r. Nilgün SEZER Trakya Ünv. Ziraat Fakültesi, TEKİRĞ Karadeniz Tarımsal raştırma Enstitüsü, SMSUN Ege Tarımsal raştırma Enstitüsü, İZMİR Trakya Tarımsal raştırma Enstitüsü, EİRNE Pioneer Tohumculuk.Ş, İSTNUL Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi, NKR YZIŞM RESİ Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü P.K Yenimahalle-NKR/TÜRKİYE Tel: Faks:

3 İÇİNEKİLER Sayfa 1. GİRİŞ ENEME KOŞULLRI eneme Yeri ve İklim Özellikleri eneme yeri İklim özellikleri Materyal Metot ENEME KURULMSI Tohumluk Miktarı Ekim Ekim zamanı Ekim derinliği Ekim sıklığı KÜLTÜREL İŞLEMLER Gübreleme akım Sulama YPILK GÖZLEMLER %50 Çiçeklenme Fizyolojik Olum itki oyu Tabla Çapı Kendine öllenme Tabla Merkezinde Tohum ağlama Genel Görünüm (Üniformite) itki Sayısı Orobanşlı itki Sayısı itkide Orobanş Sayısı Hasat Nemi Parsel Verimi Tane ğırlığı... 5

4 6. TEKNOLOJİK EĞERLER Kabuk Oranı Yağ Oranı Hekrolitre ğırlığı HSTLIK VE ZRRLILR Orobanşa ayanıklılık iğer Hastalıklar HST VE HRMN Hasat Harman VERİLERİN EĞERLENİRİLMESİ Varyans nalizi Stabilite nalizi... 6 YÇİÇEĞİ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİNE KULLNILN FORMLR 1. yçiçeği Tarımsal eğerleri Ölçme enemeleri Tarla Gözlemleri yçiçeği Tarımsal eğerleri Ölçme enemeleri Teknolojik naliz eğerleri yçiçeği Tarımsal eğerleri Ölçme enemeleri Hastalık ve Zararlı Gözlemleri... 9

5 YÇİÇEĞİ (Helianthus annuus L.) TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ 1. GİRİŞ Tarımsal eğerleri Ölçme enemeleri (TÖ), 308 sayılı Tohumlukların Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonu Hakkında Kanun uyarınca tarihinde yayımlanan itki Çeşitlerinin Tescil Edilmesine İlişkin Yönetmelik esaslarına göre Tarım ve Köyişleri akanlığı na tescil talebiyle başvurulan aday çeşitlere uygulanır. 2. ENEME KOŞULLRI 2.1. eneme Yeri ve İklim Özellikleri eneme yeri enemeler ayçiçeği tarımının yoğun olarak yapıldığı bölgelerde başvuru sahibinin de önerileri dikkate alınarak, ekolojik farklılıklar gösteren en az 4 lokasyonda kurulur. Tescil ve üretim izini için başvurularda denemeler, en az 1 yıl ve 2 lokasyonda kurulur İklim özellikleri eneme yerinin, yetiştirme dönemindeki aylık minimum, maksimum ve ortalama sıcaklık değerleri, aylık toplam yağış miktarları, oransal nem değerleri ile bunların uzun yıllar ortalaması, ilkbahar son donları ve kışlık toplam yağış miktarları (ralık-mart) bir çizelge şeklinde verilir Materyal Tescile aday çeşitler ile bu çeşitlerin karşılaştırılabileceği, özelliklerine uygun, önceki yıllarda tescil edilmiş ve o bölgede yaygın olarak yetiştirilen en az 2 standart çeşit deneme materyalini oluşturur Metot enemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulur. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi tarafından uygun görüldüğü takdirde, başvuru sahibince aday çeşitle ilgili özel istekler de (erkencilik, orobanşa dayanıklılık, yüksek yağ oranı ve kalitesi, vb.) dikkate alınır. 3. ENEMENİN KURULMSI 3.1. Tohumluk Miktarı Her lokasyon için g, dekara g tohum kullanılır Ekim Ekim zamanı ölgelere göre değişmekle birlikte toprak sıcaklığı olduğunda, Mart ayı sonları ile Nisan ayının ilk haftası içinde ekim yapılır. 2. Ürün olarak ekildiğinde Ege ölgesi için Haziran sonu -Temmuz başı, GP bölgesi için Mayıs sonu- Haziran başı uygundur Ekim derinliği En uygun ekim derinliği 6-8 cm olup 10 cm yi geçmemesi önerilir.

6 Ekim sıklığı Sıra arası Sıra üzeri Sıra sayısı : 4 Hasatta sıra sayısı Sırada bitki sayısı : 0.70 m : 0.30 m : 2 (ortadaki iki sıra hasat edilir.) Ekimde parsel alanı : 7.5 x 2.8 = 21 m 2 Hasatta parsel alanı : 6.9 x 1.4 = 9.66 m 2 4. KÜLTÜREL İŞLEMLER 4.1. Gübreleme : 25 (hasatta sıra başı ve sonundan birer bitki atılır.) eneme kurulmadan önce toprak analizinin yapılmasına öncelikle önem verilmeli, analiz raporunda önerilen çeşit ve dozda gübre kullanılmalıdır. naliz yapılamadığı durumlarda 8 kg/da saf N, 5 kg/da P 2 O 5 kullanılır akım itkinin toprak yüzeyine çıkışından yaklaşık 2 hafta sonra seyreltme ve el çapası, sıra aralarında ise makinalı çapa uygulanmalıdır. itkiler cm boylandığında ocaklarda tekleme, sıra üzerlerinde çapa ve boğaz doldurma işlemi yapılmalıdır Sulama Sulu denemelerde sulama; tabla oluşum devresi, çiçeklenme başlangıcı ve süt olum devresi olmak üzere genellikle 3 aşamada yapılır. Sıcaklık nedeniyle çiçeklenme devresi en kritik dönem olduğundan bu devrede uygulanacak sulama ayrıca önemlidir. 5. YPILK GÖZLEMLER Gözlemler her parselden rast gele seçilen 10 bitkide yapılır(form : 1) %50 Çiçeklenme (gün) Ekimden itibaren parseldeki bitkilerin %50 sinin tabla kenarındaki sarı dil çiçeklerinin (ray flower) en az bir tanesinin görüldüğü devre gün sayısı olarak belirtilir Fizyolojik Olum (gün) Ekimden itibaren brakte yaprakların yarıya yakın kısmının sarıdan kahverengine dönüştüğü ve tablanın arka kısmında %1-10 kahverengileşme oluşmaya başladığı dönemdir itki oyu (cm) Parsellerde hasat olgunluğuna gelen bitkilerde kök boğazı ile sapın tablaya bağlandığı nokta arasındaki açıklık ölçülür Tabla Çapı (cm) Hasat olgunluğuna gelen bitkilerde tablalar en geniş yerinden dıştan dışa ölçülür Kendine öllenme (1- çok zayıf, 5- çok iyi) Her çeşitte kenar sıralardaki bitkilerden 2-4 tabla çiçeklenme öncesinde kese kağıdı yada bez torba ile kapatılarak belirlenir.

7 5.6. Tabla Merkezinde Tohum ağlama 1= döllenmeyen kısım -boşluk- geniş 5 = boşluk dar Tabla ortasında döllenmeyen kısmın genişliği gözlemlenir. Gözlem en az 2 tekerrürde yapılır Genel Görünüm (Üniformite) 1 = çok üniform 2 = üniform 3 = orta, 4 = heterojen, 5 = çok heterojen 5.8. itki Sayısı (adet) Her parseldeki toplam bitki sayısıdır Orobanşlı itki Sayısı (adet) Her parseldeki orobanşlı bitkiler sayılır itkide Orobanş Sayısı (adet) Her parselde bitki başına düşen orobanşlı sap sayısıdır Hasat Nemi (%) Her parselden hasat edilen tablalardaki tanelerin tartım sırasındaki nem ölçme cihazı ile ölçülen nem değeridir Parsel Verimi (g) Her parselin hasat nemi düzeltilmeden alınmış tane verim değeridir (Verimler, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü tarafından %10 neme göre düzeltilir) Tane ğırlığı (g) Her tekerrürden 4 paralel alınan 100 er adet tohumun ağırlıkları ortalamasının 10 ile çarpılmasıyla elde edilir. 6. TEKNOLOJİK EĞERLER 6.1. Kabuk Oranı (%) İç ve kabuğu ayrılmış 4 x 100 adet tohumun 3 saat süreyle de kurutma dolabında bekletildikten sonra tartılarak ortalama kabuk ağırlığı üzerinden ifadesidir Yağ Oranı (%) Nükleer Magnetic Rezonans sistemi ile çalışan NMR cihazı ile %0 nem düzeyinde saptanmasıdır Hektolitre ğırlığı (g) irim hacimdeki tanenin ağırlığının gram cinsinden ifadesidir.

8 7. HSTLIK VE ZRRLILR 7.1. Orobanş a (Orobanche cumana Wallr.) ayanıklılık oğal ve yapay inokulasyon ile orobanşa dayanıklılık testleri yapılır. Frekans (%) : Orobanşlı bitki sayısıdır. F (%) : orobanşlı bitki sayısı X 100 toplam bitki sayısı İntensite (adet): Orobanş lı ayçiçeği bitkilerinde bir bitkiye düşen ortalama orobanş sayısıdır. I (adet) : toplam orobanş sayısı orobanşlı bitki sayısı Saldırı derecesi S (adet): frekans X intensite Frakans değeri: %0-10, saldırı derecesi: 0-1 arasında olan bitkiler orobanşa dayanıklı (toleranslı) olarak kabul edilirler iğer Hastalıklar Plasmopara halstedii (mildiyö) Puccinia helianthi (pas) Sclerotinia sclerotiorum Makrofomina Phomopsis görüldüğünde (oğal koşullarda) lokasyonlarda gözlenerek belirtilir(form : 3). HS : çok hassas, S : hassas, MS : orta hassas, MR : dayanıklı, R : dayanıklı 8. HST VE HRMN 8.1. Hasat Tabla kenarındaki sarı yapraklar kuruyup dik çiçekler döküldükten ve tane nemi yaklaşık %10 olduğunda tablalar kesilerek hasat edilir. Hasat, ortadaki 2 sırada başlardan birer bitki atılarak yapılır Harman Kuruyan tablalardan taneler, el yada makine ile ayrılarak temizlenir. 9. VERİLERİN EĞERLENİRİLMESİ 9.1. Varyans nalizi Her yıl elde edilen tane verimi, yağ oranı, yağ verimi ve diğer gerekli veriler varyans analizi ile değerlendirilir. Grupların farklılıkları F testi ile belirlenir Stabilite nalizi Çeşitlerin farklı ekoloji ve yıllarda göstereceği perfomans, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü tarafından iki yıllık verilerle stabilite analizi yapılarak belirlenir. Not: u teknik talimat, çeşit tescili başvuruları ve üretim izini amacıyla hazırlanacak dosyalar için de geçerlidir. Lokasyon sayıları ve deneme süreleri itki ÇeşitlerininTescil Edilmesine İlişkin Yönetmelik in 7. maddesinde belirtildiği gibidir.

9 YÇİÇEĞİ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TRL GÖZLEMLERİ FORM : 1 eneme Yeri : Sulama sayısı : Ekim Tarihi : Sulama tarihleri : Çıkış Tarihi : Hasat Tarihi : Ekimde Parsel lanı : Hasatta Parsel lanı : Çeşitler Tekerrür. %50 Çiçeklenme (gün) Fizyolojik Olum (gün) itki oyu (cm) Tabla Çapı (cm) Kendine * öllenme (1-5) Tabla ** Merk.Toh. ağlama (1-5) Genel *** Görünüm (Üniformite) (1-5) Hasat Nemi (%) Parsel Verimi (g/parsel) 1000 Tane ğırlığı (g) Hektolitre ğırlığı (g) (*) 1...çok zayıf, 5...çok iyi (**) 1...boşluk geniş, 5...boşluk dar (***) 1...çok üniform, 2...üniform, 3...orta, 4...heterojen, 5...çok heterojen

10 FORM : 3 YÇİÇEĞİ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ HSTLIK VE ZRRLI GÖZLEMLERİ eneme Yeri : Sulama Sayısı : Ekim Tarihi : Sulama Tarihleri : Çıkış Tarihi : Hasat Tarihi : Ekimde Parsel lanı : Hasatta Parsel lanı : Çeşitler Tekerrür. Toplam itki Sayısı (adet) Orobanşlı itki Sayısı (adet) itkide Orobanşlı Sap Sayısı (adet) Plasmopara* halstedii (mildiyö) Puccinia* helianthi (pas) Sclerotinia* sclerotiorum Makrofomina* Phomopsis* (*) HS...çok hassas, S...hassas, MS...orta hassas, MR...dayanıklı, R...dayanıklı

11 YÇİÇEĞİ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TEKNOLOJİK NLİZ EĞERLERİ FORM : 2 eneme Yeri : Sulama Sayısı : Ekim Tarihi : Sulama Tarihleri : Çıkış Tarihi : Hasat Tarihi : Ekimde Parsel lanı : Hasatta Parsel lanı : Çeşitler Tekerrür Kabuk Oranı (%) Hektolitre ğırlığı (g) Yağ Oranı (%) Yağ Verimi (kg/da) TaneVerimi (kg/da)