ADO MADENCİLİK ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES KURULU GÜCÜ 3,968 MW m /3,79 MW e PROJESİ

Transkript

1 ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES PROJESİ ANTALYA İLİ, KUMLUCA İLÇESİ, BÜYÜKALAN KÖYÜ, ALAKIR ÇAYI ARÜV ÇEVRE MÜH. MÜŞ. HİZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ANTALYA-2013

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ: (İLİ. İLÇESİ. BELDESİ. MEVKİİ) ADA. PARSEL ADO MADENCİLİK ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. UNCALI MAH. HÜRRİYET CAD. NO: ANTALYA TEL : FAX : ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES KURULU GÜCÜ 3,968 MW m /3,79 MW e PROJESİ TL ANTALYA İLİ. KUMLUCA İLÇESİ. BÜYÜKALAN KÖYÜ. ALAKIR ÇAYI ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES ÜNİTE ALANLARI İLE KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA ALANLARI KOORDİNATLARI Koordinat Sırası : Nokta Adı. Sağa. Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M. : 33 ZONE : S-36 Ölçek Fak. : 6 derecelik PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI. ZONE NOKTA UTM KOORDİNAT SİSTEMİ NO Y X REGÜLATÖR R R R R İLETİM HATTI İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ

3 İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ

4 İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ

5 İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ

6 İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ

7 İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ

8 İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ YÜKLEME HAVUZU Y Y Y Y Y Y

9 Y CEBRİ BORU C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C HES H H H H KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA SAHASI 1 H1/ H1/ H1/ H1/ H1/ KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA SAHASI 2 H2/ H2/ H2/ H2/ H2/ H2/ H2/ Koordinat Sırası : Nokta Adı. Enlem. Boylam Datum : WGS-84 Türü : COĞRAFİ D.O.M. : -- Ölçek Fak. : -- NOKTA NO COĞRAFİ KOORDİNAT SİSTEMİ ENLEM: BOYLAM REGÜLATÖR R : R : R : R :

10 İLETİM HATTI İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

11 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

12 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

13 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

14 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

15 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

16 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : YÜKLEME HAVUZU Y : Y : Y : Y : Y : Y : Y : CEBRİ BORU C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : HES H : H : H : H : KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA SAHASI 1 H1/ : H1/ : H1/ : H1/ : H1/ : KAZI FAZLASI MALZEME DEPOLAMA SAHASI 2 H2/ :

17 H2/ : H2/ : H2/ : H2/ : H2/ : H2/ : PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ. ALT SEKTÖRÜ) PTD//NİHAİ NU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI Proje tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Madde.7 / b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" kararı verilen projelere. ve Ek-I listesi Madde 28- (Değişik: RG ) Madencilik projeleri; d) Kırma-elemeyıkama tesisleri (3213 sayılı Maden Kanunu 1. (a) ve 2. (a) grup madenler ile hafriyat malzemeleri ton/yıl). hükümleri kapsamında yer almaktadır. Bu amaçla EK-III (Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı) formatında ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Sektör: Enerji Alt Sektör: Nehir Tipi Santral ARÜV ÇEVRE MÜH. MÜŞ. HİZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. PTD//NİHAİ NU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAX NUMARALARI Çağlayan Mah Sok. No:44 Barınaklar/ANTALYA Tel : Faks: SUNUM TARİHİ (GÜN. AY. YIL)

18 İÇİNDEKİLER DİZİNİ PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ... 1 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI... 3 I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı... 3 I.2. Projenin Ömrü, Hizmet Amaçları...11 I.3. Projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.)...13 I.4. Projenin Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri...14 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU...18 II.1.Projenin Yeri...18 II.2.Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu...21 BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI...37 III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı, finans kaynakları, bu kaynakların nereden temin edileceği,...37 III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu,...38 III.3. Projenin fayda-maliyet analizi,...38 III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri,...40 III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri,...40 III.6. Faaliyetin etki alanı içinde kalan yerleşim birimlerine ait bilgilerin verilmesi. Kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi,...40 III.7. Diğer hususlar BÖLÜM IV: PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*)...42 IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek)...43 IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı,...44 IV.2.1. Meteorolojik ve iklimsel özellikler,...44 IV.2.2 Bölgesel ve proje alanı jeolojik özellikleri (Sahanın 1/ ölçekli genel jeoloji haritası ve inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/5000 yada varsa 1/1000 ölçekli) jeoloji haritası ve stratigrafik kolon kesitleri, jeoteknik etüt raporu (regülatör, iletim sistemi güzergahı, yükleme havuzu ve santral yerinin jeoloji-jeoteknik etütleri), 1/ ölçekli jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması,...60 IV.2.3. Depremsellik ve doğal afet potansiyeli, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile kayma yapacak alanların olup olmadığı, heyelan ve taşkın riski, yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı olması durumunda da uygulanmalıdır), Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması), duyarlılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi...67 IV.2.4. Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri; yeraltı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri, proje alanına mesafeleri),...75 IV.2.5. Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri),...82 IV.2.6. Su toplama havzası ile ilgili, projenin gerçekleştirileceği dereye ilişkin en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin m3/sn olarak verilmesi,...93 IV.2.7. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m3/sn)...95 IV.2.8. Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, varsa havza özelliği (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve kullanma suyu temin edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz konusu derelerin herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz konusu derelerden içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı, i

19 IV.2.9. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.), IV Tarım alanları (tarımsal alan varlığının olup, olmadığı, var ise tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri), IV Orman Alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, 1/ ölçekli Meşcere haritası, 1/ ölçekli Orman Kadastro Haritası, orman inceleme değerlendirme formu, orman alanı dışındaysa en yakın orman alanına mesafesi), IV Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar, Projenin korunan alanlara uzaklıklarının 1/ lik ölçekli haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi) IV Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, bölgedeki dağılımları, endemizm durumları, bolluk miktarları, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Her bir türün kim tarafından ve ne zaman, hangi yöntemle (literatür gözlem vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye nin Önemli Kuş Alanları Kitabı, Türkiye nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşmesi, MAK Kararları, CITES gibi uluslararası anlaşmalara göre durumu, türlerin projeden ne şekilde etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Flora için Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılması IV Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları),endemik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri için gerekli optimum su yükseklikleri, miktarları, çözünmüş oksijen miktarı, su hızı gibi parametrelerin incelenerek, projenin bu türler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi, alınacak tedbirlerin belirtilmesi, IV Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri), IV Hayvancılık (türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri), IV Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, IV Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.), IV Proje yeri ve etki alanının mevcut kirlilik yükü, IV Projenin gerçekleştirileceği dereler üzerinde ve proje alanında planlanan diğer projelerle olan etkileşimleri, gerekli hesaplamaların yapılması IV Diğer özellikler IV.3. SOSYO-EKONOMİK ÇEVRENİN ÖZELLİKLERİ IV.3.1. Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ); Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, min. ve ortalama gelir); İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı), IV.3.2. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler), IV.3.3. Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu), IV.3.4. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları (yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.), IV.3.5. Diğer özellikler BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER(**): ii

20 V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler (Regülatör, su alma yapısı, iletim tüneli, cebri boru ve HES, konkasör tesisi ve beton santrali dahil), V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat ve bitkisel toprak oluşacağı, hafriyat ve bitkisel toprak miktarları, kullanılacak malzemeler, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin ve bitkisel toprağın nerelere taşınacakları (1/25000 ölçekli vaziyet planında gösterilmesi), nerelerde depolanacakları, alanın hacmi (1/1000 ölçekli halihazır haritada ayrı ayrı gösterilmesi) ve hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat malzemesi düzenleme ve restorasyon planı, alınacak görüşler ve geçici depolama alanının özellikleri, V.1.2. Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların maksimum miktarları, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak aletler ve makineler, V.1.3. Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı, proje alanının karayollarına uzaklıkları, karayoluna bağlantı yolları, ulaşım için kullanılacak mevcut yolların zarar görmemesi için alınacak tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınacak önlemler, ulaştırma altyapının inşası ile ilgili işlemler, yeni yapılacak yolların özellikleri, kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler; altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, araç yükü, cinsi ve sayısı, artışın hesaplanması, haritası (bu kapsamda alınacak görüşler, izinler), yeni yapılacak yolların vaziyet planlarının 1/25000 ve 1/1000 ölçeklerinde hazırlanması (gerekli izinlerin alınması), V.1.4. Proje kapsamında kullanılacak olan malzemenin nereden, ne kadar ve nasıl temin edileceği (beton kullanımı vb), santral, çalışma alanı, ruhsat alanı ve içerisindeki tesislere ait koordinatların ayrı ayrı belirtilmesi ve konum bilgileri ile iş akım şeması, varsa malzeme alımı ile ilgili bilgiler, imalat haritaları, 1/ ölçekli topografik haritada ocak ve tesisin işaretlenmesi, yerleşim yerlerine mesafeleri ve nakliye güzergahının belirtilmesi, varsa malzeme ocakları ile ilgili mülkiyet durumu,.204 V.1.5. Zemin emniyeti, toprak kayması (heyelan riski de göz önünde bulundurularak) ve su kaçağı olmaması için yapılacak işlemler, alınacak önlemler V.1.6. Proje alanının taşkın etüdü, taşkın önleme ve drenaj ile ilgili işlemlerin nerelerde ve nasıl yapılacağı, V.1.7. Proje alanı içindeki su ortamlarında herhangi bir amaçla gerçekleştirilecek kazı, dip taraması, vb. işlemler nedeni ile çıkarılacak taş, kum, çakıl ve benzeri maddelerin miktarları, nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, dere yatağında yapılacak olan çalışmaların etkileri (bulanıklık, suyun debisi vb), V.1.8. Derivasyon (regülatör inşaat alanının kuru tutulabilmesi için akarsu güzergahının geçici olarak değiştirilmesi) amacıyla veya diğer nedenlerle akarsu havzasında yapılacak her türlü doldurma, kazıklar üzerine inşaat ve benzeri işlemler ile bunların nerelerde ne kadar alanı kaplayacağı ve kullanılacak malzemeler, araç ve makineler, V.1.9. İnşaat işlemleri süresince su ortamında, dere yatağında ve proje alanında mevcut canlı türlerine (karasal ve sucul flora-fauna) olabilecek etkiler ve hassas türlerin ne şekilde korunacağı, alınacak önlemler, dere yataklarına malzeme dökülmemesi, yatağın değiştirilmemesi ve herhangi bir müdahalenin yapılmaması için alınacak önlemler V Yeraltı suyuna etkiler, V İnşaat esnasında kırma, öğütme, yıkama-eleme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler, kümülatif değerler, V tarih ve sayılı RG yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik in 7.maddesi hükümleri ile 09/09/2006 tarih ve sayılı RG Dere Yatakları ve Taşkınlar adıyla yayınlanan 2006/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi ve ilgili diğer mevzuatların ilgili hükümleri kapsamında değerlendirme (ilgili hususlara uyulacağı taahhütlerinin verilmesi), V.1.13 Proje alanında maden ruhsatı varsa bulunun malzeme ocaklarının durumu, olabilecek etkiler ve alınacak önlemler, V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla, elden çıkarılacak tarım alanlarının büyüklüğü, bunların arazi kullanım kabiliyetleri ve tarım ürün türleri, tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanımı ile ilgili bilgiler, mera alanları, projenin 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, 4342 sayılı Mera Kanunu, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında değerlendirilmesi, (faaliyet alanının 1/5000 ölçekli onaylı kadastro pafta örneği üzerinde gösterilmesi (3 derecelik koordinat değerleri ile), alan hesabı ve komşu parsellerinin mülkiyet durumlarının onaylı kadastro pafta örneği üzerinde işaretlenmesi.) iii

21 V Arazinin hazırlanması ve inşaat alanı için gerekli arazinin temini amacıyla kesilecek ağaçların tür ve sayıları, meşcere tipi, kapalılığı, kesilecek ağaçların bölgedeki orman ekosistemi üzerine etkileri, gerekli izinler, görüşler, projenin ya da bir kısmının orman alanı dışında olması halinde orman alanlarına mesafesi, etkilerin değerlendirilmesi, alınacak tedbirler, V Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına kadar yapılacak işlerde kullanılacak yakıtların türleri, özellikleri, oluşacak emisyonlar, V Proje kapsamında kullanılacak suyun temin sistemi planı, nereden temin edileceği, suyun arazinin hazırlanmasından başlayarak projenin devreye girmesine kadar yerine getirilecek işlemler sonucu meydana getirilecek atık suların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri, deşarj edileceği ortamlar, bir kroki üzerinde atıksu hatları ile varsa arıtma tesisi yerinin gösterilmesi, atıksuların biriktirilmesi halinde fosseptik planının Rapora eklenmesi, (alınacak gerekli görüşler, izinler), V Arazinin hazırlanmasından başlayarak projenin devreye girmesine kadar meydana gelecek katı atıkların cins ve miktarları, bu atıkların nerelere taşınacakları veya hangi amaçlar için kullanılacakları, V Arazinin hazırlanmasından başlayarak projenin devreye girmesine kadar yapılacak işler nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, gürültünün kaynakları ve seviyesi, kümülatif değerler, V Arazinin hazırlanmasından başlayarak projenin devreye girmesine kadar yerine getirilecek işlerde çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer teknik/sosyal altyapı ihtiyaçlarının nerelerde ve nasıl temin edileceği, V Arazinin hazırlanmasından başlayarak (kazı, patlatma gibi işlerden), ünitelerin açılmasına kadar sürdürülecek işlerden, insan sağlığı ve çevre için riskli ve tehlikeli olanlar, sağlık koruma bandı mesafesi, bu konularda uyulması gereken tüzük ve yönetmelikler, V.1.22.Proje alanında, peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar ve/veya yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda, nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri, V Yeraltı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) olabilecek etkilerin belirlenmesi, V Diğer özellikler V.2. PROJENİN İŞLETME AŞAMASINDAKİ PROJELER, FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER, V.2.1. Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin, hangi ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri (santralın çalışma süreleri), ünitelerde üretilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan ürünlerin üretim miktarları, V.2.2. Su kaynağına ait varsa diğer kullanım şekilleri ve etkileri, Projenin memba ve mansap kısmında yer alan diğer projelerin ekosistem üzerindeki etkilerinin birlikte değerlendirilmesi, V.2.3. Su Kullanım Hakları Raporuna ilişkin açıklamalar ve öneriler (sulama suyu ihtiyacının ve sulama mevsimi dönemleri hakkında detaylı bilgi verilmesi, V.2.4. Mansaba bırakılacak su hesabı (Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı uyarınca biyolojik çeşitliliğin devamının sağlanması için gerekli çevresel akış miktarını belirlemek üzere Ekosistem Değerlendirme Raporunun hazırlanarak Rapora eklenmesi, Belirlenen bu miktara mansaptaki diğer teessüs etmiş su hakları ayrıca ilave edilecek ve kesin proje çalışmaları belirlenen toplam bu miktar dikkate alınarak yapılacaktır) Havzada teessüs etmiş su hakları (içme suyu, sulama suyu tahsisleri, Değirmen, balık çiftlikleri, HES vs.) rapor içerisinde yer almalıdır. (havzanın hidrolojik karakteri, ekolojik potansiyeli ile havzada önerilen diğer tesislerde alınan çevre koruma tedbirleri için bırakılan su miktarının enerji üretimine etkisinin dikkate alınması) (işletme debileri, on-line sistemi hakkında bilgi, can suyu hesabında havzanın genel durumu (havza akımları, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyel, varsa ulusal ve uluslar arası mevzuatla korunan balık türleri ve muhtemel ihtiyaçları, su hakları savaklanan sular ve periyotları dikkate alınmalı), doğal akımlar ile çizilen debi süreklilik eğrileri ile uzun dönemli akımları gösteren grafiği ve/veya tablosuşekiller, debi süreklilik eğrisinin Q96 - Q99 arası akımları, nehirdeki akımın son 10 (on) yıllık akım değerleri, enerji üretimine başlanıldığında mansaba bırakılacak su miktarı ölçümleri için akım ölçüm istasyonları(agi) yeri, mansap can suyu ile çevirme yapısı ve santral arasında kalan dere yatağına karışan ve sürekli akıma sahip yan kollar arasındaki ilişki, yağış alanını ve akım gözlem istasyonlarını gösteren çizimler,) V.2.5 Regülatör dolusavak temizlenmesi ve biriken siltli suların boşaltılması sırasında ortaya çıkacak sorunların giderilmesi için alınacak önlemler, V.2.6. Suyun temin edileceği kaynağın kullanılması sonucu su kalitesine ve su ortamındaki canlılara (Can suyunun bırakılacağı güzergahtaki canlı türleri ve ekolojik envanteri) olabilecek etkiler, alınacak izinler, proje için tespit edilen balık türlerine ait geçiş sistemleri ile asansörleri ile ilgili bilgi ve buna ait çizim, mansap can suyu çıkış yerinin gösterildiği çizim, iv

22 V.2.7. Ulusal ve uluslararası mevzuatla korunması gereken alanlara mesafe ve etkiler, V.2.8. Yeraltı ve yüzeysel su kaynaklarına olabilecek etkiler, (su kullanımı (tarım alanlarının sulanması v.b.), Su kaynağı yatağının genişliği, V.2.9. Olabilecek heyelanlara karşı alınacak önlemler, V Orman alanlarına olabilecek etki ve bu etkilere karşı alınacak tedbirlerin tanımlanması, V Tarım alanlarının sulanması amacıyla kullanılacak su miktarı, V Proje ünitelerinin işletilmesi sırasında oluşacak gürültünün kaynakları ve kontrolü için alınacak önlemler, V Projenin işletilmesi sırasında çalışacak personelin ve bu personele bağlı nüfusun konut ve diğer sosyal/teknik altyapı ihtiyaçlarının nerelerde, nasıl temin edileceği, V İdari ve sosyal ünitelerde içme ve kullanma amaçlı suların kullanımı sonrasında oluşacak atık suların arıtılması için uygulanacak arıtma tesisi karakteristiği prosesinin detaylandırılması ve arıtılan atık suların hangi alıcı ortamlara, ne miktarlarda, nasıl verileceği, V İdari ve sosyal tesislerden oluşacak katı atık miktar ve özellikleri, bu atıkların nerelere ve nasıl taşınacakları veya hangi amaçlar için ve ne şekilde değerlendirileceği, V Projenin işletilmesi aşamasındaki faaliyetlerden insan sağlığı ve çevre açısından riskli ve tehlikeli olanlar, V Proje alanında peyzaj öğeleri yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemeleri, DKMP Genel Müdürlüğünden alınacak formata göre hazırlanacak Peyzaj Onarım Planının ÇED Raporu ekinde sunulması gerekmektedir V Diğer özellikler V.3. PROJENİN SOSYO-EKONOMİK ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ V.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumlarında değişiklikler vb. (Projenin yapımı dolayısıyla etkilenecek yöre halkı ile görüşmeler yapılarak sosyolojik etkinin ortaya konulması) V.3.2. Çevresel fayda-maliyet analizi V.3.3. Projenin gerçekleşmesine bağlı olarak sosyal etkilerin değerlendirilmesi.( Proje Alanı ve Etki Alanındaki tarım, hayvancılık, balıkçılık, arıcılık vb. faaliyetlere etkileri, projenin inşası ve işletmesi aşamasında çalışacak insanlar ile yerel halk ilişkileri, bunların insan yaşamı üzerine etkileri ve Sosyo- Ekonomik Açıdan Analizi, uygulamaya geçirilecek sosyal sorumluluk projeleri) BÖLÜM VI: İŞLETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER VI.1. Arazi ıslahı ve Reklamasyon Çalışmaları, VI.2. Mevcut su kaynaklarına etkiler, VI.3. Olabilecek hava emisyonları, BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI VIII.1. Faaliyetin inşaatı için önerilen izleme programı, faaliyetin işletmesi ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve acil müdahale planı, Çevre Yönetim ekibi, VIII.2. ÇED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda, Yeterlik Tebliği nde Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşların yükümlülükleri başlığı altında belirtilen hususların gerçekleştirilmesi ile ilgili program BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI (Projeden etkilenmesi muhtemel yöre halkının nasıl ve hangi yöntemlerle bilgilendirildiği, proje ile ilgili halkın görüşlerinin ve konu ile ilgili açıklamalar) BÖLÜM X: SONUÇLAR (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde olumsuz çevresel etkilerin önlenmesinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme, proje kapsamında alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri ) KAYNAKLAR v

23 RESİMLER DİZİNİ Resim 1: Alakır Nehrinden bir görünüm... 3 Resim 2: Alakır Çayı Alakır- I Regülatörü ve HES Projesi Yağış Alanı Civarındaki Akım Gözlem İstasyonları ve Hidrometeoroloji İstasyonları Bulduru Haritası... 6 Resim 3: Alakır Çayı üzerindeki HES projeleri...10 Resim 4: Alakır I Regülatörü ve HES Projesi Zamanlama Tablosu...11 Resim 5: Proje Sahasının Yeri...19 Resim 6: Proje Sahası Google Earth görüntüleri...20 Resim 7: Proje Regülatör Alanı...34 Resim 8: Proje İletim Hattı Güzergâhından bir görüntü...34 Resim 9: Proje Yükleme Havuzu Alanından bir görüntü...35 Resim 10: Proje Cebri Boru Alanından bir görüntü...35 Resim 11: Proje Santral Binası Alanından bir görüntü...36 Resim 12: Proje Sahasından Etkilenmesi Düşünülen Alanın topoğrafik haritası...44 Resim 13: Alakır Çayı Alakır- I HES Projesi Yağış Alanı Civarındaki Akım Gözlem İstasyonları ve Hidrometeoroloji İstasyonları Bulduru Haritası...45 Resim 14: Alakır Çayı, Alakır- I HES Projesi 1/ lik Haritada Yağış Alanını Temsil Eden Meteoroloji İstasyonlarının Thiessen Poligonu ile Tayini...59 Resim 15:Antalya ili jeoloji yapıları...61 Resim 16: Türkiye Deprem Levhasında proje sahası...68 Resim 17: Antalya ilindeki Barajlar ve Sulama Projeleri...76 Resim 18: Antalya ili Su Yüzeyleri...82 Resim 19: Proje alanına en yakın DSİ Kalite gözlem istasonunu gösterir harita...85 Resim 20: Antalya ili hidroloji havzası...96 Resim 21: Alakır çayı üzerindeki HES projeleri Resim 22: Alakır Havzası yerleşim yerleri ve yetiştirilen önemli tarım ürünleri Resim 23: Proje Sahası arazi örtüsü Resim 24: Proje sahası yakın çevresinde yer alan tarım arazileri Resim 25: Kumluca Orman İşletme Müdürlüğü Şeflik Sınırları Resim 26: Alakır Çayı Vadisi Genel Görünüm Resim 27: Koruma alanlarının havza çevresindeki konumu Resim 28: Alakır Vadisi Genel Görünüm Resim 29: Proje alanı ve yakın çevresinin vejetasyon tiplerini gösterir harita Resim 30: Büyükalan İlköğretim Okulu binasından bir görüntü Resim 31: Proje sahasına ulaşımı gösteren Google earth görüntü Resim 32: Proje sahasını gösterir Karayolları Genel Müdürlüğü 2012 Yılı Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası Resim 33: Proje kapsamında kullanılacak II (a) grubu maden ocak sahası topoğrafik harita Resim 34: Mansap can suyu çıkış yerinin gösterildiği Google earth görüntüsü Resim 35: Alakır havzası gelişim planı Resim 36: Alakır I Regülatörü ve HES Projesi Zamanlama Tablosu Resim 37: Halkın Katılımı Toplantısı Duyuruları Gazete İlanları Resim 38: Halkın Katılım Toplantısından bir görüntü Resim 39: Halkın Katılım Toplantısından bir görüntü vi

24 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1: İş Akım Şeması... 5 Şekil 2: Proje Yerini Gösterir Deprem Haritası...67 Şekil 3: Proje sahası etrafındaki diri fayları gösterir harita...70 Şekil 4: Proje Yerini Gösteren Kütle Hareketi Haritası...71 Şekil 5: Proje sahası ve yakın çevresi peyzaj analizi eğim haritası...72 Şekil 6: Alanın potansiyel erozyon riski haritası fonksiyonu analizi...74 Şekil 7: Proje Alanı Çevresinde Bulunan Yeraltı Suyu Kuyuları...81 Şekil 8: Alakır I Regülatörü ve HES Sahası toprak durumu Şekil 9: Alanın arazi sınıfı durumu Şekil 10: Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi Genel Vaziyet Planı üzerinde Tarım Alanları Şekil 11: Antalya ili Orman Varlığı Haritası Şekil 12: Proje sahasını gösterir Türkiye Maden Haritası Şekil 13: Kazı Fazlası Malzeme Depolama alanı tip kesiti Şekil 14: İletim hattı boyunca üst ve alt toprağın depolanma biçimi Şekil 15: Kırma Eleme Tesisi İş Akım Şeması Şekil 16: Beton Santrali İş Akım Şeması Şekil 17: Balık geçiti plan kesiti TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Alakır Çayı Alakır-I HES Projesi Su alma Yapısı Ortalama Aylık Akımlar (m3/s)... 7 Tablo 2: Alakır Çayı üzerindeki nehir tipi HES leri...10 Tablo 3: Projede Kurulacak Tesislere Ait Karakteristik Verileri Gösteren Tablo...13 Tablo 4: Türkiye Kurulu Gücünün Kamu ve Özel Sektör Olarak Gelişimi...15 Tablo 5: Türkiye Üretiminin Kamu ve Özel Sektör Olarak Gelişimi...16 Tablo 6: Proje Sahasını İçeren Koordinatlar...23 Tablo 7: Proje Kapsamında inşa Edilecek Ünitelerin Kapladığı Alanlar...33 Tablo 8: Yapımı Planlanan Ünitelere En Yakın Yerleşim Yerleri, Konumları ve Yaklaşık Mesafeleri...36 Tablo 9: Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi Yatırım Maliyeti...38 Tablo 10: Antalya İlinin Meteorolojik Resmi İstatistikleri...45 Tablo 11: Alakır-I HES Projesi Sahası Yağış Alanı Civarındaki Meteoroloji İstasyonlarına Ait Rasat Bilgileri...46 Tablo 12: Antalya Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri ( )...46 Tablo 13: Gölova Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Sıcaklıkları...47 Tablo 14: Antalya Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri ( )...48 Tablo 15: Antalya Meteoroloji İstasyonu Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri...49 Tablo 16: Antalya Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Rüzgar Hızı Değerleri ( )...49 Tablo 17: Antalya Meteoroloji İstasyonu Yönlere göre Rüzgarın Esma sayıları Toplamı Değerleri ( )...51 Tablo 18: Antalya Meteoroloji İstasyonu Ortalama Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Değerleri ( )...53 Tablo 19: Antalya Meteoroloji İstasyonu Nem Miktarları verileri...55 Tablo 20: Antalya Meteoroloji İstasyonu Açık Yüzey Buharlaşması...56 Tablo 21: Antalya Meteoroloji İstasyonu Yağış Miktarları verileri...57 Tablo 22: Standart Zamanlardaki Ekstrem Yağışlar...58 Tablo 23: Proje Sahası Civarındaki Meteoroloji İstasyonlarına Ait Aylık Ortalama Yağışlar...59 Tablo 24: Proje Alanının Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesiti...62 Tablo 25: Etkin Yer İvmesi Katsayısı...68 Tablo 26: Zemin Grupları...68 Tablo 27: Yerel Zemin Sınıfları...69 Tablo 28: Spektrum Karakteristik Periyotları(TA, TB)...69 Tablo 29: Proje sahası eğim ve eğim oranları...72 Tablo 30: Kayaçların aşınabilirlik analizi için sınıflandırılması...73 Tablo 31: Eğim ve jeolojik yapının aşınabilirlik kapsamında çakıştırma kriterleri...73 Tablo 32: 2011 yılı içerisinde Debi Ölçümleri Yapılan Kaynaklar...75 Tablo 33: Proje Alanı Çevresinde Bulunan Yeraltısuyu Kuyuları Bilgileri...81 Tablo 34: Antalya Yerüstü Su Kaynakları...82 vii

25 Tablo 35: 24 Saatlik Yağış Tekerrürleri (mm)...86 Tablo 36: Su alma Yapısı...86 Tablo 37: HES Yapısı...86 Tablo 38: Su alma Yapısı Harmonik Eğim Hesap Tablosu...87 Tablo 39: Santral Yapısı Harmonik Eğim Hesap Tablosu...87 Tablo 40: Alakır Çayı Alakır-I HES Projesi Yağış Alanı için Bölgesel Taşkın Frekans Analızi (Btfa)...90 Tablo 41: Alakır I HES projesi çeşitli tekerrürlerde hesaplanan taşkın debileri( m³/s )...91 Tablo 42: Alakır I HES projesi çeşitli tekerrürlerde hesaplanan taşkın debileri( m³/s )...92 Tablo 43: Alakır Çayı Alakır I Regülatör yeri DSİ onaylı aylık doğal akım değerleri (m3/sn)...93 Tablo 44: Alakır Havzasında yapılan debi ölçümleri...97 Tablo 45: Karaağaç Kaynakları müteferrik debi ölçüleri...97 Tablo 46: Alakır-I Regülatörü ve Hes Projesi Sualma Yapısı Aylık Ortalama Debi Değerleri (m³/s)...98 Tablo 47: Alakır-I Regülatörü ve HES Projesi İçin Debi Yıllık Enerji Üretimi (A= 83,2 Km² )...99 Tablo 48: Antalya İlinde Bulunan İşletmedeki Barajlar ve Hidroelektrik Santrallar ile Özellikleri Tablo 49: DSİ 13. Bölge Müdürlüğünün işletmeye aldığı gölet projeleri ve özellikleri Tablo 50: Alakır Çayı üzerindeki nehir tipi Hidroelektrik Santraller Tablo 51: Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında Alakır Çayına bırakılacak su miktarları Tablo 52: Antalya ili toprak grupları dağılımı Tablo 53: Büyük Toprak Gruplarının İlçelere Göre Dağılımı Tablo 54: Antalya İli Arazilerinin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları Tablo 55: İlçelere Göre Arazi Sınıflarının Dağılımı (Ha) Tablo 56: Alakır I Regülatörü ve HES Sahası toprak durumu Tablo 57: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Tarım Alanları ve Dağılışı Tablo 58: Alakır Çayı Havzasındaki 28 yerleşim yerinde yetiştirilen tarim ürünlerinin yetiştirmedeki önem derecelerine göre siralanişi ve yetiştirme oranlari Tablo 59: Alakır Çayı Havzasındaki 28 Yerleşim Yerinde 2010 Yılı Itibariyle Yetiştirilen Tarim Ürünlerinin Yetiştirmedeki Önem Derecelerine Göre Sıralanışı ve Yetiştirme Oranlari Tablo 60: Antalya İli Orman Alanları Durumu Tablo 61: Kumluca Orman İşletme Müdürlüğü Şeflikler Tablo 62: Orman alanının asli ağaç türlerine göre dağılımı Tablo 63: Alakır-1 Regülatörü ve HES Güzergâh Alanı Meşcere Tipleri Tablosu Tablo 64: Alakır Vadisinde Bitki Araştırılan Lokalitelere Ait Coğrafi Kayıtlar ve Arazi Gözlemleri Tablo 65: Alakır Havzasında Tespit Edilen Endemik Bitki Taksonlarının Tehlike Kategorileri ve Coğrafi Dağılımları (Arazi gözlemlerine göre ve alfabetik takson sırasıyla). (N= Kuzey, E= Doğu, R: Rakım (m)) 137 Tablo 66: Yumuşakçalar (Mollusca) Tablo 67: İki Yaşamlılar (Amfibia) Tablo 68: Sürüngenler (Reptilia) Tablo 69: Yerinde Yapılan Gözlemelere Göre Alakır Vadisi ve Yakın Çevresinde Yaşadığı Tespit Edilen Memeliler Kategorileri Tablo 70: Yerinde Yapılan Gözlemelere Göre Alakır Vadisi ve Yakın Çevresinde Yaşadığı Tespit Edilen Kuşların Koruma Kategorileri Tablo 71: Alakır 1 proje sahasında su ve su kenarında tespit edilen omurgasızların listesi Tablo 72: Alabalıkların yaşabilecekleri su parametrelerinin sınır değerleri ve deney sonuçları karşılaştırması Tablo 73: Antalya ili belirlenmiş barit rezervleri Tablo 74: Kumluca İlçesi Hayvancılık Durumu Tablo 75: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Hayvancılık Durumu, Tablo 76: İstihdamın İktisadi Faaliyet Koluna Göre Dağılımı (Bin kişi, 15+yaş) Tablo 77: İstihdamın İşteki Duruma Göre Dağılımı (Bin kişi, 15+yaş) Tablo 78: Antalya İline Bağlı İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması, Tablo 79: Antalya İli ve İlçelerinin Sektörel Dağılım Değerleri, Tablo 80: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Tarım Alanları ve Dağılışı Tablo 81: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Hayvancılık Durumu, Tablo 82: Küçük Sanayi Sitelerinin İlçelere Göre Durumu ve Dağılımı, Tablo 83: İşgücü Durumu, 2011 (Bin Kişi, 15+ Yaş) Tablo 84: İlçelere Göre İl/İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu, Tablo 85: İlerin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı Tablo 86: Kumluca İlçesi nde Nüfusun Sayım Yıllarına Göre Dağılımı Tablo 87: Merkez Bucağı Nüfusu viii

26 Tablo 88: Altınyaka Bucağı Nüfusu Tablo 89: Büyükalan Köyü Nüfusu Tablo 90: Büyükalan Köyü nde Medeni Durum ve Cinsiyete Göre Nüfus, Tablo 91: İl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları ( Resmi ve Özel), Tablo 92: Büyükalan Köyü nde Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Nüfus (6+yaş ) Tablo 93: Arazilerinin Dağılımı (Dekar) Tablo 94: Kumluca İlçesine Bağlı Belde ve Köyler Tablo 95: Kazı Fazlası Malzeme Miktarı Tablosu Tablo 96: Kazı Fazlası Malzeme Alanları koordinatları Tablo 97: Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmalarında Kullanılacak Başlıca Ekipmanlar Tablo 98: Alakır I ve Alakır II HES projeleri kapsamında ihtiyaç duyulan malzeme miktarı Tablo 99: Proje kapsamında kullanılacak II(a) grubu maden ocağı koordinatları Tablo 100: 24 Saatlik Yağış Tekerrürleri (mm) Tablo 101: Sualma Yapısı Tablo 102: HES Yapısı Tablo 103: Sualma Yapısı Harmonik Eğim Hesap Tablosu Tablo 104: Santral Yapısı Harmonik Eğim Hesap Tablosu Tablo 105: Alakır Çayı Alakır-I HES Projesi Yağış Alanı için Bölgesel Taşkın Frekans Analızi (Btfa) Tablo 106: Alakır I HES projesi çeşitli tekerrürlerde hesaplanan taşkın debileri( m³/s ) Tablo 107: Alakır I HES projesi çeşitli tekerrürlerde hesaplanan taşkın debileri( m³/s ) Tablo 108: Toz Emisyon Faktörleri Tablosu Tablo 109: Yapılacak Ünitelerin İnşaat Süreleri Tablo 110: Yukarıalakır Meşcere Haritası ve Amenajman Planı Bilgilerine Göre proje alanının Meşcere Tipleri, Kabuklu d1.30 Çapı 7.9 cm'den Büyük Ağaçların Kapladığı Alan, Ağaç Sayısı ve Servet (Hacim)Dağılımı Tablo 111: İnşaat Aşamasında Kullanılacak Yakıtların Özellikleri Tablo 112: İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makinelerden Kaynaklanacağı Düşünülen Emisyon Miktarı Tablo 113: Proje kapsamında ulaşım güzergahı toplam alanı Tablo 114: Proje İnşaat Aşamasında Su Kullanım ve Atıksu Miktarı Tablo 115: İnşaat Aşamasında Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Seviyeleri Tablo 116: Lp 4 adet Kamyon İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu Tablo 117: Lp 2 Adet Ekskavatör İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu Tablo 118: Lp Lastik Tekerlekli Yükleyici İçin Ses Basınç Düzeyleri Tablosu Tablo 119: İnşaat Aşamasında Kullanılacak İş Makinelerinin Ses Düzeyleri Tablo 120: Atmosferik Yutum Tablo 121: Gürültü Mesafe Dağılımı Tablo 122: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Tablo 123: Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında Alakır Çayına bırakılacak su miktarları Tablo 124: Alakır-I Regülatörü ve Hes Projesi Sualma Yapısı Aylık Ortalama Debi Değerleri (m³/s) Tablo 125: Alakır-I Regülatörü ve HES Projesi İçin Debi Yıllık Enerji Üretimi (A= 83,2 Km² ) Tablo 126: Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında Alakır Çayına bırakılacak su miktarları ix

27 GRAFİKLER DİZİNİ Grafik 1: Alakır-1 Regülatörü ve HES Projesi Aylık Akım Değerleri... 8 Grafik 2: Alakır-1 Regülatörü ve HES Projesi Aylık Enerji Üretim Grafiği... 8 Grafik 3: Yıllık toplam kurulu güç içinde kaynakların paylarının değişimi...16 Grafik 4: Türkiye Toplam Kurulu Gücünün Kaynaklara Göre Yıllar İtibariyle Gelişimi...17 Grafik 5: Antalya İli 37 Yıllık Rasat Süresi İle Oluşturulmuş Sıcaklık Grafiği...47 Grafik 6: Antalya İli 37 Yıllık Rasat Süresi İle Oluşturulmuş Basınç Grafiği...48 Grafik 7: Antalya İli Yılları Meteoroloji Verilerine Göre Rüzgar Hızı Grafiği...49 Grafik 8: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Yıllık Yönlere göre Rüzgar Hızı Grafiği 50 Grafik 9: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Mevsimsel Yönlere göre Rüzgar Hızı Grafiği...51 Grafik 10: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Yıllık Yönlere göre Rüzgarın Esme Sayıları Grafiği...52 Grafik 11: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Mevsimsel Yönlere göre Rüzgar Rüzgarın Esme Sayıları Grafiği...52 Grafik 12: Antalya İli Yılları Meteoroloji Verilerine Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Grafiği...54 Grafik 13: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Grafiği...54 Grafik 14: Antalya İli için Oluşturulmuş Nem Oranları Grafiği...55 Grafik 15: Antalya İli için Oluşturulmuş Ortalama Buhar Basıncı Grafiği...55 Grafik 16: Antalya İli için Oluşturulmuş Maksimum Açık Yüzey Buhar Buharlaşması Grafiği...56 Grafik 17: Antalya İli için Oluşturulmuş Ortalama Açık Yüzey Buhar Buharlaşması Grafiği...56 Grafik 18: Antalya Meteoroloji İstasyonu Verileri İle Oluşturulmuş Yağış Miktarları Grafiği...57 Grafik 19: Akarsuların uzunluk ve debi durumları...83 Grafik 20: Alakır I HES projesi su alma yapısı taşkın hidrografı...88 Grafik 21: Alakır I HES projesi santral yapısı taşkın hidrografı...89 Grafik 22: Alakır I HES projesi yağış alanı için BTFA eğrisi...91 Grafik 23: Alakır-1 Regülatörüne ait kesit alanında yılları arasında gözlenen aylık debi değerinin zamana gore değişimi...95 Grafik 24: Alakır I regülatörü ve HES projesi HES yapısı için yıllık debi süreklilik eğrisi Grafik 25: Alakır I regülatörü ve HES projesi HES yapısına alınan sular için yıllık kısmi debi süreklilik eğrisi Grafik 26: Alakır I regülatörü ve HES projesi için yıllık toplam enerji eğrisi Grafik 27: Antalya İli Arazi ve Tarım Alanları Dağılımı (STATİP) Grafik 28: Antalya İli Arazi Dağılımı Grafik 29: Alakır Havzası nda Arazi Kullanımı Grafik 30: Antalya İli Orman Alanları Durumu Grafiği Grafik 31: İstihdamın İşteki Duruma Göre Dağılımı, (%), Grafik 32: Antalya İli İlçelere Göre İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu Grafik 33: Alakır I HES projesi su alma yapısı taşkın hidrografı Grafik 34: Alakır I HES projesi santral yapısı taşkın hidrografı Grafik 35: Alakır I HES projesi yağış alanı için BTFA eğrisi Grafik 36: Gürültü Mesafe Dağılımı Grafiği Grafik 37: Alakır I regülatörü ve HES projesi HES yapısı için yıllık debi süreklilik eğrisi Grafik 38: Alakır I regülatörü ve HES projesi HES yapısına alınan sular için yıllık kısmi debi süreklilik eğrisi Grafik 39: Alakır I regülatörü ve HES projesi için yıllık toplam enerji eğrisi x

28 PROJENİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ Antalya ili, Kumluca ilçesi sınırları içerisinde akış gösteren Alakır Nehri üzerinde Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından nehir tipi bir hidroelektrik santral projesi gerçekleştirilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Proje sahası, Alakır Havzası içerisinde ve Alakır çayı üzerinde, Torosların güney yamaçlarında bulunmakta olup, 1065 ile 828,50 m kotları arasında yer almaktadır. Proje alanı, Kumlucaya 67 km, Antalya ya 60 km uzaklıktadır. Ulaşım asfalt kaplı yol ile sağlanmakta olup, tesis alanlarına Alakır Çayı sağ sahilinden devam ederek alt kotlardaki yerleşim birimlerine ulaşımı sağlayan mevcut İl Özel İdare ve devlet karayolları kullanılmaktadır. Regülatör alanına en yakın yerleşim yeri 282 m kuzeybatı yönünde bulunan Yanıkdam Mahallesidir. Santral yerine ise en yakın yerleşim yerleri kuş uçuşu 68 m güneyinde bulunan Göl Mahallesidir. Proje kapsamında, 1 adet Regülatör ve Su Alma Yapısı, 1 adet m uzunluğunda kapalı boru iletim hattı, 1 adet toplam 648 m uzunluğunda cebri boru ve 1 adet 828,50 m kotunda kuyruk suyu kanalıyla santral binası inşası planlanmaktadır. Regülatör ve su alma yapısında kabartılan su, kapalı boru iletim hattı vasıtasıyla yükleme havuzuna alınmakta, yükleme havuzunda biriktirilen su cebri boru vastasıyla santrale aktarılarak santralde enerjiye dönüştürülmektedir. Gerçekleştirilmesi planlanan projenin; 3,968 MW m /3,79 MW e kurulu güce sahip olacağı hesaplanmıştır. Söz konusu proje adına; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Ek-II Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi Madde 32 (Değişik: RG ) Kurulu gücü 0-25 MWm arasında olan nehir tipi santraller. kapsamında Mülga Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından tarih ve 8116 sayılı ÇED Gerekli Değildir Belgesi düzenlenmiştir. Karara ilişkin Antalya 1. İdare Mahkemesine dava açılmış ve İdare Mahkemenin 2012/487 numaralı kararında Alakır Vadisinin ekolojisi ve içerdiği yapılar dikkate alındığında önemli çevresel etkiler olacağı anlaşıldığından, bu etkilerinin en aza indirilmesinin sağlanabilmesi için çevresel etki sürecine dâhil edilerek ÇED raporu hazırlatılması gereken bir proje olduğu belirtilmiş ve ÇED Gerekli Değildir Kararı iptal edilmiştir. Bu kapsamda; Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği ne Tabi Projeler, Madde7-(1) b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" kararı verilen projelere, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanması zorunludur hükmü gereğince EK-III (Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı) formatında ÇED Başvuru Dosyası hazırlanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na sunulmuş ve projenin Çevre ve Şehircilik Bakanlığındaki ÇED Süreci başlatılmıştır tarihinde gerçekleştirilen Halkın Katılımı süreci ardından Çevre ve Şehircilik Bakanlığında Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı nda belirlenen 1

29 hususlarda dikkate alınarak tarih ve sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenmiş olan ÇED Raporu Özel Formatına uygun olarak ÇED Raporu hazırlanmıştır tarihinde gerçekleştirilen kapsam ve format belirleme toplantısında Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında tarafımızdan talep edilen tüm hususlar rapor içerisinde değerlendirilmiş, gerekli görülen ilgili kurum ve kuruluşların yazılı onayları temin edilmiş ve proje kapsamında tarafınızdan talep edilen tüm taahhütler ÇED Raporu içerisinde yükümlülükler dâhilinde yer almıştır. ÇED raporu format kapsamında yer alan ilgili başlıklarda bir adet sosyolog, bir adet orman mühendisi ve bir adet ziraat mühendisi bilimsel çalışmalar gerçekleştirmiştir. Özellikle yöre halkı için önemli olan unsurların belirlenmesi noktasında sosyolog sosyal etki değerlendirme raporu hazırlayarak anket çalışması yapmıştır. Orman mühendisi arazi alanı kapsamında yer alan kesilecek ağaçların belirlenmesini sağlamıştır. Proje kapsamında yörede yer alan toprak varlığı ve tarım arazileri hakkında ziraat mühendisi çalışmalarda bulunmuştur. Projenin ekonomik ömrü 49 yıl olarak belirlenmiş olup, proje hesaplamaları, söz konusu zamanı kapsayacak şekilde yapılmıştır. Tesis temel olarak, su kullanarak elektrik enerjisi üretirken, su herhangi bir şekilde kirletmemekte ve tüketilmememektedir. Su ekosisteminde yer alan canlılar için ve faaliyetin gerçekleştiği alanda yer alan yöre halkı ve civar ekosistemi içinde olumsuz bir etki beklenmemektedir. Projenin Alakır Çayı nın su kaynaklarına herhangi bir kirletici etkisi olmayacak, çayın mevcut sucul yaşamını sürdürebilmesi için gerekli can suyu miktarı bırakılacaktır. Yapılacak balık geçidi ile göç eden balıkların geçişine imkân verilecektir. Yine bölgedeki tarım arazileri, su değirmeni vb. için gerekli su miktarı hazırlanan Su Hakları Raporu na bağlı kalınarak can suyu ile birlikte bırakılacaktır. Projenin çevresel etkileri inşaat aşamasında ortaya çıkmaktadır, işletme aşamasında tesis doğayla uyumlu olarak çalışmaktadır. İnşaat aşamasında yapılacak kazı ve dolgu işlemlerinde toz, gürültü gibi çevresel etkiler meydana gelecektir. Oluşacak etkilerin en aza indirilmesi için yürürlükteki yönetmelikler doğrultusunda tedbirler alınacak ve sınır değerlerin aşılmamasına özen gösterilerek bölge halkının etkilenmemesi sağlanacaktır. Projenin inşaat aşamasında ortaya çıkacak hafriyat artıkları düzenli olarak depolanacak ve dere yatakların veya bölgede kontrolsüz olarak bırakılmayacaktır. ÇED raporu içerisinde, faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında, tarih,18132 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2872 sayılı Çevre Kanunu ve tarih, 5491 sayılı Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun nun ilgili maddeleri uyarınca hazırlanarak yürürlükte olan ve yayınlanacak tüm yönetmelikler ile diğer mevzuat kapsamında çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesi için gerekli her türlü önlem ve iznin alınacağı, ilgili yönetmelik hükümlerine uyulacağı ve faaliyete ilişkin tüm izin işlemleri bittikten sonra faaliyete başlanacağı taahhüt edilmektedir. 2

30 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI (Proje konusu faaliyetin tanımı, ömrü, hizmet amaçları, projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.), pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri, (Proje alanı ve çevresini gösterecek ölçekte renkli harita üzerinde su kaynakları yerleri ve proje alanına mesafeleri belirtilmesi, Rapor hazırlanırken proje kapsamındaki tüm işlemlerin DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak hareket edilmesi, su kullanma anlaşması hakkında bilgi),(mahkeme kararı ile ilgili bilgi) I.1. Proje Konusu Faaliyetin Tanımı Proje konusu faaliyet ile Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından, Antalya ili, Kumluca ilçesi, Büyükalan Köyü mevkii sınırları içerisinde, Alakır nehri üzerinde Alakır I Regülatörü ve HES Projesi Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Proje ile Alakır Nehri sularından faydalanılarak elektrik enerjisi üretilmesini amaçlanmaktadır. Resim 1: Alakır Nehrinden bir görünüm Alakır Nehri üzerinde, Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.tarafından membada Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi, mansapta ise Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mw m /4,18 Mw e, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi; memba-mansap ilişkisi kurularak birbirini takip edecek 2 proje olarak gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi; teknik ve ekonomik 3

31 açıdan iş bu raporda incelenmiştir. Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mw m /4,18 Mw e, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi ise başka bir ÇED raporunda değerlendirilmektedir. Proje sahası, Antalya O24-c1 paftasında yer almakta olup, Antalya İli, Kumluca İlçesi sınırları içerisinde Alakır Çayı üzerinde, 1065 ile 828,50 m kotları arasında bulunmaktadır. Proje sahasının gösterildiği 1/ ölçekli DSİ onaylı topoğrafik harita Ek.1 de yer almaktadır. ÇED raporuna konu; Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi, Kumluca İlçesi, Büyükalan Köyü mevkiinin yaklaşık 2,4 km kuzeydoğusunda inşa edilecek Regülatör ve Su Alma yapısında kabartılacaktır. Regülatör yapısı ile kabartılan su, çökeltim havuzundan sonra sağ sahilde inşa edilecek olan m uzunluğundaki kapalı boru iletim hattına alınacaktır. İletim kanalı sonunda m 3 kapasiteli Yükleme Havuzunda bekletilerek, 0,75 m çapında toplam 648 m uzunluğundaki Cebri Boru vasıtası ile Santral Binasına iletilecektir. Alakır nehrinin sağ sahilinde kurulacak olan Santral Binasında suyun enerjisi alındıktan sonra 828,50 m kotunda kuyruk suyu kanalı ile tekrar nehire deşarj edilecektir. Proje inşaat çalışmaları için gerekli olan yapı malzemesi hammaddesi, faaliyet sahibi ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.nin devralacağı ve proje sahası kuzeybatısında yer alan, daha önce Metamar Mermer Granit Mad. San. ve Tic. A.Ş.ne ait ruhsatlı II (a) grubu (Kalker) maden ocağı sahasının da içinde yer alacağı alandan temin edilecektir. Mevcut ruhsat sahası için faaliyet sahibi tarafından gerekli tüm devir işlemleri gerçekleştirilecektir. Bununla birlikte Ek.35 de yer alan, malzeme sahası sınırları verilen alan için MİGEM tarafından gerekli tüm izinlerin alınması ile projede kullanılması planlanmaktadır. II (a) grubu (Kalker) maden ocağından temin edilecek malzeme, 60 m³/saat kapasiteli Kırma Eleme Tesisinde boyutlandırıldıktan sonra 80 m³/saat kapasiteli Hazır Beton Tesisinde, hazır beton haline getirilecektir. Bahsi geçen faaliyetler aynı noktada, Alakır I ve II Regülatörü ve HES projeleri için ortak kullanılacak olup, inşaat faaliyetlerinin tamamlanması sonrasında şantiye, kırma eleme ve hazır beton tesisleri kaldırılacaktır. Projenin inşaat aşamasında yaklaşık 20 personel, işletme aşamasında ise yaklaşık 6 personel çalışacaktır. Çalışacak personellerin tüm ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile inşaat aşamasında yaklaşık 843 m 2 alan üzerine Merkezi Şantiye kurulacaktır. Şantiye içerisinde yemekhane, yatakhane, tuvalet, banyo gibi yapılar yer alacaktır. 4

32 Faaliyetin iş akım şeması; Alakır-I HES için; Alakır Çayı Şekil 1: İş Akım Şeması Regülatör ve Su Alma Yapısı Kapalı Boru İletim Hattı L= km Yükleme Havuzu Hacim= m 3 Cebri Boru L= 648 m Santral Binası Elektrik Enerjisi Kuyruk Suyu Kanalı Alakır Çayı Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi 4628 sayılı yasa hükümleri kapsamında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü nce uygulanmakta olan Su Kullanım Hakkı Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülen çalışma neticesinde; Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünce geliştirilen projeler içerisinde Batı Akdeniz Havzası Küçük Akarsuları Enerji İmkânları İlk Etüt Raporu 2003 te yer almaktadır. Proje ile ilgili Alakır I Mansap Su Kullanım Hakları Raporu hazırlanmış olup, tarih ve sayı ile DSİ 13. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanmıştır. (Ek.2) Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi ile ilgili 5

33 olarak hazırlanan revize fizibilite raporu, DSİ Genel Müdürlüğü Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı tarafından incelenmiş olup, tarih ve sayılı yazı ile uygun bulunmuştur. (Ek.3) Bu rapor hazırlanırken söz konusu revize fizibilite raporundan yararlanılmıştır. Fizibilite çalışmaları sonrasında regülatör yeri, kapalı boru iletim hattı güzergahı ve santral yerinde kesin proje çalışmaları esnasında proje sahasında ve tesis yerlerinde detaylı etüt ve sondaj çalışmaları yapılacak olup, bu çalışmaların neticelerine göre uygulama projeleri hazırlanacaktır. Projeye ait planlama çalışmaları esnasında ünite yapılarını jeoloji kesitleri ve proje alanının 1/ ölçekli genel jeoloji haritası Ek.4 de yer almaktadır. Alakır I Regülatörü ve HES projesi, nehir tipi santral projesi olduğundan ve depolamasının çok küçük olması nedeniyle günlük ortalama akımlar kullanılmıştır. Regülatör yeri günlük debilerinden yararlanılarak tesis debisine ait süreklilik değerleri hesaplanmıştır. İşletme çalışmasında günlük doğal akımlar, doğal yaşam için bırakılan su, dolusavaktan atılan su, verimler, iletim yapısı kayıpları dikkate alınarak güç ve enerjiler hesaplanmıştır. DSİ tarafından yapılan kabuller doğrultusunda, en yüksek faydayı veren debiye karşılık gelen güç kurulu güç (3,968 MWm/3,79 MWe), debi ise proje debisi (2 m 3 /s) olarak belirlenmiştir ve yıllık toplam enerjisi (üretim miktarı) 12,89 GWh enerji olarak hesaplanmıştır. Proje sahası drenaj alanı 83,20 km 2 dir No.lu Dargaz Deresi-Lengüme Akım Gözlem İstasyonu ve No.lu Alakır Çayı Akdere Baraj Girişi Akım Gözlem İstasyonunun yılları arasındaki günlük debileri yağış alanlarının oranında taşınarak regülatör yeri için günlük debiler hesaplanmıştır. Resim 2: Alakır Çayı Alakır- I Regülatörü ve HES Projesi Yağış Alanı Civarındaki Akım Gözlem İstasyonları ve Hidrometeoroloji İstasyonları Bulduru Haritası İşletme çalışmalarında kullanılan debiler proje yerine taşınan değerler olup, aşağıda Tablo 1 de ve Grafik 1 de yer almaktadır. Çalışmalarda, tarih ve sayılı 6

34 DSİ Genel Müdürlüğü onaylı yılları arasında aylık ortalama akım değerleri (m 3 /s) kullanılmıştır. (Ek.24) Tablo 1: Alakır Çayı Alakır-I HES Projesi Su alma Yapısı Ortalama Aylık Akımlar (m3/s) Yıllar Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz Tem Ağus Eylül Toplam Ort ,55 0,60 2,24 5,20 3,47 1,71 1,11 0,77 0,75 0,44 0,40 0,40 17,63 1, ,03 2,20 4,37 5,12 2,16 2,85 2,60 1,42 0,74 0,62 0,55 0,52 24,18 2, ,51 0,66 1,52 6,68 4,19 1,87 1,27 1,26 0,64 0,45 0,40 0,39 19,84 1, ,39 0,56 6,22 2,13 2,40 4,29 0,61 0,46 0,87 0,44 0,40 0,39 19,15 1, ,42 0,42 0,90 1,74 3,45 3,44 1,49 0,97 0,56 0,41 0,40 0,39 14,61 1, ,40 1,47 5,37 5,55 2,95 2,52 1,79 1,21 0,70 0,51 0,48 0,47 23,41 1, ,44 1,35 1,13 4,61 2,21 1,75 1,47 0,90 0,54 0,43 0,41 0,41 15,65 1, ,57 0,85 0,79 2,32 3,82 1,70 0,63 0,50 0,41 0,39 0,39 0,41 12,75 1, ,39 0,40 0,65 2,60 1,65 2,81 1,71 1,38 0,81 0,52 0,41 0,40 13,73 1, ,40 0,45 0,44 0,58 1,88 3,64 1,90 1,25 0,67 0,43 0,42 0,41 12,48 1, ,43 1,84 1,68 0,79 0,64 0,91 0,72 0,48 0,43 0,42 0,40 0,40 9,14 0, ,41 0,47 1,03 0,61 1,26 1,04 0,55 0,46 0,42 0,40 0,39 0,39 7,43 0, ,39 0,40 0,88 0,66 0,68 0,70 0,69 0,51 0,43 0,40 0,39 0,40 6,53 0, ,41 0,42 1,53 0,76 0,94 1,08 1,33 0,87 0,66 0,45 0,41 0,40 9,26 0, ,40 0,49 0,59 0,97 1,29 1,86 0,79 0,88 0,54 0,42 0,40 0,39 9,00 0, ,40 0,44 0,54 1,31 1,69 1,09 0,77 0,61 0,42 0,40 0,39 0,39 8,45 0, ,43 0,87 1,28 2,38 1,23 2,24 1,32 0,72 0,50 0,45 0,41 0,39 12,24 1, ,40 0,48 0,48 0,83 1,86 1,54 0,88 0,60 0,50 0,41 0,39 0,39 8,77 0, ,39 0,41 1,17 0,94 0,56 0,64 0,97 0,70 0,46 0,41 0,40 0,40 7,43 0, ,44 0,61 2,90 2,30 2,26 2,77 2,09 1,21 0,57 0,45 0,40 0,39 16,41 1, ,40 0,49 1,67 1,73 4,87 2,20 2,24 1,16 0,74 0,46 0,41 0,40 16,76 1, ,39 0,40 0,49 0,58 1,48 1,57 0,89 0,80 0,58 0,43 0,40 0,39 8,40 0, ,41 0,47 0,56 0,82 1,43 0,82 0,85 0,67 0,44 0,41 0,39 0,39 7,65 0, ,40 1,88 5,70 3,56 1,80 2,31 1,44 0,73 0,48 0,43 0,39 0,39 19,50 1, ,39 0,42 1,54 3,34 4,15 1,71 0,95 0,75 0,65 0,42 0,39 0,39 15,10 1, ,39 0,40 0,66 3,10 2,97 1,89 1,53 1,07 0,57 0,46 0,41 0,41 13,85 1, ,41 0,50 0,57 0,88 2,62 1,79 1,17 0,70 0,47 0,39 0,39 0,39 10,29 0, ,43 0,45 0,61 0,63 1,13 1,52 0,91 0,59 0,43 0,41 0,39 0,39 7,89 0, ,53 0,77 0,48 0,70 0,70 0,66 0,74 0,46 0,41 0,39 0,39 0,39 6,64 0, ,46 0,96 1,81 0,89 1,62 1,27 0,94 0,57 0,44 0,40 0,39 0,39 10,14 0, ,39 0,77 0,71 2,10 2,83 2,43 2,04 1,42 0,94 0,11 0,08 0,12 13,94 1, ,15 0,27 2,03 0,93 4,69 3,22 1,26 0,94 0,82 0,62 0,54 0,40 15,87 1, ,45 0,11 0,66 0,00 0,15 0,77 0,95 0,89 0,73 0,45 0,39 0,36 5,91 0, ,35 0,31 0,37 2,28 1,67 2,53 2,77 1,52 1,13 0,90 0,80 0,67 15,29 1,27 Top. 14,73 23,59 53,54 69,63 72,70 65,14 43,36 29,43 20,44 15,14 14,00 13,61 435,30 36,27 Ort. 0,433 0,694 1,575 2,048 2,138 1,916 1,275 0,865 0,601 0,445 0,412 0,400 12,803 1,067 7

35 Grafik 1: Alakır-1 Regülatörü ve HES Projesi Aylık Akım Değerleri Projeye ait işletme çalışması sonucu aylık enerjilerin ortalaması kullanılarak elde edilen aylık ortalama enerji üretimi Grafik 2 de yer almaktadır. Grafik 2: Alakır-1 Regülatörü ve HES Projesi Aylık Enerji Üretim Grafiği Optimizasyon sonucunda proje alternatifsiz incelenmiş ve en ekonomik çözüm olarak gösterilmiştir. 8

36 Söz konusu proje adına; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Ek-II Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi Madde 32 (Değişik: RG ) Kurulu gücü 0-25 MWm arasında olan nehir tipi santraller. kapsamında Mülga Antalya İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından tarih ve 8116 sayılı ÇED Gerekli Değildir Belgesi düzenlenmiştir. Karara ilişkin Antalya 1. İdare Mahkemesine dava açılmış ve İdare Mahkemenin 2012/487 numaralı kararında Alakır Vadisinin ekolojisi ve içerdiği yapılar dikkate alındığında önemli çevresel etkiler olacağı anlaşıldığından, bu etkilerinin en aza indirilmesinin sağlanabilmesi için çevresel etki sürecine dâhil edilerek ÇED raporu hazırlatılması gereken bir proje olduğu belirtilmiş ve ÇED Gerekli Değildir Kararı iptal edilmiştir. Bu kapsamda; Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği ne Tabi Projeler, Madde7-(1) b) Seçme Eleme Kriterlerine tabi olup, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir" kararı verilen projelere, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu hazırlanması zorunludur hükmü gereğince EK-III (Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Formatı) formatında ÇED Başvuru Dosyası hazırlanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na sunulmuş ve projenin Çevre ve Şehircilik Bakanlığındaki ÇED Süreci başlatılmıştır tarihinde gerçekleştirilen Halkın Katılımı süreci ardından Çevre ve Şehircilik Bakanlığında Kapsam ve Özel Format Belirleme Toplantısı nda belirlenen hususlarda dikkate alınarak tarih ve sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenmiş olan ÇED Raporu Özel Formatına uygun olarak ÇED Raporu hazırlanmıştır tarihinde gerçekleştirilen kapsam ve format belirleme toplantısında Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında tarafımızdan talep edilen tüm hususlar rapor içerisinde değerlendirilmiş, gerekli görülen ilgili kurum ve kuruluşların yazılı onayları temin edilmiş ve proje kapsamında tarafınızdan talep edilen tüm taahhütler ÇED Raporu içerisinde yükümlülükler dâhilinde yer almıştır. Alakır havzası genelinde en önemli su kaynakları; Alakır Çayı ve bu çayın kuzedoğusunda yer alan Ağva Çayı ile Boğaçayın kolları olan Çandır Çayı ve Doyran Çayı dır. Batıda ise Başgöz Çayı, Demre Çayı ve Eşen Çayı ile kolları bulunmaktadır. Projede kullanılacak olan su kaynağı Alakır Çayı dır. Proje sahası ve civarında herhangi bir su kaynağı bulunmamaktadır. Alakır Çayı, 2469 m kotlarındaki Gökgedik Tepe den doğmaktadır. Güneyde Büyükalan Köyüne kadar 14 km Kuzey-Güney istikametinde akarken sağdan ve solda birçok kaynaktan beslenmektedir. Alakır Nehrinin en önemli su kaynağı Karaağaç Kaynaklarıdır. Alakır Çayı üzerinde, membadan mansaba doğru ÇED raporuna konu Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe projesi ile Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mw m /4,18 Mw e, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi, Kürce HES, Dereköy HES, Kozdere HES ve Çayağzı-Balıklar Regülatörü ve HES Projesi yer almaktadır. 9

37 Tablo 2: Alakır Çayı üzerindeki nehir tipi HES leri PROJENİN ADI FAALİYET DURUMU Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Proje aşamasında MW m /3,79 MW e Projesi Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mwm/4,18 Mwe Projesi, Proje aşamasında Malzeme Ocağı, Kırma- Eleme Tesisi Kürce HES Faaliyette Dereköy HES Proje aşamasında Kozdere HES Faaliyette Çayağzı-Balıklar Regülatörü Proje aşamasında ve HES Resim 3: Alakır Çayı üzerindeki HES projeleri 10

38 I.2. Projenin Ömrü, Hizmet Amaçları ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.tarafından gerçekleştirilmesi planlanan yatırımın amacı; elektrik enerjisi üretmektir. Proje ile 3,968 MWm/3,79 MWe Kurulu güç ile yıllık toplam enerjisi (üretim miktarı) 12,89 GWh enerji üretilmesi planlanmaktadır. Hidroelektrik Enerji Santrallerinde (kurulu gücü küçük olan enerji projeleri için) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ndan alınacak uygun görüş, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ndan alınan Üretim Lisansı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile yapılan Su Kullanım Hakkı Sözleşmesi gibi HES Projeleri için yapılan anlaşmalarla projeye ilişkin fizibilite raporu dikkate alınarak, proje ömrü belirlenmektedir. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesinde yatırımın başlayabilmesi için; ekonomik ömrü, civar alanlardaki doğal hayat, projede kullanılması planlanan makine-ekipmanlar vb. gibi değerler dikkate alınarak projenin ömrü 49 yıl olarak belirlenmiştir. Tesislerin yapım süreleri ile teçhizat imali ve montaj süreleri dikkate alınarak hazırlanmış olan iş programı aşağıdaki tabloda ve Ek.5 de yer almaktadır. Resim 4: Alakır I Regülatörü ve HES Projesi Zamanlama Tablosu 11

39 Söz konusu iş programında da görüleceği üzere Alakır-I Regülatörü ve HES Projesinin 11 aylık kısmı proje hazırlık aşaması olup, 16 aylık bir sürede de inşaatın bitirilerek işletmeye alınması planlanmaktadır. Projeye ait 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca 49 yıllık süreyle üretim faaliyeti göstermek üzere tarih ve 1854 no.lu EPDK Üretim Lisansı düzenlenmiştir. (Ek.44) Faaliyet sahibi Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından ÇED Olumlu kararının alınmasına müteakip tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuat uyarınca revize edilen fizibilite raporuna istinaden yıllık 12,89 GWh üretim miktarı için Üretim Lisansının yeniden düzenlenmesine ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Fizibilite çalışmaları kapsamında Orman ve Su İşleri Bakanlığı, DSİ Hidroelektrik Enerji Dairesi Başkanlığının tarih ve sayılı fizibilite uygunluk yazısına istinaden, regülatör yeri, kapalı boru iletim hattı güzergahı ve santral yerinde yüzeysel jeolojik etütler yapılmış olmasına rağmen kesin proje çalışmaları esnasında proje sahasında ve tesis yerlerinde detaylı etüt ve sondaj çalışmaları yapılacak olup, bu çalışma neticelerine göre uygulama projeleri hazırlanacaktır. (Ek.3) Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi Firm enerji üretimi Sekonder enerji üretimi Yıllık toplam enerji üretimi Yıllık toplam fayda : kwh : kwh : kwh : TL olarak hesaplanmıştır. 12

40 I.3. Projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo (Su Alma Kotu, Türbin Eksen Kotu, Brüt Düşü, Santral Tipi, Net Düşü Türbin Tipi, Ünite Sayısı, Ünite Gücü, Kurulu Güç (MWm/MWe), Firm Enerji, Sekonder Enerji, Toplam Enerji, Proje Debisi, Türbin Verimi, Jeneratör Verimi, Trafo Verimi vb.) Alakır Çayı üzerinde kurulması planlanan Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi için karakteristik özellikler, Alakır I Regülatörü ve HES Fizibilite Raporundan alınmıştır. Projede kurulacak tesislere ait karakteristik verileri gösteren tablo aşağıda yer almaktadır. Tablo 3: Projede Kurulacak Tesislere Ait Karakteristik Verileri Gösteren Tablo ALAKIR I REGÜLATÖRÜ VE HES KURULU GÜCÜ 3,968 MWM/3,79 MWE PROJESİ HİDROLOJİ REGÜLATÖR VE SU ALMA YAPISI İLETİM HATTI YÜKLEME HAVUZU CEBRİ BORU İli İlçesi Havza Adı Akarsu Adı / Ana Kol Adı Antalya Kumluca KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLER Batı Akdeniz Alakır çayı Kullanılan AGİ No ve Drenaj Alanı 83,2 km 2 Baraj / Regülatör Tipi Talveg Kotu Kret Kotu Kret Boyu Maksimum Su Kotu (Q 100 ) Dolusavak kapasitesi (Q 100 ) İletim Yapısı Tipi Yeri İletim Yapısı Uzunluğu Tipi İletim borusu çapı Dolu Gövdeli m m 20 m 1.066,63 m 130,42 m³/s Kapalı boru Sağ Sahil m CTP boru 1,50 m İletim Yapısı Eğimi ( j ) 0,0005 Boyu Eni Yüksekliği Su kotu Taban Kotu 22,5 m 10 m 6 m 1.062,97 m 1.054,50 m Kapasitesi m³ Cebri Boru Çapı Adet 1 Cebri Boru Boyu Cebri Boru Et Kalınlığı 0,75 m 648 m 10 mm 13

41 HİDROELEKTRİK SANTRALİ JENERATÖR ÜNİTE TRAFOSU ENERJİ İLETİM HATTI Brüt Düşü 234,47 m Net Düşü 218,77 m Proje Debisi 2,00 m 3 /sn Kurulu Güç 3,968 MWm/3,79 MWe Firm Enerji 4,73 GWh Seconder Enerji 8,16 GWh Toplam Enerji 12,89 GWh Kuyruk suyu kotu 828,50 m Türbin Tipi Pelton türbini Ünite Adedi 2 adet Türbin gücü KW Spesifik hız 77,49 M-KW Sekonder hız Dev/Dak. Eksen kotu 830,19 m Proje düşü kotu m Düşü 1.türbin 218,77 m 2.türbin 218,18 m Türbin-Beygir gücü HP Türbin debisi 1,00 m 3 /s Tipi Düşey eksenli 3 fazlı senkron Genaratör Gücü 2.362,5 KV-A Komple Jeneratör ağırlığı 10,54 ton Genaratör Çıkış gerilimi 5 KV Frekans 50 Hz Güç Faktörü 0,80 Sayısı 1 adet Transformatör Gücü KW Frekans 50 Hz Gerilim 31,5/5 KV Uzunluk 4,25 km Kesit 1 x 3/0MCM (AWG) I.4. Projenin Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gereklilikleri Sanayileşmekte ve gelişmekte olan ülkemizin enerji ihtiyacı sürekli artmaktadır. İhtiyaç duyulan bu enerjinin büyük bir kısmı fosil yakıtlardan karşılanmakla beraber yaklaşık %33 ü hidroelektrik santrallerden, rüzgâr, jeotermal ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanmaktadır. Ülkemizdeki yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyeline rağmen toplam enerji tüketimimiz içerisinde aldığı pay oldukça düşük kalmaktadır lerde yılda sadece 800 GWh (gigavatsaat) enerji üretimi yapılırken, bugün bu oran yaklaşık 220 misli artarak yılda GWh e ulaşmıştır MW (megavat) a ulaşan kurulu güç ile yılda ortalama olarak GWh enerji üretimi mümkündür. Ancak arızalar, bakım-onarım, işletme programı politikası, ekonomik durgunluk, 14

42 tüketimde talebin azlığı, kuraklık, randıman vb. sebeplerle ancak GWh enerji talebi olmuştur. Yani kapasite kullanımı % 73 olmuştur. Termik santrallerde kapasite kullanım oranı % 68 iken hidroelektrik santrallerde % 94 olmuştur. Enerji üretimimizin %25 i yenilenebilir kaynak olarak nitelendirilen hidrolik kaynaklardan, %75 i ise fosil yakıtları olarak adlandırılan termik (doğal gaz, linyit, kömür, fueloil gibi) kaynaklardan üretilmektedir. Türkiye de yılları arası Kurulu Güç ve Üretiminin Yıllar İtibariyle Gelişimi aşağıda tablolarda verilmektedir. Tablo 4: Türkiye Kurulu Gücünün Kamu ve Özel Sektör Olarak Gelişimi KURULU GÜÇ (MW) KAMU SANTRALLARI ÖZEL SEKTÖR SANTRALLARI TÜRKİYE TOPLAMI TERMİK HİDROLİK TOPLAM PAY (%) TERMİK HİDROLİK TOPLAM PAY (%) TERMİK HİDROLİK TOPLAM ,6 9977, ,9 77,9% 4795,4 1216,8 6012,2 22,1% 16070, , , , , ,3 74,3% 5686,0 1583,1 7269,1 25,7% 16640, , , , , ,3 66,1% 8636,4 2151, ,5 33,9% 19586, , , , , ,3 61,2% 12186,3 1607, ,7 38,8% 22989, , , , , ,6 59,2% 13364,8 1669, ,4 40,8% 24159, , , , , ,6 58,1% 14442,4 1816, ,9 41,9% 25917, , , , , ,9 58,5% 14880,3 1968, ,9 41,5% 27435, , , , , ,2 58,6% 14710,5 2191, ,1 41,4% 27235, , , , , ,8 57,3% 15070,1 2766, ,4 42,7% 27595, , , , , ,8 54,1% 16814,2 3744, ,5 45,9% 29339, , , , , ,8 48,9% 19753,6 5567, ,3 51,1% 32278, , , , , ,4 45,6% 21370,2 7390, ,7 54,4% 33931, , ,1 KAYNAK: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü, APK Dairesi Başkanlığı, Türkiye elektrik enerjisi 10 yıllık üretim kapasite projeksiyonu ( ), Ulusal elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanmasında zaman zaman sıkıntılar çekilmekte ve arz-talep dengesi, yapılan ithalatla karşılanmaktadır. Türkiye nin, Avrupa Birliği ile imzalamış olduğu Gümrük Birliği anlaşmasına göre, Topluluğun enerji politikasına uyumlu hareket etmesi gerekmektedir. Bu durumda, Avrupa Birliği nin yeşil enerjiyi (hidrolik, güneş, rüzgâr, biyokütle) destekleme politikalarının ülkemizde de geçerli olacağı düşünülmektedir. Ayrıca, ülkemizdeki hızlı sanayileşmenin gereği artan enerji açığının kapatılabilmesi için termik santrallerin yanında hidroelektrik santrallerinin de öncelikli olarak ele alınması ve yenilenebilir hidroelektrik potansiyelin değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Önerilen bu projenin amacı, Avrupa Birliği nin genel enerji politikasına uygun olarak, Türkiye nin yeşil enerji üretimine bir katkıda bulunarak, yenilenebilinir hidroelektrik potansiyelini değerlendirerek temiz enerji üretmektir. 15

43 % ADO MADENCİLİK ELEKTRİK TERMİK Tablo 5: Türkiye Üretiminin Kamu ve Özel Sektör Olarak Gelişimi ÜRETİM (GWh) KAMU SANTRALLARI ÖZEL SEKTÖR SANTRALLARI TÜRKİYE TOPLAMI HİDROLİK TOPLAM PAY (%) TERMİK HİDROLİK TOPLAM PAY (%) TERMİK HİDROLİK TOPLAM ,6% ,4% 94009, , , ,4% ,6% 98652, , , ,8% ,2% 95667, , , ,9% ,1% , , , ,1% ,9% , , , ,4% ,6% , , , ,1% ,9% , , , ,2% ,8% , , , ,2% ,8% , , , ,9% ,1% , , , ,2% ,8% , , , ,3% ,7% , , ,1 KAYNAK: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü, APK Dairesi Başkanlığı, Türkiye elektrik enerjisi 10 yıllık üretim kapasite projeksiyonu ( ), Kaynak tercihinde maliyet faktörü önemli olmakla birlikte, ülkelerin genellikle kendi öz kaynaklarına yöneldikleri ve kaynak çeşitliliğini artırmaya çalıştıkları gözlenmektedir. Ayrıca fosil yakıtların yol açtığı çevre sorunları nedeniyle temiz ve yenilenebilir enerji kaynakları daha fazla tercih edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Türkiye, hızla artan elektrik ihtiyacını karşılayabilmek için öncelikli olarak yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmek zorundadır. Kuşkusuz bunların başında, günümüz itibariyle henüz % 25 kadarı değerlendirilmiş olan su gücü gelmektedir. 50,0 Grafik 3: Yıllık toplam kurulu güç içinde kaynakların paylarının değişimi LİNYİT T.KÖMÜR + ASFALTİT İTHAL KÖMÜR DOĞAL GAZ JEOTERMAL FUEL OIL MOTORİN NÜKLEER DİĞER BİOGAZ+ATIK HİDROLİK RÜZGAR 45,0 40,0 35,0 HİDROLİK 30,0 DOĞAL GAZ 25,0 20,0 15,0 10,0 LİNYİT İTHAL KÖMÜR 5,0 RÜZGAR NÜKLEER 0, KAYNAK: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü, APK Dairesi Başkanlığı, Türkiye elektrik enerjisi 10 yıllık üretim kapasite projeksiyonu ( ), 16

44 MW ADO MADENCİLİK ELEKTRİK Grafik 4: Türkiye Toplam Kurulu Gücünün Kaynaklara Göre Yıllar İtibariyle Gelişimi HİDROLİK DOĞAL GAZ LİNYİT İTHAL KÖMÜR 5000 RÜZGAR FUEL OIL KAYNAK: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Genel Müdürlüğü, APK Dairesi Başkanlığı, Türkiye elektrik enerjisi 10 yıllık üretim kapasite projeksiyonu ( ), Türkiye Elektrik Enerjisi 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu ( )nda da ifade edildiği üzere, Elektrik Sektörünün tüketim yapısınınözelliği dolayısıyla, Arztalep dengelerinin gelişimine ve puant yük talebine en uygun şekilde cevap verecek Hidrolik-Termik-Rüzgâr-Güneş kaynaklarına bağlı dağılımı sağlayacak, kaynak güvenliğini esas alacak, arz güvenliği açısından yeterli düzeyde yedek kapasiteye sahip bir sistemin kurulabilmesi için planlama çalışmalarına önem verilmesi gerekmektedir. Elektrik sektörünün serbest piyasa şartlarında faaliyet göstermeye başlamasından sonra da özel sektörün önünü görmesi ve yatırımcılara ışık tutması ve arz güvenliği açısından planlama çalışmalarının yapılması büyük önem arz etmektedir. Özellikle hidrografik ve morfolojik özellikleri ile hidrolik santrallerin kurulmasına elverişli olan ülkelerde, akarsuların gücünden yoğun bir şekilde yararlanılmaktadır. Hidroelektrik, öz kaynaklarımızdan olan su gücüne dayanmaktadır. Bir ülkenin ihtiyacı olan enerjiyi kendi kaynaklarından karşılayabilme gücü, stratejik bakımdan büyük önem taşır. Enerjiye olan bağımlılığın ve talebin giderek arttığı dünyada, ulusal kalkınmayı sağlıklı bir şekilde sürdürebilmenin yolu, enerjide dışa bağımlılığı azaltmaktan geçmektedir. Ülkemizdeki mevcut hidroelektrik potansiyelini değerlendirerek ve Türkiye ekonomisine katkıda bulunmayı amaçlayan ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.; kendi enerji ihtiyaçlarını, yerli ve yenilenebilir enerji ile karşılayarak daha ucuza elektrik elde etmeyi amaçlamaktadır. Üretim alanlarında temin edilecek ucuz enerji ile enerji üretim verimliliği artacak, bu durum enerjinin ihraç edilmesi halinde rekabet olanağını artıracaktır. Bu sayede yatırımcı olarak ülke ekonomisine doğrudan katkıda bulunulmuş olacaktır. 17

45 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1.Projenin Yeri (İlgili Valilik veya Belediye tarafından doğruluğu onanmış olan proje yerinin, lejant ve plan notlarının da yer aldığı onanlı Çevre Düzeni Planı ve İmar Planları üzerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanım haritası üzerinde gösterimi) Proje sahasında, Antalya İli, Kumluca İlçesi sınırları içerisinde Alakır Çayı üzerinde 1065 ile 828,50 m kotları arasındaki düşü imkânından yararlanmak suretiyle enerji üretilmesi planlanmıştır. Alakır I Regülatörü ve HES projesi kapsamında, 5 m yüksekliğinde bir regülatör, m uzunluğunda kapalı boru iletim hattı, m 3 kapasiteli yükleme havuzu ile 648 m uzunluğunda cebri boru ve santral tesisi yapılacaktır. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi, Kumlucaya 67 km, Antalya ya 60 km uzaklıktadır. Proje sahasına ulaşım asfalt kaplı yol ile sağlanmakta olup, tesis alanlarına Alakır Çayı sağ sahilinden devam ederek alt kotlardaki yerleşim birimlerine ulaşımı sağlayan mevcut il özel idare ve devlet karayolları kullanılacaktır. Faaliyet alanının ülke ve bölge içindeki konumunu gösterir Yer Bulduru Haritası Ek.7 de yer almaktadır. Regülatör alanına en yakın yerleşim yeri 282 m kuzeybatı yönünde bulunan Yanıkdam Mahallesidir. Santral yerine ise en yakın yerleşim yerleri kuş uçuşu 68 m güneyinde bulunan Göl Mahallesidir. 18

46 Resim 5: Proje Sahasının Yeri Alakır Nehri proje alanında geniş vadilerden geçmektedir. Alakır Nehri havzanın denize çıkışına kadar devam etmektedir. Proje sahasında Güneye doğru vadi açılmakta ve Alakır Barajına ulaşmaktadır. Havza Kuzeyden Güneye gidildikçe en önemli yükseltiler, solda Bakırlı Dağ (2547 m), Çalbalı Dağı (2503 m) ve sağ tarafta Bey Dağı (2275 m), Pozan Dağı (2709m) yer alır. Büyükalan Köyünden sonra sağ sahilde düdenlik alanların 19

47 bulunduğu kesim gelir. Buradaki en önemli yükseltiler, Kuştüneği Tepe (2492 m), Kuyu Tepe Gökkaya Tepe (2455 m) ve Çalbeli Tepe (2487 m) yer alır. Sağ sahilde ise Korunkaya Tepe (2455 m) ve Katranbaşı Tepe (1684) yer alır. İncirağacı Mahallesi civarında ve sol sahilde en önemli yükseltiler, Kaplan Dağı (1520 m) ve Karacadağ (1186 m) yer almaktadır. Resim 6: Proje Sahası Google Earth görüntüleri Proje sahası, tarihinde Bakanlık Makamının sayılı Olur u ile onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi, 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı O 24 paftasında Orman Alanı olarak tanımlanan alanda bulunmaktadır. (Ek.8) 20

48 Proje alanı içerisinde tabiat varlığı ve doğal sit bulunmadığına ilişkin tarih ve sayılı Antalya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü kurum görüşü Ek.9 da yer almaktadır. Ayrıca, Antalya Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünden tarih ve 2168 sayılı görüşünde, proje alan yüzeyinde 2863 sayılı yasa kapsamında herhangi bir kültür varlığına rastlanılmadığı ve tescil edilmiş herhangi bir koruma alanı bulunmadığı, proje alanının sit alanı dâhilinde kalmadığı belirtilmiştir. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında 2863 sayılı Kanunun 4. maddesi gereğince herhangi bir kültür varlığına rastlanması durumunda Mülki İdare Amirliği ne veya Müze Müdürlüğü ne haber verilecektir. (Ek.10) Antalya İl Özel İdaresi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı tarafından tarih ve sayılı kurum görüşünde; Alakır I ve alakır II HES proje sahaları etrafında yol ve köprü bulunduğu, köprüden içme ve sulama su hatlarının geçtiği ve köy yollarının bulunduğu bildirilmiştir. Ayrıca proje kapsamında belirli su haklarının olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda projenin inşaat aşamasında Antalya İl Özel İdaresine ait içme ve sulama suyu ve köy yolu, sanat yapısı gibi tesislere zarar verilmesi halinde oluşan zarar Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından karşılanacaktır ve amacına uygun şekilde yenileneceğine ilişkin noter onaylı taahhütname verilmiştir. Faaliyetin her aşamasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin ilgili hükümlerine riayet edilecek olup, yönetmelik gereğince İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı (GSM) alınacaktır. (Ek.11) II.2.Proje Kapsamındaki Ünitelerin Konumu (Regülatör gövde ve hidroelektrik santral ünitesi ile ilgili bina ve tesisler, teknik altyapı üniteleri, idari ve sosyal üniteler, varsa diğer üniteler, bunlar için belirlenen kapalı ve açık alan büyüklükleri, bu ünitelerin proje alanı içindeki konumlarının vaziyet planı veya kroki üzerinde gösterimi, diğer tekniklerle temsili resim veya maket benzeri gösterimler, proje kapsamında yer alan geçici ve nihai depolama alanlarının, inşa edilecek baraj sahası içinde gerçekleştirilecek olan inşaat alanının 1/25.000, 1/5.000 ve/veya l/l.000'lik haritalar üzerinde gösterimi) ÇED raporuna konu; Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında, regülatör ve su alma yapısı, kapalı boru iletim hattı, yükleme havuzu, cebri boru ve santral binası yapılacaktır. Proje kapsamındaki tüm yapıların işlendiği ve yakın çevresini gösterir 1/ Ölçekli Genel Vaziyet planı Ek.12 de yer almaktadır. Projede, dolusavak sağ ve sol sahilde ana kayaya oturacaktır. Sualma ağzı sağ sahilde bulunacak ve 1065 m kotunda su alınacaktır. Ayrıca sağ sahilde öncelikle balık geçiti ve çakıl geçidi yapılacaktır. Batardolar, önce sağ sahil güvenliği sağlanarak sualma yapısının önemli bölümü inşa edilecektir ve kalan gövde inşaatı tamamlanacaktır. Devirasyon yapılmadan çevirme yapılarak inşaat alanı kuruya alınacaktır. Birinci çevirmede sağ sahil kuruya alınacak, ikinci adımda sol sahilde eksik dolgu inşaatı için çay, sağ sahile yönlendirilecektir. Batardolar, kil çekirdekli kaya dolgu olarak yapılacaktır. Batardo kret kotu 1065 m olacaktır. 21

49 Regülatör ve Su Alma yapısının yaklaşık 140 m güneyinde m 2 büyüklüğünde olan Kazı Fazlası Malzeme Alanı 1 yer alacaktır. Söz konusu Kazı Fazlası Malzeme Alanı 1 nın yaklaşık 3,77 km güneybatısında ise Kazı Fazlası Malzeme Alanı 2 yer alacak olup büyüklüğü yaklaşık m 2 olacaktır. İletim kanalı; sağ sahilde, toplam boyu m, dik kanal tipinde, 2.00 m genişlikte ve 1.20 m derinliğinde olarak planlanmıştır. Su alma kotu 1065 m dir. Kanal eğimi, 0,0005 alınmıştır. Diğer sanat yapıları proje aşamasında detaylandırılacaktır. Kanal genişliğine ilave olarak 5 m servis yolu yapılacaktır. Kanal güzergâhında kamulaştırma sorunu bulunmamaktadır. İletim kanalı bitiminde, 1062,97 m kotunda, 22,5 m uzunluğunda, 10 m genişliğinde ve 6 m derinliğinde yükleme havuzu yapılacaktır. Kapasite tayininde 30 dakikalık sürede m 3 depolayacak şekilde boyutlandırılmıştır. Betonarme dik duvarlı olarak inşa edilecektir. 1062,97 m kotundan aldığı suyu 830 m kotuna taşıyacak olan cebri boru, tek adet olup 0,75 m çapındadır. Et kalınlığı 10 mm olacaktır. Yükleme havuzu çıkışında ve santral girişine yerleştirilecek vanalar ile kontrol edilecektir. Seçilecek uygun bir kesitinde genleşme ayrıntıları ile ısı farklılıklarına karşı korunmuş olacaktır. Cebri boru üzerinde boru eğiminin kırıklık yaptığı noktalarda tespit kütleleri, tespit kütlelerinden sonra da hareketli mesnetler yapılması planlanmıştır. Cebri boru gerek kayıcı mesnetler gerekse de tespit kütleleri aracılığı ile sağlam zemine oturacaktır. Cebri boru güzergâhında platform genişliği, yayalar için merdiven yapılması ve montaj esnasında uygun çalışma ortamı sağlanması hususu dikkate alınarak projelendirilmiştir. Santral binası, Alakır Nehri üzerinde yaklaşık 828,50 m kotlarında, dere yatağı sağ sahilinde ve açıkta tesis edilecektir. 3,790 MW Kurulu gücünde ve eşit 2 üniteden meydana gelecektir. Proje inşaatında yapılacak kazı miktarı m 3 kadardır. Bu kazı sırasında dere yatağında çevirme yapılacaktır. Sol sahile yönlendirilecek su, önceden sol sahilde yapılacak yatak genişletme çalışmasıyla sağ sahilde sedde yapılacaktır. Alakır I Santral Binasından, 31,5 KV,1 x 3/0MCM (AWG) karakteristikli iletim hattıyla 4,25 km mesafede Alakır II Hidroelektrik Santrali yanında kurulacak olan Dağıtım Merkezine bağlanacaktır. Söz konusu iletim hattı ile taşınacak maksimum enerji 3,79 MW olup, bu enerjinin 1 x 3/0 AWG karekteristikli hat ile iletimi sırasında oluşacak olan gerilim düşümü %Є=2,27<5 ve Güç kaybı %ΔP=1,88<5 olduğundan seçilen iletkenin uygun olduğu tespit edilmiştir. Proje kapsamında şalt sahası bulunmamakta olup, sistem bağlantı tek hat şeması ve TEDAŞ elektrik nakil hattı haritası Ek.13 de yer almaktadır. Fizibilite aşamasında verilmiş bulunan santral binası ebatları, teçhizatın siparişi kesinleştirildikten sonra üretici firma tarafından belirlenecek boyutlar ve verilecek bilgiler doğrultusunda yeniden gözden geçirilecek olup, kesinleşen bilgiler üzerinden uygulama projeleri yapılacaktır. Proje inşaat çalışmaları için m 3 beton ihtiyaç duyulacaktır. Gerekli olan yapı malzemesi faaliyet sahibi ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.nin devralacağı ve proje sahası kuzeybatısında yer alan, daha önce Metamar Mermer Granit Mad. San. ve Tic. A.Ş.ne ait ruhsatlı II (a) grubu (Kalker) maden ocağı sahasının da içinde yer alacağı alandan temin edilecektir. 22

50 II (a) grubu (Kalker) maden ocağından temin edilecek malzeme, 60 m³/saat kapasiteli Kırma Eleme Tesisinde boyutlandırıldıktan sonra 80 m³/saat kapasiteli Hazır Beton Tesisinde, hazır beton haline getirilecektir. Ayrıca, inşaat aşamasında çalışacak personelin tüm sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile yaklaşık 843 m 2 alan üzerine Merkezi Şantiye kurulacaktır. Şantiye içerisinde yemekhane, yatakhane, tuvalet, banyo gibi yapılar yer alacaktır. Bahsi geçen faaliyetler aynı noktada, Alakır I ve II Regülatörü ve HES projeleri için ortak kullanılacak olup, inşaat faaliyetlerinin tamamlanması sonrasında şantiye, kırma eleme ve hazır beton tesisleri kaldırılacaktır. Proje üniteleri koordinatlarını gösterir harita ve proje kapsamında yer alacak yapıların (koordinatlarını) içeren sayısal CD (ED 50 formatında) Ek.14 de yer almaktadır. NOKTA ADI Tablo 6: Proje Sahasını İçeren Koordinatlar UTM Koordinat Sistemi Coğrafi Koordinat Sistemi Y X ENLEM BOYLAM REGÜLATÖR VE SU ALMA YAPISI R : R : R : R : İLETİM HATTI İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

51 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

52 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

53 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

54 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

55 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

56 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

57 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

58 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ :

59 İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : İ : YÜKLEME HAVUZU Y : Y : Y : Y : Y : Y : Y : CEBRİ BORU C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C : C :

60 C : C : C : C : C : C : C : C : C : HES H : H : H : H : Proje kapsamında toplam yaklaşık ,20 m 2 lik alanın kullanılması planlanmaktadır. Tablo 7: Proje Kapsamında inşa Edilecek Ünitelerin Kapladığı Alanlar ÜNİTE KULLANILACAK ALAN (m 2 ) Regülatör ve Su Alma Yapısı, İletim Kanalı, Yükleme ,20 Havuzu, Cebri Boru ve Santral Binası Kazı Fazlası Malzeme ,00 Depolama Alanları TOPLAM ,20 33

61 Resim 7: Proje Regülatör Alanı Resim 8: Proje İletim Hattı Güzergâhından bir görüntü 34

62 Resim 9: Proje Yükleme Havuzu Alanından bir görüntü Resim 10: Proje Cebri Boru Alanından bir görüntü 35

63 Resim 11: Proje Santral Binası Alanından bir görüntü Yapımı planlanan ünitelere en yakın yerleşim yerleri, konumları ve yaklaşık mesafeleri aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 8: Yapımı Planlanan Ünitelere En Yakın Yerleşim Yerleri, Konumları ve Yaklaşık Mesafeleri Proje Ünitesi Yerleşim Yeri Proje Ünitesine göre Yaklaşık Mesafe Konumu (m) Regülatör, Su Yanıkdam Mahallesi Kuzeybatı 558 Alma Yapısı Bağbükü Mahallesi Kuzey 434 Yanıkdam Mahallesi Batı 282 Yumrutaş Mahallesi Kuzey 79 İletim Kanalı Kuruçam Mahallesi Batı 100 Ağlan Mahallesi Kuzey 38 Kuzca Mahallesi Güneydoğu 1000 Yükleme Havuzu, Cebri Göl Mahallesi Güney 68 Boru, Santral Kazı Fazlası Yanıkdam Mahallesi Batı 659 Malzeme Alanı 1 Bağbükü Mahallesi Kuzey 671 Kazı Fazlası Malzeme Alanı 2 Göl Mahallesi Güneydoğu 190 Alakır Nehri üzerinde Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.tarafından membada Alakır I Regülatörü ve HES Projesi Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe adı altında, mansapta ise Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mwm/4,18 Mwe, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi Projesi olarak memba-mansap ilişkisi kurularak birbirini takip edecek 2 proje olacaktır. Alakır I Regülatörü ve HES ile Alakır II Regülatörü ve HES Projeleri arasında yaklaşık 36

64 kuşuçumu metre bulunmaktadır. Havza bazında gelişim planı ile tüm HES Projelerinin değerlendirildiği Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim üyesi yrd. Doç Dr. Ümit Kebapçı, Hidrojeoloji Yüksel Mühendisi Dr. Erkan Dişli ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Yaban Hayatı ekolojisi ve Yönetimi Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kocabaş ın hazırlamış olduğu Kümülatif Etki Değerlendirme Raporlarına eklerde yer verilmiştir. Hazırlanan ekosistem değerlendirme ve kümülatif raporların her biri konusunda uzman üniversite hocalarının araştırmaları ve gözlemleri sonucunda ayrı ayrı hazırlanmıştır. Değerlendirme Raporlarında Alakır I Regülatörü ve HES ile Alakır II Regülatörü ve HES Projeleri arasında yaklaşık kuşuçumu metre baz alınarak en yakın yerleşim yerleri üzerinde başka etkilerin meydana gelip gelmeyeceğinin değerlendirilmesi yapılmıştır ve Alakır I Regülatörü ve HES ile Alakır II Regülatörü ve HES aylık bazda bırakılması gereken çevresel/ekosistem suyu miktarları belirlenmiştir. BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI III.1. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili yatırım programı, finans kaynakları, bu kaynakların nereden temin edileceği, Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi, 4628 sayılı yasa hükümleri kapsamında DSİ Genel Müdürlüğü nce uygulanmakta olan Su Kullanım Hakkı Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülen çalışma neticesinde; Elektrik İişleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünce geliştirilen projeler içerisinde Batı Akdeniz Havzası Küçük Akarsuları Enerji İmkânları İlk Etüt Raporu 2003 te yer alan enerji projelerinden biridir. Fizibilite çalışmaları sonrasında regülatör yeri, kapalı boru iletim hattı güzergahı ve santral yerinde kesin proje çalışmaları esnasında proje sahasında ve tesis yerlerinde detaylı etüt ve sondaj çalışmaları yapılacak ve bu çalışmaların neticelerine göre uygulama projeleri hazırlanacaktır. Hidroelektrik santral projesine esas kesin projelerin hazırlanması safhasında, teçhizatla ilgili teknik şartnameler, kamulaştırma işlemleri ile ilgili çalışmalar ve inşaat ihalesi hazırlıkları yapılacak, gerekli prosedürlerin tamamlanması akabinde hem teçhizat siparişi verilecek, hem de inşaat işlerine başlanılacaktır. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili gerekli olan finans kaynakları faaliyet sahibinin özkaynakları ile karşılanacaktır. Projeye ait revize fizibilite raporunda, 2012 DSİ B.F. larına göre; Keşif toplamı; Tesis bedeli; Proje bedeli; Yatırım bedeli; TL, TL, TL, TL. 37

65 2012 DSİ B.F. larından %40 kırıma göre; Keşif toplamı; Tesis bedeli; Proje bedeli; Yatırım bedeli; TL, TL, TL, TL. ÜNİTENİN ADI SUALMA YAPISI İLETİM KANALI YÜKLEME HAVUZU Projenin inşaat işlemlerine ilişkin yıllık yatırım giderlerinin; yatırım maliyetlerine ilişkin dağılım Tablo 9 de yer almaktadır. Keşif Bedeli Tablo 9: Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi Yatırım Maliyeti Tesis Bedeli Proje Bedeli İnş Süresi Faiz Yatırım Bedeli Faiz Amort. Gideri YILLIK GİDERLER Yenileme gid. İşl. Bak Gideri Yıllık Gider İSTİMLAK SERVİS YOLLARI DERİVASYON BATARDOLARI CEBRİ BORU SANTRAL BİNASI TÜRBİN VE JE ENH DİĞER TES TOPLAM III.2. Projenin gerçekleşmesi ile ilgili iş akım şeması veya zamanlama tablosu, Tesislerin yapım süreleri ile teçhizat imali ve montaj süreleri dikkate alınarak hazırlanmış olan iş programı kapsamında söz konusu Alakır-I Regülatörü ve HES Projesinin 11 aylık kısmı proje hazırlık aşaması olup, 16 aylık bir sürede de inşaatın bitilerek işletmeye alınması planlanmaktadır. (Ek.5) III.3. Projenin fayda-maliyet analizi, Hidroelektrik santral projelerinde enerji üretiminde su kullanılarak tekrar dereye bırakıldığından(su tüketilmediğinden, niteliğinde değişiklik yapılmadığından) milli ekonomi açısından hammadde bedeli oluşmamaktadır. Bu nedenle yıllık giderler faiz + amortisman + yenileme giderleri ile işletme-bakım giderlerinin toplamından oluşmaktadır. Giderlerin hesaplanmasında faiz ve amortisman faktörü olarak 0,096 alınmıştır. 38

66 Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi, yalnız enerji amaçlı olduğundan maliyet taksimi yapılmamıştır. Alakır-I HES projesinin nehir tipi olması nedeniyle bu projelerde pik güç faydası dikkate alınmamıştır. Fizibilite raporu kapsamında yer alan projelere ait enerji üretim değerleri ile DSİ kriterleri ve 7,3 dolar cent/kwh enerji gelirine göre ayrı ayrı hesaplanmıştır. Fizibilite raporu kapsamında yer alan projeye ait enerji üretim değerleri ile bu üretimlerin DSİ tarafından kabul edilen enerji bedeline göre bulunmuş yıllık toplam faydaları aşağıda verilmiştir. Projenin faydaları, DSİ Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı nca 2012 yılı için belirlenen ve aşağıda verilen enerji faydaları dikkate alınarak hesaplandığında; Firm enerji: kwh 6 cent / kwh $ Sekonder enerji: kwh 3,3 cent / kwh $ $ DSİ kriterlerine göre Toplam enerji geliri; ( $ x 1,80 TL) = TL olmaktadır. Projenin faydaları, YEK yasasında yer alan 7,3 dolar cent/kwh için hesaplandığında; Toplam enerji: kwh 7,3 cent / kwh $ 7,3 cent/kwh e göre Toplam enerji geliri; ( $ x 1,80 TL) = TL olmaktadır. Projenin ülke ekonomisine katkısını ve yapılabilirliğini incelemek için iç karlılık oranı net bugünkü değeri ve fayda maliyet oranı hesaplanmıştır. Projenin; - Ekonomik analiz sonucunda; % 9,5 sosyal iskonto oranı ile Rantabilitesi 1,54, - % 9,5 sosyal iskonto oranı ile İç karlılık Oran (IRR) = % 14,85 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak; - Projenin, gelirlerin azalmasına duyarlılık gösterdiği anlaşılmaktadır. - Projenin verimli olduğu anlaşılmaktadır. - Yıllık gelir-gider oranı ile de ( / = 1.52) verimli olduğu görülmektedir. - Kısa sürede işletmeye alınması ile ülke ekonomisine büyük katkısı olacağı öngörülmektedir. 39

67 III.4. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı olarak, proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi tasarlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesinin gerçekleştirileceği Büyükalan Köyünde yaşayan halkın geçim kaynakları tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Arazi topoğrafyasının sınırladığı söz konusu ekonomik faaliyetler halkın ekonomik olarak geçimlerini zor koşullarda sağlamak zorunda bırakmaktadır. Bu sebeple yöre halkı gerçekleştirilmesi planlanan projeye istihdam odaklı bakmakta ve desteklemektedir. HES Projesinin yörede gerçekleştirilmesi ile gerek ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. gerekse taşeronlarının ihtiyacı olan iş gücü, ağırlıklı olarak yöre halkından karşılanmasına özen gösterilecek olup; istihdam yaratılmış olacaktır. III.5. Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri, Proje kapsamında inşaat aşamasında istihdam edilecek personel sayısı 20 kişi olup, işletme döneminde yaklaşık 6 kişi çalışması planlanmaktadır. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi küçük çaplı buna karşılık yatırım süresi uzun projelerdendir. Bu sebeple projenin gerçekleşebilmesi için zaruri olan ve proje sahibi veya diğer yatırımcılar tarafından gerçekleştirilmesi planlanan diğer ekonomik, sosyal ve altyapı projeleri yer almamaktadır. III.6. Faaliyetin etki alanı içinde kalan yerleşim birimlerine ait bilgilerin verilmesi. Kamulaştırma, yeniden yerleşimin nasıl yapılacağı, kamulaştırma kapsamında halkı bilgilendirme yöntemlerine ilişkin bilgi, Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi, Alakır Nehri sularından enerji üretim amaçlı bir projedir. Hem mevcut durumda hem de gelecekte enerji amacı dışında bir kullanım söz konusu olmayacaktır. Projeye konu arazinin büyük çoğunluğu orman arazisi olup, orman arazisinden geçecek kapalı boru iletim hattı ile santral binasına ilişkin 6831 sayılı Orman Kanunu nun 5192 sayılı kanun ile değişik 17/3 maddesi gereğince izinler tamamlanarak, Orman Bölge Müdürlüğü nden yer teslimi yapılacaktır. Gerekli izinler ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından Orman Genel Müdürlüğünden alınacak olup, proje sahası ile ilgili Antalya Orman Bölge Müdürlüğü den alınan ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu Ek.16 da yer almaktadır. Yapılan kadastro çalışmalasına göre Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Projesi (Regülatör, Su İletim Hattı, Yükleme Havuzu, Cebri Boru ve Santral Binası) alanının ,45 m² lik Kısmı Devlet Ormanında, ,75 m² lik Kısmı da Orman dışı alanda kalmakta olup toplam alan ,20 m² dir. 1/ ölçekli Orman Kadastro haritası Ek.17 de yer almaktadır. 40

68 Ormanlık alan içerisinde kalan ,45 m² lik alan için kamulaştırma söz konusu olmayıp, İzinler 6831 sayılı Orman Kanunu' nun 17/3. maddesi gereği Antalya Orman Bölge Müdürlüğü' nden ön izin müracaatında bulunulmuştur. Antalya Orman Bölge Müdürlüğünde süreç devam etmektedir. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Projesinin yapımı aşamasında oluşacak kazı fazlası malzemenin depolanması için belirlenmiş alanların toplamı ,00 m² olup tamamı Devlet Ormanı içerisinde kalmaktadır. Bu alanlar için 6831 sayılı Orman Kanunu' nun 17/3. maddesi gereği Antalya Orman Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Orman Bölge Müdürlüğü nün kesimini uygun gördüğü ağaçlar kesilerek, projeyi içeren gerekli yapılar yapılacaktır. Orman Bölge Müdürlüğü nün denetiminde yapılacak olan çalışmalar neticesinde, Bölge Müdürlüğü nün amanejman ve meşçere haritalarında da belirtilen ve önceden planlama yapılarak kesim için ayrılan alanda 82 ağacın kesimi planlanarak proje çalışmaları yürütülecektir. 1/ ölçekli Meşcere Haritası Ek.15 de yer almaktadır. Projenin gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak, izin süreçleri devam etmektedir. Gerekli izinlerinin alınması sonrasında ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından EPDK ya başvuruda bulunarak kamulaştırma işlemleri başlatılacaktır. ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından EPDK ya başvurusunda Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesi uyarınca acele kamulaştırma talep edilecektir. Kamulaştırma işlemleri, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 15/c (Değişik: /5.md.) maddesi gereğince EPDK tarafından, 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu ile bu Kanunda çeşitli değişiklikler yapan 4650 Sayılı Kanuna göre gerçekleştirilecektir. Lisans sahibi özel hukuk tüzel kişileri tarafından acele kamulaştırma talep edilmesi halinde EPDK nın (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı aracılığı ile) başvurusu üzerine her enerji projesi için ayrı ayrı olarak Bakanlar Kurulu tarafından Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesinin uygulanmasına karar verilmektedir sayılı Elektrik Piyasası Kanunu nun 19. maddesi gereğince; kamulaştırma talepleri EPDK tarafından değerlendirilir ve uygun görülmesi hâlinde EPDK tarafından kamu yararı kararı verilir. Kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti ve/veya üzerindeki sınırlı ayni haklar, üretim veya dağıtım tesislerinin mülkiyetine sahip olan ilgili kamu kurum veya kuruluşuna, bunların bulunmaması hâlinde ise Hazineye ait olur. Proje sahasında kalan şahıs arazisi, tarım veya mera arazisi olup olmadığı ve söz konusu arazilerin kesin miktarları kamulaştırma planı çalışmaları tamamlandığında belli olacaktır. Proje için kullanılacak alan tarım alanları içerisinde ise tarım dışı amaçla kullanılabilmesi amacıyla 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümlerine, eğer kullanılacak alan mera, yayla, kışlak alanları ile umuma ait çayır ve otlak alanları içinde ise 4342 sayılı Mera Kanunu hükümlerine uyulacaktır. Gerekli izinler inşaat çalışması başlamadan önce T.C. Antalya Valiliği, İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınacaktır. Ayrıca, Tarihli 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümlerine riayet edilecektir. Şahıs mülkiyetinde olan araziler içinde kamulaştırma süreci EPDK tarafından ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. adına yürütülecektir. Bu işlemler sonrasında 41

69 şahıs arazilerinin bedelleri sahiplerine ödenecektir. EPDK tarafından alınacak Kamu yararı kararı sonrasında kamulaştırma bedeli ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından ödenecektir. Bu süreçte; TL yatırım maliyetli projenin TL lik kısmı 15 dönüm, 32 adet şahıs arazilerinin kamulaştırılmasında kullanılacaktır. Proje Sahasının 1/5.000 Ölçekli kadastro pafta örneği üzerinde gösterimi Ek.6 da yer almaktadır tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Kamulaştırma Kanunu gereği yapılacak Kamulaştırma işlemleri; Faaliyet ünitelerinin oturduğu tüm alanların hali hazır haritalarının (1/1.000 veya 1/5.000 ölçekli) yapılması, Bu alanların bağlı bulunduğu Kadastro Müdürlüklerine başvurularak, 1/5.000 ölçekli STK paftalarının temini, Parsellerin mülkiyet durumlarının Tapu Müdürlüğünden tespit edilmesi, Parseller ve mülkiyet durumlarının işlendiği kamulaştırma planının hazırlanması, Bu planların sahanın bağlı bulunduğu, Kadastro Müdürlüklerine onaylattırılması, Orman alanları için Orman Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılması, (orman alanlarında kamulaştırma yapılmamaktadır.) Şahıs arazilerinin satın alınması, şeklinde gerçekleştirilecektir. ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. nin acele kamulaştırma talebine Bakanlar Kurulu tarafından Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesinin uygulanmasına karar verilmesi halinde; kamulaştırma işlemleri Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesi uyarınca yapılacaktır. Bu işlemler, Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi ÇED Olumlu Belgesi nin alınmasına müteakip yapılacaktır. Söz konusu proje kapsamında inşa edilecek regülatör rezervuar alanı çok küçük olup, rezervuar alanı içerisinde her hangi bir yerleşim ve/veya yerleşime ait konut bulunmamaktadır. Bu nedenle proje bağlı olarak yeniden yerleşim veya yerleşimlerin yer değişikliği söz konusu olmayacaktır. III.7. Diğer hususlar. Projenin ekonomik ve sosyal boyutları ile ilgili olarak bu bölümde izah edilecek başka husus bulunmamaktadır. BÖLÜM IV: PROJE KAPSAMINDA ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI VE BU ALAN İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*) (*) (Bu bölümde proje için seçilen yerin çevresel özellikleri verilirken etki alanı dikkate alınmalıdır. Bu bölümde sıralanan hususlar itibarı ile açıklanırken, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından, araştırma kurumlarından, üniversitelerden veya benzeri diğer kurumlardan temin edilen bilgilerin hangi kurumdan ve kaynaktan alındığı raporun notlar bölümünde belirtilir veya ilgili harita, doküman vb. belgeye işlenir. Proje sahibince kendi 42

70 araştırmalarına dayalı bilgiler verilmek istenirse, bunlardan kamu kurum ve kuruluşların yetkileri altında olanlar için ilgili kurum ve kuruluşlardan bu bilgilerin doğruluğunu belirten birer belge alınarak rapora eklenir. ) IV.1. Projeden etkilenecek alanın belirlenmesi, (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiği açıklanacak ve etki alanı harita üzerinde gösterilecek) Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesine esas faaliyetten etkilenecek alanın belirlenmesinde; projenin inşaat ve işletme olarak iki ayrı aşamada muhtemel çevresel etkileri ile ekonomik ve sosyal etkileri irdelenmiştir. Söz konusu inceleme yapılırken yerleşim birimlerinin proje alanına mesafesi, faaliyetten etkilenecek alanın mevcut arazi kullanımı (tarım, mera, orman, su yüzeyi vb.) ve kalitesi, flora-fauna yapısı, havza bazında değerlendirme vb. bilgiler göz önüne alınmıştır. Alakır çayına doğal hayatın devamlılığı açısından yeterli miktarda su bırakılacağından, su ekosisteminde olumsuz yönde her hangi bir etkilenme beklenmemektedir tarih ve sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün yazısına istinaden Alakır I Regülatörü ve HES projesi için; tarımsal sulama, içme ve kullanma suyu miktarları ve diğer su kullanım hakları hariç olmak üzere çevresel akış miktarı Aralık, Ocak, Şubat, Mart ve Nisan ayları süresince 0,21 m 3 /s, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım aylarında 0,16 m 3 /s su bırakılması uygun görülmüştür. (Ek.19) Ayrıca kapalı boru iletim hattı Alakır Çayı`na paralel olarak devam edeceğinden canlıların büyük bir kısmı sudan yararlanamayacaktır. Alakır havzası özelinde yer alan tüm HES Projeleri için, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim üyesi yrd. Doç Dr. Ümit Kebapçı, Hidrojeoloji Yüksel Mühendisi Dr. Erkan Dişli ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Yaban Hayatı ekolojisi ve Yönetimi Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kocabaş ın hazırlamış olduğu Kümülatif Etki Değerlendirme Raporlarında, Alakır I Regülatörü ve HES ile Alakır II Regülatörü ve HES Projelerinin en yakın yerleşim yerleri üzerinde başka etkilerin meydana gelip gelmeyeceğinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Alakır I Regülatörü ve HES ile Alakır II Regülatörü ve HES projelerine ait aylık bazda bırakılması gereken çevresel/ekosistem suyu miktarları belirlenmiştir ve karasal florafauna ve sucul flora-fauna üzerinde etkileri ile havzada yer alan yerleşim alanlarının etkilenmeyeceği bilimsel olarak belirtilmektedir. Proje, Antalya-Kumluca İlçesi ve Büyükalan Mahallesi sınırları içerisinde kanal tipi hidroelektrik santral kurulmasını ve işletilmesini içermektedir. Yaklaşık m kotundan bir çevirme yapısı ile alınacak su, 0,0005 eğimli kapalı boru iletim hattı ile km taşınarak 22,5x10 m boyutunda bir havuzda tutarak 648 m boyunda ve 0,75 m çapında bir cebri boru ile yamaçtan 828,5 m kotunda bulunan santrale girerek enerjisi alınmış olarak yatağa bırakılacaktır. Bu proje için yapılacak yapılar oldukça küçük sessiz ve hiçbir atığı bulunmamaktadır. Projeden etkilenen alanın belirlenmesinde, havza bazında arazi topoğrafyası dikkate alınarak Alakır I ve Alakır II HES projelerini kapsayan faaliyetten etkilenmesi muhtemel yerleşim yerleri seçilmiştir. Bu kapsamda sağ sahilden 1050 m, sol sahilden 850 m kotları temel alınarak etki alanı oluşturularak, Resim 12 de ve Ek.20 de sunulmuştur. 43

71 Resim 12: Proje Sahasından Etkilenmesi Düşünülen Alanın topoğrafik haritası IV.2. Etki Alanı İçerisindeki Fiziksel ve biyolojik çevrenin özellikleri ve doğal kaynakların kullanımı, IV.2.1. Meteorolojik ve iklimsel özellikler, Antalya da Akdeniz iklimi hüküm sürdüğünden yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. İklimle bağlantılı olarak ovalardaki bitkiler yazları genellikle kurur. Dağlar sıcağa dayanıklı maki, çam ve diğer bitki örtüleri ile kaplıdır. 44

72 Tablo 10: Antalya İlinin Meteorolojik Resmi İstatistikleri ANTALYA OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen Ortalama Değerler ( ) Ortalama Sıcaklık ( C) 9,7 10,2 12, ,4 25,4 28,4 28,1 24,7 19,8 14,5 11 Ortalama En Yüksek Sıcaklık ( C) 15 15,5 18,1 21,5 25,9 31,3 34,4 34,3 31,3 26,7 20,9 16,5 Ortalama En Düşük Sıcaklık ( C) 5,8 6,1 7, ,8 19,4 22,5 22,4 19,1 14,9 10,1 7,1 Ortalama Güneşlenme Süresi (saat) 5,2 5,5 6,5 8,6 9,5 11,4 11,5 11,3 9,5 8 6,2 5,1 Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 11,3 10,7 8,7 7,1 5 2,4 0,7 0,5 1,7 5,4 7,6 10,7 Aylık Toplam Yağış Miktarı Ortalaması(kg/m 2 ) 209,1 157,9 94,5 55,2 29,3 7,1 3,3 1, ,8 156,4 242,7 Uzun Yıllar İçinde Gerçekleşen En Yüksek ve En Düşük Değerler ( ) En Yüksek Sıcaklık ( C) 23,9 23,4 28,6 33,2 37,6 44, ,3 42,1 37, ,4 En Düşük Sıcaklık ( C) ,6 1,4 6,7 11,1 14,8 15,3 10,6 4,9 0,8-1,9 Günlük Toplam En Yüksek Yağış Miktarı kg/m2 Günlük En Hızlı km/sa 5.0 cm En Yüksek Kar Rüzgar Kaynak: Sıcaklık -4.3 C ile 43.4 C arasında değişir. Kışın 10 dereceden aşağı soğuk çok nadirdir. Yağış ortalaması metrekareye 1070 milimetredir. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi yağış alanı içerisinde meteoroloji istasyonu bulunmamaktadır. Proje alanı civarında; Devlet Meteoloji İstasyonu tarafından işletilen Kemer, Kumluca, Finike, Elmalı, Gölova ve DSİ tarafından işletilen İmecik, Gökbük meteorolojı istasyonları bulunmaktadır. İmecik, Gökbük 1994 yılında, Gölova 1997, Kumluca 1992, Kemer 1989 ve Altınyaka 1984 yıllarında kapatılmıştır. Fizibilite çalışmalarında, proje kapsamında İmecik, Gökbük, ve Elmalı meteoroloji istasyonlarının değerleri kullanılmıştır. Bu istasyonlar Resim 13 te gösterilmiş olup, rasat bilgileri de Tablo 11 da yer almaktadır. Resim 13: Alakır Çayı Alakır- I HES Projesi Yağış Alanı Civarındaki Akım Gözlem İstasyonları ve Hidrometeoroloji İstasyonları Bulduru Haritası 45

73 METEOROLOJİ İSTASYONU ADI İŞLETEN ÜNİTE AÇILIŞ TARİHİ RASAT SÜRESİ İSTASYONUN KOTU GÜNLÜK MAX. YAĞIŞ EN YÜKSEK KAR KALINLIĞI KARLI GÜNLER SAYISI YAĞIŞLI GÜNLER SAYISI ORAJLI GÜNLER SAYISI ORTALAMA SICAKLIK MAX. SICAKLIK MİN. SICAKLIK BUHAR BASINCI ORTALAMA BULUTLULUK EN KUVVETLİ RÜZGÂR ŞİDDETİ EN KUVVETLİ RÜZGÂR YÖNÜ BAĞIL NEM BUHARLAŞMA ADO MADENCİLİK ELEKTRİK Tablo 11: Alakır-I HES Projesi Sahası Yağış Alanı Civarındaki Meteoroloji İstasyonlarına Ait Rasat Bilgileri YIL YIL m mm cm Gün Gün Gün C C C Gün m/s % mm Altınyaka DMİ X X İmecik DSİ X X X Gökbük DSİ X X X Kumluca DMİ X X X X X Kemer DMİ X X X X X Gölova DMİ X X X X X Sıcaklık Dağılımı Antalya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama sıcaklık 18,3 ºC, maksimum sıcaklıkların ortalaması yıllık 34,408 ºC, minimum sıcaklıkların ortalaması yıllık 4,675 ºC dir. Aylık ortalama sıcaklığın en düşük olduğu ay, 9,7 ºC ile Ocak, aylık ortalama sıcaklığın en yüksek olduğu ay, 28,3 ºC ile Temmuz ayıdır. İl genelinde en yüksek sıcaklık tarihinde 45 0 C, en düşük sıcaklık tarihinde -4 0 C olarak gözlenmiştir. Tablo 12: Antalya Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Değerleri ( ) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Minimum Sıcaklık ,6 1,4 6,7 11,1 14,8 15,3 10,6 4,9 0,8-1,9-4 Minimum Sıcaklık Ort. Maksimum Sıcaklık Maksimum Sıcaklık Ort. 5,7 5,9 7,7 10,9 14,7 19,3 22,4 22,2 18,9 14,8 10,1 7 13,3 23,9 23,4 28,2 33,2 37, ,3 41,2 37, , ,3 17,9 21,3 25,8 31,2 34,2 34,1 31,2 26,7 20,8 16,3 24,2 Ortalama Sıcaklık 9,7 10,1 12,5 15,9 20,4 25,3 28,3 27,9 24,5 19,7 14,4 10,9 18,3 46

74 Grafik 5: Antalya İli 37 Yıllık Rasat Süresi İle Oluşturulmuş Sıcaklık Grafiği Kumluca ilçesinde yıllık ortalama sıcaklık yaklaşık C civarında iken en sıcak ay olan Temmuz ayı ortalaması C civarında, en soğuk ay olan Ocak ayı ortalaması ise 8-11 Ccivarındadir. Yöreye en fazla yağış Ocak ayında, en az yağış ise Ağustos ayında düşmektedir. Nem oranının fazla olduğu yörede Şubat-Mart ayları en nemli aylardır. Proje sahasına en yakın sıcaklık gözlemleri yapılan meteoroloji istasyonları; Elmalı ve Gölova meteoroloji istasyonlarıdır.yıllık ortalama sıcaklıklar; Gölova da periyodunda 12 yıllık gözlemlere göre 11,5 C olarak hesaplanmıştır. Gölova Meteoroloji İstasyonu aylık ortalama sıcaklıkları ise Tablo 13 de yer almaktadır. İSTASYON İSMİ Tablo 13: Gölova Meteoroloji İstasyonu Aylık Ortalama Sıcaklıkları RASAT TABLOSU ORTALAMA SICAKLIK ( C) KUMLUCA ANTALYA- ELMALI ENLEM 36 52' BOYLAM 30 01' İŞLETEN İDARE RAKIM DMİ 1110 m ,2-0,6 5,2 11,3 16,3 20,1 22,4 23,7 18,8 10,4 8,6 2,4 11, ,1 3,6 7,3 11,7 12,4 18,4 24,2 23,2 18,4 12,2 3,9 0,5 11, ,7 3,6 1,5 8,1 14,4 19,5 23,6 22,8 19,4 11,9 6,0 3,3 11, ,6 2,2 3,4 10,6 15,6 20,0 24,3 22,9 19,1 11,7 4,2 2,0 11, ,8 0,7 6,7 13,9 15,5 19,2 23,8 23,5 19,0 10,9 7,0 2,5 11, ,3 2,0 6,4 10,5 13,9 20,0 24,7 22,8 18,6 13,2 7,7 3,3 11, ,7 1,6 8,2 10,6 13,7 21,4 22,8 23,7 18,8 13,1 6,4-1,8 11, ,4-2,9 3,3 9,4 13,3 18,4 21,0 22,9 17,5 14,4 5,9-0,8 9, ,5-0,5 4,0 10,8 13,5 19,5 23,2 23,7 18,7 14,1 5,9 3,6 11, ,0 2,4 5,9 11,5 15,6 20,3 23,3 23,8 20,9 14,6 5,7 0,1 12, ,5 3,4 5,1 8,8 15,6 21,5 21,8 23,6 19,6 11,8 3,7 2,7 11,7 47

75 1996-0,9 3,8 4,7 8,1 16,0 21,4 23,9 23,3 18,5 11,4 6,8 5,3 11,9 Toplam 5,9 19,3 61,7 125,3 175,8 239, ,9 227,3 149,7 71,8 23,1 138,208 Ort, 0,5 1,6 5,1 10,4 14,7 20,0 23,3 23,3 18,9 12,5 6,0 1,9 11,5 R,Yılı Max S, 3,2 3,8 8,2 13,9 16,3 21,5 24,7 23,8 20,9 14,6 8,6 3,6 24,7 Yılı Min S, -3,4-2,9 1,5 6,3 12,4 18, ,8 17,5 10,4 3,7-1,8-3,4 Yılı Gölova Meteoroloji İstasyonu gözlemlerine göre; en sıcak ay Temmuz ayı olup ortalaması 23,3 C, en soğuk ay Ocak ayı olup 0,5 C dir.elmalı Meteoroloji İstasyonu değerlerinden en yüksek sıcaklık Ağustos ayında 40,0 C, en düşük sıcaklık ise Ocak ayında -18,6 C olarak tespit edilmiştir.proje sahasında yılda ortalama 60 gün don olayı görülmektedir. Basınç Değerleri Antalya ilinde Antalya Meteoroloji İstasyonu verilerine göre yılları arasında kaydedilen yıllık ortalama basınç değeri 1006,4hPa olarak belirlenmiştir. En yüksek basınç 1028,6 hpa değeri ile Ocak ayında gözlenmiştir. Yöreye ait aşağıda yer alan Tablo 14 deki basınç değerleri kullanılarak Grafik 6 oluşturulmuştur. Parametre En Yuksek Basinc (hpa) Ortalama Basinc (hpa) En Dusuk Basinc (hpa) Rasat s. Tablo 14: Antalya Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri ( ) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık ,6 1024,1 1023,5 1019,1 1015,8 1011,7 1007,2 1007,4 1013,9 1019,6 1022,6 1025,3 1028, ,8 1009,4 1008,0 1006,1 1005,3 1002,8 999, ,6 1004,6 1008,2 1010,5 1011,1 1006, ,4 988,5 986,2 990,2 993,7 993,0 990,2 994,2 995,5 996,4 993,0 989,5 980,4 Grafik 6: Antalya İli 37 Yıllık Rasat Süresi İle Oluşturulmuş Basınç Grafiği Rüzgâr 48

76 Antalya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama rüzgâr hızı 2,9 m/sn dir. Maksimum rüzgâr hızı Ocak ayında görülmüş olup; hızı ise 43,2 m/sn yönü SSE yani güney güney doğu yönündedir. Aylık ortalama rüzgâr hızı ve en hızlı esen rüzgâr hız ve yönleri Tablo 15 te verilmiş olup; tablodaki veriler kullanılarak oluşturulan grafiksel gösterim Grafik 7 de sunulmuştur. Tablo 15: Antalya Meteoroloji İstasyonu Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Rüzgâr Hızı 3,3 3,5 3,1 2,8 2,5 2,9 2,7 2,6 2,6 2,6 2,8 3,1 2,9 Maksimum Rüzgâr Hızı 43,2 32, ,5 21,5 23, ,8 20, , ,2 Maksimum Rüzgâr Hızının yönü SSE S NNW NNW NNW N NW WNW ENE NW NNW ESE SSE Grafik 7: Antalya İli Yılları Meteoroloji Verilerine Göre Rüzgar Hızı Grafiği Antalya ili için gözlem kayıtlarına göre, ortalama rüzgâr hızı 2,9 m/sn olup; en şiddetli rüzgâr tarihinde 155,5 km/sa olarak gözlenmiştir. İl e ait aşağıda yer alan Tablo 16 daki rüzgâr hızı değerleri kullanılarak Grafik 8 oluşturulmuştur. Tablo 16: Antalya Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Rüzgar Hızı Değerleri ( ) RÜZGÂRIN ORTALAMA HIZI( ) Parametr Rasa Oca Şuba Mar Nisa Mayı Hazira Temmu Ağusto Eylü Eki Kası Aralı Yıllı e t s. k t t n s n z s l m m k k N 37 3,0 3,1 2,8 2,4 2,3 2,7 2,6 2,3 2,2 2,4 2,6 2,7 2,6 NNE 37 2,4 2,4 2,2 2,1 1,9 2,1 2,1 2,0 2,0 2,1 2,1 2,3 2,1 NE 37 2,0 2,1 1,9 1,9 1,6 1,6 1,4 1,5 1,6 1,8 1,8 2,0 1,8 ENE 37 2,0 2,0 1,8 1,8 1,6 1,6 1,5 1,6 1,7 1,7 1,8 1,9 1,8 E 37 1,9 2,0 1,8 1,9 1,8 1,8 1,6 1,6 1,6 1,6 1,5 1,7 1,7 49

77 ESE 37 2,4 2,2 2,1 2,2 2,1 2,2 1,9 2,0 1,9 1,6 1,9 2,2 2,1 SE 37 3,0 3,0 2,8 2,8 2,6 2,8 2,4 2,5 2,3 2,2 2,7 3,3 2,7 SSE 37 2,9 3,1 2,8 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 2,8 2,4 2,5 2,9 2,9 S 37 3,0 3,3 3,3 3,3 3,3 3,4 3,4 3,4 3,2 2,7 2,4 2,9 3,1 SSW 37 2,5 2,7 3,0 3,0 3,2 3,3 3,5 3,2 2,5 2,1 2,2 2,8 2,8 SW 37 2,1 2,0 2,7 2,3 2,3 2,4 2,3 2,7 2,6 2,1 1,8 1,9 2,3 WSW 37 1,9 2,0 2,0 1,7 1,7 1,5 1,4 1,8 2,1 1,9 1,7 1,9 1,8 W 37 1,8 1,9 1,6 1,4 1,4 1,2 1,2 1,2 1,4 1,6 1,5 1,7 1,5 WNW 37 2,4 2,5 2,2 2,0 1,7 2,0 2,0 2,0 1,8 2,1 2,0 2,4 2,1 NW 37 3,0 3,0 2,8 2,4 2,0 2,6 2,8 2,4 2,4 2,4 2,4 2,8 2,6 NNW 37 3,2 3,3 3,0 2,6 2,2 2,8 2,9 2,5 2,4 2,5 2,8 2,9 2,8 Grafik 8: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Yıllık Yönlere göre Rüzgar Hızı Grafiği 50

78 Grafik 9: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Mevsimsel Yönlere göre Rüzgar Hızı Grafiği Parametr e Antalya iline ait aşağıda yer alan Tablo 17 deki rüzgâr esme sayıları değerleri kullanılarak Grafik 10 oluşturulmuştur. Rasa t s. N 37 NNE 37 Tablo 17: Antalya Meteoroloji İstasyonu Yönlere göre Rüzgarın Esma sayıları Toplamı Değerleri ( ) Oca k Şuba t RÜZGÂRIN ESME SAYILARI TOPLAMI ( ) Mar t Nisa n Mayı s Hazira n Temmu z Ağusto s Eylü l Eki m Kası m Aralı k NE ENE E Yıllı k

79 ESE SE SSE 37 S 37 SSW SW WSW W WNW NW 37 NNW Grafik 10: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Yıllık Yönlere göre Rüzgarın Esme Sayıları Grafiği Grafik 11: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine göre Mevsimsel Yönlere göre Rüzgar Rüzgarın Esme Sayıları Grafiği 52

80 Antalya Meteoroloji İstasyonu yılları gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama fırtınalı gün sayısı 1,283 gündür. Yıllık ortalama kuvvetli rüzgarlı gün sayısı 5,25 dir. Fırtınalı ve kuvvetli rüzgârlı gün sayıları verileri ve grafiksel olarak gösterimi aşağıda sunulmuştur. Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Ortalama Kuvvetli Rüzgarli Günler Sayısı Tablo 18: Antalya Meteoroloji İstasyonu Ortalama Fırtınalı ve Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Değerleri ( ) Oca k Şubat Mar t Nisa n Mayı s Hazira n Temmu z Ağusto s Eylü l Eki m Kası m Aralı k 2,9 3,1 1,8 0,9 0,3 0,3 0,3 0,2 0,2 0,7 1,8 2,9 1,3 6,5 7 6,6 5,9 3,9 5,5 5 3,3 3,6 4,1 4,8 6,8 5,3 Yıllı k 53

81 Grafik 12: Antalya İli Yılları Meteoroloji Verilerine Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Grafiği Grafik 13: Antalya İli yılları meteoroloji verilerine Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Grafiği Nem ve Buharlaşma Durumu Antalya ilinin yıllık nisbi nem ortalaması %62-%63 civarında olup; bölgedeki en yüksek değer Mart Nisan ve Mayıs aylarında en düşük değerler ise Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında meydana gelmektedir. Antalya İlinin coğrafik konumu göz önüne alındığında denize kıyısının olmasından dolayı iç kısımlara oranla nem miktarı oldukça fazla bulunmakta, bu da özellikle yaz aylarında yüksek sıcaklık ile insanlar üzerinde etkili olmaktadır. Bölgeye ait yılları arasında aşağıda yer alan tablodaki değerler kullanılarak Grafikler oluşturulmuştur. 54

82 Ortalama Buhar Basıncı(hpa) Oca k Tablo 19: Antalya Meteoroloji İstasyonu Nem Miktarları verileri Şuba Mar Nisa Mayı Hazira Temmu Ağusto Eylü Eki t t n s n z s l m Kası m Aralı k Yıllık 8,2 8,3 9,7 12,3 15,9 18,9 21,7 22,1 18,4 14,1 10,8 8,9 14,1 Ortalama Nem(%) 65,4 64,7 66,6 67,9 66,4 59,1 57,4 59,5 59, ,4 66,1 63,2 Minimum Nem(%) Grafik 14: Antalya İli için Oluşturulmuş Nem Oranları Grafiği Grafik 15: Antalya İli için Oluşturulmuş Ortalama Buhar Basıncı Grafiği Antalya Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık ortalama açık yüzey buharlaşması 154,3417 mm dir. Günlük maksimum açık yüzey buharlaşması 23.6 mm, olarak tespit edilmiştir. 55

83 Antalya iline ait buharlaşma değerlerini gösteren tablo ve tabloya göre hazırlanan grafik aşağıda sunulmuştur. Maksimum Açık Yüzey Buhar Buharlaşması (mm) Ortalama Açık Yüzey Buhar Buharlaşması (mm) Tablo 20: Antalya Meteoroloji İstasyonu Açık Yüzey Buharlaşması Hazir Temm Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık an uz 15, , , ,6 20, ,4 13,4 11,6 23, ,1 108,6 131,8 179,4 245,5 280,1 254,4 202,7 145,4 85,8 69,3 Yıllı k 154, 3 Grafik 16: Antalya İli için Oluşturulmuş Maksimum Açık Yüzey Buhar Buharlaşması Grafiği Grafik 17: Antalya İli için Oluşturulmuş Ortalama Açık Yüzey Buhar Buharlaşması Grafiği 56

84 Yağış Antalya İlinde 41 yıllık Rasat süresini baz alarak yapılan gözlem kayıtlarına göre, en düşük yağışın görüldüğü ay, ortalama 1,6 mm ile Ağustos ayıdır. En yüksek miktarda yağışın görüldüğü ay ise ortalama 237,1 mm ile Aralık ayı olup, yıllık ortalama toplam yağış miktarı alan başına 84,9 mm dir. Şehre en çok tarihte 232,8 kg/m 2 miktarda yağış düşmüştür. Akdeniz ikliminin özelliklerine uygun olarak yağış en fazla kış aylarında, en az yaz aylarında alınmaktadır. Yıllık ortalama yağışlı gün sayısı 5.98 gündür. Yıllık kapalı günler sayısı 2,81 gündür. Şehre ait aşağıda yer alan tabloda, yağış değerleri kullanılarak Grafik 18 oluşturulmuştur. Tablo 21: Antalya Meteoroloji İstasyonu Yağış Miktarları verileri Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Ortalama Toplam Yağış (mm) 204,3 154,3 92,3 53,9 28,6 6,9 3,2 1,6 10,8 73,1 152,7 237,1 1018,8 Maksimum Yağış (mm) 180,6 232,8 161,1 142, ,2 41,8 27,8 52, ,2 228,6 232,8 Grafik 18: Antalya Meteoroloji İstasyonu Verileri İle Oluşturulmuş Yağış Miktarları Grafiği 57

85 Antalya İlinde standart zamanlarda görülen en yüksek yağış miktarları ve tarihlerini içeren tablo aşağıda verilmiştir. Tablo 22: Standart Zamanlardaki Ekstrem Yağışlar Süre Miktar (mm) Yer Tarih (saat) 1 saat ANTALYA saat ANTALYA saat ANTALYA saat ANTALYA saat ANTALYA saat ANTALYA saat ANTALYA Ayrıca, proje yağış alanı civarındaki meteoroloji istasyonlarının temsil ettikleri alanlar, Thiessen Poligonu yöntemiyle bulunmuş ve Resim 14 te gösterilmiştir. Thiessen Poligonu yöntemine göre proje yağış alanı; İmecik Meteoroloji İstasyonu etki alanı içinde kalmaktadır. 58

86 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık ADO MADENCİLİK ELEKTRİK Resim 14: Alakır Çayı, Alakır- I HES Projesi 1/ lik Haritada Yağış Alanını Temsil Eden Meteoroloji İstasyonlarının Thiessen Poligonu ile Tayini Proje sahasının en yağışlı ayları Kasım, Aralık, Ocak, en kurak ayları ise Temmuz, Ağustos ve Eylül dür. Proje alanı ve çevresindeki meteoroloji istasyonlarının aylık ortalama yağışları toplu olarak Tablo 23 de yer almakta olup, yıllık ortalama yağış 889,5 mm olarak hesaplanmıştır. Aylar Tablo 23: Proje Sahası Civarındaki Meteoroloji İstasyonlarına Ait Aylık Ortalama Yağışlar İstasyon Adı Altınyaka 285,2 165,0 115,6 63,4 40,7 23,0 7,4 9,4 18,0 70,4 129,2 246,4 1173,7 İmecik 48,5 39,5 39,2 31,9 34,2 17,1 10,0 5,0 5,2 24,5 38,4 48,6 342,1 Gökbük 189,6 186,3 94,9 43,1 28,7 16,6 4,3 2,9 5,7 45,2 108,7 197,8 923,8 Kemer 340,1 212,1 108,4 56,2 22,0 11,3 1,1 1,8 10,1 55,5 97,3 267,1 1183,0 Kumluca 205,1 131,4 83,0 38,1 13,9 6,0 2,5 0,4 4,0 54,6 100,7 185,2 824,9 Top. 1068,5 734,3 441,1 232,7 139,5 74,0 25,3 19,5 43,0 250,2 474,3 945,1 4447,5 Ort. 213,7 146,9 88,2 46,5 27,9 14,8 5,1 3,9 8,6 50,0 94,9 189,0 889,5 59

87 Proje sahasında yıllık toplam yağışlar, 208 mm ile 543 mm arasında değişmektedir. Yağışlı gün sayısı; Elmalı Meteoroloji İstasyonu gözlemlerine göre 82 gün ve dolu yağışlı gün sayısı yılda ortalama 1-2 gün olup, yılda ortalama 30 gün de orajlı yağışlar tespit edilmiştir.bu güne kadar tespit edilen en yüksek kar kalınlığı Elmalı da 50 cm dir.proje yağış alanı kuzeyinde bulunan Saklıkent te ise en yüksek kar kalınlığı tarihinde 144 cm olarak ölçülmüştür. IV.2.2 Bölgesel ve proje alanı jeolojik özellikleri (Sahanın 1/ ölçekli genel jeoloji haritası ve inceleme alanına ait büyük ölçekli (1/5000 yada varsa 1/1000 ölçekli) jeoloji haritası ve stratigrafik kolon kesitleri, jeoteknik etüt raporu (regülatör, iletim sistemi güzergahı, yükleme havuzu ve santral yerinin jeolojijeoteknik etütleri), 1/ ölçekli jeoloji harita ve kesitlerin harita alma tekniğine uygun olarak hazırlanması jeolojik bilgilerin formata uygun olarak detaylandırılması, Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi; Batı Toroslar da Antalya Körfezinin kuzey-batısında yer almaktadır. Batı Toroslar ın otokton kaya birimlerini temsil eden ve genelde karbonatları kapsayan Beydağları otoktonu ile okyanusal kabuk, havza, yamaç ve platform tipi kaya birimlerini kapsayan Antalya napları yer alır. Alakır Çayı üzerinde kurulması planlanan Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi için hazırlanan jeoloji bilgileri Alakır I Regülatörü ve HES Fizibilite Raporu nda yer aldığı üzere; proje alanı ve yakın çevresinde MTA Genel Müdürlüğü tarafından genel jeoloji amaçlı çalışmalar yapılmıştır. Genel olarak bu raporlar yayınlanmamıştır. Bu çalışmalardan bazıları Şenel, Mustafa. 1997, 1/ ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları No 7 ve Şenel M Finike-Kumluca-Kemer dolayının jeolojisidir. DSİ 13.Bölge Müdürlüğü tarafından Alakır Barajı Jeolojik Planlama raporu 1992 de hazırlanmıştır. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesinin yer aldığı alanın jeolojik stratigrafik modelinin hazırlanmasına yönelik çalışmalar sırasında Şenel M. tarafından hazırlanan 1/ ölçekli Antalya L 10 paftasından ve Şenel M tarafından hazırlanmış 1/ ölçekli Finike-Kumluca-Kemer dolayının jeoloji haritasından yararlanılmıştır. 1. Bölgesel Jeoloji İnceleme alanı Batı Toroslar da, Antalya Körfezi batısında Kumluca ilçesinin kuzeyinde Toros kuşağı içinde bulunmaktadır. Kuzeyden Beydağları, güneyden Akdeniz ile çevrilidir. Toroslar da MTA tarafından yılları arasında yapılan çalışmalar sonucunda bir jeolojik model belirlenmiştir. Bölgedeki kaya birimlerinin bir kısmı otokton, bir kısmı da allokton konumludur. Otokton konumlu olanlar; Beydağları otoktonu, allokton konumlu olanlar ise Antalya, Likya ve Yeşilbarak napları olarak bilinirler. Tüm bu birimlerin üzerine Orta Miyosen Kuvaterner aralığında çökelmiş kayaçlar, bölgenin neootokton örtü birimlerini oluşturur. 60

88 Proje sahası, bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar dâhilinde kalmamaktadır. Resim 15:Antalya ili jeoloji yapıları Bölgenin MTA tarafından yapılmış 1/ ve 1/ ölçekli jeoloji haritalarından yararlanılarak hazırlanan 1/ ölçekli genel jeoloji haritası Ek.4 de yer almaktadır. Stratigrafi; proje alanı ve yakın çevresinde yer alan formasyonlar yaşlıdan gence doğru gösterilmekte olup, Şenel,M (MTA) dan alınan Stratigrafi kolon kesiti Tablo 24 de yer almaktadır. 61

89 TRİYAS ORTA - ÜST ALAKIRÇAY GURUBU MESOZOYİK JURA - KRETASE ÜSTKRETASE KIRKDİREK SENOZOYİK KUVATERNER ÜST SİSTEM SİSTEM KAT FORMASYON SİMGE LİTOLOJİ ADO MADENCİLİK ELEKTRİK Tablo 24: Proje Alanının Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesiti Qym Yamaç Molozu (Qym) : Bloklu, çakıllı, kumlu, siltli kil KEÇİLİ Qal Küd Alüvyon (Qal) : Bloklu, kumlu, killi çakıl Keçili Fm (Küd) : Ofiyolit kırıntılı kumtaşı, kiltaşı, marn, killi kireçtaşı Küdp Pillow Lav (küdp) : Yastık yapılı spilitleşmiş bazaltlar Kuds Yeşil kayaçlar (kuds) : Serpantinit, harzburgit, dunit, gabro ALT KRETASE TEKE DAĞI Jkt Kireçtaşı (Jkt) : Resifal kçt, dolomitik kçt, dolomit Tr Trp Alakırçay Gurubu (Tr) : Ayırtlanamamış bazalt,radyolarit çört, plaket kireçtaşı karmaşığı Plaket Kireçtaşı (Trp) : Plaket görünümlü kireçtaşı Trgü Radyolarit çört (Trgü) : Radyolarit, çört ve şeyl Alakırçay Gurubu (Tra): Bitkili kumtaşı, şeyl, yastık yapılı spilit, spilitleşmiş bazalt, radyolarit, çört ve mikritlerden oluşur. Bu kaya türleri yanal ve düşey yönde birbirleri ile giriklik gösterir. Alakırçay gurubu aşırı kıvrımlanma ve faylanma nedeni ile çok fazla karışmış ve kaotik bir yapı kazanmıştır. Bu nedenle birimleri birbirinden ayırmak çok güçtür Birim içinde egemen kaya türüne göre yer yer Tesbihli, Gökdere, Karadere ve Çandır formasyonu olarak ayırtlanmıştır. Proje alanı içinde kaya türlerine göre plaket kireçtaşları (Trp) ve radyolarit, çört (Trgü) olmak üzere iki birim ayırtlanmıştır. Plaket Kireçtaşları (Trp) : Plaket görünümlü, mikrit ve çörtlü mikritlerden oluşan birim Alakırçay napında yaygın olarak bulunur ve Alakırçay gurubunun 62

90 tabanını oluşturur. Birim kızıl, yeşil, gri, kirli sarı, radyolarit, çört ve şeylerden oluşur. Birim içerisinde yer yer kırmızı renkli kireçtaşları bulunur. Birim yanal ve düşey yönde Tespihli, Çandır ve Karadere formasyonları ile giriklik gösterir. Kalınlığı m arasında değişir. Radyolarit ve çörtler (Trgü) : Formasyon bazik volkanitlerle temsil edilir. Birim koyu kahve, koyu yeşil, yeşilimsi siyah kızıl renkli yastık yapılı alkelen özellikte bazalt split ve spilitleşmiş bazaltlardan oluşur. Yer yer tabakalı tabakalı çört ve şeyleri içerir. Formasyonun hâkim kaya türünü bazaltlar oluşturur. Tekedağı Formasyonu (Jkt): Birim orta kalın tabakalı, bej, krem, kirli sarı, kirli beyaz renkli neritik kireçtaşlarından oluşur. Bazı alanlarda altta dolomitler veya mercanlı kireçtaşlarını kapsar. Üstte dolomit ve dolomitik kireçtaşları görülebilir. Birim Liyas yaşında olup kıyı ötesi platformlarda çökelmiştir. Kırkdirek Formasyonu (Kk): Serpantinit bir hamur içerisinde, değişik boyutta halobialı kireçtaşı, bitkili kumtaşı, şeyl tabakalı çört, radyolarit, bazik volkanit, gabro, diyabaz vb. bloklar kapsar. Pillow lav (Küdp) ve yeşil kayaçlar (Küds) olmak üzere iki birim haritalanmıştır (M.Şenel1980 MTA.1/ ölçekli harita). Keçili Formasyonu (Kud) : Bloklu flişle temsil edilen formasyon Antalya naplarını oluşturan tüm yapısal birimlerde bulunur. Tabanında kırmızı, pembe, yeşil ve sarı renkli radyolarit çört ve şeylleri kapsar. Üstte ofiyolit kırıntılı kumtaşı, kiltaşı, silttaşı, marn kumlu killi kireçtaşları bulunur. Daha üstte ise Antalya naplarına ait olistolitler içeren olistostrom seviyesi ile sonlanır. Birim Alakırçay napını oluışturan yapısal birimler üzerinde uyumsuz olarak bulunur. Tabanında bazı alanlarda bol ofiyolit kırıntılı kumtaşı, konglomera silttaşı, bazı alanlarda ise çörtlü mikritler bulunur. Keçili formasyonu Üst Kampaniyen-Maestrihtiyen yaşlıdır. Birim yatay hareketlerin etkin olduğu havza ortamında çökelmiştir. Alüvyon (Qal) Alakır Çayı vadisi boyunca nehir yatağı içinde çeşitli boyutta kireçtaşı, radyolarit, kuvarsit ve çört gibi kayaçlardan türemiş kum çakıl ve bloklardan oluşur. Alakır Barajı mevkiinde hidrolik eğimin az olması nedeniyle alüvyon kalındır. Proje alanının 30 km kadar akış aşağısında DSİ tarafından yapılmış olan Alakır Baraj yerinde alüvyon kalınlığı 40 m olarak saptanmıştır. 63

91 Yamaç Molozu (Qym) : Yamaç molozları; birimlerin ayrışma ve mekanik parçalanması sonucunda yerinde oluşmuş, gravite veya yağış sonrası ani sellenme ile yamaç aşağıya inerek eğimin azaldığı alanlarda birikmişlerdir. Kötü boylanmış çakıllı, kumlu kil, yer yer bloklar, genellikle birbirleri ile temassız ince malzemeyle birlikte bulunur. 2. Proje Sahası Jeolojisi Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi su alma yapısı, kapalı boru iletim hattı, cebri boru ve santraldan oluşmaktadır. Projeye ait yapı yerleri 1/ ölçekli Antalya O-24-c1 topoğrafik paftasında yer alır. Alakır Çayı üzerinde DSİ tarafından inşa edilmiş bulunan Alakır Barajının akış yukarısında Yanıkdam ve Göl mahalleleri arasında düşünülen nehir santralı projesinde; 1060,00 m kotunda 5,00 m yükseklikte su alma yapısı, m uzunlukta kapalı boru iletim hattı, yükleme havuzu, cebri boru, şalt sahası ve santral binası üniteleri bulunmaktadır. Bu aşamada; proje sahası ve projeye ait yapı yerlerine esas jeoloji bilgileri fizibilite raporundan temin edilmiştir. Regülatör Yeri ve Su Alma Yapısı Jeolojisi Su alma yapısının özellikleri; Talveg Kotu : 1060,50 m Kret Kotu : 1065,00 m Kret Genişliği : 10,00 m Su alma yapısının yapılacağı yerde sağ yamaçta Keçili Formasyonu sol yamaçta Alakırçay gurubu birimler ile talvegde alüvyon bulunmaktadır. Su alma yeri jeoloji kesiti Ek.4 de yer almaktadır. Alakırçay Gurubu (Trgü): Radyolarit, çört ve şeyllerden oluşan bitkili kumtaşı, şeyl, yastık yapılı spilit, spilitleşmiş bazalt, radyolarit, çört ve mikritlerden oluşur. Birim içerisinde yer yer kireçtaşları bulunur. İnce tabakalı ve kıvrımlıdır. Sol yamaçta görülen radyolarit, çört ve şeyllerden oluşan birim uzun mesafeler boyunca sürüklenimle gelerek bu günkü konumlarını almış olduklarından oldukça deforme olmuşlardır. Zeminin literatüre göre müsaade edilebilir taşıma basıncı Q a = 1500 kn/m 2 olduğu kabul edilebilir. Orta sert dayanımlı kaya niteliğindedir. Bu birimler ilksel olarak geçirimsiz olup tektonizmanın etkisi ile oluşmuş süreksizlikler boyunca az miktarda geçirimlilik gösterebilir, ancak bu durumun önemli bir geçirimlilik problemine neden olmayacağı düşünülmektedir. Keçili Formasyonu (Küd): Ofiyolit kırıntılı kumtaşı, kiltaşı, kilttaşı seviyeleri ile kireçtaşı blokları bulunmaktadır. Bu formasyon ilksel olarak geçirimsiz olup tektonizmanın etkisi ile oluşmuş süreksizlikler boyunca az miktarda geçirimlilik gösterebilir, ancak bu durumun önemli bir geçirimlilik problemine neden olmayacaktır. Formasyonun içindeki farklı seviyelerin farklı taşıma gücü değeri vereceği görülmektedir. Literatüre göre formasyon içindeki en düşük değerin Q a = 1500 kn/m 2 olacağı düşünülmektedir. 64

92 Alüvyon (Qal): Su alma yapı yeri ve yakın çevresinde gözlenen alüvyon kötü boylanmalı radyolarit, çört, kuvarsit ile kireçtaşı çakıl ve kumlarından oluşmaktadır. Alüvyonun talvegde genişliği 25 m, kalınlığı yaklaşık 5 m ve geçirimliliği K= 10-2 cm/s kadar olduğu tahmin edilmektedir. Alüvyon kaldırıldıktan sonra su alma yapısı; sağ sahilde Keçili Formasyonu, sol sahilde Alakır Çay Gurubu Formasyonun ayrışmamış yüzeylerine oturtulacaktır. Bu alandaki şev oranları Alakır Çay Gurubu ve Keçili formasyonunda 1 Yatay: 3 düşey, tabaka eğimlerinin kazı yönünde olduğu yerlerde 1 Y: 1 D olarak uygulanabilir. Şev oranları kati proje çalışmaları sırasında yeniden değerlendirilmelidir. Alakır Çay Gurubu formasyonda kazı klasının %10 toprak, %25 küskü, %40 yumuşak kaya olacağı, Keçili formasyonunda %10 toprak, %20 küskü %40 yumuşak kaya ve %30 sert kaya olacağı düşünülmektedir. Tüm yapılar ana kayanın ayrışmış kısımları kaldırıldıktan sonra taze özellikli ana kaya üzerine oturtulmalıdır. İletim Yapısı Güzergâhı Jeolojisi Projenin önemli yapılarından olan kapalı boru iletim hattı m uzunluktadır. İletim hattı jeoloji kesiti Ek.4 de yer almaktadır. İletim hattı boyunca yer alan formasyonlar: Radyolarit ve çört (Trgü): Radyolarit, çört ve şeyllerden oluşan Kumtaşı, şeyl, yastık yapılı spilit, spilitleşmiş bazalt, radyolarit, çört ve mikritlerden oluşur. Birim içerisinde yer yer kireçtaşları bulunur. İnce tabakalı ve kıvrımlıdır. Bu birim uzun mesafeler boyunca sürüklenimle gelerek bu günkü konumlarını almış olduklarından oldukça deforme olmuşlardır. Zeminin literatüre göre müsaade edilebilir taşıma basıncı Q a = 1500 kn/m 2 olduğu kabul edilebilir. Orta sert dayanımlı kaya niteliğindedir. Keçili Formasyonu (Kud): Ofiyolit kırıntılı kumtaşı, kiltaşı, silttaşı seviyeleri ile kireçtaşı blokları bulunmaktadır. Formasyonun içindeki farklı seviyelerin farklı taşıma gücü değeri vereceği görülmektedir. Literatüre göre formasyon içindeki en düşük değerin Q a = 1500 kn/m 2 olacağı düşünülmektedir. İletim hattı boyunca geçilecek birimler ve km leri aşağıda verilmiştir km: Keçili Formasyonu (Kud) : Ofiyolit kırıntılı kumtaşı, kiltaşı, silttaşı seviyeleri ile kireçtaşı blokları bulunmaktadır. Çalışmalar sırasında duraylılık sorunu olan bir bölge görülmemiştir km: Radyolarit ve çört (Trgü) : Radyolarit, çört ve şeyllerden oluşan Bitkili kumtaşı, şeyl, yastık yapılı spilit, spilitleşmiş bazalt, radyolarit, çört ve mikritlerden oluşur. Birim içerisinde yer yer kireçtaşları bulunur. İnce tabakalı ve kıvrımlıdır. Duraylılık bakımından bir sorun görülmemiştir. 65

93 Bu alandaki şev oranları Alakır Çay Gurubu ve Keçili formasyonunda 1 Yatay: 3 düşey, tabaka eğimlerinin kazı yönünde olduğu yerlerde 1Y: 1D olarak uygulanabilir. Şev oranları kati proje çalışmaları sırasında yeniden değerlendirilmelidir. Alakır Çay Gurubu formasyonda kazı klasının %10 toprak, %25 küskü, %40 yumuşak kaya olacağı, Keçili formasyonunda %10 toprak, %20 küskü, %40 yumuşak kaya ve %30 sert kaya olacağı düşünülmektedir. Yükleme Havuzu Yeri ve Cebri Boru Yamacı Jeolojisi Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesine ait yükleme havuzu ile cebri borunun tamamı Alakırçay Gurubu (Trgü) birimler üzerinde yer almaktadır. Yükleme havuzu ve cebri boru jeoloji kesitine Ek.4 de yer verilmiştir. Alakırçay Gurubu (Trgü): Radyolarit, çört ve şeyllerden oluşan bitkili kumtaşı, şeyl, yastık yapılı spilit, spilitleşmiş bazalt, radyolarit, çört ve mikritlerden oluşur. Birim içerisinde yer yer kireçtaşları bulunur. İnce tabakalı ve kıvrımlıdır. Bu birim uzun mesafeler boyunca sürüklenimle gelerek bu günkü konumlarını almış olduklarından oldukça deforme olmuşlardır. Zeminin literatüre göre müsaade edilebilir taşıma basıncı Q a = 1500 kn/m 2 olduğu kabul edilebilir. Orta sert dayanımlı kaya niteliğindedir. Cebri boru güzergâhı yaklaşık kuzeybatı-güneydoğu istikametinde 648,00 m uzunlukta ve 0.75 m çapındadır. Yamaç eğimi 35 0 derecedir. Birimin üst kısımların da 0 1 m kadar kalınlıkta ayrışmış malzeme bulunmaktadır. Cebri boru mesnetleri ayrışmış kısımın hafredilmesinden sonra ana kaya üzerine oturtulmalıdır. Santral Yeri Jeolojisi Santral yerinde yüzeyleyen ana kayayı Alakırçay Gurubu (Trgü) birimler oluşturmaktadır. Santral binası jeoloji kesiti Ek.4 de yer almaktadır. Alakırçay Gurubu (Trgü): Radyolarit, çört ve şeyllerden oluşan bitkili kumtaşı, şeyl, yastık yapılı spilit, spilitleşmiş bazalt, radyolarit, çört ve mikritlerden oluşur. Birim içerisinde yer yer kireçtaşları bulunur. İnce tabakalı ve kıvrımlıdır. Bu birim uzun mesafeler boyunca sürüklenimle gelerek bu günkü konumlarını almış olduklarından oldukça deforme olmuşlardır. Zeminin literatüre göre müsaade edilebilir taşıma basıncı Q a = 1500 kn/m 2 olduğu kabul edilebilir. Orta sert dayanımlı kaya niteliğindedir. Proje kapsamında yapılacak yapılar için Mülga Bayındırlık ve İskân Bakanlığı nın (Afet İşleri Genel Müdürlüğü) tarih ve sayılı Genelgesi doğrultusunda hazırlatılacak jeolojik/jeoteknik etüt raporları, tarih ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname doğrultusunda Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne onaylatılacaktır. 66

94 IV.2.3. Depremsellik ve doğal afet potansiyeli, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile kayma yapacak alanların olup olmadığı, heyelan ve taşkın riski, yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı olması durumunda da uygulanmalıdır), Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması), duyarlılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi IV Depremsellik ve doğal afet potansiyeli, yamaçlardaki kırık ve çatlaklar ile kayma yapacak alanların olup olmadığı, Literatüre göre topraklarının %93 ü deprem tehlikesi altında olan ve istatistiki verilere göre her 14 ayda büyüklüğü 6 ve üzeri deprem meydana gelme tehlikesi olan ülkemizde sismik risk ve depremsellik çalışmalarının önemi yadsınamaz. Depremsellik sayısal tanımı olmayan bir terimdir. Sık ve şiddetli depremlerin meydana geldiği bir bölgenin sismisitesi, seyrek ve daha az şiddetli depremlerin meydana geldiği bir bölgenin sismisitesinden daha yüksektir. Bu tariften de anlaşılacağı gibi sismisitenin önemli unsurları arasında arasında makro şiddetle çok yakın ilgisi olan episantrın yeri, depremin magnitütü, odak derinliği gibi deprem parametreleri ile birlikte sarsılan bölgenin alanı, depremlerin tekrarlama sıklığı (N) şiddetepisantr mesafesi bağıntısı gibi istatistiki veriler de bulunmaktadır. Sismisitenin bir diğer önemli faktörü tektonik aktivitedir. Genel bir tanımla bir bölgenin sismisitesi o bölgenin tektonik aktivitesinin fonksiyonudur. Şekil 2: Proje Yerini Gösterir Deprem Haritası 67

95 Resim 16: Türkiye Deprem Levhasında proje sahası Projesi sahası, 1997 Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre ikinci derece deprem bölgeleri içinde yer almaktadır. Bu koşullar altında bölgede kuvvetli-orta kuvvetli bir depremin olması beklenmelidir. Afet yönetmeliğine göre zemin parametreleri; Tablo 25: Etkin Yer İvmesi Katsayısı Deprem A Bölgesi o Zemin Grubu (A) (B) (C) Zemin Grubu Tanımı Tablo 26: Zemin Grupları Stand Penetr. (N/30) Relatif Sıkılık (%) Serbest Basınç Direnci (kpa) Kayma Dalgası Hızı (m/sn) 1. Masif volkanik kayaçlarve ayrışmamış sağlam metamorfik kayaçlar,sert çimentolu tortul kayaçlar >1000 > Çok sıkı kum, çakıl. > >700 3.Sert kil ve siltli kil.. >32 -- >400 >700 1.Tüf ve aglomera gibi gevşek volkanik kayaçlar,süreksizlik düzlemleri bulunan ayrışmış çimentolu tortul kayaçlar. 2. Sıkı kum, çakıl Çok katı kil ve siltli kil Yumuşak süreksizlik düzlemleri bulunan çok ayrışmış metamorfik kayaçlar ve çimentolu tortul < kayaçlar 2. Orta sıkı kum, çakıl Katı kil ve siltli kil

96 (D) 1. Yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu yumuşak,kalın alüvyon tabakaları <200 2.Gevşek kum <10 <35 -- <200 3.Yumuşak kil,siltli kil <8 -- <1000 <200 Yerel Zemin Sınıfı Z1 Z2 Z3 Z4 Tablo 27: Yerel Zemin Sınıfları Tablo 26 a Göre Zemin Grubu ve En Üst Zemin Tabakası Kalınlığı (h 1 ) (A) Grubu zeminler h 1 <15 m olan (B) grubu zeminler h 1 >15 m olan (B) grubu zeminler h 1 <15 m olan (C) grubu zeminler 15 m< h 1 < 50 m olan (C) grubu zeminler h 1 <10 m olan (D) grubu zeminler h 1 >50 m olan (C) grubu zeminler h 1 >10 m olan (D) grubu zeminler Tablo 28: Spektrum Karakteristik Periyotları(TA, TB) Yerel Zemin Sınıfı T A (Saniye) T B (Saniye) Z Z Z Z Zemin Gurubu: A Yerel Zemin Sınıfı: Z1 Etkin Yer İvmesi Katsayısı: A o = 0.30 Spektrum Karakteristik Periyodları: T A = 0.10 s T B = 0.30 s Proje sahasına en yakın fay, kuş uçumu mesafesi 70 km dir. Bölgenin diri fay haritası aşağıda verilmektedir. 69

97 Şekil 3: Proje sahası etrafındaki diri fayları gösterir harita Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik ve tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulacaktır. IV Heyelan ve Taşkın Riski, yamaç stabilitesi, yamaçlardaki kayma hareketlerini gösteren harita, kayma analizi (hafriyat atığı olması durumunda da uygulanmalıdır), Kitle hareketleri (heyelan/moloz akması), duyarlılık analizi, heyelan risk haritası, heyelan yağış ilişkisi Heyelanlar başlıca litolojik ve morfolojik faktörlerin etkisinde meydana gelmektedir. Toros Dağları nın Antalya Körfezi ndeki dirseğin batısı ve doğusu hem morfolojik hem de litolojik farklılıklar gösterir. Bu dirseklenmenin batısı daha çok karbonat ve volkaniklerin oluşturduğu Bey Dağları ile temsil edilir. Bu dağlık alanın zirve düzlükleri doğuya Antalya Körfezi ne ve güneye Akdeniz e doğru yüksek eğimli 70

98 yamaçlara sahip drenaj sistemleriyle bağlanmaktadır. Bey Dağları nın söz konusu bu doğu yamaçları heyelan yoğunlaşmalarının gözlendiği bölgelerdendir. Bey Dağları nda neritik kireçtaşlarından (Orta Triyas-Paleosen neritik ve palejik karbonatlar) oluşan litolojik birimler geniş alanlar kaplar. Daha çok bu birimlerin bulunduğu kesimler dağlık zirve düzlüklerini oluştururlar. Bu zirve düzlüklerinin sonladığı kesimlerde karbonat ve kırıntılılardan oluşan litolojik birimler yüzeylenir. Bu litolojik farklılıklar belirgin morfolojik sınırlarla ayrılırlar. Erken Triyas karbonat ve kırıntılılardan oluşan litolojik birimler üzerinde yamaç üniteleri şekillenmiştir. Bu yamaçlar yoğun bir dentritik akaçlama ağı ile kazılmıştır. Bey Dağları nın doğu yamaçlarında büyük alanlar kaplayan derin aktif ve eski kayma alanları bulunur. Bu bölgedeki büyük kaymalar Bey Dağları nı oluşturan neritik karbonatların altta bulunan kırıntılılar üzerinde kaymasıyla meydana gelir. Ayrıca yanal ve düşey yönde birbiriyle girik olan Gökdere, Tesbihli, Çandır ve Karadere formasyonlarından oluşan Alakırçay grubunda özellikle Çandır formasyonunda değişik boyutta heyelanlar yaygındır. Proje alanı ve çevresinin haritalanmış heyelan durumu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.. Şekil 4: Proje Yerini Gösteren Kütle Hareketi Haritası 71

99 Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Ulvi Erhan EROL tarafından hazırlanan Peyzaj Onarım Planında Peyzaj erozyon fonksiyonu analizi gerçekleştirilmiş olup, analiz için proje alanının jeolojisi ve eğim durumu incelenmiştir. Topografik haritanın sayısallaştırılması ile oluşturulan sayısal yükseklik modeli verisi üzerine inşaat sahasını da içerecek şekilde eğim analizi gerçekleştirilmiştir. Erozyon durumunun belirlenmesi amacıyla eğim analizi gerçekleştirilmiştir. Proje alanı içerisinde yapılan gözlemler, jeolojik ve topografik yapı analizleri ile değerlendirilmiştir. Regülatör içinde erozyon sonucu toprağın toplanmasını engellemek amacıyla erozyon riskinin fazla olduğu alanlarda bitkisel ve yapısal önlemler öngörülecektir. Tablo 29: Proje sahası eğim ve eğim oranları Eğim Grupları Eğim Oranları 0 2 %15,2 2 6 % % %35, %32,3 <30 %7,1 Proje alanında ve çevresinde orta eğim ve çok eğimli alanlar bulunmaktadır. Bu alanlarda regülatöre erozyon sonucu toprak birikmesini önlemek ve sahanın sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla su kıyısına canlı çitler gabion duvarlar ve uygun bitkiler kullanılmalıdır. Şekil 5: Proje sahası ve yakın çevresi peyzaj analizi eğim haritası 72

100 Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi inşaatı sonrasında toprağın stabilitesini yitirecek olması ve alanın bitki örtüsünden yoksun olması sebebiyle erozyon riski olabilecek alanların önceden tespiti ve gerekli önlemlerin alınması amacıyla niteliksel erozyon analizi yapılmıştır. Erozyon riskini analiz edebilmek için; jeolojik harita ile eğim haritası çakıştırılarak, jeolojik açıdan aşınabilirlik ortaya konulmuştur. Toprak koruma durumu için ise, orman kapalılık ve arazi kullanım durumu birleştirilerek, eğim haritası ile çakıştırılmıştır. Potansiyel erozyon analizinde kayaçların aşınabilirliği için jeoloji ve eğim haritalarından yararlanılmıştır. Öncelikle Jeoloji haritasından kayaçların aşınabilirliği sınıflandırması için gruplandırılması yapılmıştır. Tablo 30: Kayaçların aşınabilirlik analizi için sınıflandırılması JEOLOJİK GRUP PROJE ALANINDA BULUNAN KAYAÇLAR Kuvarterner yaşlı depozitler Volkanik Kayaçlar Yeni alüvyon Bazalt, Kireçtaşı Yukarıda belirtilen eğim ve jeolojik yapı özelliklerinden yararlanılarak Tablo 31 de verilen proje alanına ilişkin aşınabilirlik durumu elde edilmiştir. Tablo 31: Eğim ve jeolojik yapının aşınabilirlik kapsamında çakıştırma kriterleri KAYAÇ AŞINABİLİRLİĞİ Eğim Dereceleri % Jeolojik Aşınım Dereceleri >30 Volkanik kayaçlar D D D D O Y Kuarterner yaşlı kayaçlar D D O Y Y Y (Y: Yüksek, O: Orta, D: Düşük Aşınabilirlik Derecesi) 73

101 Şekil 6: Alanın potansiyel erozyon riski haritası fonksiyonu analizi Analiz kapsamındaki alanların erozyon riski düşük, orta ve yüksek olarak elde edilmiştir. İletim hattının doğu, güneydoğu, batı ve güney batı kesimlerinde erozyon riski yüksek olarak elde edilmiştir. Erozyon riski yüksek alanlarda inşaat sırası ve sonrasında önlemler alınması önerilmektedir. Ayrıca erozyon riskine karşı önlem alınması alanın sürdürülebilirliği açısından avantajlı olacaktır. HES alanının bulunduğu alanda söğüt dallarından oluşturulan canlı çalı demeti ve alanda doğal olarak bulunan Verbascum thapsus (Sığır kuyruğu), Picea glauca (Ladin), Thymus sp.(kekik), Euphorbia sp.(sütleğen), Pistacia terebinthus (Menengiç), Cistus creticus (Laden), Salix alba (Söğüt), Platanus orientalis: (Çınar), Quercus coccifera L. (Kermes meşesi), Populus canescens, P.nigra (Kavak), Populus canescens, Comus mas(kızılcık), Alnus glutinosa (Kızılağaç), Cupressus arizonica(arizona Servisi), Elaeagnus angustifolia, Quercus robur L. subsp. pedunculiflora, Malva sylvestris L., Pinus brutia(kızılçam), Qııercus cerris (meşe), Cedrus libani ( sedir), Plstanus orientalis (Çınar), Salix spp. (Söğüt), Tamarix spp. (Ilgın), Neri um oleander L. (Zakkum), Celtis australis L. (Çitlembik, Dağan/Doğan ağacı), Pistacia terebirıthus L., Cercis silicjuastrum L., Mentha spicata L. (Nane, Yarpuz), Hypericum orientale L. (Sarı kantaron), Lotus L. spp., Pallenis spinosa (L.) Cass., Hederá helix L. (Duvar sarmaşığı) ile Capparis ovata (Kapari) bitkilerinden oluşan canlı çitler ile inşaat sonrasında onarım yapılmalıdır. Ayrıca erozyon riskinin tamamen azaltmak için gabion duvarlar ile HES'in kurulacağı alanda bir onarım yapılması uygundur. 74

102 7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun hükümlerine riayet edilecek olup, Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında alınacak önlemlere ilişkin Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Ulvi Erhan EROL tarafından hazırlanan Peyzaj Onarım Planında Peyzaj Ek.21 de yer almaktadır. IV.2.4. Hidrojeolojik özellikler (yer altı su seviyeleri; halen mevcut her türlü keson, derin, artezyen vb. kuyu; emniyetli çekim değeri; suyun fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik özellikleri; yeraltı suyunun mevcut ve planlanan kullanımı, debileri, proje alanına mesafeleri), Antalya nın yeraltı sularının oluşumunda jeolojik formasyon en önemli faktörü oluşturmaktadır. Güneyde Akdeniz, batıda Toroslar ın Beydağları, doğuda Aksu Vadisi, kuzeyde Torosların güney etekleri yer almakta olup, kireçtaşı ve traverten denilen formasyonlardan meydana gelmiştir. Antalya travertenleri olarak da adlandırılan bu yapı takriben 630 km 2 lik alanı kaplamaktadır. Ortalama kalınlığı 250 m dolayında olduğu tahmin edilen bu travertenin yaşının 7 milyon yıl olduğu araştırmacılar tarafından bildirilmektedir. Ado Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.tarafından gerçekleştirilmesi planlanan proje; Akdeniz Bölgesinde, Antalya ili, Kumluca ilçesi sınırları içerisinde Alakır Çayı üzerinde yer almaktadır. Alakır Çayı çalışma alanınında aynı zamanda isminide vermiş olduğu Alakır havzası içerisinde yer almakta olup alanın kuzeyinde yer alan ve Akdenize paralel olarak uzanan Toros Dağ silsilesinin bir bölümünü oluşturan Tahtalı Dağlarının farklı lokasyonlarından boşalan kaynakların oluşturduğu bir çaydır. Çay çalışma alanı genelinde kuzey güney yönünde ilerlerken topografyaya bağlı olarak farklı ölçeklerde kavisler oluşturarak akım hareketine devam ettikten sonra Kumluca i1çesi sınırları dâhilinde Akdenize dökülmektedir. Alakır çayı ile çaya boşalan diğer kolları çalışma alanı genelinde mostra veren kireçtaşı tabakalarının içinde derin bir vadi sistemi açmıştır. Böylece daha alttaki Ofiolitli mezozoik tabakası ile vadinin yatağa yakın kesiminde peridotit ve serpantinlerden oluşan volkanik kökenli kayaçlar açığa çıkmıştır. Alakır çayının getirdiği materyaller Finike-Kumluca Ovasının Kumluca bolümünü oluşturmuştur. Finike ve Kumluca Ovaları nda açılan sondaj kuyularına ve yapılan jeofizik etüdlere göre, yer altı suyu taşıyan formasyonlar, alüvyon, kum ve çakılları ile muhtemelen Neojen konglomeralardır. Antalya İlinde bulunan yeraltı suyu kaynakları aşağıda verilmiştir. Tablo 32: 2011 yılı içerisinde Debi Ölçümleri Yapılan Kaynaklar S.NO KAYNAK ADI S.NO KAYNAK ADI 1 Aykırçay Kaynağı-Aykırçay 29 Kalabatlı Kaynağı Topallı 2 Akçapınar Kaynağı-Akçapınar 30 Kurşunlu şelalesi-topallı 3 Bileydi Antalya 31 Kazanpınarları Elmalı 4 Beypınarı Gömbe 32 Kilise Pınarı-Kurşunlu 5 Bodemya Kaynağı-İslamlar 33 Kırkpınar Kaynağı-Kırkpınar 6 Balıklar Kaynağı-Karacaören 34 Kocapınar Kaynağı-Manay 7 Çatalpınar Kaynağı-Gödene 35 Kırkpınar Kaynağı-Yeleme 8 Çokpınar Kaynağı-Kayabükü 36 Kürdeşen Pınarı-Yeleme 75

103 9 9. Deregözü Kaynağı-Dereköy 37 Karapınar Kaynağı-Yeşilyayla 10 Değirmenözü Kaynağı-Eskibağ 38 Pınargözü Kaynağı-Gödene 11 Dörtgözlü Kaynağı - Karayolu Pınargözü Kaynağı- 39 Köprüsü Değirmenözü 12 Dumlupınar Kaynağı-Küçüklü 40 Sinadon Kaynağı-Çukurbağ 13 Eylek Antalya 41 Sugözü Kaynağı-Çaltı 14 Evga Kaynağı-Sinanhoca 42 Sugözü Kaynağı-Çıplaklı 15 Ekizpınarı-Kızılcaköy 43 Sugözü Kaynağı-Değirmenlik 16 Fadıl Kaynağı-Arif Köyü 44 Soğucaksu-Yeniköy 17 Gürkavak Kaynağı 45 Salur Pınarları-Finike 18 Gökçesu Kaynağı - Kayadibi Fethiye 46 Sıtmagözü Kaynağı-ġahinler 19 Gelinuçtu Kaynağı-Topallı 47 Tekke Pınarları-Finike 20 Hurma Pınarı Antalya 48 Tekirova Su alma ağzı 21 İngiliz Gölü Antalya 49 Ulupınar Kaynağı Memba 22 Karaağaç Kaynakları 50 Üzümdere Kaynağı-Üzümdere 23 Kocapınar Kaynağı-Adrasan 51 Yarıkpınar-Yeleme 24 Kadıpınarı-Değirmendere 52 Süvariler Yaylası 25 Kaşlıoğlu Kaynağı-Demirtaş 53 Üzümlü Kaynağı Dim 26 Kocadere Kaynağı-Fettahlı 54 Aksu Karayolu Köprü 27 Kızılöz Kaynağı-Hacıyusuflar 55 Gürleyik Kaynağı 28 Kurbağalı Kaynağı-Haskızılören Kaynak: Antalya İl Çevre Durum Raporu, 2011 Projeye ilişkin Hidrojeoloji Yüksel Mühendisi Dr. Erkan Dişli nin hazırlamış olduğu Antalya İli Kumluca İlçesi Alakır-I Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali Projesi; Proje Alanı ve Genelinin Jeolojik ve Hidrojeolojik Yapısı başlıklı çalışmasına esas aşağıda verilen bilgiler oluşturulmuştur. Faaliyet sahasına ait hidrojeolojik rapor Ek.28 de yer almaktadır. Resim 17: Antalya ilindeki Barajlar ve Sulama Projeleri 76

104 Kaynak: Antalya il çevre durum raporu, 2010 Raporda, yeraltı suyu taşıma ve iletme özelliklerine göre proje alanında dört adet su taşıyan birim tanımlanmıştır. Bu birimler: a) Geçirimsiz Birimler, b) Az Geçirimli Birimler c) Geçirimli Birimler ve d) Çok Geçirimli Birimler. Buna gore çalışma alanı genelinde mostra veren jeolojik birimlerin hidrojeolojik özellikleri aşağıda açıklanmıştır. Dinek Formasyonu (Pd) Dinek formasyonu, Antalya Körfezi batısında Kalafatçıoğlu(1973) tarafından adlandırılmıştır. Tahtalıdağ napının Paleozoyik yaşlı temelinde de yer alan birim, çalışma alanı içinde, Alakırçay napında küçük mostralar halinde izlenir. Birim için daha önce, güneydoğuda tanımlanan (Demirtaşlı, 1987) Çukurköy formasyonu adı uygulanmıştır. (Şenel ve diğ.,1992, 1996). Birim orta-kalın, yer yer ince tabakalı, siyah, koyu gri renkli, yer yer mizzialı, bol fosilli, sık çatlaklı kireçtaşıları ile temsil edilir. Bünyesinde yer alan kırık-çatlak yapılarından dolayı karstik akifer özellik göstermektedir. Beydağları Formasyonu (Kb) Kalın neritik kireçtaşlandan oluşan birim, Dumont ve Kerey (1975a) tarafından Alakilise kireçtaşı, Günay ve diğ. (1982) tarafından ise batıda Beydağları formasyonu olarak adlandırılmıştır. Toros Kuşağında formasyon adlamasında birliktelik sağlamak amacı ile birim için çalışma alanında Beydağları formasyonu adı kullanılmıştır. Formasyon kalın tabakalı gri, açık gri, krem, bej, açık kahve renkli, bol Lithiotis, Paleodasycladus ve gastropod izli kireçtaşı ve dolomitik kireçtaşları ile başlar. Bunların üzerinde orta-kalın tabakalı, bej, krem, gri renkli, yer yer oolitik ve pelletik dokuda kireçtaşları yer alır. Daha üstte orta-kalın tabakalı, gri, açık gri renkli, yer yer Clypeina'lı kireçtaşı ve yer yer miliolidli kireçtaşları içerir. Birim üstte orta-kalın tabakalı, gri, koyu gri renkli, yer yer rudist ve Actionella yığışımlı kireçtaşları ile sonlanır. Beydağları formasyonunda yer yer dolomit ve dolomitik kireçtaşı seviyeleri gözlenir ve yer yer gastropod, alg, lamelli, mercan vb. makro fosil yığışımları içerir. Genelde hiyoklastik, mikritik ve pelletik doku sunar. Sık erime boşluklu olup birimde karstlaşma yaygındır. Sık çatlaklı ve karstlaşma sonucunda gelişen yersel erime boşluklu bir yapıya sahip olduğundan yüksek geçirimlilik göstermektedir. Bundan dolayı mostra verdiği alanlarda iyi bir karstik akifer özelliği göstermekle birlikte inceleme alanı genelinde daha çok beslenme alanları olarak görev yapmaktadır. Tekkekoy üyesi (Kbt) Şenel ve diğ. (1989) tarafından Elmalı güneyinde adlanan birim, Glohotruncanalı mikritlerden oluşur. Tekkeköy üyesi çalışma alanı dışında, Karacahisar kubbesindeki Eşekini kireçtaşlarına kısmen karşılık gelir. Çalışma alanında, Beydağları formasyonunun üst yaş sınırı Senomanyendir ( olası Turoniyeni kapsayabilir). Tekkeköy üyesi, alt ilişkisi uyumsuzluk gösterdiğinden ve Beydağları formasyonu ile aralarında stratigrafik boşluk 77

105 bulunmasından dolayı ayrı bir formasyon olarak da ele alınabilir. Birim ince-orta tabakalı, bazen kalın tabakalı, yer yer kalsitürbit ara düzeyli, bej, kremgri, yeşilimsi gri, pembe, kırmızı, kirli sarı vb. renklerde yer yer bol Glohotruncanalı, bazen çört yumrulu kireçtaşlanndan oluşur. Bundan dolayı mostra verdiği alanlarda iyi bir karstik akifer özelliği göstermekle birlikte inceleme alanı genelinde daha çok beslenme alanları olarak görev yapmaktadır. Tekedağı Formasyonu (JKt) Neritik kireçtaşlanndan oluşan formasyon, Şenel ve diğ.(1981) tarafından adlandırılmıştır. Birim, bölgede daha önce (Şenel ve diğ., 1992, 1996) Katrandağı kireçtaşı olarak tanımlanmıştır. Birim, orta-kalın tabakalı, bej, krem, kirli sarı, açık gri, açık kahve, yersel pembe, kirli beyaz renkli neritik kireçtaşlarından oluşur. Bazı alanlarda altta dolomitler veya megalodonlu, algli ve mercanlı kireçtaşları kapsar. Üstte dolomit ve dolomitik kireçtaşı seviyeleri gorülebilir. Birimin Malm yaşlı kireçtaşlannda oolitik kireçtaşları belirgindir. Alt Kretase kayalannda yer yer ince bitümlü laminalı seviyeler veya kıymıksı ayrılmalı kireçtaşları izlenebilir. Üstte rudistli kireçtaşları ve rekristalize kireçtaşları yaygıdır. Formasyon içerisinde yer alan kırık-çatlak ve karstik yapılardan dolayı karstik akifer özelliği göstermektedir. Alakır-1 Radyolariti (JKd) Radyolarit, çört ve şeyllerle temsil edilen birim, Antalya Korfezi batısında Marcoux (1977, 1979) tarafından tanımlanmıştır. İnce-orta tabakalı, yeşil, yeşilimsi gri, haki, kirli sarı, mor, kırrnızı, kızıl kahve, gri, koyu gri renkli radyolarit, çört ve şeyllerden oluşur. Ender olarak ince mercekler halinde killi-kumlu kireçtaşı ve mikrit seviyeleri kapsar. Tabanı tektonik olan Alakır-1 radyolariti, üstte Keçili formasyonu ile olası geçişlidir. Yaklaşık 350 metre kalınlığında gözlenen birim, yanal yönde Yeniceboğazıdere ve Kapız formasyonlarına geçer. Formasyon genelde geçirimliliği çok düşük birimlerden oluştuğundan geçirimsiz birim olarak tanımlanmıştır. Kesmeköprü Formasyonu (TRke) Genelde alacalı marnlardan oluşan birim, Marcoux (1977) tarafından adlandırılmıştır. Alakırçay ve Tahtalıdağ naplarında yer alır. Bölgede formasyon için daha önce güneydoğuda tanımlanan (Demirtaşlı, 1979) Akıncıbeli formasyonu adı kullanılmıştır. (Şenel ve diğ., 1992, 1996). Birim ince-orta, yersel kalın tabakalı, gri, yeşilimsi gri, kirli sarı, kırrnızı, pembe renklerde marn, killi kireçtaşı, kiltaşı, kireçtaşı, silttaşı ve kumtaşlanndan oluşur. Egemen kayatürü, kiltaşı, killi kireçtaşı ve marndır. Özellikle kiltaşı ve marn birimlerinin geçirimlikleri çok düşük olduğundan geçirimsiz bir özellik göstermektedir. Alakırçay Grubu (TRa) Grup, Şenel ve diğ.(1981) tarafından adlandırılmıştır. Alakırçay napının egemen kaya türlerini kapsar. Alakırçay grubu birbiriyle yanal ve düşey yönde girik, bitkili kumtaşı, kiltaşı ve silttaşlanndan oluşan Çandır formasyonu, yastık yapılı spilit ve spilitleşmiş bazaltlardan oluşan Karadere formasyonu, çörtlü ve halobialı kireçtaşlarından oluşan Gökdere formasyonu, radyolarit, çört ve şeyllerden oluşan Tesbihli formasyonu ile temsil edilir. Bu formasyonlar aşırı derecede deformasyon geçirmiş, kınlmış, kıvrılmış, 78

106 ekaylanmış ve kaotik bir yapı kazanmıştır. Formasyon çalışma alanı genelinde geçirimliliği düşük birimlerden oluşmasına rağmen maruz kaldıkları tektonik hareketlere bağlı olarak yapılarında gelişen kırık-çatlak sistemlerinden dolayı yarı geçirimli bir özellik göstermektedir. Tesbihli Formasyonu (TRat) Tabakalı çörtlerden oluşan formasyon, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıştır. Alakırçay napının Koçular ve Alakırçay birimlerinde bulunan Tesbihli formasyonu, yer yer Tahtalıdağ napında da izlenir. Genelde Alakırçay grubunun tabanını oluşturur. Tesbihli formasyonunu Kumluca biriminin tipik formasyonu olan Jura-Kretase yaşlı Ballık formasyonu ve Koçular istifindeki Barak radyolaritinden ayırt etmek güçtür. Birim ince-orta tabakalı, çoğun kızıl, kızıl kahve, yer yer yeşil, gri, kirli sarı, mavi, siyah renkli radyolarit, çört ve şeyllerden oluşur. Birimlerinin geçirimlilikleri çok düşük olduğundan formasyon geçirimsiz bir özellik göstermektedir. Gökdere Formasyonu (TRag) Plaket görünümlü, mikrit ve çörtlü mikritlerden oluşan formasyon, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıştır. Tahtalıdağ napında üst Aniziyen-Noriyen, genelde Gökdere formasyonu ile temsil edilir. Gökdere formasyonu ince-orta tabakalı, bej, krem, gri, açık gri renkli plaket gorünümlü, çoğun çört yumrulu, bol radyolaryalı, mikritik dokulu, yersel halobialı kireçtaşlarından oluşur. Birim içinde kalkarenit, şeyi, tüfit vb. seviyeler gorülebilir. Gökdere formasyonu içinde yer yer arnmonitico-rosso fasiyesinde(hallstatt fasiyesi) ammonitli kırmızı renkli kireçtaşları bulunur. Formasyon seyrek olarak diyabaz daykları ile kesilmiştir. Formasyon içerisindeki dayk yapıları geçirimsiz sınır koşulları oluşturmaktadır. Formasyon geneli ise bünyesinde yer alan kırıkçatlak yapılanndan dolayı karstik akifer özellik göstermektedir. Çandır Formasyonu (TRac) Bitkili kumtaşı, ve şeyllerden oluşan formasyon, Kalafatçıoğlu (1973) tarafından adlandırılmıştır. Formasyon ince-orta-kalın tabakalı, gri, açık gri, yeşil, sarımsı kahve renklerde kumtaşı, silttaşı ve kiltaşlanndan oluşur. Birim yer yer konglomera, kireçtaşı, killikurnlu kireçtaşı bant ve mercekli olup yer yer bazik volkanit ara düzeyleri de içerir. Kumtaşları bazen bitki yığışımlı olup, kuvars, kuvarsit, karbonat ve volkanit elemanlıdır. Kiltaşı ve silttaşları bazen yapraklanmış ve şeyl gorünümü almıştır. Birimlerinin geçirimlilikleri çok düşük olduğundan formasyon geçirimsiz bir özellik göstermektedir. Karadere Formasyonu (TRak) Bazik volkanitlerle ternsil edilen formasyon, Juteau ve Marcoux (1973) tarafından adlandırılmıştır. Formasyon koyu kahve, kızıl, yeşilimsi siyah, yeşilimsi gri renkli, yastık yapılı alkalen karakterde (Juteau, 1975) bazalt, spilit ve spilitleşmiş bazaltlardan oluşur. Yer yer tabakalı çört, mikrit ve şeyi ara düzeylidir. Bazen aglomeralar kapsar. Birim iizerinde seyrek de olsa kırmızı renkli, ammonitli mikritler gorülür. Formasyonun egemen kaya türünü oluşturan bazaltlar, plajioklas/andezin, ojit ve titanlı olivin kapsar. Ayrıca titano magnetit ve lösit içerir. Yer yer diyabaz dayklıdır. Formasyon içerisindeki birimler masif bir yapı gösterdiğinden dolayı geçirimlilikleri çok düşüktür. Bundan dolayı geçirimsiz bir özellik göstermektedir. 79

107 Yeniceboğazıdere Formasyonu (JKy) Formasyon, birbiriyle yanal ve düşey yönde girik, ince-orta-kalın tabakalı, gri, koyu gri, bej, krem, yeşil, kırmızı, açık kahve vb. renklerde radyolarit, çört, şeyl, kalkarenit, mikrit ve çörtlü mikritlerden oluşur. Formasyon çalışma alanı genelinde geçirimliliği düşük birimlerden oluştuğundan yarı geçirimli bir özellik göstermektedir. Kırkdirek Formasyonu (Kkm) Şenel ve diğ.(1981) tarafından adlanan birim, ofiyolitli bir karmaşıktır. Serpantinit hamur içinde, degişik boyutta Halobiah kireçtaşı, bitkili kumtaşı, şeyi, tabakalı çört, radyolarit, bazik volkanit, Jura-Kretase yaşlı neritik kireçtaşı, gabro, diyabaz, amfibolit vb. bloklan kapsar. Çalışma alanı genelinde geçirimsiz bir özellik göstermektedir. Keçili Formasyonu (Kk) Bloklu flişle temsil edilen birim, Juteau (1975) tarafından Keçili detritikleri, şenel ve diğ.(1981) tarafından ise Keçiili formasyonu olarak adlandırılmmıştır. Keçili formasyonu Antalya naplanna özgü formasyon olup, tüm yapısal birimlerinde yer alır. Keçili formasyonu ince tabakalı mikrit, killi-kumlu mikrit ara seviyeli kumtaşı, kiltaşı, silttaşı ve konglomeralardan oluşur. Formasyon çalışma alanı genelinde geçirimliliği düşük birimlerden oluştuğundan yarı geçirimli bir özellik göstermektedir. Karakuştepe Formasyonu (Tmkt) Genelde kurntaşı, kiltaşı ve silttaşı ardalanmasından oluşan formasyon, Poisson (1977) tarafından adlandırılmıştır. Formasyon Sütçüler güneyinde Antalya napları üzerinde de izlenir. Ancak bu alanda birimin egemen kaya türünü kiltaşları oluşturur. Birim inceorta-kalın tabakalı; gri, yeşil, bej, krem, açık kahve renkli kurntaşı, kiltaşı, silttaşı ardalanmasından oluşur. Formasyonu oluşturan birimler genelde geçirimliliği çok düşük birimler olduğu için geçirimsiz bir özellik göstermektedir. Küçükköy Formasyonu (Tek) Kiltaşı, marn, sittaşı, kumtaşı, killi-kumlu kireçtaşı ve kireçtaşlarından oluşan formasyon, Poisson tarafından adlandırılmıştır. Küçükköy formasyonunun bazı alanlarda Paleosen-Alt Eosen yaşlı kayaçlarla olan kaya türü benzerliği ve tektonikle karışmış olması nedeniyle ayırt edilmesi güçtür. Formasyon ince-orta kalın tabakalı, kirli beyaz, kirli sarı, gri, krem bej, yeşilimsi gri, pembe, kırmızı renklerde, kalkarenit, kumtaşı, kireçtaşı, ara seviyeli kiltaşı, silttaşı, marn, killi kireçtaşı vb. kaya türlerinden oluşur. Formasyon içerisinde tanımlanan kiltaşı, marn ve siltaşı birimleri geçirimsiz bir özellik göstermekle beraber kumtaşı ve kireçtaşı birimleri ise akifer özelliği göstermektedir. Kuvaterner Alüvyon akifer içerisinde kil, kum ve çakıl seviyelerinin bölgelere göre farklılık gösterdiği gözlenmektedir. Alüvyon akiferin genelinde kil seviyeleri kum ve çakıl düzeyleri ile ardalanmalı şekilde bulunmaktadır. Bu durum, bazı alanlarda akiferin basınçlı bir karakter kazanmasına neden olmuştur. Marn, kil, silt ve çamurtaşları çalışma alanı genelinde geçirimsiz bir özellik göstermektedir. Kum ve çakıl gibi etek birikintileri 80

108 topografik olarak mostra verdiği alanlara bağlı olarak yiizey sularının yeraltına iletilmesinde köprü görevi yapmaktadır. Bununla beraber düşey ve yanal yöndeki dağılımına bağlı olarak yersel akifer özelliği göstermektedir. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamındaki yapı yerlerinde yüzeyleyen Keçili, Kırkdirek formasyonları ile Alakırçay Gurubuna ait birimler ilksel olarak geçirimsiz kayalar olup, akifer özelliği taşımamaktadır. İnceleme alanı içinde kaynak bulunmamaktadır. Proje alanındaki bütün yer altı suyu menşeini buraya yağan yağmurlar oluşturmakta olup başka bir havzadan geldiği tahmin edilmemektedir. Yağmur sularının meydana getirdiği yer altı suyu miktarı azdır ve yörede genellikle içmesuyu olarak değerlendirimiştir. Proje alanında büyük debide yer altı suyu bulunmamaktadır. Şekil 7: Proje Alanı Çevresinde Bulunan Yeraltı Suyu Kuyuları Kaynak: Proje alanına kuşuçuşu yaklaşık 28,5 km mesafede ve güneyinde yeraltı kuyuları bulunmaktadır. Bu kuyularla ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. Tablo 33: Proje Alanı Çevresinde Bulunan Yeraltısuyu Kuyuları Bilgileri No Kuyu No Adı Zemin Kotu (m) Derinliği (m) 1 - Gülcihan Madenli Hayat-Uluçınar Üçgüllük-Ekver Gökmeydan Batısı Çamçiftlik Hatay-Uluçınar Hatay-Uluçınar Arpa Çiftliği Uluçınar Sulama Koop Kaynak: 81

109 Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi alanında herhangi bir yeraltı suyu kuyusu bulunmamakta olup, proje kapsamında (inşaat ve işletme aşamalarında) yeraltı suyu kullanımı söz konusu olmayacaktır. IV.2.5. Hidrolojik özellikler (yüzeysel su kaynaklarından deniz, göl, dalyan akarsu ve diğer sulak alanların fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özellikleri, bu kapsamda akarsuların debisi ve mevsimlik değişimleri, taşkınlar, su toplama havzası oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik olarak sınıflandırılması, sedimantasyon, drenaj, tüm su kaynaklarının kıyı ekosistemleri), Türkiye deki su potansiyelinin %9 u Antalya ilindedir ve toplam yerüstü kaynakları ,25 hm 3 /yıldır. Resim 18: Antalya ili Su Yüzeyleri Kaynak: Antalya il çevre durum raporu, 2010 Antalya İlinde bulunan başlıca akarsular aşağıda tablo halinde verilmektedir. AKARSU ADI TOPLAM UZUNLUĞU (km) Tablo 34: Antalya Yerüstü Su Kaynakları İL SINIRLARI İÇİNDEKİ UZUNLUĞU (km) TOPLAM UZUNLUĞA ORANI (%) DEBİSİ (m3/sn) DÜDEN ÇAYI ,19 AKSU ÇAYI ,00 KÖPRÜ ÇAY MANAVGAT ÇAYI 97, ,00 ALARA ÇAYI ,20 KARPUZ ÇAYI ,70 İL SINIRLARI İÇİNDE BAŞLANGIÇ VE BİTİŞ NOKTALARI Aşağı Mahalle A.Deniz (Antalya) Eğridir Gölü Akdeniz (Aksu) Yeşilbaş Mah. Akdeniz (Serik) Simyon Yaylası Akdeniz (Manavgat) Dereyurt Yaylası Akdeniz Değirmen (Alanya) Taş. Akdeniz (Alanya) KULLANIM Turizm - Su sporları, Turizm, Balıkçılık Su Sporları, Turizm, Balıkçılık

110 KARGI ÇAYI ,81 OBAÇAYI ,96 DİM ÇAYI ,61 SEDRE ÇAYI ,83 BIÇKICI DERESİ ,99 SALAMUR ÇAYI ,12 ALAKIR ÇAYI ,38 BAŞGÖZ ÇAYI ,00 EŞEN ÇAYI 112,4 14, ,23 KORKUTELİ ÇAYI 35,5 35, ,16 Sıçanlı Yaylası Akdeniz (Alanya) Avclar Mahallesi Akdeniz (Alanya) Alacami Akdeniz (Alanya) Tekne Dağı Akdeniz (Alanya) Soğuk Oluk Akdeniz (Gazipaşa) - - Turizm, Balıkçılık Taşkesiği Korkuteli - Göksar Akdeniz (Finike) Başgöz Mahallesi Akdeniz (Finike) Karaçay Kayadibi- Akdeniz Söbüce Yaylası Korkuteli Barajı - - Balıkçılık Alakır çayının da içinde yer aldığı yukarıdaki tabloda yer alan akarsuların uzunluk ve debi bazında değerlendirmesi aşağıda yer alan grafikte verilmektedir. Grafik 19: Akarsuların uzunluk ve debi durumları 83

111 Projenin ana su kaynağı olan Alakır Çayı; Gökgedik Tepesinden doğmaktadır. Güneyde Büyükalan Köyü ne kadar 14 km kuzey-güney istikametinde akarken birçok kaynaktan beslenmektedir. Dereköy den sonra sağ şeritten Gökdelen Dere ve sol şeritten Çalıkçayır Dere ile birleştikten sonra Alakır Çayı adını alır ve daha sonra sol şeritten Kızılsınır Deresi ile birleşir. Alakır Çayı, bu bölgeden yaklaşık 5 km kuzeydoğu-güneybatı istikametinde aktıktan sonra Karaağaç Kaynakları ile birleşir. Alakır Çayı na Karaağaç Kaynakları ndan sonra 7 km lik bölümde sadece Kuzca Köyü cıvarında birkaç kaynak ile ve sol şeritten Koca Dere ile birleşmektedir. Daha sonra sırasıyla; Kurban pınarı, Köprülü pınar, Gönençayı, Kuvvettaş Dere, Gödeneçay, Pazarcık Dere, Çaltı Dere ve Balıklarçayı en son olarak da Koca çayı suları ile birleşmektedir. Bu noktadan sonra dereboğazı denilen dar ve uzun vadiden ovaya ulaşır ve yatakta geniş ve derin bir alüvyon tabakası baraja kadar devam eder. Alakır Çayı, eskiden Hasyurt'un batısından denize dökülen çay, ovaya ulaştığı yerde Romalılardan kalma Kırkgöz Kemeri'nin (köprüsü) gözlerinin dolarak bir set vazifesini görmesi sonucunda yatak değiştirerek doğuya yönelmiştir ve günümüzde barajdan 16 km sonra Kumluca ve Finike ilçeleri arasından Göksu'yun yatağından denize dökülmektedir. Ayrıca Alakır Çayı üzerinde, membadan mansaba doğru ÇED raporuna konu Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe projesi ile Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mw m /4,18 Mw e, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi, Kürce HES, Dereköy HES, Kozdere HES ve Çayağzı-Balıklar Regülatörü ve HES Projesi yer almaktadır. Gerçekleştirilmesi planlanan proje nehir tipi hidroelektrik santrali projesidir. Su yataklarına gelen organik klirleticilerin biyolojik olarak ayrışması birbirinden tamamen farklı iki tipten biriyle meydana gelmektedir. - Oksijenli (Aerobik) ayrışma; sudaki çözünmüş oksijen kullanılır. - Oksijensiz (Anaerobik) ayrışma; burada oksijen reaksiyonlara girmez. (mevcutta ortamda yoktur.) Ortamda oksijen bulunması halinde hidrojen akseptörü oksijendir ve O 2 hidrojen alarak su yapar. Anaerobik ayrışmada oksijen bulunmadığından O 2 den sonra hidrojen akseptörü olan azot reaksiyona girer ve hidrojeni alarak NH 4 yapar. Ortamda serbest O 2 olmadığından nitrit ve nitrat meydana gelmez. Şayet ortamda azot da yok ise daha sonraki hidrojen kabul edici sülfür reaksiyona girer. Sunuçta çürük yumurta kokusuna sahip olan H 2 S meydana gelir. Organik maddelerin çoğu kere besin değeri yüksek olan azot ve fosfor bileşiklerini beraberinde taşımaları, su çevresinde mikroorganizmaların (fito ve zooplanktom) arzu edilmeyen ölçüde çoğalmalarına sebep olur. Birbirini karşılayan süreçler olarak, su ortamında kirlenmelerin organizmalar üzerindeki etkilerine karşılık, organizmaların da kirlenme üzerine etkileri vardır. Organik atıklar özellikle besin maddesi sağlayarak, bazı organizmaların çok fazla artmasına sebep olurlar. Bu organik atıklar, organizmalar tarafından parçalanarak kararlı hale getirilir. Buna göre kirlenmiş su yatağında canlı türlerinde azalma, buna karşılık türlerdeki bireylerde artış görülür. Bu süreç yüksek enerji potansiyeline sahip nehirlerin, bünyelerinde taşıdıkları organik maddeleri veya başka yapılarda azot ve fosfor bileşiklerini durgun su niteliğindeki göllere taşımalarıyla daha çok durgun su özelliğinde bulunan göllerin trofik (oligotrofik, mezotrofik, ötrofik, distrofik) seviyelerinin oluşumuna sebep olur. 84

112 Alakır nehri özelinde DSİ 13. Bölge müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen kimyasal ve fiziksel analiz sonuçlarına göre, Alakır Barajı (10,8 mg/lt çözünmüş oksijen) ve Karaağaç Kaynaklarının (10,7 mg/lt çözünmüş oksijen) çözünmüş oksijen değeri, nehir bünyesinde sucul ortam faunası olan alabalıkların yaşam standardı için gerekli olan 7 mg/lt çzünmüş oksijen değerini sağladığı görülmektedir. Su Kalitesi Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesinin ana su kaynağı Alakır Çayıdır ve drenaj alanı 83,20 km 2 dir No.lu Dargaz Deresi- Lengüme AGİ ve No.lu Alakır Çayı Akdere Baraj Girişi AGİ lerinin yılları arasındaki günlük debileri yağış alanlarının oranında taşınarak regülatör yeri ve HES için günlük debiler hesaplanmıştır. Resim 19: Proje alanına en yakın DSİ Kalite gözlem istasonunu gösterir harita Havza bazında proje su kaynağı olan Alakır çayı sularının kalitesini sulama ve içmesuyu bakımından değerlendirmek amacıyla; DSİ 13. Bölge Müdürlüğü ve Antalya Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Laboratuvar Şube Müdürlüğü tarafından su örnekleri alınmış ve kimyasal/bakteriyolojik analizleri yapılmıştır. Değerlendirmelere göre suların sulama için bir mahsuru olmadığı ancak koliform bakteri içerdiğinden içmesuyu olarak kullanıma uygun olmadığı belirlenmiştir. Su kaynağına ait analiz sonuçları Ek.22 ve Ek.23 de yer almaktadır. Proje Taşkın Durumu ve Drenaj Alakır Çayı üzerinde kurulması planlanan Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi için taşkın hesaplamaları Alakır I Regülatörü ve HES Fizibilite Raporundan alınmıştır. Yağış Analizi Proje sualma yapısı ve HES yapısı yağış alanlarını temsil eden meteoroloji istasyonları, Thiessen Poligonu yöntemi ile belirlenmiştir. Yağış alanını, sadece İmecik 85

113 Meteoroloji İstasyonu temsil etmektedir. Yağış alanını temsil eden meteoroloji istasyonları için Kolmogrov-Smirnov testi ile bulunan en uygun dağılım fonksiyonu ve çeşitli yinelenmeli yağış değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 35: 24 Saatlik Yağış Tekerrürleri (mm) UDF Tekerrür (YIL) LP3 İmecik 31,9 44,9 56,5 75,0 92,2 112,8 Havza Yağış Akış Eğri Numarasının Tayini Sualma yapısı ve HES yapısı yağış alanında; hidrolojik toprak gurubu, bitki örtüsü, arazide yapılan tatbikatlar ve sızma için hidrolojik şartlar gibi etkenler dikkate alınmıştır. Sualma yapısı yağış alanı A = 83,2 km² ve HES yapısı yağış alanı 99,4 km² için Eğri No Hesabı yapılarak ayrı ayrı aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Tablo 36: Su alma Yapısı Havza Durumu Alan (%) Eğri No Alan (%)*Eğri No Orman(Sızma Zayıf) Orman(Sızma Zayıf) Tarım Alanı Yerleşim Alanı Mera Alanı Dağlık Çıplak Alan Toplam 7906 Eğri No = 7906/100 = 79,06 olarak hesaplanmış ve hesaplarda 79 olarak alınmıştır. Havza Durumu Tablo 37: HES Yapısı Alan Eğri No (%) Alan (%)*Eğri No Orman(Sızma Zayıf) Orman(Sızma Zayıf) Tarım Alanı Yerleşim Alanı Mera Alanı Dağlık Çıplak Alan Toplam 7889 Eğri No= 7889/100=78,89 olarak hesaplanmış ve hesaplarda 79 olarak alınmıştır 86

114 Havza Fiziksel Özelliklerinin Tespiti Tablo 38: Su alma Yapısı Harmonik Eğim Hesap Tablosu Sıra l = L/10 H ( m ) h ( m ) No (m ) l/h ,50 1, , , , , , , , , ,685 l/ S / 2 40,934 A = 83,20 km² L = 18,800 km Lc = 7,900 km S 1/2 1/ 2 = 10 / ( l/ S ) S = 0,05968 Tc = 0,00032(L 0,77 (m) / S 0,385 ) Tc = 1,852 saat Tablo 39: Santral Yapısı Harmonik Eğim Hesap Tablosu Sıra l = L/10 H ( m ) h ( m ) No (m ) l/h ,5 2, , , , , , , , , ,358 l/ S / 2 41,238 A = 99,4 km² L = 23,175 km Lc = 10,500 km S 1/2 1/ 2 = 10 / ( l/ S ) S = 0,0588 Tc = 0,00032(L 0,77 (m) / S 0,385 ) 87

115 Tc = 2,188 saat Taşkın hesapları; sualma yapısı ve HES yeri için ayrı ayrı yapılmıştır. DSİ Sentetik Birim Hidrograf Yöntemi, Mockus Üçgen Birim Hidrograf Yöntemi ve Bölgesel Taşkın Frekans Analizi olmak üzere üç ayrı yöntemle yapılmıştır.yapılan çalışmalar sırasıyla aşağıda verilmiştir. DSİ Sentetik Yöntemi İle Taşkın Debilerinin Hesabı Sualma Yapısı İçin (A= 83,2 km²) Sualma Yapısı yağış alanını; İmecik %100 oranında temsil etmektedir. Bu değerlere göre sualma yapısı için maksimum taşkın debilerini 8 saatlik yağışların verdiği belirlenmiş ve kritik yağış süresi (T KR ) 8 saat olan yağışların oluşturduğu çeşitli yinelenmeli taşkın hidrografı grafikte verilmiştir. E = L* L c / S 1/2 E = 607,95 q p = 414 / ( A 0,225 * E 0,16 ) q p = 54,8977 lt/s/km²/mm (1 mm akışın oluşturacağı verim ) Q p = A q p 10-3 Q p = 4,567 m³/s/mm T p = 202,78 / q p T p = 3,69 saat T = 18,47 saat ( Birim hidroğraf devam süresi ) E II = 79 Grafik 20: Alakır I HES projesi su alma yapısı taşkın hidrografı 88

116 HES Yapısı İçin Proje alanını temsil eden meteoroloji istasyonlarının çeşitli sürelerde (2,4,6,8,...) saatlik yağışları; yağış alanı temsil oranı, 1,13 maksimize faktörü, plüviograf katsayısı ve yağış alanı dağılım oranı katsayısı ile çarpılarak proje yağış alanı yağışlarına dönüştürülür. Bulunan HES Yapısı yağış alanı yağışları, 79 No.lu eğri kullanılarak yağış akış analizi yapılmış ve artım akışlar bulunmuştur. İkişer saatlik artım akışlar, birim hidrograf koordinatları ile çarpılarak ötelenmiş ve neticede maksimum taşkın debilerini, 8 saatlik yağışların oluşturduğu saptanmıştır. Kritik yağış süresi (T KR ) olarak kabul edilen 8 saatlik yağışların oluşturduğu çeşitli yinelenmeli (yağmur) taşkın hidrografı koordinat değerlerine, Sualma Yapısı İçin bölümünde bahsedilen yol takip edilerek baz akım değeri, Qp= Q(Ap/A) 0,653 formülü ile bulunan 17,5 m³/s değeri baz akım olarak ilave edilmiştir. Kritik yağış süresi (T KR ) 8 saat olan yağışların oluşturduğu çeşitli yinelenmeli taşkın hidrografıgrafikte verilmiştir. E = L* L c / S 1/2 E = 1003,48 q p = 414 / ( A 0,225 * E 0,16 ) q p = 48,6796 lt/s/km²/mm (1 mm akışın oluşturacağı verim ) Q p = A q p 10-3 Q p = 4,839 m³/s/mm T p = 202,78 / q p T p = 4,17 saat T = 20,83 saat ( Birim hidroğraf devam süresi ) E II = 79 Grafik 21: Alakır I HES projesi santral yapısı taşkın hidrografı 89

117 Mockus Yöntemi ( Süperpozesiz ) Mockus yöntemine göre proje sualma yapısı ve HES için taşkın yinelenme debilerinin hesabı yapılırken; meteoroloji istasyonları yağış yinelenme değerleri, istasyon temsil oranları, baz akım, yağış alanları, eğri no.ları, PLV ve YADOK için burada da ayni değerler kullanılmıştır. Havzanın özelliği nedeniyle K katsayısı, 0,208 yerine 0,167 alınmıştır. Yağış alanlarını sadece İmecik Meteoroloji İstasyonu temsil etmektedir. Proje sağanak süreleri; Yağış alanı A=83,2 km² olan sualma yapısı için 2,5 saat ve yağış alanı A=99,4 km² olan HES yapısı için 3,0 saat alınarak taşkın hesapları yapılmıştır. Bölgesel Taşkın Frekans Analizi(BTFA) Bölgesel Taşkın Frekans Analizi çalışmasında; proje alanı civarındaki AGİ larının yılda anlık maksimum debilerinden istifade edilmiştir.bu AGİ larının; yılda anlık debilerinin, frekans analizleri yapılarak uygun dağılım fonksiyonları (UDF) bulunmuş ve neticeler oluşturulmuştur. AGİ ları için bulunan çeşitli yinelenmeli taşkın debi değerlerinden istifade ederek, BTFA çalışması yapılmış ve neticeler ağaşıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 40: Alakır Çayı Alakır-I HES Projesi Yağış Alanı için Bölgesel Taşkın Frekans Analızi (Btfa) Sıra No İst. No Alan(km²) N(YIL) UDF Q2 Q5 Q10 Q25 Q50 Q100 QM1 QM ,00 24 LN2 131,20 209,30 267,30 347,00 410,60 477,70 420,00 300, ,00 28 G 324,60 520,20 649,80 813,40 934, ,30 750,00 720,00 3 (08-042) (08-083) 93,60 31 G 22,88 36,68 45,83 57,38 65,95 74,45 57,50 50, ,20 39 LP3 41,47 76,56 102,39 136,64 162,75 188,95 191,00 120, ,00 12 LP3 7,36 10,94 13,79 17,98 21,56 25,58 17,00 15, ,00 6 LN3 8,15 17,11 23,68 32,64 39,74 47,21 35,00 16, ,20 15 LP3 75,44 259,07 469,31 852, , , ,00 496, ,00 17 LP3 88,90 159,75 225,49 336,07 442,20 572,85 393,00 282, ,40 27 G 252,60 402,20 501,10 626,20 719,00 811,10 595,00 519, ,00 45 LP3 35,60 71,29 98,10 133,55 160,33 186,98 173,00 147, ,80 51 LN2 50,73 89,99 121,43 167,19 205,46 247,37 193,00 259, ,20 7 LN3 4,90 8,30 10,50 13,30 15,40 17,60 13,20 7, ,00 36 LP3 297,85 580,07 820, , , , , , ,00 30 G 98,88 147,30 179,37 219,88 249,93 279,76 197,00 175,00 Bu tablodaki AGİ larının Q 2 değerleri ile yağış alanları, logaritmik kağıda noktalanarak BTFA eğrisi çizilmiş ve zarf eğrisi, grafikte verilmiştir. 90

118 Grafik 22: Alakır I HES projesi yağış alanı için BTFA eğrisi Sualma Yapısı yağış alanı A= 83,2 km 2 için Q 2 zarfından okunan debi değeri; Q 2 = 41,0 m 3 /s ve HES Yapısı yağış alanı A= 99,4 km 2 için Q 2 zarfından okunan debi değeri; Q 2 = 45,0 m 3 /s dir.bulunan bu debiler ile boyutsuz katsayılar çarpılarak çeşitli yinelenmeli taşkın debileri hesaplanmıştır. Hesaplanan Proje Debilerinin Karşılaştırılması Sualma Yapısı (A=83,2 km²) Tablo 41: Alakır I HES projesi çeşitli tekerrürlerde hesaplanan taşkın debileri( m³/s ) Tekerrürler DSİ Sentetik Mockus Metodu Bölgesel Frekans Metodu ( D= 2,5 saat ) Analizi (T kr =8 saat) ( m³/s ) ( m³/s ) ( m³/s ) Q 2 20,40 16,18 25,0 Q 5 30,54 23,88 43,0 Q 10 42,65 35,48 58,3 Q 25 67,29 61,02 72,8 Q 50 94,51 90,56 85,8 Q ,42 131,35 99,3 Q ,16 197,68 128,0 Sonuç olarak Alakır Çayı Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi sualma yapısı için yapılan çalışmalar neticesinde; DSİ Sentetik Birim Hidrograf Yöntemi ile bulunmuş Q 100 taşkın debisinin, BTFA ile bulunan değerle ve Mockus Üçgen Birim Hidroğraf Yöntemi ile bulunan Q 100 taşkın debisi ile paralellik göstermektedir. Proje boyutlandırılmasında, DSİ Sentetik Birim Hidroğraf Yöntemi ile hesaplanan taşkın debileri, proje debileri olarak alınmıştır. 91

119 HES Yapısı (A=99,4 km²) Tablo 42: Alakır I HES projesi çeşitli tekerrürlerde hesaplanan taşkın debileri( m³/s ) Tekerrürler DSİ Sentetik Mockus Metodu Bölgesel Frekans Metodu ( D= 3 saat ) Analizi (T kr =8 saat) ( m³/s ) ( m³/s ) ( m³/s ) Q 2 23,47 19,33 29,0 Q 5 34,78 28,36 49,9 Q 10 48,55 41,52 64,7 Q 25 75,54 69,79 84,4 Q ,80 102,13 99,5 Q ,79 146,46 115,1 Q ,08 219,06 150,0 Sonuç olarak Santral yapısı için yapılan çalışmalar neticesinde; DSİ Sentetik Birim Hidrograf Yöntemi ve Mockus Üçgen Birim Hidroğraf Yöntemi ile bulunmuş taşkın debilerinin, BTFA ile bulunan debilere çok yakın çıktığı görülmektedir. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesinde DSİ Sentetik Birim Hidroğraf Yöntemi ile hesaplanan taşkın debileri (130,42 m³/s), proje debileri olarak alınmıştır. Çok uzun bir nehir olmayan Alakır çayı 60 km uzunluğunda havzası çok dar bir dere olmasına rağmen kaynağını yüksek dağlardan ve kuvvetli pınarlardan aldığı için güçlüdür. Kış ve ilkbahar aylarında özellikle yağmurlardan sonra epey kuvvetli bir nehir görüntüsü alır. Yaz aylarında ise beslendiği kuru dereler nedeniyle basit bir çay görüntüsü alır. Alakır çayının Dereboğazı'na girdiği noktada sulama ve taşkından koruma amacıyla bir baraj kurulmuştur. Projedeki Sualma Yapısı ile HES arasında, projeli bir sulama olmadığından sulamadan dönen su olmayacaktır. Proje nehir tipi ve enerji amaçlı olduğundan sualma yapısından alınarak santrala götürülen su, tekrar çıkışta yatağa verilmektedir. Bu nedenle projeye olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Proje sahası drenaj alanı; geçirdikleri tektoniklere bağlı olarak yapılarında gelişen kırık-çatlak sistemlerinden dolayı yarı geçirimli bir özellik göstermekte olup, proje alanı ve çevresi karstik akifer özelliği göstermektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda belirlenen drenaj alanı 680 km² olarak belirlenmiştir. Sedimantasyon Durumu Akarsular sürükleme gücü yardımı ile bir miktar da katı madde taşırlar. Bunlar taşınan toplam katı maddelerin % 10-15' ini teşkil eden yatak yükü denilen kum-çakıl boyutundaki maddeler ile su içinde yüzer halde bulunan ve toplam katı maddelerin % 85-90'ını teşkil eden maddelerdir. Hidroelektrik santrallarda türbinlenecek olan suların içeriğinde belirli boyutlardan daha büyük olan parçacıklar işletme esnasında türbin çarklarında önemli aşınmalar meydana getirirler. Bu sebeple türbinlenecek suların boyutu 0,2 mm' den daha büyük katı maddelerden arındırılmış olması gerekir. 92

120 Alakır Çayı için rusübat ölçümleri yapılmamıştır. Alakır Barajı kuyulu savağın yükseltilmesi için hazırlanan raporda; 1972 Temmuz ayında yapılan iskandil çalışmalarında sualma yapısı yanındaki taban kotunun 102,50 m ve 1978 yılında yapılan ikinci iskandil çalışmasında ise bu kotun 105,20 m olduğu belirtilmektedir. Hacim satıh grafiğinden 6 yılda 1,21 hm³ rüsubatın geldiği ve bu değer, rusubat modülü olarak 320 m³/km²/yıl değerine karşılık geldiği hesaplanmıştır. Bu kısımda Alakır Çayı yatağının durumundan çayın fazla rüsubat getirmediği görülmektedir. Bu durum da dikkate alınarak havza verimi, 200 m³/km²/yıl olarak alınmıştır. Proje inşaat çalışmaları sırasında kesinlikle dere yatağına müdahalede bulunulmayacak olup, yatak kesiti daraltılmayacak ve malzeme dökülmeyecektir. Dere yatağında doğal hayatın devamlılığı için gerekli su miktarının bırakılmasına ve kontrollerinin yapılmasına özen gösterilecektir. IV.2.6. Su toplama havzası ile ilgili, projenin gerçekleştirileceği dereye ilişkin en az 10 yıllık aylık maksimum, aylık minimum ve aylık ortalama debilerinin m3/sn olarak verilmesi, Proje depolamasının çok küçük olması nedeniyle günlük ortalama akımlar kullanılmıştır. Regülatör yeri günlük debilerinden yararlanılarak tesis debisine ait süreklilik değerleri hesaplanmıştır. İşletme çalışmasında günlük doğal akımlar, doğal yaşam için bırakılan su, dolusavaktan atılan su, verimler, iletim yapısı kayıpları dikkate alınarak güç ve enerjiler hesaplanmıştır. DSİ tarafından yapılan kabuller doğrultusunda, en yüksek faydayı veren debiye karşılık gelen güç kurulu güç (3,968 MWm/3,79 MWe), debi ise proje debisi (2 m 3 /s) olarak belirlenmiştir ve yıllık toplam enerjisi (üretim miktarı) 12,89 GWh enerji üretileceği hesaplanmıştır. Proje kapsamında, fizibilite raporunda kullanılmak üzere tarih ve sayılı DSİ 13.Bölge Müdürlüğünün regülatör yeri aylık ortalama akımları onaylanmış olup aşağıda fizibilite çalışmalarında kullanılan değerler Ek.24 de yer verilmiştir. Tablo 43: Alakır Çayı Alakır I Regülatör yeri DSİ onaylı aylık doğal akım değerleri (m3/sn) Y/Ay Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Hazr. Teın Ağus. Eylül Y.Ort

121 Ortala ma Maksi mum Minim um Alakır Çayı nın, Alakır-1 Regülatör yerindeki, uzun yıllar ( ) aylık ortalama debi değerlerine göre akımının en fazla olduğu ay, 2,14 m 3 /sn ile Şubat, en düşük ay ise akımının 0,4 m 3 /sn olduğu Eylül ayıdır yılları arasında aylık bazda yapılan ölçüm sonuçlarına göre uzun yıllar aylık ortalama debi değeri ise yaklaşık 1,067 m 3 /sn dir. Alakır Çayı nda ölçülen debi değerindeki değişim süreci 1-kurak dönem ve 1- yağışlı dönemden olmak üzere 2 farklı periyottan oluşan bir salınım süreci göstermektedir. Bu durumda uzun yıllar aylık ortalama debi değerine ( 1,067 m 3 /sn) yakın veya yüksek akımın gözlendiği Aralık-Nisan ayları arası yağış, ortalama debi değerden daha düşüik akımın gözlendiği diğer aylan (Mayıs-Ocak) arası ise kurak dönemi göstermektedir. Uzun yıllar aylık ortalama debilerine göre maksimum debi miktarı Ocak ayında (6,68 m 3 /sn ) ve minimum debi miktarı ise Ocak ayında 0,003 m 3 /sn olarak ölçülmüştür. Bu sonuçlar düşük akım dönemi ile yüksek akım dönemi içerisindeki farkın yaklaşık 2.641,54 katı olduğunu ortaya koymaktadır. 94

122 Grafik 23: Alakır-1 Regülatörüne ait kesit alanında yılları arasında gözlenen aylık debi değerinin zamana gore değişimi Grafikte görüldüğü gibi yılları arasında seri içindeki maksimum akım 2,01 m 3 /sn ile 1980 yılında minimum akım ise 2011 yılında 0,49 m 3 /sn görülmektedir. IV.2.7. Projenin yer aldığı havzanın su kullanım durumu, (içme kullanma suyu amaçlı herhangi bir su kaynağı havzasında kalıp kalmadığı, yağış-akış ilişkisi, ekolojik potansiyeli, projenin kurulacağı su kaynağının/kaynaklarının uzun yıllara ait aylık ortalama değerleri (m3/sn) Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesinin üzerinde gerçekleştirileceği Alakır çayı genel olarak sulama amaçlı kullanılmaktadır. Proje sahasının yaklaşık 30 km mansabında sulama ve taşkın koruma amaçlı kurulan Alakır Barajı bulunmaktadır. Söz konusu baraj ile hektarlık alan sulanmaktadır. Proje alanı Batı Akdeniz Havzasında yer almaktadır. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı web sayfasında yayınlanan yüzeysel su kaynaklarını gösterir harita aşağıda verilmektedir. 95

123 Resim 20: Antalya ili hidroloji havzası Yağış-Akış İlişkisi, Ekolojik Potansiyeli Alakır Çayı Alakır-I Regülatörü ve HES Projesi için daha önce yapılmış olan revize hidroloji çalışmalarında; No.lu Alakır Çayı Akdere Baraj Girişi AGİ değerleri ile DSİ 13. Bölge Müdürlüğü tarafından Alakır Çayı Karaağaç Kaynakları, 1987 yılından beri Alakır Çayı Karaağaç Kaynakları ve Alakır Çayı Yatak şeklinde ölçülerek toplam şeklinde verilen müteferrik debi ölçü değerleri kullanılmıştır. Toplam olarak verilen miktarların dökümü DSİ 13. Bölge Müdürlüğü nden temin edilmiş, Alakır Çayı Karaağaç Kaynakları ve Alakır Çayı Yatak şeklinde ölçülen değerler dikkate alınarak baz akım tayini yapılmış ve daha önce yapılan revize proje çalışmalarında 1,300 m³/s değeri baz akım olarak alınmıştır. Ancak, Eylül 2012 ayı içinde, Mevcut Karaağaç Kaynaklarının yaklaşık olarak 350 m kuzeyinde yeni bir kaynağın olduğu ve DSİ 13. Bölge Müdürlüğü tarafından Alakır Çayı yatağında ölçülen değerlerin içinde yer aldığı belirlenmiştir. Bu kaynak, normal ulaşım yerindeki yoldan görünmemektedir.ancak söz konusu yeni kaynak, Yöre halkından alınan yardım ile tespit edilmiş olup, Jeolojik yapı itibarı ile bunun bir kaynak olduğu da faaliyet sahibi tarafından belirlenmiştir. Bu kaynağın Alakır Çayı na karışmadan önceki su miktarı ile sonraki durumu arasında gözle görülür bir fark olduğu da görülmüş ve debi ölçümü yapılmasına karar verilmiştir. Bu yeni su kaynağının, daha önce hazırlanmış olan Alakır-I Projesi su temini çalışmalarında proje havzasından geldiği kabul edildiğinden su temini hesapları fazla hesaplanmıştır.tespit edilen bu yeni su kaynağı, koordinatlarına bakıldığında Alakır-I HES Yapısından sonra Alakır Çayı na döküldüğü görülmüştür. Daha önce raporları hazırlanmış olan Alakır-I Regülatörü ve HES Projesi için su temini hesapları yapılırken, Karaağaç kaynakları olarak ölçülen değerlerin dışında olan ve Alakır Çayı nda yatakta ölçülen değerlerin içinde ölçülen bu yeni kaynağın Alakır-I Regülatörü havzasından geldiği kabul edilmiştir.yani yeni kaynak suyu hesaplara dahil edilmiştir.böyle olunca su temini değerleri fazla hesaplanmıştır. 96

124 ile ve tarihlerinde havzada inceleme yapılmış ve gerekli yerlerde debi ölçümleri yapılmıştır.debi ölçümü yapılan yerlerin koordinatları ve ölçülen debiler aşağıda verilmiştir. SIRA 1 ÖLÇÜ YERLERİ Alakır Çayı Alakır-1 Reg. Tablo 44: Alakır Havzasında yapılan debi ölçümleri ENLEM BOYLAM TARİHLİ ÖLÇÜM TARİHLİ ÖLÇÜM TARİHLİ ÖLÇÜM RAKIM ,392 0,373 0, Yeni Kaynak , 946 0,974 0, Alakır Çayı Yeni Kaynak (Alakır Ç.katılmadan önce) Karaağaç Kaynakları Alakır Çayı- Yatak , ,061 0, , Karaağaç Kaynakları na ait DSİ 13. Bölge Müdürlüğü nden temin edilen; Karaağaç Kaynakları müteferrik debi ölçüleri Tablo 45 de yer almaktadır. Alakır-I yağış alanından gelen su miktarı, yapılan debi ölçü değerlerine göre, yatakta ölçülen debi değerlerinin %27,4 ünü oluşturmaktadır. Tablo 45: Karaağaç Kaynakları müteferrik debi ölçüleri Yıllar Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz Tem Ağus Eylül Toplam Ort ,27 2,12 2,17 2,12 8,69 2, ,32 3,52 2,67 3,54 7,13 4,46 3,25 2,92 2,81 2,90 35,52 3, ,63 2,92 3,36 2,94 3,11 3,02 2,10 2,81 2,32 2,36 2,11 29,65 2, ,13 2,33 2,51 2,70 2,44 2,51 2,29 2,13 1,99 1,82 1,76 24,61 2, ,68 2,00 2,29 1,47 1,59 1,32 10,34 1, ,77 1,71 1,98 5,47 1, ,47 2,47 2, ,18 1,68 2,07 1,78 8,71 2, ,69 3,04 4,55 3,76 2,19 2,47 2,83 2,33 23,86 2, ,60 2,86 4,98 4,17 2,98 2,79 2,52 2,15 25,04 3, ,67 2,85 3,09 2,68 3,08 3,29 3,34 2,71 1,91 2,09 2,18 2,26 32,16 2, ,95 2,48 3,70 4,19 13,32 3, ,63 3,38 2,52 2,07 1,95 1,92 1,89 1,77 18,12 2, ,92 3,78 3,84 2,55 2,47 3,26 17,83 2, ,95 6,07 4,60 3,55 3,45 3,34 26,96 4, ,42 3,08 5,26 4,84 4,46 4,78 4,43 3,52 33,79 4, ,56 3,03 4,05 6,99 6,79 4,12 3,39 3,49 3,31 3,08 2,80 44,60 4, ,86 2,89 0,59 2,50 2,93 5,16 3,46 3,11 2,45 2,27 2,25 2,02 32,50 2, ,10 2,00 3,28 4,23 2,91 2,78 2,10 2,13 2,17 2,22 26,91 2, ,15 2,08 1,98 1,78 2,85 2,04 1,96 1,62 1,68 1,45 1,55 1,38 23,52 1, ,21 1,36 1,65 3,03 2,49 2,48 2,23 1,99 1,59 1,55 1,46 1,77 22,79 1, ,90 1,80 4,12 2,81 5,82 3,75 2,84 2,46 2,46 1,92 1,90 1,90 33,66 2,80 97

125 2011 1,79 1,91 3,07 2,56 3,01 2,78 3,25 2,68 2,16 3,97 1,99 1,73 30,90 2,57 Top. 36,31 36,21 38,55 28,39 45,55 58,15 58,32 45,44 49,77 49,29 43,85 41,56 531,39 63,61 Ort. 2,42 2,41 2,75 2,84 3,50 3,88 3,64 2,84 2,49 2,46 2,31 2,31 33,86 2,82 Su potansiyeli hesabında takip edilen yol kısaca aşağıda verilmiştir.bu çalışma yapılırken, Şirket tarafından açılarak işletilmekte olan No.lu Alakır Çayı Karaağaç AGİ nun periyodundaki günlük ortalama debileri ile çevrede bulunan bir çok AGİ nun günlük ortalama debi değerleri arasında korelasyon yapılmıştır.en iyi korelasyonu, No.lu Dargaz Deresi Lengüme AGİ ile yapılan korelasyon vermiştir. Korelasyon Şekli Korelasyon denklemi R² Korelasyon Katsayısı (R) Lineer Y= 0,946* X + 2,0985 0,6843 0,827 Polinom Y= -0,0196*X 2 +1,1253*X + 2,0258 0,7029 0,838 Yukarıdaki bağıntılardan korelasyon katsayısı yüksek olan Polinom şeklindeki korelasyon denklemi kullanılarak No.lu Alakır Çayı Karaağaç AGİ nun günlük ortalama debi değerleri, periyodunda 34 yıla tamamlanmıştır No.lu AGİ nuna ait ASE değerlerinden zamanın %95 inde geçen debi 2,026 m³/s olarak hesaplanmış ve bu değer No.lu AGİ için baz akım olarak kabul edilmiştir. Q p = (Q AGİ -Q Baz(AGİ) )*( A -I /A AGİ ) n +Q A-I(BAZ) A -AGİ = 111,13 km², A -I = 83,2 km² Q Baz(AGİ) =2,026 m³/s Q A-I(BAZ) =0,390 m³/s Q p = (Q AGİ -2,026)*0,749 +0,390 Tablo 46: Alakır-I Regülatörü ve Hes Projesi Sualma Yapısı Aylık Ortalama Debi Değerleri (m³/s) Yıllar Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz Tem Ağus Eylül Toplam Ort ,55 0,60 2,24 5,20 3,47 1,71 1,11 0,77 0,75 0,44 0,40 0,40 17,63 1, ,03 2,20 4,37 5,12 2,16 2,85 2,60 1,42 0,74 0,62 0,55 0,52 24,18 2, ,51 0,66 1,52 6,68 4,19 1,87 1,27 1,26 0,64 0,45 0,40 0,39 19,84 1, ,39 0,56 6,22 2,13 2,40 4,29 0,61 0,46 0,87 0,44 0,40 0,39 19,15 1, ,42 0,42 0,90 1,74 3,45 3,44 1,49 0,97 0,56 0,41 0,40 0,39 14,61 1, ,40 1,47 5,37 5,55 2,95 2,52 1,79 1,21 0,70 0,51 0,48 0,47 23,41 1, ,44 1,35 1,13 4,61 2,21 1,75 1,47 0,90 0,54 0,43 0,41 0,41 15,65 1, ,57 0,85 0,79 2,32 3,82 1,70 0,63 0,50 0,41 0,39 0,39 0,41 12,75 1, ,39 0,40 0,65 2,60 1,65 2,81 1,71 1,38 0,81 0,52 0,41 0,40 13,73 1, ,40 0,45 0,44 0,58 1,88 3,64 1,90 1,25 0,67 0,43 0,42 0,41 12,48 1, ,43 1,84 1,68 0,79 0,64 0,91 0,72 0,48 0,43 0,42 0,40 0,40 9,14 0, ,41 0,47 1,03 0,61 1,26 1,04 0,55 0,46 0,42 0,40 0,39 0,39 7,43 0, ,39 0,40 0,88 0,66 0,68 0,70 0,69 0,51 0,43 0,40 0,39 0,40 6,53 0, ,41 0,42 1,53 0,76 0,94 1,08 1,33 0,87 0,66 0,45 0,41 0,40 9,26 0,77 98

126 1993 0,40 0,49 0,59 0,97 1,29 1,86 0,79 0,88 0,54 0,42 0,40 0,39 9,00 0, ,40 0,44 0,54 1,31 1,69 1,09 0,77 0,61 0,42 0,40 0,39 0,39 8,45 0, ,43 0,87 1,28 2,38 1,23 2,24 1,32 0,72 0,50 0,45 0,41 0,39 12,24 1, ,40 0,48 0,48 0,83 1,86 1,54 0,88 0,60 0,50 0,41 0,39 0,39 8,77 0, ,39 0,41 1,17 0,94 0,56 0,64 0,97 0,70 0,46 0,41 0,40 0,40 7,43 0, ,44 0,61 2,90 2,30 2,26 2,77 2,09 1,21 0,57 0,45 0,40 0,39 16,41 1, ,40 0,49 1,67 1,73 4,87 2,20 2,24 1,16 0,74 0,46 0,41 0,40 16,76 1, ,39 0,40 0,49 0,58 1,48 1,57 0,89 0,80 0,58 0,43 0,40 0,39 8,40 0, ,41 0,47 0,56 0,82 1,43 0,82 0,85 0,67 0,44 0,41 0,39 0,39 7,65 0, ,40 1,88 5,70 3,56 1,80 2,31 1,44 0,73 0,48 0,43 0,39 0,39 19,50 1, ,39 0,42 1,54 3,34 4,15 1,71 0,95 0,75 0,65 0,42 0,39 0,39 15,10 1, ,39 0,40 0,66 3,10 2,97 1,89 1,53 1,07 0,57 0,46 0,41 0,41 13,85 1, ,41 0,50 0,57 0,88 2,62 1,79 1,17 0,70 0,47 0,39 0,39 0,39 10,29 0, ,43 0,45 0,61 0,63 1,13 1,52 0,91 0,59 0,43 0,41 0,39 0,39 7,89 0, ,53 0,77 0,48 0,70 0,70 0,66 0,74 0,46 0,41 0,39 0,39 0,39 6,64 0, ,46 0,96 1,81 0,89 1,62 1,27 0,94 0,57 0,44 0,40 0,39 0,39 10,14 0, ,39 0,77 0,71 2,10 2,83 2,43 2,04 1,42 0,94 0,11 0,08 0,12 13,94 1, ,15 0,27 2,03 0,93 4,69 3,22 1,26 0,94 0,82 0,62 0,54 0,40 15,87 1, ,45 0,11 0,66 0,00 0,15 0,77 0,95 0,89 0,73 0,45 0,39 0,36 5,91 0, ,35 0,31 0,37 2,28 1,67 2,53 2,77 1,52 1,13 0,90 0,80 0,67 15,29 1,27 Top. 14,73 23,59 53,54 69,63 72,70 65,14 43,36 29,43 20,44 15,14 14,00 13,61 435,30 36,27 Ort. 0,433 0,694 1,575 2,048 2,138 1,916 1,275 0,865 0,601 0,445 0,412 0,400 12,803 1,067 Yukarıda verilen Alakır-I Regülatörü ve HES Projesi Sualma Yapısı Aylık Ortalama Debi değerleri kullanılarak, projede kullanılacak olan güvenilir debilerin belirlenmesi için akım süreklilik çalışması yapılmış olup çizilen yıllık kısmi debi ve debi süreklilik eğrileri aşağıda verilmiştir. DEBİ SÜREKLİLİK EĞRİSİNDE ZAMANIN YÜZDESİ (% ) Tablo 47: Alakır-I Regülatörü ve HES Projesi İçin Debi Yıllık Enerji Üretimi (A= 83,2 Km² ) NET DÜŞÜ H(m) DEBİ (Ort.QE) (m³/s) SAVAKTAN ATILAN (m³/s) KURULU GÜÇ (Mw ) DEBİ ( Qmax ) (m³/s) ÜRETİLEN YILLIK TOPLAM ENERJİ (GWh/yıl) 95,00 218,77 0,288 0,679 0,557 0,294 4,937 82,89 218,77 0,293 0,674 0,568 0,300 5,029 55,74 218,77 0,356 0,611 0,758 0,400 6,125 46,46 218,77 0,408 0,559 0,947 0,500 7,003 40,75 218,77 0,451 0,516 1,137 0,600 7,746 35,66 218,77 0,489 0,478 1,326 0,700 8,400 31,31 218,77 0,522 0,445 1,516 0,800 8,976 28,17 218,77 0,552 0,415 1,705 0,900 9,486 25,88 218,77 0,579 0,388 1,895 1,000 9,943 23,45 218,77 0,603 0,364 2,084 1,100 10,360 21,85 218,77 0,625 0,342 2,273 1,200 10,747 99

127 19,75 218,77 0,646 0,321 2,463 1,300 11,104 18,19 218,77 0,665 0,302 2,652 1,400 11,429 16,47 218,77 0,682 0,285 2,842 1,500 11,726 15,32 218,77 0,698 0,269 3,031 1,600 11,997 13,41 218,77 0,713 0,254 3,221 1,700 12,243 12,58 218,77 0,726 0,241 3,410 1,800 12,468 11,62 218,77 0,738 0,229 3,600 1,900 12,674 10,53 218,77 0,749 0,218 3,789 2,000 12,863 9,76 218,77 0,759 0,208 3,979 2,100 13,040 9,45 218,77 0,769 0,198 4,168 2,200 13,205 8,94 218,77 0,778 0,189 4,357 2,300 13,362 8,29 218,77 0,786 0,181 4,547 2,400 13,509 7,86 218,77 0,794 0,173 4,736 2,500 13,648 7,26 218,77 0,802 0,165 4,926 2,600 13,777 6,72 218,77 0,809 0,158 5,115 2,700 13,896 6,16 218,77 0,822 0,145 5,494 2,900 14,116 5,68 218,77 0,827 0,140 5,684 3,000 14,216 5,00 218,77 0,841 0,126 6,157 3,250 14,444 4,34 218,77 0,852 0,115 6,631 3,500 14,643 3,88 218,77 0,862 0,105 7,105 3,750 14,820 3,53 218,77 0,872 0,095 7,578 4,000 14,979 2,37 218,77 0,900 0,067 9,473 5,000 15,473 0,92 218,77 0,945 0,022 15,156 8,000 16,240 Grafik 24: Alakır I regülatörü ve HES projesi HES yapısı için yıllık debi süreklilik eğrisi 100

128 Grafik 25: Alakır I regülatörü ve HES projesi HES yapısına alınan sular için yıllık kısmi debi süreklilik eğrisi HES Yapısına giden sulara ait periyodundaki günlük debiler, önce gün sırasına göre, daha sonra da büyükten küçüğe doğru sıralanarak zamanın yüzdelerine karşı gelen debiler oluşturulmuştur. Gözlem periyodunda; zamanın %95 inde geçen firm debi 0,294 m³/s değerine eşit ve küçük olan debiler sıralanmış ve Ort.Q F = 0,293 m³/s hesaplanmıştır. Daha sonra 0,294 m³/s ile 12,39 m³/s arasındaki çeşitli Qmax değerleri ile altında kalan değerler sıralanarak her Qmax değeri için Ort.Q E, zaman yüzdesi, kurulu güçler, dolu savaktan atılan su miktarları ve toplam enerjiler bulunmuştur. Bu değerlerle yani, Q max değerleri ve hesaplanan toplam enerjilerle aşağıda verilen debi-enerji eğrisi çizilmiştir. Bu eğriden HES-I Yapısı için Qmax debisinin 2,000 m³/s mertebesinde olduğu belirlenmiştir. 101

129 Grafik 26: Alakır I regülatörü ve HES projesi için yıllık toplam enerji eğrisi ÇED raporuna konu Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında, enerji üretimine başlandığında mansaba bırakılan su miktarı ölçümleri için bir adet akım ölçüm istasyonu (AGİ) yerinin belirlenmesi hususunda DSİ 13.Bölge Müdürlüğü ile irtibata geçilerek, ölçüm istasyon yerinin arazide tespiti yapılacaktır. Kurulacak olan AGİ istasyonunun online olarak DSİ 13.Bölge Müdürlüğü tarafından izlenmesi sağlanacaktır. IV.2.8. Yüzeysel su kaynaklarının mevcut ve planlanan kullanımı, varsa havza özelliği (içme, kullanma, sulama suyu, elektrik üretimi, baraj, göl, gölet, su ürünleri üretiminde ürün çeşidi ve üretim miktarları), proje alanının içme ve kullanma suyu temin edilen kıta içi yüzeysel su havzasında kalıp kalmadığı, söz konusu derelerin herhangi bir içme suyu kaynağını besleyip beslemediği, söz konusu derelerden içme ve kullanma suyu alınıp alınmadığı, Antalya ilindeki akarsular turizm, balıkçılık ve su sporları gibi amaçlarla kullanılmaktadır. İldeki akarsulardan faydalanmak için çeşitli baraj ve göletler yapılmıştır. İşletmede bulunan barajlar ve hidroelektrik santrallar ile özellikleri aşağıdaki tabloda verilmektedir. 102

130 Tablo 48: Antalya İlinde Bulunan İşletmedeki Barajlar ve Hidroelektrik Santrallar ile Özellikleri Oymapınar Çayboğazı Tesisin Adı Korkuteli Barajı Alakır Barajı Dim Barajı Barajı Barajı Kaş ilçesi Kumluca Alanya Barajın Yeri Manavgat Korkuteli Gömbe beldesi Sancıkısık Manavgat Alakır Çayı ve Dim Çayı Akarsuyu Korkuteli Çayı Irmağı Kapaklı Çayları Amacı İnşaatın (başlamabitiş) yılı Gövde dolgu tipi Gövde hacmi Yükseklik (talvegden) Normal su kotunda göl hacmi Normal su kotunda göl alanı Sulama alanı Enerji Sulama+Taşkın+İçme ve Kullanma suyu Taşkın+Sulama Sulama Enerji- Sulama+İçmesuyu- Taşkın Beton Kaya dolgu Kaya, Kum, Çakıl Kil çekirdekli Önyüzü Beton Kaplı Kaya Dolgu 0,575 hm 3 2,019 hm 3 1,6 hm hm 3 4,8 hm m 50,2 m 44,5 m 67,7 m 123,50 m 235,996 hm 3 40,2 hm 3 39,960 hm ,329 hm 3 4 km 2 2,414 km 2 3,188 km km 2 - ha 5986 ha 6752 ha ha 5312 ha Güç 540 MW - MW - MW - MW 38,25 MW Yıllık Üretim 1620 GWh -GWh -GWh -GWh 122 GWh Kaynak: DSİ 13. Bölge Müdürlüğünün işletmeye aldığı gölet projeleri ve özellikleri tabloda verilmektedir. 103

131 Tablo 49: DSİ 13. Bölge Müdürlüğünün işletmeye aldığı gölet projeleri ve özellikleri Tesisin Adı İli Fayda ( ha ) (Brüt) İnşaatın Bitiş Yılı Kozağacı Göleti ve Sulaması ANTALYA Dikenli Göleti Sulaması " Ekşili Göleti Sulaması " Baranda Göleti ve Sulaması " Cevizli Göleti ve Sulaması " Sul. : 58 Taşk. : Yelten Göleti Pompaj Sulaması " Hatipler Göleti ve Sulaması " Doyran Göleti ve Sulaması " Yeşilyayla Göleti ve Sulaması " Osmankalfalar Göleti ve Sulaması " Hacıbekar Göleti ve Sulaması " Antalya Kumluca Toptaş Göleti ve Sulaması " Antalya Manavgat Taşağıl karabekir Göleti ve Sulaması " SULAMALAR TOPLAMI 4550 Kaynak: Alakır havzası genelinde en önemli su kaynakları; Alakır Çayıdır ve projede ana su kaynağı olarak kullanılacaktır. Alakır Çayı, 2469 m kotlarındaki Gökgedik Tepe den doğmaktadır. Güneyde Büyükalan Köyüne kadar 14 km Kuzey-Güney istikametinde akarken sağdan ve solda birçok kaynaktan beslenmektedir. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesinide kapsayan, Alakır Çayı üzerinde kurulması planlanan ve işletilen tesislerin havza başından sonuna doğru sıralanışı aşağıdaki tabloda ve Google earth görüntüsünde verilmiştir. Ayrıca, proje mansabındaki diğer projelerle birlikte gelişim planı olarak gösterimi Ek.25 de yer almaktadır. Tablo 50: Alakır Çayı üzerindeki nehir tipi Hidroelektrik Santraller PROJENİN ADI FAALİYET DURUMU Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Proje aşamasında MW m /3,79 MW e Projesi Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mwm/4,18 Mwe Projesi, Proje aşamasında Malzeme Ocağı, Kırma- Eleme Tesisi Kürce HES Faaliyette Dereköy HES Proje aşamasında Kozdere HES Faaliyette Proje aşamasında Çayağzı-Balıklar HES 104

132 Resim 21: Alakır çayı üzerindeki HES projeleri Alakır Çayı üzerinde mevcut bulunan ve gerçekleştirilmesi planlanan tüm HES Projeler kapsamında Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim üyesi Yrd. Doç Dr. Ümit Kebapçı, Hidrojeoloji Yüksel Mühendisi Dr. Erkan Dişli ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Yaban Hayatı ekolojisi ve Yönetimi Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kocabaş ın hazırlamış olduğu Kümülatif Etki Değerlendirme Raporlarında, havza bazında en yakın yerleşimler üzerinde başka etkilerin meydana gelip gelmeyeceğinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, Zooloji Uzmanı, Yrd. Doç. Dr. Ümit Kebapçı nın hazırlamış olduğu Antalya İli Kumluca İlçesi Alakır Çayı Üzerinde Faaliyet Göstermesi Planlanan Alakır 1, Alakır 2, Kürce, Dereköy, Kozdere, Çayağzı-Balıklar Regülatör ve Hidroelektrik Santrallerinin Olası Hidrobiyolojik Etkilerine Dair Kümülatif Değerlendirme raporunda, mevsimsel karakterli olmayan yan derelerin varlığı alt havzadaki proje sahalarındaki balıkların ve diğer sucul canlılar için potansiyel üreme ortamı anlamına geldiği ve bu derelere geçiş yerlerinde/regülatörlerdeki geçitlerin giriş kısımlarına yakın enine yapıların yani balıklar için yuva ve barınak teşkil edebilecek kovuklar şeklinde hizmet vermek üzere suyun hızını bir derece kesen enine doğal veya yapay blok şeklinde eklemelerin ilavesi yapılması gerektiği belirtilmektedir. (Ek.26) Alakır Çayı nın sucul canlıları ve ekosistemine söz konusu projelerin minimize edilebileceği ve böylelikle planlanan Alakır 1, Alakır 2, Kürce, Dereköy, Kozdere, Çayağzı-Balıklar Regülatör ve Hidroelektrik Santrallerinin hidrobiyolojik etkilerinin tolere 105

133 AY EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL ADO MADENCİLİK ELEKTRİK edilebilir sınırlar içerisinde olacağı kanaatine ulaşılmıştır. Koşulların gerçekleşmesi halinde alakır nehrinin su gücünden yararlanılarak enerji üretiminin havza genelindeki sucul fauna etkilerinin olmayacağı öngörülmüştür. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında enerji üretimi için Alakır çayı sularının çevrilmesi sonucunda, regülatör yeri ile santral yeri arasında halihazırda su kaynağını kullananların etkilenmemesi için Alakır I Mansap Su Kullanım Hakları Raporu hazırlanmış olup, tarih ve sayı ile DSİ 13. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanmıştır. Söz konusu rapora göre; proje sahasında mevcut durumda 60 ha (600 da) tarım arazisi sulanmaktadır ve sulanan arazilerde sebze ve meyve tarımı yapılmaktadır. Proje sahasında mansap su kullanımları dışında değirmen ve alabalık çiftlikleri mevcut değildir. Proje sahasında Regülatör ile Santral arasında farklı amaçlarda da olsa su kullanımı bulunmamaktadır. Su kullanım hakkı raporu ve onay yazısı Ek.2 de yer almaktadır. Tablo 51: Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında Alakır Çayına bırakılacak su miktarları Gelen Debi (Ort) 0,43 0,69 1,57 2,05 2,14 1,92 1,28 0,87 0,60 0,45 0,41 0,40 Can Suyu (-) 0,16 0,16 0,21 0,21 0,21 0,21 0,21 0,16 0,16 0,16 0,16 0,16 Sulama Suyu (-) 0,08 0,13 0,09 0,01 Dolu Savak (-) 0,4 0,6 0,47 0,25 0,03 Enerji Üretim Debisi (Ort) 0,27 0,53 1,36 1,44 1,33 1,16 0,68 0,59 0,43 0,29 0,25 0,24 IV.2.9. Toprak özellikleri ve kullanım durumu (toprak yapısı, arazi kullanım kabiliyeti, sınıflaması, taşıma kapasitesi, yamaç stabilitesi, kayganlık, erozyon, toprak işleri için kullanımı, doğal bitki örtüsü olarak kullanılan mera, çayır vb.), Antalya ilinde toplam tarım arazisi hektardır. Bu tarım alanlarının hektarı sulanabilir arazi niteliğindedir. Grafik 27: Antalya İli Arazi ve Tarım Alanları Dağılımı (STATİP) 106

134 Antalya ili arazilerinin Büyük Toprak Grupları Dağılımı iklim topoğrafya, ana madde, bitki örtüsü ve zamanın etkisiyle Antalya ilinde çeşitli büyük toprak grupları oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden ve profil gelişmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Antalya ili arazilerinin Büyük Toprak Grupları Dağılımı iklim topoğrafya, ana madde, bitki örtüsü ve zamanın etkisiyle Antalya ilinde çeşitli büyük toprak grupları oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden ve profil gelişmesinden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Tablo 52: Antalya ili toprak grupları dağılımı Tablo 53: Büyük Toprak Gruplarının İlçelere Göre Dağılımı Proje kapsamında kullanılacak alanların büyük bir bölümü orman bir kısmı ise tarım arazisidir. Proje alanındaki toprak grupları çıplak kaya ve molozlarıdır. 107

135 Şekil 8: Alakır I Regülatörü ve HES Sahası toprak durumu Çıplak Kaya ve Molozlar Çıplak kayalıklarda toprak örtüsü bulunmaz. Antalya ilinde hektarlık oldukça büyük bir alanı kaplamaktadır. Antalya İli oldukça dağlık bir coğrafyada yer alması nedeniyle toplam arazinin ancak %20,8 inde tarım yapılabilmektedir. Bu engebeli topografya içinde etkin ve sürdürülebilir tarımsal üretimin gerçekleştirilmesi, verimliliğin artırılması, mevcut tarım arazilerinin Arazi Kullanma Yetenek Sınıfları na (AKKS) göre değerlendirilmesi ile mümkün olabilecektir. Tablo 54: Antalya İli Arazilerinin Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları Antalya ilinde toprak analizleri sonucu tespit edilen toprak özelliklerinin çeşitli yönlerden değerlendirilip, derecelendirilmeleri yapılmaktadır. Çok değişik topraklar ve çeşitli kullanım amaçları olduğundan sınıflamalarda değişik amaçlarla yapılmaktadır. Bu sınıflamalardan biri olan Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıflaması, daha çok tarımsal amaçla yapılan bir sınıflamadır. Bu sınıflamaya göre 8 adet sınıf mevcut olup, bunlar aşağıda açıklanmıştır. 108

136 I. Bölgede yetişen her türlü bitkiyi yetiştirmeğe elverişli, meyilleri düz, iyi drene olmuş, kolay işlenebilir, derin ve verimli arazilerdir. II. Her çeşit bitki yetiştiriminde birinci sınıftan daha az elverişlidir. Toprak ve su muhafazasına ait özel tedbirler almak gerekir. III. Toprak, topografya ve yüzey akıma ait şiddetli tehdit faktörlerine sahiptir. Ekilen mahsul çeşidi ilk iki sınıfa nazaran daha azdır. Özel muhafaza tedbirlerine ihtiyaç gösterir. IV. Toprak derinliği, taşlılık, yaşlık ve meyil yönünden çok şiddetli tehditlere sahiptir. Özel birkaç bitki cinsi için uygun sürümle tarım yapılabilir. Kullanılmaları çok dikkat ister. V. Sürümle tarım yapılamayan, düz-düze yakın, meyilli, taşlı veya çok yaş arazilerdir. Genellikle çayır veya ağaçlık olarak faydalanılır Yukarıda verilen arazi kullanım kabiliyetlerinden I II III ve IV. sınıf araziler toprak işlemeli tarıma elverişli arazilerdir. V VI VII. sınıf araziler ise toprak işlemeli tarıma elverişsiz arazilerdir. VIII. sınıf araziler ise tarıma elverişsiz arazilerdir. Tablo 55: İlçelere Göre Arazi Sınıflarının Dağılımı (Ha) Proje alanının şimdiki arazi kullanımı arazi kullanım haritasına göre; regülatör ve su alma yapısı, kapalı boru iletim hattı alanı, yükleme havuzu alanı, cebri boru alanı, şantiye alanı ve Kazı Fazlası Depolama Alanları 1-2 proje ünite alanlarının büyük bir kısmının yer alan arazilerin genelde VIII. sınıf arazi olduğunu göstermektedir. 109

137 Şekil 9: Alanın arazi sınıfı durumu Büyük Toprak Grupları Dağılımı ve Arazi kullanım haritalarına göre proje ünitelerinin yer alacağı toprak grubunun, arazi kullanım sınıfının ve erozyon derecesinin gösterimi Tablo 56 da verilmiştir. TESİSLER Regülatör İletim Kanalı Yükleme Havuzu Cebri Boru Santral Şantiye Kazı Fazlası Malz. Depo Sahası I Kazı Fazlası Malz. Depo Sahası II TOPRAK GRUBU Çıplak kayamoloz Çıplak kaya Moloz Çıplak kaya Moloz Çıplak kaya Moloz Çıplak kaya Moloz Çıplak kaya Moloz Çıplak kaya Moloz Çıplak kaya Moloz Tablo 56: Alakır I Regülatörü ve HES Sahası toprak durumu ARAZİ TOPRAK EROZYON KULLANIM ÖZELLİKLERİ DERECESİ DURUMU ARAZİ KULLANIM SINIFI Milli silt Çay Yatağı hafif VIII. sınıf Çıplak kayakumlu-tınlı taşlı Çıplak kayakumlu-tınlı taşlı Çıplak kayakumlu-tınlı taşlı Milli Siltli taşlı Milli Siltli taşlı Milli Siltli taşlı Milli Siltli taşlı Orman Arazisi Orman Arazisi Orman Arazisi VIII Sınıf Tarım Arazisi VIII Sınıf Tarım Arazisi VIII Sınıf Tarım Arazisi VIII Sınıf Tarım Arazisi Yüksek Orta Yüksek Orta Orta Orta Orta VIII.Sınıf VIII.Sınıf VIII.Sınıf VIII.Sınıf VIII.Sınıf VIII.Sınıf VIII.Sınıf 110

138 Proje sahasının büyük bir kısmının arazi kullanım şekli orman olup diğer yerler kuru ve sulu tarım yapılmaya elverişlidir. Eğim ve erozyon zararı ile toprak yetersizliği ise sahanın diğer özellikleri arasında yer almaktadır. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Mera Kanunu ve Su Ürünleri Kanunu hükümlerine riayet edilecektir. IV Tarım alanları (tarımsal alan varlığının olup, olmadığı, var ise tarımsal gelişim proje alanları, sulu ve kuru tarım arazilerinin büyüklüğü, ürün desenleri ve bunların yıllık üretim miktarları, ürünlerin ülke tarımındaki yeri ve ekonomik değeri), Antalya Ili sahip olduğu Antalya Ovası ile tarımsal potansiyel ve ekolojik uygunluk açısından Türkiye tarımında önemli bir yere sahiptir. Topraklarının, beşte birinde tarım yapılmaktadır. Antalya da tarım yapılan yerleri kıyı kesimi ve kıyıdan uzak kesimler olarak ayrıldığında kıyı kesminde portakal, muz, avakado gibi tropikal bitkilerin yetiştirilebilmesinin yanında sera tarımını; kıyıdan uzak kesimlerde ise elma, armut, ayva gibi meyve türlerinin yetiştirildiği görülmektedir. Kentin hızlı gelişmesine paralel bir süreç yaşayan tarım sektörü kendi yapısında da derin değişimlere uğramıştır yılında nüfusun dörtte üçü tarımsal sektörlerden geçiniyorken; 2000 yılında bu oran % 49' a düşmüştür. Grafik 28: Antalya İli Arazi Dağılımı Günümüzde Kumluca ilçenin en önemli gelir kaynağı ise seracılık ve narenciyedir. İlçe gelirinin % 86 sı örtü altı tarım faaliyetlerinden oluşmaktadır. Özellikle ilçenin güneyinde yer alan köylerde, bütün toprak parçaları değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Bu 111

139 nedenle, ilçenin güneyinde yer alan sahil kesiminde seracılık ve narenciyecilik faaliyetleri yoğun sekilde yapılmaktadır. Seracılık için genellikle düz alanlar tercih edilmiş, düz alanların olmadığı yerlerde de tepeler tıraşlanmış ve başka yerlerden toprak getirilerek doldurulmuştur. Ayrıca orman vasfını yitirmiş alanlar da tarım faaliyetleri amaçlı tercih edilmektedir. İlçenin kuzeyinde yer alan Dereköy, Büyükalan gibi köyler dışında hemen hemen bütün köylerde, seracılık birinci faaliyet durumundadır. İlçenin kuzeyinde yer alan yüksek kesimlerdeki köylerde (Büyükalan köyü gibi) ise elma, armut gibi çesitli meyve türleri ile birlikte tahıl ürünleri de yetiştirilmektedir. Sebze ve meyvenin yanında süs bitkileri üretimi bir diğer önemli tarımsal faaliyet alanıdır. Tarımdaki kümelenme tohum-fide üretimi, tarıma yönelik plastik sanayi ve ekipman, tarım kimyasalları üretimi gibi alanlarda söz konusudur. Kumluca ilçesinde toplam dekar tarım arazisi mevcuttur: %27 lik alanda tarla bitkileri tarımı; %24 lük alanda meyvecilik; %23 lük alanda sebzecilik tarımı yapılmaktadır. Ayrıca, %3 lük alanda zeytinlik, süs bitkileri ve ekilmeyen alan bulunmaktayken, %23 lük alanda da nadasa bırakılmış tarım alanları bulunmaktadır. Tablo 57: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Tarım Alanları ve Dağılışı Üretim Alanı Üretim Alanı Miktarı (da) Kumluca Büyükalan Tarla Bitkileri Zeytinlik Meyvecilik Sebzecilik Süs Bitkileri Nadas Ekilemeyen Alan TOPLAM Kaynak: T.C. Kumluca Kaymakamlığı İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. Alakır Çayı Havzası ndaki arazinin kullanımına ait bilgiler Kumluca İlçe Tarım Md lüğü verilerinden derlenip, değerlendirilmiştir. Kumluca İlçesi nin alanı ha olup, bu alanın % 13,57 si ( ha) tarım alanı olarak kullanılmaktadır. Orman, çalılaştırılmış orman ve çalılıkların alanı % 47,92 ( ha), otlak alanı % 6,21 (7 776 ha), kayalık, yerleşim vd. arazi alanı % 31,90 ( ha), su yüzeyi (Alakır Barajı) 504 ha alanı kaplamaktadır. Alakır Havzası ndaki tarım alanlarının ha lık bölümünün Kumluca Ovası nın geniş alüviyal arazisinde yer aldığı, dere vadilerinde ve vadi yamaçlarındaki taraçalarda da ha lık tarım alanı bulunduğu anlaşılmaktadır. 112

140 Grafik 29: Alakır Havzası nda Arazi Kullanımı Resim 22: Alakır Havzası yerleşim yerleri ve yetiştirilen önemli tarım ürünleri 113

141 Tablo 58: Alakır Çayı Havzasındaki 28 yerleşim yerinde yetiştirilen tarim ürünlerinin yetiştirmedeki önem derecelerine göre siralanişi ve yetiştirme oranlari 114

142 Tablo 59: Alakır Çayı Havzasındaki 28 Yerleşim Yerinde 2010 Yılı Itibariyle Yetiştirilen Tarim Ürünlerinin Yetiştirmedeki Önem Derecelerine Göre Sıralanışı ve Yetiştirme Oranlari Kaynak: Av. Ramazan SAVRAN ın 2010 yılı için verdiği bilgilerden derlenip, düzenlenmiştir. Yukarıdaki tablolardan da anlaşılacağı üzere Kumluca İlçesi nde polikültür tarım yapılmaktadır. İlçeyi tarımsal üretim açısından güneyde Akdeniz kuzeyinde Toros dağlarına doğru gidildikçe rakımın birden bire yükselmesi nedeni ile üç ana bölgeye ayırmak mümkündür. Buna göre deniz seviyesinden rakımın 300 m yüksekliğe kadar arada kalan alanlarda -ki buraya halk arasında Finike çukuru da denmektedir- iklim ve arazi koşulları nedeniyle özellikle seracılık ve narenciye tarımı yapılmaktadır. Toros lara doğru çıktıkça rakımın 300 m ile 600 m arasında kalan geçit bölgesi, yani iklim olarak ne tam karasal iklimi ne de Akdeniz iklimini yansıtmayan bölge olan Alakır havzasında iklim koşulları nedeni ile hububat, nar, zeytin, kısım kısım açıkta sebze, sera ve narenciye tarımı yapılmaktadır. Toros lara çıkıldıkça rakımın 700 m üzerine çıkması ile oluşan bölgede de (Büyükalan köyü de bu bölgeye dahildir) karasal iklimin hakim olması nedeniyle hububat, kiraz, elma, ceviz, fasülye gibi tarımsal ürünler yetiştirilmektedir. Yukarıda da belirtiği gibi ilçenin güneyindeki köyler daha düz alanlardan oluştuğu ve daha ılıman hava şartlarına sahip olduğu için, buralarda birinci faaliyet olarak sebzecilik yapılmaktadır. İlçenin kuzeyinde yani Alakır Vadisinin olduğu bölgede toplu ve geniş bir ova yoktur. Fakat bazı kayaların açık yerlerinde, eteklerde, suyun kenarlarında parça parça düzlükler halinde küçük tarlalar bulunmaktadır. Diğer taraftan iki taraftaki yüksek sıradağlar arasında, Finike Körfezi ne doğru geniş bir cephe üzerinde açılan bu vadide deniz etkileri çok yukarılara kadar sokulma imkânı bulur. 115

143 Gerçekleştirilmesi planlanan Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi sınırları içerinde yer alan Büyükalan (1300 m) köyünün Alakır Çayı na yakın bazı mahallelerinde, meyve vermeyen bazı yabani zeytin ağaçlarının olması, nar ve incir yetiştirilmesi, Finike Körfezi nden buraya doğru havanın ulaşabilme imkânlarından ileri gelmektedir. Bütün bu göstergeler Kumluca da dağ iklimi (yayla iklimi) ile Akdeniz ikliminin birbirine ne kadar geçtiğini gösterir. Resim 23: Proje Sahası arazi örtüsü Kaynak: Proje sahasının da içinde bulunduğu Büyükalan Köyü nde, tarım arazileri düzensiz bir dağılım göstermektedir. Araziler küçük parçalar halinde yer almaktadır. Şekil 10: Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi Genel Vaziyet Planı üzerinde Tarım Alanları 116

144 Büyükalan Köyü nün toplam dekar tarım arazisi bulunmaktadır dekar alanda tarla bitkileri; 115 dekar alanda zeytincilik; dekar alanda meyvecilik yapılmaktadır. Kumluca İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden elde edilen bilgilere göre Büyükalan Köyü nde tarım yapılabilen arazileri dekarı kuru tarım; 580 dekar alanı da sulu tarım arazisidir. Proje sahasının içerisinde yer aldığı mahalleler genelinde tarih ve sayı ile DSİ 13. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanmış olan Alakır I Mansap Su Kullanım Hakları Raporu na göre proje sahasında mevcut durumda 60 ha (600 da) tarım arazisi sulanmaktadır ve sulanan arazilerde sebze ve meyve tarımı yapılmaktadır. Arazilerin topoğrafik yapısı eğimli engebeli bir yapıdadır. Tarım arazileri de bu dağılım içerisinde eğimli bir yapı göstermektedir. Bu kapsamda araziler kısmen sulanabilmektedir ve dik yamaçlardan oluştuğu için tarımsal faaliyetler güçlükle yapılmaktadır. Gerek 1/ lik memleket haritası (topoğrafik harita) gerek orman meşcere haritalarına bakıldığı zaman da bu durum net olarak görülebilmektedir. Proje sahası arazileri üzerinde genel olarak Orman arazisi içerisinde Çam türleri ve Pırnal meşesi türleri ağırlıklı olarak bulunmakta, tarım arazilerinde de Badem, kiraz, ceviz vb meyve ağaçlarıyla düzensiz olarak dikilen bahçeler bulunmaktadır. Kısmen zaman zaman sebze bahçesi de tesis edilmektedir. Resim 24: Proje sahası yakın çevresinde yer alan tarım arazileri 117

145 Tarım arazilerinin eğiminin fazla olması, alanlarının küçük olması, topoğrafik yapının düzgün olmaması, geometrik yapının da düzgün olmaması toprak işleme şartlarını güçleştirmektedir. Aynı zamanda makinalı tarımı da büyük oranda engellemektedir. Yapılan tarımın daha çok işçilik isteyen tarzda yapılıyor olması bu arazilerden yeteri kadar ekonomik anlamda yararlanmanın önüne geçmektedir. İklim verilerine göre yörede entansif tarım yapılsa da söz konusu alanın yukarıda belirtilen olumsuz toprak, topoğrafik, geometrik yapılarından dolayı arazilerde entansif tarım yapılmasının önünde çok büyük engel teşkil etmektedir. Projenin gerçekleştirilmesi adına Antalya Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nün tarih ve 213 sayılı yazısı ile tarih ve 418 sayılı kurum görüşleri alınmıştır. (Ek.18) IV Orman Alanları (ağaç türleri ve miktarları, kapladığı alan büyüklükleri ve kapalılığı bunların mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanım amaçları, 1/ ölçekli Meşcere haritası, 1/ ölçekli Orman Kadastro Haritası, orman inceleme değerlendirme formu, orman alanı dışındaysa en yakın orman alanına mesafesi), Antalya İli yaklaşık olarak %58 lik oranla ülkenin orman alanı bakımından en zengin şehirlerindendir. Antalya ormanlarının tipik türü Kızılçam dır. Bunun dışında orman alanlarının diğer türleri; Lübnan Sediri, Toros Göknarı, fıstık çamı, servi, kestane, ıhlamur, sığla, karaçam, kermes meşesi, sandal, mazı meşesi, akçakesme, defne, keçiboynuzu, zeytin, zakkumdur. 118

146 Şekil 11: Antalya ili Orman Varlığı Haritası Kaynak: B%C3%B6lgeM%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.aspx İldeki orman alanlarının dağılımı şu şekildedir: Tablo 60: Antalya İli Orman Alanları Durumu Alan (ha) Oran (%) Türkiye Orman Alanına Oranı ,4 Ormanlık Alan ,6 56 Açık alan ,4 44 Normal orman ,2 53 Bozuk ,4 47 TOPLAM ALAN Kaynak: Antalya İl Çevre Durum Raporu, 2011 Grafik 30: Antalya İli Orman Alanları Durumu Grafiği Kaynak: 119

147 Alakır havzası; Alakır deresini besleyen çok sayıda yan dere ve dereciklerden oluşmaktadır. Havza da ilgili uzmanlar tarafından yapılan gözlem ve incelemelerle alanın başlıca vejetasyon tipleri (meşcere; çayırdere vejetasyonu) ile belli başlı jeomorfolojik tiplerinden (vadi, tepe, düzlük gibi) hangilerini ihtiva ettiğine bakılmıştır. Alanın bitki türleri ve bileşimi ile tür çeşitliği ve türlerin yayılış durumları incelenmiştir. Alanda orman ekosistemi içerisinde en yaygını kızılçam meşçerelerinden oluşan ekotiplerdir. Ancak bunların kapladığı alana göre populasyonları nisbeten daha zayıftır. Tipik maki elementlerini barındırmakta olup konglomera, kalker ve kireçtaşından meydana gelen kaya açıkları, kaya gölgeleridir. Yüksek rakımlı kuzeye bakan yamaçlarda en üst kesimlerinde Pinus brutia, P. nigra subsp. pallasiana grupları ile karışık olarak bulunur. Üst kesimlerine doğru (Oromediterran) Pinus nigra ssp. pallasiana daha dominant olmak üzere, Cedrus libani den oluşan ibreli ormanlar yaygın hale gelir. Tüm tipik vejetasyon kuşakları Batı Toroslar 'ın bu kesiminde yer alan araştırma alanında karakteristiktir. Bu alanlar genel olarak termofil (sıcağı seven) çoğunluğunu kurakçıl, daimi yeşil ormanlar (karakteristik tür Pinus brutia) ve zeytin-keçiboynuzu (Oleo-Ceratonion) alyansına ait maki vejetasyonu oluşturur. Bu vejetasyonlar yer yer açılmış belli ölçüde kültür alanları haline getirilmiştir. İyi gelişmiş bir maki, çoğunluğu zeytin ağaçlarının (Olea europea) ve ardıç (Juniperus excelsa, J. oxycedrus, J. foetissima) türlerinin kısmen konglomera, ama genelde kireç taşı kayaları üzerinde bulunmaktadır. Maki vejetasyonu Orta Akdeniz vejetasyon kuşağının özelliklerini taşır. Bunlar aynı zamanda yarı yaprak dökücü ağaçlar (Quercus infectoria subsp. boissieri) ve yaprak döken ağaçlar (Quercus cerris var. cerris, Fraxinus ornus) u içine alır. Bu kuşakta Pinus brutia meşcereleri en önemli vejetasyon yapılarıdır. Aşağı kesimlerinde Styrax officinalis L., Cotinus coggrgyria, Arbutus andrachne L., Erica manipuliflora, Ceratonia siliqua, Coronilla parviflora, Pistacia terebinthus L. subsp. Palaestina (Boiss.) Engler, Cercis siliquastrum L., Phyllaria latifolia L. Celtis glabrata Steven ex Planchon ve Crataegus monogyna Jacq. subsp. monogyna, Pteridium aqulinifolium, Polygonum amphibium, Chenopodium chenopodies, Crucianella latifolia, Euphorbia chamaesyce, Juncus maritimus, Juncus articulatus yaygındır. Ağaç katı, çalı katı ve ot katı olmak üzere genel olarak 3 tabakadan ibarettir. Çalı ve ağaç katı yukarıda anlatılan çalı türlerine ilaveten Olea europea, Quercus coccifera, Q. ilex, Paliurus spina-christi, Cotinus coggryia, Calicotome villosa, Cercis siliquastrum, Fontanesia philliraeoides, Erica manupuliflora, E. arborea türlerinden ibarettir. Ot katı ise orman açıklarında ve altında bulunan bir vejetasyon katıdır. Juncus acutus L., Adiantum capillus-veneris L., Pteridium aquilinum (L.) Kuhn, Equisetum ramosissimum Desf. Gladiolus anatolicus L., Hedera helix L., Smilax excelsa L., Ruscus aculeatus L. var. acutifolius, Colchicum variegatum L., Narcissus tazetta L. subsp. tazette, Erodium cicutarium taksonları neme bağlı olarak değişmekle beraber alan genelinde dominant olarak yetişmektedir. Süksesyon pek çok yerinde klimaks safhasındadır. Bazı lokalitelerinde ise antropojenik baskılardan dolayı gerilemiştir. Klimaksı oluşturan orman ağaçları; düşük rakımlı yerlerde kızılçam (Pinus brutia), yüksek rakımlı yerlerde ise karaçam (Pinus nigra subsp. pallasiana) ve katran (Cedrus libani) dan ibarettir. Şöyle ki; Vejetasyonun en alt kuşağını sıcağı seven bitkiler (termofiller) oluşturmaktadır. Daimi yeşil kserofit ormanlar tipik makiyi oluşturmuştur. Bir maki alyansı olan Oleo-Ceratonion geniş bir alana yayılmaktadır. Alanda münferit veya küçük kümeler halinde bulunan orman ağaçları ve vejetasyon örtüsünü bu alyansa ait türler oluşturmaktadır. Özellikle konglomera ve kireçtaşı özelliğindeki kayalarda değişik ardıç (Juniperus) türleri ile Olea europea var. sylvestris ve Ceratonia siliqua toplulukları oldukça iyi gelişmiş maki toplulukları ile beraber bulunmaktadır. Bu vejetasyon şeridinde ayrıca yaprak döken ve yarı 120

148 yaprak döken türler de vardır. Ancak bu bantta Kızılçam (Pinus brutia) oldukça önemli bir vejetasyon formasyonu olarak kendini göstermektedir. Resim 25: Kumluca Orman İşletme Müdürlüğü Şeflik Sınırları ŞEFLİK ADI Tablo 61: Kumluca Orman İşletme Müdürlüğü Şeflikler KUMLUCA ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ VERİMLİ BOZUK TOPLAM ORMANSIZ ORMAN ORMAN ORMANLIK ALAN ALANI ALANI ALAN GENEL ALAN ADRASAN 4.467, , , , ,0 KUMLUCA 9.828, , , , ,0 AKDAĞ 7.156, , , , ,5 Y. ALAKIR 9.315, , , , ,5 A.ALAKIR 8.261, , , , ,0 TOPLAM , , , , ,0 Kaynak: esi.aspx Alakır havzasının çoğunluğunu oluşturan kızılçam meşceresi ülkemiz de Ha'lık alan ile en geniş yayılış alanına sahip ağaç türümüzdür. Ekonomik değeri düşük gövdeler üreten bir türdür. Kaliteli odun üretimi çok düşüktür. Kızılçam ülkemizde en hızlı gelişen çam türüdür ve senede ekonomik ömrünü doldurur. AĞAÇ TÜRÜ GRUPLARI Normal ha ORMAN ALANI Bozuk ha Tablo 62: Orman alanının asli ağaç türlerine göre dağılımı TOPLAM ha AĞAÇ TÜRÜ GRUPLARI Normal ha ORMAN ALANI Bozuk ha TOPLAM ha Kızılcam Kızılağaç Meşe Kestane Karaçam Fıstıkçamı

149 Kayın Gürgen Sarıçam Ihlamur Göknar Dişbudak Ardıç Kavak Sedir Okaliptüs Ladin Diğer Türler TOPLAM Kaynak: Meşcere kısaca ağaç türü yâda ağaç türü bileşimi, yaşı, karışımı ve kuruluş şekli gibi özelliklerinin hepsi veya bir kısmı ile çevresinden açık olarak ayrılan orman parçası olarak ifade edilmiştir. Kapalılık; Amenajman Yönetmeliğine göre meşceredeki ağaç türlerinin toprağı gölgeleme oranı olarak tanımlanmış olup; bu kıstasa göre dört kapalılık sınıfı oluşturulmuştur. Toprağı gölgeleme oranı % 0 - %10 ise Boşluklu kapalı (Bozuk), Toprağı gölgeleme oranı %11 - % 40 ise Gevşek kapalı, kapalılık 1 rakamı ile Toprağı gölgeleme oranı %41 - % 70 ise Orta kapalı, kapalılık 2 rakamı ile Toprağı gölgeleme oranı %71 - %100 ise Tam kapalı, kapalılık 3 rakamı ile gösterilmiştir. Meşcere haritalarında ağaç çap kademelerinin ifadesinde 4 ana sembol (a,b,c,d) ve gençlik alanlarının ifadesinde ise 5 yardımcı sembol kullanılmıştır. Simgesi Gelişim Çağı Yerden d 1.30 m. deki Kabuklu Çapı a veya a0 Gençlik ve Sıklık 7,9 cm. ye kadar b Sırıklık ve Direklik 8,0 19,9 cm. ye kadar c İnce Ağaçlık 20,0 35,9 cm. ye kadar d Orta Ağaçlık+kalın ağaçlık 36,0 cm. ve daha yukarısını göstermektedir. 0 Gençleştirme veya ağaçlandırma çalışmaları yapılan, hiç gençlik gelmeyen alanlarda, 0a yer yer gençlik gelmesine rağmen başarısız olarak görülen alanlarda, a0 tamamlama gerektiren başarılı alanlarda, a başarılı alanlarda, a3 kapalılığın oluştuğu alanlar da şeklinde rumuzlandırılmıştır. Meşcereler hakim ağaç türlerinin sembolleri ile isimlendirilmiştir. Ağaç türlerinin birbiri ile karışık olması halinde hakim türün sembolü başa yazılmıştır. Ağaç türleri sembollerinin yanına çağ durumunu belirten harfler konulmuştur. Meşcereye 2. Ağaç türü %10 dan fazla dahil oluyorsa bu Ağaç türü de rumuzlandırılmıştır. Özetle bir meşcere tipinde Çz,Ar,OT,Z vb. Ağaç türünü yada Ağaçsız alanları, a,b,c,d yerden d 1.30 m deki Kabuklu çapını, 1,2,3 Toprağı gölgeleme oranını; Çz d 1 Toprağı gölgeleme oranını Yerden d 1.30 m deki Kabuklu çapını 122

150 Ağaç Türünü (Kızılçam) ifade edecek şekilde rumuzlandırılmıştır. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Proje alanı içerisinde kalan meşcere tipleri ve açıklamaları aşağıda tabloda verildiği şekilde belirlenmiştir. Tablo 63: Alakır-1 Regülatörü ve HES Güzergâh Alanı Meşcere Tipleri Tablosu RUMUZ BÇzDy BÇzDy-T BDyÇzAr-T BDy-T Çzd1 OT-Z Z Z-İs Z-OT MEŞCERE TİPİ Bozuk Kızılçam Diğer Yapraklı Bozuk Kızılçam Diğer Yapraklı-Taşlık Bozuk Diğer Yapraklı Kızılçam-Ardıç-Taşlık Bozuk Diğer Yapraklı-Taşlık Verimli Kızılçam Orman Toprağı-Ziraat Ziraat Ziraat-İskan (Yerleşim) Ziraat -Orman Topragı Tabloda ismi geçen ağaç türleri ve kullanım amaçları; Ar : juniperus ssp. (Ardıç) Çz : Pinus brutia (Kızılçam) Dy :Diğer Yapraklılar. (Meşşe, Dişbudak, Dağakçaağacı, Karaağaç, Üvez, Kavak, Çınar, Ahlat ve çeşitli çalı türleri.) şeklindedir. Projenin orman alanlarından geçen bölümlerinde kalan ağaçlık alanlar, amenajman planlarına göre işletilmektedir. Amenajman planlarında işletme şekilleri orman fonksiyonları dikkate alınarak ekonomik, ekolojik ve sosyo-ekonomik fonksiyonlara ayrılmış ve bu fonksiyonlara göre işletilmektedir. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Projesi ile ilgili olarak Orman Genel Müdürlüğü, Antalya Orman Bölge Müdürlüğü'nden tarih ve 5329sayılı yazı ile alınan ÇED İnceleme Değerlendirme Formu ile 1/ ölçekli Meşcere Haritası Ek.15 de yer almaktadır. ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu nda belirtilen hususlara riayet edilecektir. İnceleme ve Değerlendirme Formu na göre sahanın, İşletme Şekli: Normal ve Bozuk koru Mevcut Ağaç Cinsleri: Kızılçam, Meşe Meşcere Tipleri: BDy-t, BÇDy-t-2, Z-OT, OT, BDyÇzAr-T, ÇZd1, Çzd2, BÇz, Z Büyükalan orman kadastro çalışması; tarih ve 6831 Sayılı Orman Kanununu, tarih ve 3302 sayılı 6831 Sayılı Orman Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun hükümlerince yapılmıştır. Yapılan kadastro çalışmalasına göre Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Projesi (Regülatör, Su İletim Hattı, Yükleme Havuzu, Cebri Boru ve Santral Binası) alanının ,45 m² lik Kısmı Devlet Ormanında, ,75 m² lik Kısmı da Orman dışı alanda kalmakta olup toplam alan ,20 m² dir. 123

151 Ormanlık alan içerisinde kalan ,45 m² lik alan için kamulaştırma söz konusu olmayıp, İzinler 6831 sayılı Orman Kanunu' nun 17/3. maddesi gereği Antalya Orman Bölge Müdürlüğü' nden ön izin müracaatında bulunulmuştur. Antalya Orman Bölge Müdürlüğünde süreç devam etmektedir. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Projesinin yapımı aşamasında oluşacak kazı fazlası malzemenin depolanması için belirlenmiş alanların toplamı ,00 m² olup tamamı Devlet Ormanı içerisinde kalmaktadır. Bu alanlar için 6831 sayılı Orman Kanunu' nun 17/3. maddesi gereği Antalya Orman Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır.. Hukuksal orman alanlarının tespitinde Antalya Orman Bölge Müdürlüğü Orman Kadastro Haritası verilerinden yararlanılmıştır. Proje sahasını gösterir 1/ ölçekli Orman Kadastro haritası Ek.17 de sunulmuştur. Tesislerin inşası esnasında çıkan kazı fazlası malzeme, depo alanları dışında başka bir yere depolanmayacak, bu alanlar dışından kesinlikle pasa, atık veya herhangi bir malzeme döktürülmeyecektir. IV Koruma alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar, Projenin korunan alanlara uzaklıklarının 1/ lik ölçekli haritada anlaşılır ve renkli gösterilmesi) ADO Madencilik Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından yapımı planlanan Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Projesi, Alakır Vadisi ve civarındaki en yoğun ve en sıkı biçimde korunan birçok koruma alanı ile çevrili bir alanda yer alan Alakır Vadisinde bulunmaktadır. Alakır Vadisi nin batı kesimleri Sarıkaya Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (40398 ha) içinde kalmaktadır. Ayrıca Dibek Tabiatı Koruma Alanı (550 ha) tamamen Alakır Vadisi içinde kalmaktadır. Vadinin doğu kesimleri ise Beydağları Milli Parkı ( ha) ile çevrilidir. Vadini kuzeydoğu kesimleri ise Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (8127 ha) ile çevrilidir. Bu alanın devamında ise Termessos Milli Parkı (6702 ha) ve Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ( ha) bulunmaktadır. 124

152 Resim 26: Alakır Çayı Vadisi Genel Görünüm Alakır Çayı Vadisi çevresinde yer alan korunan alanların büyüklükleri: Dibek Tabiatı Koruma Alanı (550 ha) Alacadağ Tabiatı Koruma Alanı (427 ha) Çığlıkara Tabiatı Koruma Alanı ( ha) Beydağları Milli Parkı ( ha) Termessos Milli Parkı (6.702 ha) Saklıkent Milli Parkı ( ha) Sarıkaya Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ( ha) Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (8.127 ha) Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ( ha) Kıbrısçayı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası (3.558 ha) 125

153 Resim 27: Koruma alanlarının havza çevresindeki konumu 1. Ülkemiz mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar a) 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu kanunun 3. maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları, Alakır Havzası, batı kesiminde Dibek Tabiatı Koruma Alanı(550 ha), doğu kesiminde Beydağları Milli Parkı(34452 ha) ve vadinin kuzeydoğu kesminde de Termessos Milli Parkı(6702 ha) bulunmaktadır. Proje alanı içerisinde tabiat varlığı ve doğal sit bulunmadığına ilişkin tarih ve sayılı Antalya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü kurum görüşü Ek.9 da yer almaktadır. Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Proje sahası ve etki alanı milli parklar ve özel koruma alanları içerisinde yer almamakta olup, projenin etrafındaki korunması gereken alanlara olan mesafesini gösterir 1/ ölçekli topoğrafik haritalar Ek.32 de yer almaktadır. b) 3167 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları, Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 Mw m /3,79 Mw e Projesinin yaklaşık 1 km membaında Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, yaklaşık 15 km membaında Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve yaklaşık 6 km mansabında ise Sarıkaya Yaban Hayatı Geliştirme Sahası yer almaktadır. Alakır-I Regülatörü nün yapılması ile 126

154 Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası sınır noktasının yakınında sonlanmakta olup, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde kalmamaktadır. Proje sahası ve etki alanının etrafındaki korunması gereken alanlara olan mesafesini gösterir 1/ ölçekli topoğrafik haritalar ektedir. (Ek.32) Proje sahası ve etki alanı, 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları ndan değildir. c) 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2. maddesinin a - Tanımlar bendinin 1.,2.,3. ve 5. alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 3386 sayılı kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar, Proje sahası ve etki alanında 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3. maddesinin birinci fıkrasının Tanımlar başlıklı (a) bendinin 1.,2.,3. ve 5. alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar bulunmamaktadır. Antalya Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünden tarih ve 2168 sayılı görüşü ile proje sahası için 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kanunu açısından herhangi bir sakınca bulunmadığı tespit edilmiştir. (Ek.10) d) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, Proje ana su kaynağı Alakır Çayı dır. Projenin ana su kaynağı olan Alakır Çayı; Gökgedik Tepesinden doğmaktadır. Kumluca ve Finike ilçeleri arasından Göksu'yun yatağından denize dökülmektedir. Söz konusu proje kapsamında hazırlanan Mansap Su Hakları Raporu nda proje sahasında balık çiftliği bulunmadığı belirtilmiştir. (Ek.2) Proje sahası ve etki alanı 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları içinde kalmamaktadır. e) tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17.ci ve tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Yönetmelikle değişik 18.,19. ve 20. maddelerinde tanımlanan alanlar, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 16. maddesi içme ve kullanma suyu temin edilen yüzey sularla ilgili kirletme yasaklarını içermekte olup 17, 18, 19 ve 20 maddelerinde koruma alanlarında uyulması gerekli kısıtlamalar ve genel ilkeler yer almakta ve her kaynak için özel hükümler belirleninceye kadar genel hükümler geçerli denilmektedir. 127

155 Proje sahası ve etki alanı Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin sınırladığı maddeler dâhilinde kalmamaktadır. f) 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar, Proje sahası ve etki alanı 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilan edilen alanlar içinde kalmamaktadır. g) 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar, Proje sahası ve etki alanı 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar dâhilinde kalmamaktadır. h) 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler, Faaliyet sahasının büyük bir bölümü orman alanı olup kamu mülkiyetidir. Dolayısı ile faaliyet sahası 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan yerler kapsamındadır. i) 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar, Proje sahası ve etki alanı kıyı kesiminde yer almamakta olup; 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar bulunmamaktadır. j) 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, Proje sahası ve etki alanı zeytin alanları içinde yer almamakta olup; 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlardan bulunmamaktadır. k) 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar, Proje sahası ve etki alanı mera alanları içinde yer almamaktadır. l) Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde ( tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ) belirtilen alanlar, İl sınırları içerisinde tesbit edilen sulak alanlar: Karataş ilçesinde bulunan Akyatan, Ağyatan ve Tuzla Gölleri, Yumurtalık ilçesinde bulunan Yumurtalık Lagünleridir. Ancak; İlimiz sınırlarında Ramsar Sözleşmesi kapsamında sulak alan bulunmamaktadır. Proje sahası ve etki alanı Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar tanımında kalmaktadır.. 128

156 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları, Proje sahası ve etki alanı ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca koruma altına alınmış Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları korunması gerekli alanlar kapsamında kalmamaktadır. b) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar, Proje sahası ve etki alanı Barcelona Sözleşmesi uyarınca korumaya alınan alanlar kapsamında kalmamaktadır. c) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar, Proje sahası ve etki alanı Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlar dâhilinde kalmamaktadır. ç) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar. Proje sahası ve etki alanı RAMSAR Sözleşmesi uyarınca koruma altına alınmış alanlar içinde kalmamaktadır. d) tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Proje kapsamında Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Ulvi Erhan EROL tarafından hazırlanan Peyzaj Onarım Planı Raporu Ek.21 de yer almaktadır. Avrupa Peyzaj Sözleşmesi kapsamında, faaliyetin inşaat aşamasının tamamlanmasını müteakip alanda gerekli çalışmalar yapılacaktır. 129

157 e) tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar, Proje sahası ve etki alanı tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol gereği Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar dâhilinde kalmamaktadır. f) tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar, Proje sahası ve etki alanı, tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar içinde kalmamaktadır. g) Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar, Proje sahası ve etki alanı kıyı kesiminde yer almamakta olup; Cenova Deklarasyonu nun 17. maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tesbit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.) Proje sahası ve etki alanı Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar içinde yer almamaktadır. Söz konusu projenin bulunduğu 1/ ölçekli Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi O-24 pafta Çevre Düzeni Planı Ek.8 de yer almaktadır. Buna göre proje sahası orman alanları üzerinde yer almaktadır. b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı, Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi kapsamında enerji üretimi için Alakır çayı sularının çevrilmesi sonucunda, regülatör yeri ile santral yeri arasında halihazırda su kaynağını kullananların etkilenmemesi için Alakır I Mansap Su Kullanım Hakları Raporu hazırlanmış olup, tarih ve sayı ile DSİ 13. Bölge Müdürlüğü tarafından onaylanmıştır. Söz konusu rapora göre; proje sahasında mevcut durumda 60 ha (600 da) tarım arazisi sulanmaktadır ve sulanan arazilerde sebze ve meyve tarımı yapılmaktadır. Proje sahasında mansap su kullanımları dışında değirmen ve alabalık çiftlikleri mevcut değildir. Proje sahasında Regülatör ile Santral arasında farklı amaçlarda da olsa su kullanımı bulunmamaktadır. (Ek.2) 130

158 c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler, Sulak alanlar, doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan bütün sular, bataklıklar, sazlıklar olarak tanımlanmaktadır. Proje ana su kaynağı Alakır Çayı dır. Projenin ana su kaynağı olan Alakır Çayı; Gökgedik Tepesinden doğmaktadır. Kumluca ve Finike ilçeleri arasından Göksu'yun yatağından denize dökülmektedir. Toplam 62 km uzunluğundadır. İrili ufaklı birçok dere ile beslenen ve kış aylarındaki yüksek debisine rağmen, yaz sıcaklarıyla debisi oldukça azalan bir akarsudur. Proje sahası ve etki alanı sulak alanlar tanımında yer almaktadır. d) Göller, akarsular, yer altı suyu işletme sahaları, Proje sahası Alakır Çayı mecrası içerisinde kalmaktadır. e) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar, Proje sahası ve etki alanı bilimsel araştırmalar için önem arz eden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar dâhilinde kalmamaktadır. IV Flora ve Fauna (türler, endemik özellikle lokal endemik bitki türleri, alanda doğal olarak yaşayan hayvan türleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler, nadir ve nesli tehlikeye düşmüş türler ve bunların alandaki bulunuş yerleri, bölgedeki dağılımları, endemizm durumları, bolluk miktarları, av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları) Her bir türün kim tarafından ve ne zaman, hangi yöntemle (literatür gözlem vs.) tespit edildiği, Collins Bird Guide, Türkiye nin Önemli Kuş Alanları Kitabı, Türkiye nin Önemli Doğa Alanları Kitabı, IUCN, Bern Sözleşmesi, MAK Kararları, CITES gibi uluslararası anlaşmalara göre durumu, türlerin projeden ne şekilde etkileneceği, proje alanındaki vejetasyon tiplerinin bir harita üzerinde gösterilmesi. Projeden ve çalışmalardan etkilenecek canlılar için alınması gereken koruma önlemleri (inşaat ve işletme aşamasında). Flora için Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES) kullanılarak kontrol yapılması Proje sahası, Antalya nın Kumluca İlçesine bağlı Büyükalan köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. Alakır vadisinde 6 adet HES projesi planlanmaktadır. Alakır Çayı üzerinde, membadan mansaba doğru ÇED raporuna konu Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe projesi ile Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu 131

159 Gücü 4,389 Mw m /4,18 Mw e, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi, Kürce HES, Dereköy HES, Kozdere HES ve Çayağzı-Balıklar Regülatörü ve HES Projesi yer almaktadır. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi, Alakır çayı üzerinde ilk proje olmakla birlikte Alakır-II Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 4,389 Mw m /4,18 Mw e, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi ile arasında yaklaşık kuşuçumu m mesafe bulunmaktadır. Ayrıca Proje sahasının yaklaşık 30 km mansabında sulama ve taşkın koruma amaçlı kurulan Alakır Barajı bulunmaktadır. Söz konusu baraj ile hektarlık alan sulanmaktadır. Resim 28: Alakır Vadisi Genel Görünüm Kumluca; ÖDA (Önemli Doğa Alanı) olarak ilan edilmiştir. İlan edilen bu alan; Antalya nın batısında Kumluca ve Finike ilçelerinin sahillerini kapsar. Kumluca ve Finike ovaları Antalya nın batısındaki en büyük ovadır ve Alakır Çayı, Akçay ve Gavur derelerinin getirdiği alüvyonlu malzemenin denizi doldurması sonucunda oluşmuştur. Belirtildiği gibi; ÖDA olarak ilan edilen alan sahil kısmında sınırlı kalmaktadır ve HES proje alanını içermemektedir. Yapılan flora ve fauna çalışması tüm havza bazında yapılmış olup, projelerin etkisi kümülatif olarak değerlendirilmiştir. Proje sahası ve etki alanındaki floral ve faunal yapı Alakır çayı vadisinin büyük çoğunluğu ormanlık olup, yüksek kotlarda dik ve yer yer de kayalıklardan oluşan alanlar bulunmaktadır. Özellikle kızılçam ormanlarında bazı yerler heyelanlıdır. Sedir ormanları alanda önemli bir vejetasyon tipidir ve bu orman 1000 m den daha yüksek rakımlarda yer almaktadır. İlgili uzmanlar tarafından yapılan gözlem ve incelemelerle alanın başlıca vejetasyon tipleri (meşcere; çayırdere vejetasyonu) ile belli başlı jeomorfolojik tiplerinden 132

160 (vadi, tepe, düzlük gibi) hangilerini ihtiva ettiğine bakılmıştır. Alanın bitki türleri ve bileşimi ile tür çeşitliği ve türlerin yayılış durumları incelenmiştir. Proje sahası ve çevresinin floral yapısı incelendiğinde; bitki sosyolojisi bakımından Davis (1965) in kareleme sisteminde C3 te kalıp bitki coğrafyası açısından Akdeniz bölgesinde bulunmaktadır. Flora elemanları oluşturan türler içerisinde endemik ve nadir bitkilerin yaşama ortamları (habitat) ve bu ortamlara HES projesinin vereceği olası zararlar üzerinde durulmuştur. Endemik bitkilerin yoğun olarak bulunduğu habitatların çevresinde tahribata yol açan bir faktör olup olmadığı göz önünde bulundurulmuş ve bunların HES projesinden etkilenme ihtimalleri üzerinde durulmuştur. Vejetasyon (bitki örtüsü) tipleri ve yaklaşık sınırları belirlenmiştir. Bitkilerin teşhisinde Flora of Turkey and the East Aegean Islands tan (Davis, ) yararlanılmıştır. Alanın floristik yapısını oluşturan bitki türlerinin tespitinde; ilk önce arazi çalışmalarının yapıldığı kış döneminde çiçekli olan türler, çalılar, ağaçlar ve çiçeklenme zamanı geçen kuru formdaki otsu türlerin teşhisi de yapılmıştır. Değişik bilim insanları tarafından alanda ve alana yakın çevrelerde yapılan çalışmalar sonucunda tespit edilmiş türler literatür kaynağı olarak kullanılmıştır. Bitkilerin adlandırma işlemlerinde Türkiye Florası Kitabı ndan yararlanılmıştır. (Davis , Davis et al. 1988). Ayrıca tür, cins, familya listeleri hazırlanırken 2012 yılında yayınlanan Türkiye Bitkileri Listesi nden (Güner ve ark. 2012) ve Türkiye Bitkileri Veri Servisi nden (TÜBİVES 2013) yararlanılmıştır. Aşağıda farklı vejetasyon tiplerinin verildiği resimde, 5 ayrı alan işaretlenmiş ve bu alanlara hakim vejetasyonlar belirtilmiştir. Bu verilere göre; proje alanı ve yakın çevresinin toprak örtüsü genellikle kireçtaşı kayalarıdır. Bitki örtüsü olarak ise; Pinus brutia (kızılçam) ormanları, bozuk kızılçam ormanları, Pinus nigra (karaçam) ormanları, Meşe türleri (Pırnal meşesi), Juniperus drupacea (andız ağacı), dere boylarında Platanus orientalis, Salix sp., Melissa officinalis ve ruderal bitkiler yaygın, bozuk karaçam ormanı ve makilik olamak üzere havza geneline higrofil ve kurakçıl ormanlar hakim iken, dere boyunca higrofil bir vejetasyon hakimdir. Aşağıdaki resimde proje etki alanındaki vejetasyon tipleri ayrı ayrı işaretlenmiş ve gösterilmiştir. 133

161 Resim 29: Proje alanı ve yakın çevresinin vejetasyon tiplerini gösterir harita ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES KURULU GÜCÜ 3,968 MWM/3,79 MWE PROJESİ ALAKIR-II REGÜLATÖRÜ VE HES KURULU GÜCÜ 4,389 MW M /4,18 MW E, MALZEME OCAĞI, KIRMA-ELEME TESİSİ VE HAZIR BETON ÜRETİM TESİSİ : Kireçtaşı kayaları yaygın, bozuk Pinus nigra ormanı. Meşeler (Pırnal meşesi) korunmuş ve yaşlı. Pinus brutia (kızılçam), Juniperus drupacea (Andız) egemen. Dere boylarında Platanus orientalis (Doğu çınarı), Salix sp., Melissa officinalis (Melisa otu, Oğul otu) ve ruderal bitkiler yaygın. Yangına hassastır. Otlatma kısmen mevcut. Kireçtaşı ve hematit. Bozuk karaçam ormanı ve makilik. : Kireç taşı yaygın. Pinus nigra ormanı. Yangına hassastır. : Kireçtaşı kayaları yaygın. Higrofil ve kurakçıl orman var. Kireçtaşı yaygın. Pinus brutia (kızılçam) ormanı ve açıkları. Otlatma kısmen var. Dere boyunca higrofil bir vejetasyon oluşmuştur. : Serpantin kayaları yaygın. Kızılçam ormanı açıklığı. Yangına hassastır. Hematit kaya yaygın. Bozuk kızılçam ormanı. Yangına hassastır. : Kireçtaşı: Kızılçam ormanı. Yangına hassastır. 134

162 Saha çalışması boyunca bitkilerin araştırıldığı lokalitelere ait coğrafi kayıtlar, Tablo 64 de yer almaktadır. Tablo 64: Alakır Vadisinde Bitki Araştırılan Lokalitelere Ait Coğrafi Kayıtlar ve Arazi Gözlemleri LOKALİTE Kuzey Doğu Rakım Karacaağaç (Güzle) Mah. Köprü civarı Büyükalan köyü, Karaağaç Mah. Civarı ' ' 1087(-1275) m ' ' 1107 (-1300) m AÇIKLAMALAR (Vejetasyon Örtüsü- Bolluk Dereceleri) Kireçtaşı kayaları yaygın, bozuk Pinus nigra ormanı. Meşeler (Pırnal meşesi) korunmuş ve yaşlı. Pinus brutia, Juniperus drupacea egemen. Dere boylarında Platanus orientalis, Salix sp., Melissa officinalis ve ruderal bitkiler yaygın. Yangına hassastır. Otlatma kısmen mevcut. Kireçtaşı ve hematit. Bozuk karaçam ormanı ve makilik. Otlatma var. Yangına hassastır. Büyükalan Köyü: Mesirelik alan ' ' 821 (-900) m Kireçtaşı kayaları yaygın. Higrofil ve kurakçıl orman var. Otlatma kısmen var. Yerel halk ticari ve mesirelik amaçlı olarak kullanmaktadır. Su değirmeni, çardaklar vb. bulunmaktadır. Büyükalan Köyü: Mesirelik alanın aşağıları Büyükalan Köyü: Mesirelik alanın aşağıları Altınyaka (Gödene) yolu civarı Alakır barajının denize döküldüğü yer İmecik, Tepedelen çeşmesi civarı Feslikan yaylası yolu, Bakırlıdağı güneydoğu yamaçları Büyükalan köyü aşağıları Büyükalan köyü, Mesirelik alan civarı Büyükalan köyünün altı ' ' 830 (-1000) m ' ' 1000 (-1300) m Serpantin kayaları yaygın. Kızılçam ormanı açıklığı. Yangına hassastır. Kireçtaşı kayalıkları: Bozuk orman. Otlatma kısmen var. Orman kesim alanları var. Yangına hassastır ' ' m Kireçtaşı. Makilik ' ' 0 (-4) m Kumul alan ' ' 1670 m ' ' 1600 (-1900) m ' ' 1197 (-1550) m ' ' 821 (-1000) m ' ' 777 (-1050) m Volkanik. Alpinik step. Origanum minutiflorum x O. vulgare melezi bulunuyor. Serpantin yaygın. Kısmen volkanik ve kireçtaşı var. Alpinik step. Otlatma çok. Juniperus excelsa ve Pinus nigra meşcere kalıntıları var. Kireçtaşı kayalıkları. Volkanik ve serpantin de var. Pinus nigra ormanı. Yangına hassastır. Kireçtaşı yaygın. Pinus brutia ormanı ve açıkları. Otlatma kısmen var. Dere boyunca higrofil bir vejetasyon oluşmuştur. Hematit kaya yaygın. Bozuk kızılçam ormanı. Yangına hassastır. 135

163 Söğütcuma köyü civarı ' ' 1390 (-1600) m Kürce HES ' ' 440 (-600) m Kumluca nın içme suyu deposu yanı Karacaören köyü/ Gözkayası Mah. Karacaören köyü, Kahvenin olduğu yer ' ' 450 m ' ' 192 m ' ' 211 m Karacaören köyü ' ' 422 m İncebel mah., Yayla yolu Alakır vadisi- Düzlübeli deresi sınır bölgesi, sırtlar. Bereket dağının solundan giden yol Dereköy ve Dereköy yol ayrımı Kozdere HES santral binası Kürce HES santralinin orman yolundan göründüğü nokta ' ' 1460(-1725) m ' ' 1636 (-1800) m ' ' 254 m ' ' 648 m m Kürce HES ' ' 440(-600) m Kürce HES Ağaçlandırma sahası Kozdere HES santral binası Alakır Baraj Gölü (Sulama amaçlı) ' ' 643(-750) m ' ' ' ' Kireç taşıyamaçları: Pinus nigra ormanı açıklarıdır. Tahribat fazla. Yazlık evler çok. Otlatma var. Dorystoechas hastata, ve Satureja tymbra yaygın. Yangına hassastır. Kireç taşıyaygın: Pinus brutia ormanıdır. Tahribat azdır. Yangına hassastır. Orman altında Helichrysum pamphylicum, Capparis spinosa görülür. Kireçtaşı yaygın. Kızılçam ormanıdır. Orman bakımı (ölü örtü temizliği) yapılmıştır. Yangına hassastır. Kireç taşı yaygın. Maki-Pinus brutia ormanı. Yangına hassastır. Kireç taşı, serpantin yaygın. Pinus brutia ormanı açıklığı. Tarım alanları çok yaygın. Özellikle ormandan çıkarılan nar bahçeleri dikkati çeker. Seracılık ve besicilik önemli bir alan işgal eder. Otlatma var. Higrofil ve mezofil bitkiler yaygın. Kültür alanları, geniş bir alan kapsar. Kireç taşı yaygın. Pinus nigra ormanı. Yangına hassastır. Volkanik ve serpantin arazi. Hematit ve kireç taşı var. Eğim batı yamaçta derece çakıllı yamaçlarda Dorystoechas hastata çok fazla var. Saf sedir ormanı, bazı sedirler kurumak üzere, sebebi anlaşılamadı, genç yaştaki sedirlerin özellikle üst kısımlarımda kuruma daha fazla. Kayalar çeşitli. Karaçam ormanı açıkları Kireçtaşı yaygın. Kızılçam ormanı. Yangına hassastır. Erozyonlu yamaçlar çok. Kızılçam ormanında kesim ve gençleştirme alanları var. Yangına hassastır. Kireçtaşı: Kızılçam ormanı altı 500 m.lerde Capparis spinosa görülür. Helichrysum pamphylicum yaygın Yangına hassastır. Kireçtaşı: Kızılçam ormanı. Yangına hassastır. Kireçtaşı: Kızılçam ormanı. Yangına hassastır. Kireçtaşı: Kızılçam ormanı. Yangına hassastır. 136

164 Şantiye - Kürce HES Regülatörü Kuzca (Kürce) Mah. HES santral binası, nehrin görüldüğü yer(yoldan) ' ' 637 m ' ' 440 m Kireçtaşı: Kızılçam ormanı. Yangına hassastır. Kireçtaşı: Kızılçam ormanı altı Helichrysum pamphylicum yaygın. Bu alanda ayçiçeği tarlaları ve bahçeler (sulu tarım) var. Yangına hassastır. Altınyaka mevkiindeki balık çiftliklerinin üstünde Dorystoechas hastata (relik tür) bulunmaktadır. Büyükalan köyünden Akçağıla giderken Akçağıl a yaklaşık 3 km. mesafede kayalık alanlarda Marrubium globosum Montbret & Aucher ex Bentham (bölgede yaygın endemik), Dorystoechas hastata bol miktarda görülmüştür. En çok orman tahribatı kızılçam vejetasyonunda olup yer yer sedir ve meşe ormanlarında da görülmektedir. Kuzca Mahallesinde eski tarım alanları terk edilerek meşe ormanlarına dönüşmüştür. Kuzca (Külce) mah. civarında ayçiçeği (Helianthus annuus) tarlaları ve bahçeler bulunmaktadır. Çevresinden elektrik nakil hatları geçmektedir. Yer yer sulu ve kurak tarım yapılan alanlar hala görülmektedir. Odunsulardan: Platanus orientalis L. (Çınar), Salix L. spp. (Söğüt), Nerium oleander L. (Zakkum), Tamarix L. spp. (Ilgın), Celtis australis L. (Çitlembik, Dağan/Doğan ağacı), Pistacia terebinthus L., Cercis siliquastrum L. yaygın olduğu gözlenmiştir. Otsulardan : Mentha spicata L. (Nane, Yarpuz), Hypericum orientale L. (Sarı kantaron), Lotus L. spp., Pallenis spinosa (L.) Cass., Hedera helix L. (Duvar sarmaşığı), Vicia freyniana Bornm.(bölge endemiği), Cirsium Miller spp. ve Bromus L. gibi Gramineae grubundan higrofil taksonlar bulunmaktadır. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Proje sahasında yapılan çalışmalar sonucunda tespit edilen flora elemanları içerisinde var olan endemik türler için tehlike durumlarını da içeren liste Tablo 65 de hazırlanmıştır. Tablo 65: Alakır Havzasında Tespit Edilen Endemik Bitki Taksonlarının Tehlike Kategorileri ve Coğrafi Dağılımları (Arazi gözlemlerine göre ve alfabetik takson sırasıyla). (N= Kuzey, E= Doğu, R: Rakım (m)) ENDEMİK BİTKİ TAKSONLARI Achillea nobilis L. subsp. sipylea (O. Scwarz) Bassler Asteraceae TEHLİKE FAMİLYA SINIFI LOKALİTE (I U C N) M A G N O L I O P S I D A LC Ajuga bombycina Boiss. Lamiaceae LC N: E: R: 1200 m N: E: R: 1200 m FİTOCOĞRAFİK BÖLGE BERN CITES Akdeniz - - Akdeniz

165 Alcea calvertii (Boiss.) Boiss. Alkanna sieheana Rech. fil. Malvaceae Boraginaceae LC LC Alyssum filiforme Nyar Brassicaceae LC A. lepidotum Boiss. Brassicaceae LC Anchusa leptophylla Roemer & Schultes subsp. tomentosa (Boiss.) Chamb. Anthemis rosea Sm. subsp. carnea (Boiss.) Grierson Arenaria deflexa Dec. subsp. microsepala McNeill A. ledebouriana Fenzl. var. paucjflora McNeiIl* Boraginaceae Asteraceae Astragalus dipodurus Bunge Fabaceae LC LC Caryophyllaceae LC Caryophyllaceae LC LC A. gymnolobus Fischer* Fabaceae LC Asyneuma compactum (Boiss. & Heldr.) Dumboldt Campanulaceae LC N: E: R: 821(- 900) m N: , E: R: 1500 m N: E: R: 1500 m N: E: , R: 1087 m N: E: R: 750 m N: E: , R: 1087 m N: , E: R: 1670 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 1800 m N: E: R: 1800 m N: E: R: 1670 m İran-Turan - - Akdeniz - - İran-Turan - - Bölgesi bilinmiyor - - İran-Turan - - Akdeniz - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor - - İran-Turan - - İran-Turan - - Akdeniz

166 A. linifolium (Boiss. & Heldr.) Bornm. subsp. linifoiium A. rigidum (Willd.) Grossh. subsp. sibthorpianum (Roemer & Schultes) Damboldt A. michauxioides (Boiss.) Dambold. Bolanthus minuartioides (Jaub. & Spach.) Hub.- Mor.* Bufonia calyculata Boiss. & Bal.* Bupleurum subuniflorum Boiss. & Heldr.* Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata Campanulaceae Campanulaceae Campanulaceae LC LC LC Caryophyllaceae LC Caryophyllaceae LC Apiaceae Campanulaceae Centaurea calolepis Boiss. Asteraceae C. drabifolia Sm. subsp. austro-occidentalis Wagenitz* Asteraceae C. d. subsp. detonsa(bornm.) Asteraceae Wagenitz C. kotschyi(boiss.& Heldr.) Asteraceae Hayek var. Kotschyi C. solstitialis L. subsp. carneola.(boiss.) Wagenitz Asteraceae LC LC LC LC LC LC LC N: E: R: 1636 m N: E: R: 918 m N: , E: R: 1600 m N: E: R: 1087 m N: E: R: 1378 m N: E: R: 1087 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 2000 m N: E: R: 2300 m N: E: R: 1800 m N: E: R: 2167 m N: E: R: 1950 m Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor Akdeniz - - Bölgesi bilinmeyen - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor Akdeniz

167 Colutea melanocalx Boiss. & Heldr. subsp. davisiana (Brawicz) Chamb.* Cyclamen cilicium Boiss. & Heldr. var. cilicium* Cyclamen trochopteranthum O. Schwarz Dianthus anatolicus Boiss. Digitalis cariensis Boiss. ex Jaub. & Spach * Fabaceae Primulaceae Primulaceae LC LC LC Caryophyllaceae LC Scrophulariaceae LC D. davisiana Heywood Scrophulariaceae LC Dorystoechas hastata Boiss. & Heldr. ex Bentham * Lamiaceae VU Gypsophila curvifolia Fenzl.* Caryophyllaceae LC Helichrysum arenarium ( L. ) Moench Asteraceae subsp. aucheri (Boiss.) Davis & Kupicha* H. pamphylicum Davis & Kupicha Asteraceae LC LC N: E: R: 918 m N: E: R: 900 m N: E: R: 825 m N: E: R: 2300 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 821(- 900) m N: E: R: m N: E: R: 1800 m N: E: R: 1700 m N: E: R: 440 m Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor - - Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor - - İran-Turan - - Akdeniz

168 Hypericum aviculariifolium Jaub. & Spach. subsp. depilatum ( Freyn& Bornm.) Robson var. bourgaei ( Boiss.) Robson* Hypericaceae LC Iberis carica Bornm.* Brassicaceae LC Inula anatolica Boiss.* Asteraceae LC Johrenia dichotoma DC. subsp. sintenisii Bornm. Laserpitium petrophilum Boiss. & Heldr. Marrubium globosum Montbret & Aucher ex Bentham subsp. globosum * Micromeria elliptica C. Koch Minuartia erythrosepala (Boiss.) Hand.-Mazz. * M. glandulosa (Boiss. & Huet.) Bornm* M. leucocephala(boiss.) Mattf M. u. subsp. umbellulifera var. umbellulifera* Apiaceae Apiaceae Lamiaceae Lamiaceae LC LC LC LC Caryophyllaceae LC Caryophyllaceae LC Caryophyllaceae LC Caryophyllaceae LC N: E: R: 1700 m N: E: R: 1087 m N: E: R: 1378 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 2000 m N: E: R: m N: E: R: 1087 m N: E: R: 1663 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 1700 m Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor - - Akdeniz - - İran-Turan - - İran-Turan - - İran-Turan - - İran-Turan - - Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor

169 Moltkia aurea Boiss. Boraginaceae LC Nepeta cadmea Boiss. Lamiaceae LC Origanum minutiflorum O. Schwarz & P.H. Davis* Papaver apokrinomenon Fedde* Paracaryum paphlagonicum (Bornm.) R. Mill. Paronychia carica Chaudhri Phlomis armeniaca Willd.* Phlomis grandiflora H.S. Thompson var. grandiflora* Ptilostemon afer (Jacq.) Greuter subsp. eburneus Greuter* Ranunculus reuterianus Boiss. Lamiaceae Papaveraceae Boraginaceae Illecebraceae Lamiaceae Lamiaceae Asteraceae Ranunculaceae LC LC LC LC LC LC LC LC Saponaria kotschyi Boiss.* Caryophyllaceae LC N: E: R: 1087 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 1800 m N: E: R: 1663 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 1107 m N: E: R: 1663 m N: , E: R: 1800 m N: , E: R: 1670 m N: E: R: 1636 m N: E: R: 1087 m İran-Turan - - Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz - - İran-Turan - - Akdeniz - - İran-Turan - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor

170 Scorzonera eriophora DC. Asteraceae Silene armena Boiss. var. armena S. caryophyllodeies (Poiret) Otth. subsp. stentoria(fenzl) Coode& Cullen LC Caryophyllaceae LC Caryophyllaceae LC Sideritis sipylea Boiss. Lamiaceae LC S. condensata Boiss. & Heldr. apud. Bentham S. congesta P.H.Davis & Hub.-Mor.* Lamiaceae Lamiaceae Tanacetum praeteritum (Horwood) Heywood subsp. Asteraceae praeteritum Tragopogon aureus Boiss. Asteraceae Trigonella cretica (L.) Boiss. Thymus cilicicus Boiss. & Bal. Verbascum cilicicum Boiss.* Fabaceae Lamiaceae LC LC LC LC LC LC Scrophulariaceae VU N: E: R: 2100 m N: E: R: 1378 m N: E: R: 1663 m N: E: R: 1600 m N: E: R: 1107 m N: E: R: 450 m N: E: R: 1800 m N: E: R: 250 m N: E: R: 900 m N: E: R: 2000 m N: E: R: 1800 m Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor İran-Turan - - Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor - - Akdeniz - - Akdeniz - - Akdeniz

171 V. spodiotrichum (Hub.- Mor.) Hub.-Mor. Veronica cuneifolia D. Don subsp. cuneifolia V. orientalis Miller subsp. nimrodi (Richter ex Stapf) M.A. Fischer Scrophulariaceae EN Scrophulariaceae LC Scrophulariaceae LC Vicia freyniana Bornm.* Fabaceae LC Muscari bourgaei Baker* L I L I O P S I D A Liliaceae LC N: E: R: 1107 m N: E: R: 1087 m N: E: R: 1107 m N: E: R: 1087 m N: E: R: 700 m Akdeniz - - Bölgesi bilinmiyor Bölgesi bilinmiyor Avrupa-Sibirya - - Akdeniz - - Proje sahası ve çevresindeki fauna elemanlarını oluşturan türler; Süleyman Demirel Üniversitesinden Dr. Yasin ÜNAL (Kuş uzmanı) hazırlamış olduğu Antalya-Kumluca Alakır Vadisi Alakır-I HES Projesinden Etkilenimine dair Ekolojik Değerlendirme Raporu undan yararlanılmış ve ayrıca Karadeniz Teknik Üniversitesinden Doç. Dr. Sağdan BAŞKAYA (Yaban hayatı ve omurgalı fauna uzmanı) tarafından çalışılan, proje sahası ve yakın çevresinde gözlemlenen kuş ve memelilerin koruma kategorileri aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Proje alanında fauna elemanlarını oluşturan türlerin arasında Dünya Tabiatı Koruma Birliği (IUCN) listesine göre nesli tehlike altında olan herhangi bir tür yer almamaktadır. Alanda yer alan kuş türlerinin geneli Passeriformes takımına aittir. Alakır vadisinde doğal olarak yaşayan fauna elemanları aşağıda ayrı ayrı tablo halinde verilmiştir. Ayrıca bu tabloda av hayvanlarının adları, popülasyonları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları), Bern, Cites sözleşmelerine göre durumları incelenmiştir. Buna göre; Yumuşakçalar (Mollusca) Tablo 66 İki Yaşamlılar (Amphibia) Tablo 67, Sürüngenler (Reptilia) Tablo 68, Memeliler (Mammalia) Tablo 69, Kuşlar (Aves) ise Tablo 70 de yer almaktadır. Tablo 66: Yumuşakçalar (Mollusca) Latince Adı IUCN Bern MAK Cites Deroceras berytensis Monacha subaii Deroceras reticulatum

172 Tablo 67: İki Yaşamlılar (Amfibia) Türkçe Adı Latince Adı IUCN Bern MAK Cites Ağaç kurbağası Hyla orientalis LC EK II - - Ova Kurbağası Pelophylax bedriagae LC EK III - - Tablo 68: Sürüngenler (Reptilia) Türkçe Adı Latince Adı END IUCN Bern MAK Cites Çizgili kaplumbağa Mauremys rivulata - İnce parmaklı keler Mediodactylus kotschyi LC EK II EKLI - ciliciens Dikenli keler Stellagama stellio daani LC EK II EKLI - ²Budak ın ince Ablepharus budaki END LC EK III - kertenkelesi anatolicus Örtzen kertenkelesi Anatololacerta oertzeni END LC EK III - ibrahimi ¹Antalya kertenkelesi Lacerta pamphylica END LC EK III - Kör yılan Typhlops vermicularis - EK III EKLI - ¹Antalya ilinde endemik (lokal endemik) ²Batı Toroslar a endemik (bölge endemiği) Aşağıda memeliler ve kuşlar için verilen tablolarda av hayvanlarının adları ve bunlar için alınan Merkez Av Komisyonu Kararları verilmiştir. Av hayvanı kategorisine girenler AH ile koruma altında olanlar is KA ile gösterilmektedir. Tablo 69: Yerinde Yapılan Gözlemelere Göre Alakır Vadisi ve Yakın Çevresinde Yaşadığı Tespit Edilen Memeliler Kategorileri MEMELİLER Türkçe İsim Bilimsel İsim IUCN BERN CITES ÇOB MAKK Kirpi Erinaceus concolor LC KA Akdeniz köstebeği Talpa levantis LC KKA Cüce yarasa Pipistrellus pipistrellus LC KA Yaban tavşanı Lepus europaeus LC KA AH Kafkas sincabı Sciurus anomalus LC KA Spermophilus Tarla sincabı xanthoprymnus NT KA Orman faresi Apodemus sylvaticus LC Siyah ev faresi Mus domesticus LC Evsıçanı Rattus rattus LC Körfare Spalax leucodon DD Kurt Canis lupus LC KKA/TR EK II KA Çakal Canis aureus LC AH Tilki Vulpes vulpes LC EK III AH Ayı Ursus arctos LC KKA/TR EK II KA Gelincik Mustela nivalis LC KA KA Porsuk Meles meles LC KA KA Su samuru Lutra lutra NT KKA EK I KA Vaşak Lynx lynx LC KA EK II KA Yaban domuzu Sus scrofa LC AH Yaban keçisi Capra aegagrus VU KKA/TR KA AH 145

173 AÇIKLAMALAR : ÇOB Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Türler (KA : Koruma Altında, AH: Av Hayvanı) Merkez Av Komisyonu Kararına Göre Koruma Altına Alınan Türler (KA : Koruma Altında, AH: Av MAKK Hayvanı) IUCN IUCN'e Göre Tehlike Durumu VU : Hassas Durumda, Narin, Zarar Görebilir NT : Tehlike Altına Girmeye Yakın LC : En Az Endişe Veren, En Düşük Riske Sahip DD : Yetersiz Veri Bulunan Avrupanın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesine Göre Koruma Durumu KA : Koruma Altında BERN KKA : Kesin Koruma Altında KKA/TR : Türkiye'nin İtiraz Ettiği, Kesin Koruma Altına Alınamayacak Olan Tür Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmeye Göre Durumu Ek I : Nesli Yokolma Tehdidi Altındaki Türler, Sadece İstisnai Durumlarda Ticaretine İzin Verilebilen CITES Türler Ek II : Nesilleri Mutlak Yok Olma Tehlikesi Altında Olmamakla Birlikte, Nesillerini Tehlikeye Sokacak Kullanımları Engellemek İçin Kontrollü Ticarete Konu Türler Sıcak kanlı ve yumurtlayarak çoğalan kuşlar, yuvalarını ağaç kovuklarına, ağaç üstlerine, makilere, toprak üstüne, çakıllık alanlara gibi türe özgü çok çeşitli habitatlara yapmaktadırlar. Arazi çalışmalarında alanının habitat yapısına bağlı olarak hat boyunca gözlem, nokta sayımı yöntemleri ile türlerin yoğunlukları belirlenmiştir. Kuş türlerinin tespiti için, bölgenin tümüne yakın kısmı gezilmiş, dürbün ve zoom lu fotoğraf makinesi kullanılarak türlerin fotoğrafları çekilmesi suretiyle kuş türleri belirlenmeye çalışılmıştır. Kuşlar için yapılan arazi çalışmasına yardımcı olarak fotoğraflanan ya da gözlemlenen kuş türlerinin tespiti, tanımlanması ve sınıflandırılması için Collins Bird Guide Kitabı ndan ve Kiziroğlu (2008 ve 2009) dan yararlanılmıştır. Gözlemlerde gözlem alanının yapısına ve gözlem süresine en uygun yöntem olarak Nokta Gözlem Metodu kullanılmış olup, çalışma alanının coğrafi yapısı, sık bitki örtüsü, vejetasyon yapısı, yol vb, özellikleri dikkate alınarak genellikle kuşların daha yoğun bulunduğu noktalar seçilmiş ve alanda tesadüfi gözlem yapılmıştır. Bölgede tespit edilen türlerin yanında literatür verileri ışığında bölgenin avifaunası tespit edilmiştir. Tablo 70: Yerinde Yapılan Gözlemelere Göre Alakır Vadisi ve Yakın Çevresinde Yaşadığı Tespit Edilen Kuşların Koruma Kategorileri KUŞLAR Türkçe İsim Bilimsel İsim Collis Bird Guide IUCN BERN CITES TD ÇOB MAKK Küçük balaban Ixobrychus minutus - LC KKA A.2 KA Küçük ak balıkçıl Egretta garzetta Little Egret LC KKA A.3.1 KA Büyük ak balıkçıl Casmerodius albus (E. Great Egret alba) LC KKA A.3 KA Gri balıkçıl Ardea cinerea Grey Heron LC KA A.3.1 KA Yeşilbaş Anas platyrhynchos Mallard LC KA A.5 AH Karaleylek Ciconia nigra Black Stork LC Kızıl akbaba Gyps fulvus Griffon Vulture LC KKA EK II A.2 KA Yılan kartalı Circaetus gallicus Short-Toed LC KKA EK II A.4 KA Karaçaylak Milvus migrans Black Kite LC 146

174 Atmaca Accipiter nisus Sparrowhawk LC KKA EK II A.3 KA Şahin Buteo buteo Steppe Buzzard LC KKA EK II A.3 KA Kızıl şahin Buteo rufinus Long-legged Buzzard LC KKA EK II A.3 KA Kaya kartalı Aquila chrysaetos Golden Eagle LC KKA EK II A.1.2 KA Kerkenez Falco tinnunculus Kestrel. (Common) LC KKA EK II A.2 KA Delice doğan Falco subbuteo (Eurasian) Hobby LC KKA EK II A.3.1 KA Akça cılıbıt Charadrius alexandrinus Kentish Plover LC Urkeklik Tetraogallus caspius Caspian Snowcock LC KA EK I A.1.2 KA Kınalı keklik Alectoris chukar Chukar LC KA A.2 AH Çilkeklik Perdix perdix Grey Partridge LC KA A.2 KA Bıldırcın Coturnix coturnix - LC KA A.3 AH Kızılbacak Tringa totanus Redshank LC KA A.4 KA Yeşil düdükçün Tringa ochropus Green Sandpiper LC KKA B.2 KA Karabaş martı Larus ridibundus Black-headed Gull LC KA A.5 KA Gümüş martı Larus cachinnans Caspian LC KA A.4 KA Kaya güvercini Columba livia Pigeon Feral LC KA A.5 AH Gökçe güvercin Columba oenas Stock Dove LC KA A.3.1 KA Tahtalı Columba palumbus Wood Pigeon LC A.4 AH Kumru Streptopelia decaocto Collared Dove LC KA A.5 KA Guguk Cuculus canorus Cuckoo LC KA A.2 KA İshakkuşu Otus scops Scops Owl LC KKA EK II A.2 KA Puhu Bubo bubo Eagle Owl LC KKA EK II A.1.2 KA Kukumav Athene noctua Little Owl LC KKA EK II A.2 KA Alaca baykuş Strix aluco Tawny Owl LC KKA EK II A.2 KA Çobanaldatan Caprimulgus europaeus Nightjar LC KKA A.1.2 KA Ebabil Apus apus Swift LC KA A.3.1 KA Ak karınlı ebabil Tachymarptis melba - LC KKA A.3.1 KA Arıkuşu Merops apiaster Bee-eater LC KKA A.3.1 KA Gökkuzgun Coracias garrulus Roller NT KKA A.2 KA İbibik Upupa epops Hoopoe LC KKA A.2 KA Küçük yeşil ağaçkakan Picus canus Grey-headed Woodpecker LC KKA A.1.2 KA Orman ağaçkakanı Dendrocopos major Great Spotted Woodpecker LC KKA A.3 KA Alaca ağaçkakan Dendrocopos syriacus Syrian Woodpecker LC KKA A.2 KA Boğmaklı toygar Melanocorypha calandra - LC KKA A.5 KA Tepeli toygar Galerida cristata - LC KA A.3 KA Tarlakuşu Alauda arvensis - LC KA A.4 KA Kulaklı toygar Eremophila alpestris Horned Lark LC KKA A.3.1 KA Kum kırlangıcı Riparia riparia Sand Martin LC KKA A.5 KA Kaya kırlangıcı Hirundo rupestris - LC KKA A.5 KA 147

175 Kır kırlangıcı Hirundo rustica Barn Swallow LC KKA A.5 KA Kızıl kırlangıç Hirundo daurica - LC KKA A.3 KA Ev kırlangıcı Delichon urbicum Martin House LC KKA A.3 KA Kır incirkuşu Anthus campestris Pipit Tawny LC KKA A.2 KA Ağaç incirkuşu Anthus trivialis Pipit Tree LC KKA A.3 KA Sarı kuyruksallayan Motacilla flava Yellow Wagtail LC KKA A.3.1 KA Ak kuyruksallayan Motacilla alba White/Pied Wagtail LC KKA A.3.1 KA Derekuşu Cinclus cinclus - LC KKA A.1.2 KA Çıtkuşu Troglodytes troglodytes Wren LC KKA A.1.2 KA Dağbülbülü Prunella modularis Dunnock LC KKA A.1.2 KA Çalı bülbülü Erythropygia galactotes - LC KKA A.3 KA Kızılgerdan Erithacus rubecula Robin LC KKA A.3 KA Kara kızılkuyruk Phoenicurus ochruros Black Redstart LC KKA A.2 KA Kızılkuyruk Phoenicurus phoenicurus Redstart LC KKA A.3 KA Taşkuşu Saxicola torquatus Stonechat LC KKA A.3 KA Karakulaklı kuyrukkakan Oenanthe hispanica Black-eared LC Kuyrukkakan Oenanthe oenanthe Wheatear LC KKA A.3 KA Taşkızılı Monticola saxatilis Rock Thrush LC KKA A.1.2 KA Karatavuk Turdus merula Blackbird LC KA A.3 AH Öter ardıç Turdus philomelos Song Thrush LC KA A.2 KA Ökse ardıcı Turdus viscivorus Mistle Thrush LC KA A.2 KA Küçük akgerdan Sylvia curruca Lesser Whitethroat LC KKA A.2 KA Çıvgın Phylloscopus collybita Chiffchaff LC KKA A.3.1 KA Benekli sinekkapan Muscicapa striata Spotted Flycatcher LC KKA A.3 KA Çam baştankarası Parus ater Coal Tit LC KKA A.3 KA Mavi baştankara Parus caeruleus - LC KKA A.2 KA Büyük baştankara Parus major Great Tit LC KKA A.3.1 KA Sıvacı kuşu Sitta europaea Eurasian Nuthatch LC Anadolu sıvacısı Sitta krueperi Krüper's Nuthatch NT KKA A.2 KA Kaya sıvacısı Sitta neumayer Rock Nuthatch LC KKA A.2 KA Sarıasma Oriolus oriolus Golden Oriole LC KKA A.2 KA Kızıl sırtlı örümcekkuşu Lanius collurio Red-backed Shrike LC KKA A.3 KA Kızılbaşlı örümcekkuşu Lanius senator Wood chat Shrike Kara alınlı örümcekkuşu Lanius minor Lesser Grey Shrike LC KKA A.3 KA Maskeli örümcekkuşu Lanius nubicus Masked Shrike LC KKA A.2 KA Alakarga Garrulus glandarius Jay LC A.3.1 AH Saksağan Pica pica Magpie LC A.5 AH 148

176 Sarı gagalı dağ kargası Pyrrhocorax graculus Alpine Chough LC KKA A.3 KA Küçük karga Corvus monedula Jackdaw LC A.5 AH Ekin kargası Corvus frugilegus Rook LC A.5 AH Leş kargası Corvus cornix Hooded Crow LC A.5 Kuzgun Corvus corax Common Raven LC KA A.5 KA Sığırcık Sturnus vulgaris Common Starling LC A.5 KA Serçe Passer domesticus House Sparrow LC A.5 AH İspinoz Fringilla coelebs Common Chaffinch LC KA A.4 KA Florya Carduelis chloris European Greenfinch LC KKA A.3 KA Saka Carduelis carduelis European Goldfinch LC KKA A.3.1 KA Karabaş iskete Carduelus spinus Eurasian Siskin LC Ketenkuşu Carduelis cannabina Common Linnet LC KKA A.3 KA Kaya çintesi Emberiza cia Rock Bunting LC KKA A.2 KA Kirazkuşu Emberiza hortulana Ortolan Bunting LC KA A.3 KA Tarla çintesi Miliaria calandra Corn Bunting LC KA A.4 KA AÇIKLAMALAR : ÇOB Çevre ve Orman Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Türler (KA : Koruma Altında) MAKK IUCN BERN CITES TD Merkez Av Komisyonu Kararına Göre Koruma Altına Alınan Türler (KA : Koruma Altında, AH: Av Hayvanı) IUCN'e Göre Tehlike Durumu EN : Nesli Tehlike Altında VU : Hassas Durumda, Narin, Zarar Görebilir NT : Tehlike Altına Girmeye Yakın LC : En Az Endişe Veren, En Düşük Riske Sahip Avrupanın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesine Göre Koruma Durumu KA : Koruma Altında KKA : Kesin Koruma Altında KKA/TR : Türkiye'nin İtiraz Ettiği, Kesin Koruma Altına Alınamayacak Olan Tür Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmeye Göre Durumu Ek I : Nesli Yokolma Tehdidi Altındaki Türler, Sadece İstisnai Durumlarda Ticaretine İzin Verilebilen Türler Ek II : Nesilleri Mutlak Yok Olma Tehlikesi Altında Olmamakla Birlikte, Nesillerini Tehlikeye Sokacak Kullanımları Engellemek İçin Kontrollü Ticarete Konu Türler Türkiye'deki Tehlike Durumu (Kiziroğlu, İ., 2008) A : Türkiye'de Kuluçkaya Yatan, Yerli veya Yaz Göçmeni Türler A.1.0 : Doğal Yaşam Ortamlarında Yok Olmuş Türler (IUCN'e göre, Dünya'da Nesli Tükenmiş, EX : Extinct) A.1.1 : Doğal Populasyonları Şu Anda Tükenmiş veya En Az Son Onbeş - Yirmibeş Yıldan Beri Doğal Yaşam Ortamlarında Görülemeyen, Kafes vd Yapay Ortamlarda Yaşayan Türler (IUCN'e göre, Doğada Tükenmiş, EW : Extinct in Wild) 149

177 A.1.2 : Yaşadığı Bölgede 1 Birey - 10 Çift (20 Birey) ile Temsil Edilen Türler (IUCN'e göre, Vahim Durumda, Aşırı Tehlike Altında, CR : Critically Endangered) A.2 : Yaşadığı Bölgede Çift (22-50 Birey) ile Temsil Edilen Türler (IUCN'e göre, Tehlike Altında, EN : Endangered) A.3 : Yaşadığı Bölgede Çift ( Birey) ile Temsil Edilen Türler (IUCN'e göre, Hassas, Narin, Zarar Görebilir, VU : Vulnerable) A.3.1 : Yaşadığı Bölgede Çift ( Birey) ile Temsil Edilen ve Populasyonları Azalan Türler (IUCN'e göre, D : Declining) A.4 : Yaşadığı Bölgede Çift ( Birey) ile Temsil Edilen ve Populasyonlarında Lokal Bir Azalma Olan Türler (IUCN'e göre, Tehlike Altına Girmeye Yakın, NT (Near Threatened) - R (Rare) A.5 : Gözlenen Populasyonlarında Henüz Azalma ve Tükenme Tehdidi Olmayan Türler (IUCN'e göre, En Az Endişe Veren, En Düşük Riske Sahip, LC : Least Concern) A.6 : Hakkında Yeterli Veri Bulunmayan, Rastlantısal Türler (IUCN'e göre, Yetersiz Veri Bulunan, DD : Data Deficient) A.7 : Hakkında Güvenilir Veri Bulunmadığı İçin Değerlendirme Yapılamayan Türler (IUCN'e göre, Değerlendirilmemiş, NE : Not Evaluated) B : Kış Ziyaretçisi veya Transit Göçmen Türler B.1.0 : Daha Önceleri Türkiye'de Kışlayan Ancak Bugün Yok Olmuş Olan Türler (IUCN'e göre, Dünya'da Nesli Tükenmiş, EX : Extinct) B.1.1 : Doğal Populasyonları Şu Anda Tükenmiş veya En Az Son Onbeş - Yirmibeş Yıldan Beri Doğal Yaşam Ortamlarında Görülemeyen, Kafes vd Yapay Ortamlarda Yaşayan Türler (IUCN'e göre, Doğada Tükenmiş, EW : Extinct in Wild) B.1.2 : Yaşadığı Bölgede 1 Birey - 10 Çift (20 Birey) ile Temsil Edilen Türler (IUCN'e göre, Vahim Durumda, Aşırı Tehlike Altında, CR : Critically Endangered) B.2 : Yaşadığı Bölgede Çift (22-50 Birey) ile Temsil Edilen Türler (IUCN'e göre, Tehlike Altında, EN : Endangered) B.3 : Yaşadığı Bölgede Çift ( Birey) ile Temsil Edilen Türler (IUCN'e göre, Hassas, Narin, Zarar Görebilir, VU : Vulnerable) B.3.1 : Yaşadığı Bölgede Çift ( Birey) ile Temsil Edilen ve Populasyonları Azalan Türler (IUCN'e göre, D : Declining) B.4 : Yaşadığı Bölgede Çift ( Birey) ile Temsil Edilen ve Populasyonlarında Lokal Bir Azalma Olan Türler (IUCN'e göre, Tehlike Altına Girmeye Yakın, NT (Near Threatened) - R (Rare) B.5 : Gözlenen Populasyonlarında Henüz Azalma ve Tükenme Tehdidi Olmayan Türler (IUCN'e göre, En Az Endişe Veren, En Düşük Riske Sahip, LC : Least Concern) B.6 : Hakkında Yeterli Veri Bulunmayan, Rastlantısal Türler (IUCN'e göre, Yetersiz Veri Bulunan, DD : Data Deficient) B.7 : Hakkında Güvenilir Veri Bulunmadığı İçin Değerlendirme Yapılamayan Türler (IUCN'e göre, Değerlendirilmemiş, NE : Not Evaluated) Proje Alanı; Türkiye nin Önemli Kuş Alanları Kitabı ve Türkiye nin Önemli Doğa Alanları Kitabına göre, değerlendirilmiştir. Yapılan taramalar sonucu proje alanının Türkiye nin Önemli Kuş Alanları ve Türkiye nin Önemli Doğa Alanları nda yer almadığı tespit edilmiştir. Proje sahasındaki flora ve fauna elementlerinin özellikleri ve bunlarla ilgili Yrd. Doç. Dr. Yasin ÜNAL ın hazırlamış olduğu Antalya-Kumluca Alakır Vadisinin Alakır I HES Projesinden Etkilenimine dair Ekolojik Değerlendirme Raporu unda yer alan değerlendirmeler ve proje faaliyeti sırasında alınacak olan tedbirler aşağıdaki gibidir; Proje alanında planlanan Alakır-1 Regülatörü ve HES projesi inşaatı ve faaliyetinin, projenin fiziksel ve biyolojik çevreyi baskı altına alacak etkiler meydana getirmesi muhtemeldir. Ancak bu etkilerin tolere edilebilir sınırlarda kalıp kalmadığına bakmak 150

178 gereklidir. Projeden etkilenecek kesimler akarsu tabanı ve çevresine göre faunistik açıdan önemli bir farklılık ve fauna türlerinin ekolojik istekleri yönüyle bağımlı oldukları alanlar bağlamında kritik önem arz etmemektedir. Alakır-1 Regülatörü ve HES projesi proje alanı ve civarında yaban hayvanlarına ait mutlak surette koruması gereken beslenme ya da üreme geçiş alanlarına rastlanmamıştır. Alakır çayında yapılan çalışmalarda Gökkuşağı alabalığı (Onchorynchus mykiss), Aynalı sazan türü (Cyprinus carpio), Salmo genusu üyesi Salmo trutta macrostigma (Anadolu alası, Kırmızı benekli alabalık) türlerinin yayılış gösterdiği tespit edilmiştir. Yörede kurulu bulunan alabalık çiftliklerinden havzaya kaçan balıklar burada popülasyon oluşturmaktadır. Mevcut alabalık stoklarının oldukça dar bir alanda yaşadığı görülmektedir. Bu stokların ise akarsu membasındaki kirlenmeden ciddi oranda etkilendiği suyun bulanık aktığı kısımlarda örneklemelere takılmamasıyla anlaşılmaktadır. Proje alanı ve çevresindeki genel vejetasyonu orman ağaçları, çalılar ve çayırlar oluşturmaktadır. Alanda orman ekosistemi içerisinde en yaygını kızılçam meşçerelerinden oluşan ekotiplerdir. Vadinin yüksek rakımlı kuzeye bakan yamaçların en üst kesimlerine doğru çıkıldıkça sırasıyla Pinus brutia, P. Nigra subsp. Pallasiana, Cedrus libani den oluşan ibreli meşcereler dikkati çekmektedir. Alanda nesli tehlike altında olan herhangi bir endemik bitki türüne rastlanmamıştır. Alan ve yakın çevresindeki florayı oluşturan bitki türlerinin belirlenen frekanslarına dayanarak bunların sahada geniş yayılışa sahip türlerden oluştuğu görülmüştür. Sahanın esas itibariyle hâkim vejetasyonu kızılçam ormanı olup açıklık yerlerinde genel itibariyle Akdeniz e mensup maki bitkileri ve otsu flora ortaya çıkmaktadır. Çalışma alanı, genelde kireçtaşı, yer yer serpantin, kumtaşı ve konglomeradan oluşmaktadır. Alakır vadisi üst rakımlarında kaya yapısı ofiolitik melanj görüntüsü vermekte olup sık orman dokusunun görüldüğü kireç kayalıkları sadece vadinin alt kısmı ve havzanın üst kesimlerinde yer aldığı tespit edilmemiştir. Bu nedenle vadi tabanında yer yer ormanların seyrekleştiği görülmüştür. Yapılan incelemeler sonucunda bölgede hava kirliliği açısından herhangi bir olumsuzluğa rastlanılmamıştır. Bölgede sanayi kuruluşları ve nüfus yoğunluğu olmaması kirliliğin olmamasının en önemli nedenidir. Katı atıklar açısından ele alındığında bazı büyük köylerin çöpleri Güney Antalya Turizmi Geliştirme ve Alt Yapı İşletme Birliği (GATAB) tarafından toplanarak katı atık bertaraf üniteleri ünitelerine gönderilmektedir. Genelde köylerde atık sular fosseptik çukurlarında biriktirilmektedir. Alakır vadisindeki yerleşim birimlerinde yaklaşık 5000 kişi yaşamaktadır. Yöre insanlarının geçim kaynağı tarımsal faaliyetlerdir. Tarım arazilerin yaklaşık 1/10 i sera amaçlı kullanılmaktadır. Vadide başta nar olmak üzere narenciye, meyve ağaçları, bağ, sebze gibi tarımsal ürünler yetiştirilmektedir. Tarım alanları ve seralar Alakır çayı ile sulanmaktadır. Vadi boyunca Alakır çayının su kalitesine etki edecek, önemli bir yapılaşma ve tarımsal faaliyet görülmemektedir. Kirletici faktör olarak, çay içinde yer yer küçükbaş ve büyükbaş hayvan dışkılarına rastlanmaktadır. Toprak dağılımına bakıldığında tarım için kullanılan arazi miktarının da oldukça az olduğu gözlenmektedir. 151

179 Vadi genelinde görülen diğer bir ekonomik faaliyet ise hayvancılıktır. Yöre insanları daha çok küçükbaş hayvancılığı yapmakta olup ortalama 3500 kadar keçi olduğu tahmin edilmektedir. Vadi içinde üç ayrı yayla bulunmaktadır. Yöre insanları arasında Yörük kültürünün kısmen de olsa yaşadığı gözlenmektedir. Firma tarafından proje alanında yer alacak üniteler için yapılacak hafriyat çalışmaları iş makineleri ile yapılacaktır. Proje için 16 ay inşaat süresi öngörülmüş olup, hafriyat çalışmalarının ise bu süre içerisinde tamamlanması planlanmıştır. Arazinin temizlenmesi ve yolun iş makinelerinin geçebileceği hale getirilmesi için ağaçların kesilmesi, projenin inşaat çalışmaları sırasında yapılması öngörülen kazı, dolgu, hafriyat çıkarma, yükleme, taşıma ve stoklama gibi işlemler arazinin topografik yapısında değişiklikler yapacaktır. Proje alanında ekolojik değişikliğe yol açacak, santral yerindeki florayı oluşturan bitki örtüsü ortadan kalkacaktır. Yaban hayvanı türlerinin habitatını oluşturan ağaçların uzaklaşması, yaban hayvanlarının yaşam kalitelerinin bozulmasına neden olacak, alanın bitki örtüsü ve bir dereceye kadar beslenme şartları değişecektir. Firma tarafından inşaat çalışması biter bitmez tahrip olan bölgelerin yeniden ağaçlandırılacağı taahhüt edilmektedir. Regülatörün kurulacağı akarsuyun taban çevresi ile yamaç kısımlarında ve kapalı boru iletim hattı ile beton santral civarında arazinin yapısal durumu, bitki tür yapı ve bileşimi ile dağılım frekansları arazinin diğer kısımları ile kıyaslandığında, sayılan bu alanların benzer özellikler gösterdiği gözlemlenmektedir. Buna göre envanter listesine giren bütün türlerin çevresel yayılışları olduğu, yani geniş yayılışa sahip oldukları ve kaydedilen türlerin yapı ve bileşimi ile bunların gösterdiği tür çeşitliliğinin emsalsiz olmadığı tespit edilmiştir. İletim kanalı ve beton santralin yapılacağı kesimler akarsu tabanı ve çevresine göre faunistik açıdan önemli bir farklılık ve fauna türlerinin ekolojik istekleri yönüyle bağımlı oldukları alanlar bağlamında kritik önem arz etmemektedir. Proje sahasında mevcut bulunan kuşlar ve yarasalara ait kritik habitatlar kaydedilmemiştir. Arazi yapısı ve yaban hayvanı türlerinin kullandığı habitatların proje alanına göre konumu ve mesafesi incelendiğinde tesislerin yapımı sırasında oluşacak gürültü kirliliği ve keza inşaat faaliyeti sırasında kullanılan araçlardan ileri gelen toz ve gürültü kirliliğinin yaban hayvanı türleri üzerinde olumsuz etkide bulunma ihtimali yoktur. Fakat yapılan gözlemlerden projenin yürütüleceği alanın yakın çevresinde, inşaat faaliyeti sırasında oluşacak gürültü sebebiyle alandan uzaklaşan karasal fauna elemanlarının ve özellikle gürültüden etkilenmesinden endişe edilen memeli ve kuş türlerinin kullanabileceği alternatif habitatlar mevcut olduğu gözlemlenmiştir. Firmanın alacağı taahhüt ettiği genel önlemlerden biri olan faaliyette kuşların üreme dönemi olan 15 Şubat-15 Haziran tarihleri arasında patlama yapılmaması, faunayı rahatsız edecek ölçüde gürültü çıkarıcı faaliyetleri durdurması ve inşaat aşaması tamamlandıktan sonra ağaçlandırma ve peyzaj çalışması ile düzenleme çalışmalarının yapılacak olması, kuşların eş bulma dönemi ilkbahar başlangıcında gerekli sessizlik şartlarının oluşturulmasına hizmet edecek ve proje alanı ve yakın çevresini kullanan Passeriformes türleri üzerindeki baskıyı kolaylıkla hafifletebilecektir. Buna karşılık inşaat faaliyeti ve malzeme ocaklarındaki çalışmalar sırasında oluşacak gürültü karasal fauna elemanlarının alandan geçici olarak uzaklaşmasına yol açacaktır. 152

180 Yapılması planlanan Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe projesi nehir tipi santral olarak çalışacaktır. İşletme aşamasında HES santral bünyesinde kullanılacak su türbinlerin çalışması amacıyla kullanılacak olup, herhangi bir işleme tabi tutulmaksızın dere yatağına geri verilecektir. Bu nedenle suyun kullanımı ile ilgili çay akışına, yatağına, mansabına veya tarımsal amaçlı kullanılan su kaynağına olumsuz bir etkisi olmayacağı düşünülmektedir. Yapılan tesislerin sahanın HES faaliyeti ile etkilenecek kısmında önemli yaban hayvanı türlerinin habitatlarını tamamen ortadan kaldırarak bu türleri tehlikeye düşürecek çapta bir etki etme ihtimali yoktur. Sahadaki tarım, hayvancılık, arıcılık, yaylacılık vb. diğer kullanımların HES yapıldıktan sonra değişebilecek yoğunluğunun yaban hayvanların bugünküne oranla olumsuz yönde daha fazla etkileyeceğine dair bulguya ulaşılamamıştır. Alakır-1 Regülatörü ve HES projesi alanın isabet ettiği kesimlerde inşaat çalışmaları gürültü ve toz kirliliği, habitat kayıpları ve habitat bölünmesi gibi olumsuzluklar oluşacağı görülmektedir. Firmanın çevreye olan bu ve benzeri olumsuz etkilerin giderilmesi ve etki düzeylerinin azaltılması için ayrıntılı ve yeterli düzeyde taahhütlerinin bulunduğu açıktır. Yapılan tespitlerden proje alanının ekolojik olumsuz etkileri giderilecek veya yatıştıracak yönde hareket etme imkanı araştırıldığında, proje alanının biyoteknik tedbirleri uygulamaya müsait olduğu görülmektedir. Yapılacak geçici bağlantı yolunun sahanın proje faaliyeti ile etkilenecek kısmında yaban hayvanlarını tamamen ortadan kaldırarak bu türlerin neslini tehlikeye düşürecek çapta bir etki gösterme ihtimali bulunmamaktadır. Alakır I Regülatörü ve HES projesinin çevresel ekolojiye muhtelif etki düzeyleri, çeşitli biyoteknik tedbirlerin uygulaması ile minimuma indirilebilir. IV Sucul flora ve fauna, iç sulardaki (göl, akarsu) canlı türleri (bu türlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararası mevzuatla koruma altına alınan türler; bunların üreme, beslenme, sığınma ve yaşama ortamları; bu ortamlar için belirlenen koruma kararları),endemik, hassas, nesli tehlike altındaki balık türleri için gerekli optimum su yükseklikleri, miktarları, çözünmüş oksijen miktarı, su hızı gibi parametrelerin incelenerek, projenin bu türler üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi, alınacak tedbirlerin belirtilmesi, Alakır I Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali projesi sahasında ve yakınında yer alan sucul flora ve fauna elemanlarını oluşturan türlere ilişkin veriler Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, Zooloji Uzmanı, Yrd. Doç. Dr. Ümit Kebapçı nın hazırlamış olduğu; Alakır-1 Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali nin Alakır Çayı Havzası ndaki Hidrobiyolojik etkisine dair Değerlendirme Raporu undan yararlanılarak elde edilmiştir. 153

181 Sucul flora Santral ve regülatör arasındaki vadi tabanında eğimli ve aşınan kıyı yapısına sahip olan araştırma alanının dere vejetasyonu görece fakir olup, vejetasyonu oluşturan türler Platanus orientalis L. (Çınar), Vitex agnus-castus L. (Hayıt), Salix alba L. (Ak söğüt), Nerium oleander L. (Zakkum) gibi daima yeşil çalılar veya yaprağını döken ağaçlardır. Su akışı kuvvetli olan kaynakların çevresinde ise zengin higrofil vejetasyon mevcuttur. Bu çevrelerdeki dominant türler Mentha spicata L. (yarpuz), Epilobium hirsutum L. (Yakıotu), Cirsicum libanoticum DC. Subsp. Lycaonicum (Boiss. Et Heldr.) Davis et Parris (Deve dikeni) Festuca arundinacea Schreb. (Yumak), Holcus lanatus L., Phalaris aquatica L. (Kuş otu), Juncus articulatus L. (Hasır otu) ve Bolboschoenus maritimus (L.) Palla var maritimus (Sandalye sazı) gibi otsu türlerden oluşmaktadır. Sucul fauna Proje sahası içinde kalan Alakır Çayı vadi tabanı sucul hayvan türleri bakımından mansaba nazaran fakirdir. Ancak membadaki kaynaklar ve uzantıları higrofil fauna bakımından zengindir. Saha çalışması sırasında tespit edilmiş hayvan türleri Tablo 71 de sunulmuştur. Tablo 71: Alakır 1 proje sahasında su ve su kenarında tespit edilen omurgasızların listesi Mollusca (Yumuşakçalar) Gastropoda Agriolimacidae Deroceras berytensis (Bourguignat, 1852) Lauriidae Lauria cylindracea (Da Costa, 1778) Crustaceae (Kabuklular) Decapoda Potamidae Potamon potomios hippocratis Ghighi 1929 Insecta (Böcekler) Ephemeroptera Ephemeridae Ephemera vulgata Linnaeus 1758 Ephemerellidae Serratella ignita (Poda, 1761) Odonata Libellulidae Orthetrum brunneum (Fonscolombe, 1837) Çayın proje sahasına dahil olan kısmı eğim, genişlik ve balık faunası arasındaki ilişkiyi gösteren eğim kuralı yönünden değerlendirildiğinde üst havzalar Alabalık bölgesi içerisinde yer almaktadır. Çayın proje sahasında kalan kısmında yerli dağ alabalığı (Salmo trutta macrostigma) ve egzotik gökkuşağı alabalığı (Onchorynchus mykiss) olmak üzere 2 tür balığın varlığı söz konusudur. Mansaptaki Karaağaç Kaynakları nda bol miktarda yer alan ve sportif avcılık için yüksek ekonomik değere sahip dağ alabalığı (Salmo trutta macrostigma) çayın su alma yapısının üst kısmında kalan sularda yer almamaktadır. Bunun nedeninin kaynak derelerin debilerinin düzensiz oluşu ve yazın kurur hale gelmeleri yanında su kalitesi değerlerinin düzensiz oluşu ve yazın kurur hale gelmeleri yanında su kalitesi değerlerinin uygun olmayışı olduğu düşünülmektedir. Mansaptaki sularda çeşitli hayvancılık faaliyetleri sonucu kirlilik oluşmaktadır. Bu yüzden kaynak noktasından yaklaşık 20 km aşağıya kadar doğal alabalık popülasyonlarına rastlanılamamaktadır. Ancak yılın tamamı boyunca bu sularda balık varlığının olmadığını iddia etmek mümkün değildir. Dağ alabalığının bölge akarsularında üreme dönemi yüksekliğe bağlı olarak Eylül-Şubat arasıdır. Yükseklerde bu dönemin başlarında (Ocağa kadar) yumurta dökme gerçekleşirken, daha aşağı bölgelerde Ocak ın ilk yarısı ile Şubat ın ilk haftası arasında yumurta döken dağ alabalığının proje sahasında ve yukarıdaki derelere yumurtlama 154

182 dönemlerinde göç etmesi, dolayısıyla buraları geçici habitat olarak kullanması muhtemeldir. Genel olarak; büyük benekli alabalık ya da Dağ alabalığı (Salmo trutta macrostigma), Salmonidae familyasından Türkiye'nin en yaygın ve en büyük alabalık türüdür. Türkiye'nin güneyinde, doğusunda, kuzey doğusunda ve diğer bölgelerden kopuk bir şekilde ege bölgesinin kuzeyinde bulunur. Özellikle orman içi sularda yaygındır. Siyahımsı gri renkli vücudu mekik şeklindedir ve yan tarafları yassıdır. Sırt yüzgecı siyah lekeli ve kuyruk yüzgeci çatallıdır. Yan çizgisinin üzerinde küçük noktaların kümeleşmesinden meydana gelen bir sıra 10 ila 12 adet iri kırmızı benekleri bulunur. Büyük benekli alabalıklar ortalama 30 cm uzunlukta ve 0,5-1 kilo ağırlıkta, en büyükleri 1 metre ve 25 kilo olurlar. Üreme zamanları Eylül ayından Mart ayına kadar uzanır. Yumurtlaması soğuk (5-7 C ), berrak ve bol oksijenli orman içi akarsularının kaynak kısımlarında sonbaharda olur. 3,5-4,0 mm çapındaki yumurtalardan larvalar 400 gün derece civarında çıkar. Karnivor (Etçil Beslenme) olup, sulardaki sinek larvaları, kabuklular ve diğer balıkların larva ve yavrularıyla beslenirler. Gökkuşağı alabalığı veya Çelikbaş (Oncorhynchus mykiss) ise, 1882 yılında Kuzey Amerika'dan Avrupa'ya getirilmiş olan bir alabalık türüdür. Balık üretimi için Avrupalı alabalık türlerinden çok daha uygundur (25 derece su sıcaklığı bile sorunu olmaz) ve lezzetli ve az kılçıklı etinden dolayı yemek balığı olarak çok sevilir. Gökkuşağı alabalığı 80 cm uzunluğa ve 10 kilo ağırlığa varabilir. Karanlık bir manzaranın önünde durursa yan tarafındaki kızıl çizgisi ile göze çarpar, ama aydınlık bir manzaranın önünde neredeyse hiç görülmez. Dere alabalığına çok benzer ama kızıl noktaları onunkinden daha belirgindir, kafası daha kısadır ve çenesinin alt kısmı daha öne çıkıktır. Egzotik Gökkuşağı alabalığı (Oncorhynchus mykiss) türünün membadaki çiftlik havuzlarından kaçmış bireylerine çayın değişik yerlerinde rastlamak mümkündür. Bu yüzden HES ve HES in üst kısımlarında popülasyon oluşturabileceği düşünülmektedir. Alabalıklar için çeşitli su parametrelerinin sınır değerlerini görterir tablo aşağıda verilmiştir. Tablo 72: Alabalıkların yaşabilecekleri su parametrelerinin sınır değerleri ve deney sonuçları karşılaştırması Deney Sonuçları Parametre Sınır Değeri Karaaağaç Kaynakları Alakır Baraj Çıkış suyu Sıcaklık 20 o C a kadar 19 o C 24,3 o C Oksijen 7 mg/lt nin üzerinde 10,8 mg/lt 10,7 mg/lt PH 5,5-8,5 8,11 8,21 Asit Bağlama Kapasitesi (SBV) 1,5 Vol/m 3 ün üstünde - - Ammonium 1,0 mg/lt e kadar 0 0 Demir, toplam 0,5 mg/lt e kadar 0 0 Nitrit 0,2 mg/lt e kadar 0,03 mg/lt 0,002 mg/lt 155

183 Nitrat 10 mg/lt e kadar 6,99 mg/lt 2,92 mg/lt Potasyumpermangenat tüketimi 40 mg/lt e kadar 0,88 mg/lt 0,96 mg/lt (KmnO 4 ) Kimyasal oksijen gereksinimi 40 mg/lt e kadar - - Biyokimyasal oksijen gereksinimi 15 mg/lt e kadar - - Oksijen tüketimi 6 mg/lt e kadar - Serbest CO 2 (Larvalar için) 15 ppm/lt nin altında - - Serbest CO 2 30 ppm/lt nin altında - - DSİ 13. Bölge Müdürlüğü nün Karaağaç kaynaklarından ve Alakır Baraj çıkışından aldığı numuneler ile yapmış olduğu su kalite analiz raporlarında yer alan su kalitesi parametreleri yukarıdaki tabloda verilen sınır değerleri ile karşılaştırılacak olunursa; sıcaklık parametresi alakır barajı çıkış suyunda sınır değerin üzerinde iken diğer parametreler sınır değerlerin altında kalmaktadır. (Ek.22) Bu durum alabalık varlığını tehlikeye sokacak ölçüde etkilemesi beklenmemektedir. Alakır Barajı ve çayın aşağı kesimlerinde ise sadece deniz kökenli ve geniş hoşgörülü bir tür olan horozbina (Salaria fluviatilis) ve Cyprinidae (Sazangiller) türlerine rastlanılmıştır. Genellikle sıcak sularda üreyen türlerde oluşan Cyprinidae familyası çay faunasına balıklandırma çalışmaları neticesiyle sonradan eklenmiş olan egzotik sazan (Cyprinus carpio) türünü aynalı ve pullu formları ile Avlan Gölü ve Alakır Barajı civarında endemik olan Elmalı kızılkanadı (Scardinius elmaliensis) ve çiçek balığı (Chondrostoma fahirae) türleriyle temsil edilmektedir. Bu familyanın türleri alt havzanın (potamon) balıkları olduklarından yavaş akıntılı, silt içeren zemin ve algle kaplı taşların varlığına gerek duymaktadır. Yalnız yumurtlama zamanı çakıllı sığ derelere çıkmaları gerekmektedir. Konu edilen türlerden sazan Alakır Barajı na aşılanan bir tür olup çaydaki bireylerin üreme alanı daha çok barajın sığ kısımları ve bağlantılı sular olmalıdır. Dolayısı ile çay ve baraj gölünün zaten doğal bir fauna unsuru olmayan bu türün projeden etkilenimi söz konusu değildir. Bahsi geçen diğer 2 türün sahada varlıklarını devam ettirmeleri için sığ dereler ile bağlantılarının kesilmemesi yeterli olacaktır. Bahsi geçen türlerin üreme döneminde Çaltı Deresi ne kadar çıkabildikleri düşünülmektedir. Çay ve bağlantılı derelerde uygun habitatlarda varlığı tespit edilen diğer omurgalılar yaygın türlerden ova kurbağası (Pelophylax bedriagae), damalı su yılanı (Natrix tessellata), çizgili kaplumbağa (Mauremys rivulata) ve ulusal ölçekte nesli korunan bir tür olan su samuru (Lutra lutra) türleridir. Su samuru balıklar yanında sucul omurgasızlar ve küçük omurgalılarla geçinebilen bir tür olup kıyı habitatında tahrip olmadığı sürece yaşayabilir ve bu koşullarda projeden etkilenmeyecektir. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim üyesi Yrd. Doç Dr. Ümit Kebapçı, Hidrojeoloji Yüksel Mühendisi Dr. Erkan Dişli ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kocabaş ın hazırlamış olduğu Kümülatif Etki Değerlendirme Raporlarında, Antalya İli, Kumluca İlçesi, Alakır Çayı üzerinde yer alan Alakır 1-2, Kürce, Dereköy, Kozdere, Çayağzı-Balıklar Regülatörleri ve Hidroelektrik Santrallerinin Alakır Çayındaki balık faunasının zarar görmemesi için Islak Çevre Yöntemi ne ile aylık bazda bırakılması gereken can suyu miktarları hesaplanmıştır. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü uzmanlarınca Kümülatif Etki Değerlendirme Raporlarının incelemesi neticesinde, tarih ve sayılı yazı ile tarımsal sulama, içme ve kullanma suyu miktarları ve diğer su kullanım hakları hariç olmak üzere 156

184 çevresel akış miktarı Aralık, Ocak, Şubat, Mart ve Nisan ayları süresince 0,21 m 3 /s, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim, Kasım aylarında 0,16 m 3 /s su bırakılması uygun görülmüştür. Karadeniz Teknik Üniversitesi,nden Doç. Dr. Şağdan Başkaya (Yaban hayatı ve omurgalı fauna uzmanı), Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kocabaş (Balık ve su ürünleri uzmanı) tarafından yapılan çalışmalarda; Karacaören Köyü ile ALAKIR II HES inşaat bölgesi arasında Cyprinidae familyası üyesi Elmalı kızılkanat (Scardinius elmaliensis) ve Blenniidae familyasından Horozbina (Salaria fluviatilis) ise yaşamını sürdürmektedir. Bahsi geçen balık türleri üreme kapasiteleri yüksek ve oldukça geniş bir banttaki su kalitesinde yaşayabilen balıklardır. Yumurtadan çıkış ve besin keselerini tüketmeleri oldukça kısa zamanda (3 4 günde) tamamlanmaktadır. Yaşama oranları yüksektir. Horozbina balıkları akvaryum şartlarına dahi oldukça kolay uyum gösterebilen ve geniş bir coğrafyada yayılım gösteren balık türlerindendir. Yüksek sıcaklık değerlerine tolerans gösterebilmektedirler. Durgun su karakterindeki suları severler ve mevcut havzada en aşağı kısımlarda bulunmaktadırlar. Bu balıklar mevcut kurulacak sistemden etkilenmeyeceklerdir. Mevcut alabalık stoklarının oldukça dar bir alanda yaşadığı belirlenmiştir. Bu stokların ise akarsu membasındaki kirlenmeden ciddi oranda etkilendiği, bugün itibariyle mevcut HES lerden veya HES çalışmalarından ise populasyonların varlığını tehlikeye sokacak ölçüde etkilenmediği gözlenmiştir. Alakır çayı nda örnekleme yoluyla tespit edilen balık türleri ve diğer sucul canlılara bakıldığında Alakır çayı nın ülkemizin birçok yöresindeki emsallerine göre daha zayıf bir akuatik faunaya sahip olduğu, fakat buna karşı çoğu emsalinden daha zayıf tehditlere maruz bulunduğu söylenebilir. Bu ise Alakır vadisinin başka yerde rastlanmayan ender sucul canlı türleri ve akuatik ekosistemler barındıramayacağı ve sahada kritik şartların hüküm sürmediği anlamına gelmektedir. Bu kanaatin dayanakları ve sahadaki balık türleri ve ekolojileriyle ilgili analizler aşağıda verilmektedir: Alakır çayı havzasında rehabilitasyonlar ile balık stok varlığı daha da iyileştirilebilir. HES lerin su alım havzalarında biriktirilecek su kaynakları (göletler) alabalıklar için iyi birer korunma alanı oluşabilir. Aynı zamanda bu göletler ötrofikasyonu (bir nevi kirlilik) engelleyecektir. Bilindiği gibi, Ötrofikasyonun azalması Alglerin sayısındaki artışa bağlı olarak artmaktadır. Habitatlarının (yaşama ortamlarının) bozulmasına bağlı olarak alabalık stoklarında bir azalma olması kaçınılmazdır. Yeterli miktarda cansuyu (ekolojik su) bırakılmadığı ve balık geçitleri/merdivenleri yapılmadığı takdirde HES ler de alabalık stoklarının azalmasına yol açabilirler. Yani, can suyu ve balık geçidi gibi tedbirler planlanmadığı takdirde bu alabalıklar için potansiyel bir tehdittir. Ne var ki Alakır havzasında alabalık türlerindeki azalmanın aktüel güncel sebepleri arasında HES lerden ziyade akarsu menbalarındaki kirletme baş sırayı almaktadır. Zira Alakır ın kaynağından bulunan Dereköy yaylasından doğan Alakır Çayı yazın yörede yaşayan ve sayıları 1000 i geçen yazlıkçı ve göçerlerle bunların yayla alanlarında ve hemen her birisi bir su kaynağına kurulu evleri ya da çadırları ve beraberlerindeki binlerce küçük ve büyükbaş hayvanlardan kaynaktan itibaren ciddi oranda kirletilmektedir. Özellikle hayvancılık atıkları ile su kaynakları azot (N 2 ) ve fosfor (P) bileşiklerinin doğaya salınımıyla çok ciddi şekilde kirletilmektedir. Kaynaklardan suya çok yoğun gübre ve evsel atık karışmaktadır. Nitekim bu alanda da hiçbir balık varlığına rastlanılmamıştır. 157

185 Fitoplankton yoğunluğu, göllerde ve büyük akarsularda kirlenme göstergesi olarak kullanılmaktadır. Azot ve fosforun sınırlı olmadığı ve çoğunlukla organik kirlenmeye maruz kalmış sularda mavi-yeşil alglerden Microcystis aeruginosa, Anabaena circinalis patlamaları görülebilir. Bundan dolayı su kalitesinin izlenmesi için sucul organizmaların zaman içerisinde gösterdiği değişimin bilinmesi büyük önem taşımaktadır. Çünkü alglerin ve diğer organizmaların sayı ve çeşitleri yukarıda anlatılan fiziksel ve kimyasal şartlara bağlı olarak sürekli değişmektedir. Bu canlılar, sudaki ph yı, alkaliniteyi, rengi, bulanıklık gibi parametrelerde değişikliklere yol açtığından dolayı önemli organizmalardır. Akarsularda zooplankton tür çeşitliliği göllere göre daha az bulunmaktadır. Zooplanktonik organizmalar çoğunlukla mikroskobik canlılar oldukları için akarsu da sürüklenmekte ve daha çok akarsuyun mansabında bulunmaktadırlar. Mansap kısmında su akışının iyice azaldığı zamanlarda fitoplankton artışına paralel olarak zooplankton yoğunluğu da artacaktır. Bu da balıkların yemini oluşturacaktır. Özellikle alabalıklar bu tür zooplanktonik organizmaları yem olarak tüketeceklerdir. Alakır Barajı nın projesinin suyu yıllardır kurulu bulunan sera alanlarında kullanılmakta ve dere yatağı tamamen kuru, akarsuyun denizle irtibatı kesilmiş durumdadır. "Alakır Havzası ndaki tarım alanlarının ha lık bölümünün Kumluca Ovası nın geniş alüvyonal arazisinde yer almaktadır ve bu alanlar taşkın önleme, sulama ve HES amaçlı yapılmış HES barajından çıkan suyla beslenmektedir. Barajdan aşağıda denize kadar balık varlığı ise söz konusu değildir. Doğal alabalık stokları sunulan raporda belirtildiği gibi kaynaktan itibaren aşağıya doğru akarsu boyunca her yerde değil sınırlı bir alanda/kesimde bulunmaktadır. Balıklar (Balıklı) deresi raporda vurgulandığı üzere üreme alanı olma özelliği göstermektedir. Bu alanın korunması önemlidir. Ancak Karaağaç pınarlarının su yapısı alabalığın yaşamasına uygun olmakla birlikte, üreme alanları oluşturmadığı görülmüştür. Havzaya su toplayan tüm su kaynakları düzensiz debili özellikle bahar aylarında çok fazla su taşıyan ve yoğun rusubat taşıyan bir görüntü sunmaktadır. Dere yataklarında sel ve taşkın izleri belirgin bir şekilde görülmektedir. Su yatağında balıkların barınabileceği küçük gölcükler ve inlerin varlığı oldukça az olduğu belirlenmiştir. Baraj gölü ortamına yaklaşıldığında sadece cyprinid türlere rastlanılmıştır. Ülkemizin en yaygın türlerinden olan Capoeta sp. türüne ise Alakır havzasında rastlanılmamıştır. Planlanan faaliyetle ilgili olarak; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu nun 20. Maddesi (Sulara Zararlı Madde Dökülmesi), tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Ürünleri Yönetmeliği nin 11. Maddesi (İstihsal Yerlerine Dökülmesi Yasak Maddeler) ile bu Yönetmeliğin Ek-V Listesi (İç Sulara ve Denizlerdeki İstihsal Yerlerine Dökülmesi Yasak Olan Zararlı Maddeler ve Alıcı Ortama Ait Kabul Edilebilir Değerler) ve Ek-VI Listesi (Sulara Boşaltılabilecek Atıklar) ndeki parametrelere uyulacaktır. IV Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları (rezerv miktarları, mevcut ve planlanan işletilme durumları, yıllık üretimleri ve bunun ülke veya yerel kullanımlar için önemi ve ekonomik değerleri), Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesinin de içinde bulunduğu Antalya ilinde, Toros orojenik kuşağı içinde Antalya ve Alanya birlikleri yer almaktadır. Antalya birliğine özgü kayaç birlikleri yerli olup, metamorfik olmayan 158

186 Ordovisiyen, Silüriyen, Devoniyen, Permokarbonifer, Triyas yaşlı birimlerle temsil edilirler. Alanya birliğine ait metamorfik birimler ise, Karbonifer öncesi, Karbonifer, Permo-Triyas yaşlı birimlerle temsil edilmektedirler. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü nün, Antalya ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda endüstriyel hammadde ve metalik maden yatağı ve zuhurları ortaya çıkarılmıştır. Bunlar başta alüminyum ve barit olmak üzere kuvarsit, kum-çakıl, manganez, kurşun-çinko ve krom cevherleşmeleridir. Şekil 12: Proje sahasını gösterir Türkiye Maden Haritası İlde çok sayıda boksit yatak ve zuhurları bulunmaktadır. Bunlar genellikle Alanya, Gündoğmuş, Kaş, İbradi ve Akseki ilçelerinde bulunmaktadır. Alanya ve Gazipaşa ilçelerinde Türkiye nin en önemli barit yatakları yer almaktadır. % BaSO4 içeren barit oluşumları yaygın olarak dolomit ve kalkerlerin içerisinde filon ve damarlar şeklindedir. İlçelerdeki yatakların toplam görünür rezervi tondur. Antalya ilindeki barit yatakları yüksek tenörü ve limanlara yakınlığı nedeniyle günümüzde işletilmektedir. Büyük oranda barit ihtiyacı bu bölgeden gerçekleşmektedir. Manavgat, Aksu ve Serik ilçelerinde de inşaat agregası olarak kullanılmaya elverişli ortaiyi kaliteli kum-çakıl hammaddelerinin varlığı tespit edilmiştir ancak bunlar genelde küçük boyutlu oluşumlardır. Gazipaşa, Alanya ve Kemer ilçelerinde kurşun-çinko zuhurları; Kemer, Korkuteli ve Kumluca ilçelerinde manganez ve krom yatak ve zuhurları yer almaktadır. Geçmiş yıllarda bir kısmı işletilmiş olan krom zuhurlarının çoğunluğu küçük boyutlardadır. Çimento Hammaddeleri (Çmh) Manavgat-Gençler Sahası Kalite: İyi Rezerv: Belirlenmemiştir. 159

187 KUM-ÇAKIL (Kçm) Aksu-Mandırlar ve Fettahlı Köyü Sahası Kalite: İnşaat agregası Rezerv: Rezerv çalışması yapılmamıştır. Serik-Sağırın Köyü Kalite: Iyi kaliteli. Rezerv: Rezerv çalışması yapılmamıştır. Manavgat-Çeltikçi ve Ulukapı Köyü Sahası Kalite: Orta. Rezerv: Tane cinsi ağırlıklı olarak kireçtaşıdır. BARİT (Ba) Antalya ili barit yatakları belirlenmiş rezervler aşağıda verilmiştir. Tablo 73: Antalya ili belirlenmiş barit rezervleri YER TENÖR (% REZERV (ton) BaSO4) Alanya-Gümüşgöze muhtemel Alanya-Kızılcaşehir görünür Alanya-Havuçaçan görünür+muhtemel görünür Alanya-Demirtaş görünür+muhtemel muhtemel Gazipaşa-Karalar Gazipaşa-Örencik Gazipaşa-Küçükdere TOPLAM Metalik Madenler KURŞUN-ÇİNKO (Pb-Zn) görünür görünür+muhtemel muhtemel görünür+muhtemel görünür+muhtemel görünür görünür+muhtemel muhtemel Gazipaşa (Muz Vadi, Berem Mah., Karalar Köyü, Kıcık, Endişe, Güney Seyfe, Beyobası, Burhanlı), Alanya (Aydop, Demirtaş), Kemer (Ağva) zuhurları Tenör: % Pb, % Zn (12 gr/ton Ag değeri de bilinmektedir) Rezerv: Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yapılmamıştır. 160

188 MANGANEZ (Mn) Merkez-Kepeztepe Sahası Tenör: Mn Rezerv: 60 ton toplam rezerv. Korkuteli-Taşkesiği Sahası Tenör: - Rezerv: ton toplam rezerv. Kumluca-Tüllütepe Sahası Tenör: % 48 Mn Rezerv: 500 ton toplam rezerv. ALUMİNYUM (Al) Kaş civarındaki küçük zuhurlar şeklinde yer alan mostralar Tenör: % Al2O3 Rezerv: ton mümkün Enerji Madenleri Kumluca ilinde herhangi bir enerji madeni çıkarılmamaktadır. IV Hayvancılık (türleri, beslenme alanları, yıllık üretim miktarları, bu ürünlerin ülke ekonomisindeki yeri ve değeri), Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesinin de içinde bulunduğu Antalya İlinde hayvancılık; çok yaygın olmayan bir ekonomik faaliyettir. Merkeze bağlı köylerde daha çok küçükbaş hayvancılık yaygındır çünkü arazi yapısı küçükbaş hayvancılığı için uygundur. Kümes hayvancılığı da yaygın bir ekonomik faaliyettir. Büyükbaş hayvancılık daha çok şehir merkezi dışındaki yüksek bölgelerde yapılmaktadır. Bunlar dışında arıcılık gezginci arıcılık şeklinde yapılmaktadır. Batı Akdeniz Bölgesi, sahip olduğu ekolojik yapısıyla tüm yıl boyunca hayvansal üretimin en ekonomik biçimde yapılabileceği bir bölgedir. Çünkü yörenin sahip olduğu çeşitli ekonomik avantajlar vardır. Örneğin iklimin elverişli olması nedeniyle ucuz maliyetli barınak olanağı olması, çoğu meyve ve sebze sanayi yan ürünlerinin sadece hayvanlar tarafından değerlendirilebilmesi nedeniyle yem maliyetinin daha ucuz olması ve hayvan gübresinin örtülü üretim için aranan bir tarım girdisi olması en önemli avantajlarıdır. Merkeze bağlı köylerde daha çok küçükbaş hayvancılık yaygındır çünkü arazi yapısı küçükbaş hayvancılığı için uygundur. Kümes hayvancılığı da yaygın bir ekonomik faaliyettir. Büyükbaş hayvancılık daha çok şehir merkezi dışındaki yüksek bölgelerde yapılmaktadır. Kumluca İlçesi nde ise hayvancılık son yıllarda örtü altı tarımın gelirlerinin yükselmesine ve yem girdilerinde görülen artışa bağlı olarak giderek azalmakta ve işletmeler küçük aile işletmeciliği şekline dönüşmektedir. Bunun neticesinde, hayvan 161

189 sayısında gözle görülür bir düşüş yaşanmaktadır. Kumluca İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınan bilgiye göre ilçede adet büyükbaş hayvan; adet de küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Tablo 74: Kumluca İlçesi Hayvancılık Durumu Hayvan Cinsi Hayvan Sayısı (Adet) Sığır Kıl Keçisi Koyun Arılı Kovan Kaynak: yılında 50 adet koyundan 1250 kg, 686 adet kuzudan kg, 928 kıl keçisinden kg, 901 oğlaktan kg, 874 adet sığırdan yani toplamda 3439 büyük ve küçük baş hayvandan kg kırmızı et elde edilmiştir. Üretim değeri olarak ,00 TL elde edilmiştir. Köyün Adı Tablo 75: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Hayvancılık Durumu, 2012 Büyükbaş Hayvan Sayısı Küçükbaş Hayvan Sayısı Arı Kovanı Sayısı Kumluca Büyükalan Köyü Kaynak: T.C. Kumluca Kaymakamlığı İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. İlçenin yüksek kesimini oluşturan, iklimin sebze yetiştiriciliğine çok elverişli olmayan kuzeyindeki Dereköy, Kuzca, Gölcük köylerinde büyükbaş hayvancılık yaygındır. Kuzeybatıda Karacaören, Çayiçi köylerinden başlayarak güneydoğuya doğru uzanan Güzören, Erentepe, Belen, Yeşilköy, Çavuşköy köylerinde büyükbaş hayvancılık daha yoğun olarak yapılmaktadır. İlçede küçükbaş hayvancılık, büyükbaş hayvancılıkta olduğu gibi, genelde ilçenin engebeli arazilerden oluşan kuzey kesimlerinde yaygınlaşmaktadır. İklimin ve arazinin, ürün yetiştirmeye engel oluşturduğu bu köyler arasında, küçükbaş hayvancılık en fazla Büyükalan, Karacaören, Çayiçi ve Güzören köylerinde yapılmaktadır. Kurbanlık küçükbaş hayvan yetiştiriciliği daha çok Büyükalan köyünde yapılmaktadır. Kumluca İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınan bilgilere göre Büyükalan köyünde büyükbaş hayvan sayısı 97, küçükbaş hayvan sayısı da 5000 dir. Bunların dışında arıcılık mevcuttur ve gezginci arıcılık şeklinde yapılmaktadır. Antalya ilinde eski ve yeni tip arılı kovan mevcudu adettir. İlde 817 kutu ipek böceği kuluçka ettirilerek koza üretimi yapılmış, kg ipek kozası elde edilmiştir. Kumluca ilçesinde ise adet arı kovanı bulunmaktadır. Gezginci arıcılık yapan üreticiler kış aylarında ilçeye kışlamaya gelmekte, bahar sağımını yaptıktan sonra bölgeden ayrılmaktadır. Büyükalan köyünde ise 500 adet arı kovanı mevcuttur. Köyde, geçim kaynağı arıcılık olan çok az sayıda hane vardır. Köyde yapılan görüşmelerde arı kovanına sahip olan yerel halk kendi ihtiyaçlarına yönelik bal üretiminde bulunduklarını belirtmişlerdir. Su ürünleri üretimine bakıldığında ise Antalya ilinin kuzeyindeki Kepez Su Ürünleri Üretme İstasyonu'nda balık çeşitlerinin artırılması yönünde çalışmalar yapılmakta olduğu görülmektedir. Genel olarak ilçede balıkçılık ticari anlamda yapılmamakta sadece aile işletmeciliği şeklinde yapılmaktadır. İlçede 24 adet ruhsatlı balıkçı teknesi 162

190 bulunmakta, ayrıca İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından verilen 118 adet de amatör balıkçılık belgesi ile avcılık yapan şahıslar bulunmaktadır. İlçede, üretim yapan 3 adet balıkçılık işletmesi bulunmakta, bu işletmelerde de yıllık toplam 55 ton alabalık üretimi yapılmaktadır. Buradan da yaklaşık TL reel gelir elde edilmektedir. Altınyaka bucak köylerinden biri olan ve Alakır çayının doğusunda yer alan Altınyaka köyünde Alabalık Üretme Çiftliği ve Dinlenme Tesisi bulunmaktadır. Tesis, Altınyaka Tarımsal Kalkınma Kooperatifi tarafından yönetilmektedir. IV Peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında etkilenebilecek peyzaj elemanlarının tespiti, HES inşaatı sırasında ortaya çıkacak doğa tahribatın giderilmesi ve alanın mümkün olduğunca eski haline kavuşturulması, proje çalışmaları sürecinde tahrip olan ve zarar gören doğa ile ilgili olarak çevreye uyum sağlayan bir arazi morfolojisinin tasarlanması, tahrip edilen bitkisel yüzeylerin bitkilendirilmesi (Biyo-restorasyon), bitkilendirme çalışmalarında yapısal ve teknik önlemlerin alınması, doğal türlerin proje alanına adapte edilip gen kirliliği oluşumunun engellenmesi ve manzara ve peyzaj karakter bütünlüğünün korunması amaçlarıyla arazi ve literatür çalışmalarını içeren peyzaj onarım planı hazırlanmıştır. (Ek.21) Doğal Peyzaj Özellikleri Projenin yapılması planlandığı alanın arazi sınıflandırma sisteminden elde edilen arazi örtüsü haritası sonucunda alanın genelinde tarım alanları ve orman ile yarı doğal alanlardan oluştuğu görülmektedir. Görsel Peyzaj Özellikleri Proje alanında görsel açıdan en önemli peyzaj elemanı da Alakır Çayı ve yakın çevresidir. Projenin alanı genel olarak eğimli bir arazi yapısına sahip olup, alanda bulunan tepecikler görüş sağlamamaktadır. Alan yakınında çok fazla yerleşim alanı bulunmaması ve alanın turizm alanlarına yakın olmaması sebebi ile inşaat sırası ve sonrasında görsel peyzajı çok fazla etkileyeceği düşünülmemektedir. Kültürel Peyzaj Özellikleri Proje alanı içerisinde kültürel peyzaj elemanı olarak değerlendirilebilecek herhangi bir koruma alanı (Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtı, Tabiat Koruma Alanı, Biyogenetik Rezerv Alanı, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anı, Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgesi, Özel Çevre Koruma Alanı, Turizm Alan ve Merkezi) bulunmamaktadır. Söz konusu proje sahasının yaklaşık 1 km membaında Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, yaklaşık 15 km membaında Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, yaklaşık 19 km membaında Termessos Milli Parkı, yaklaşık 6 km mansabında ise Sarıkaya Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve 13 km mansabında Dibek Tabiatı Koruma Alanı yer almaktadır. Alakır-I Regülatörü nün yapılması ile Sivridağ Yaban Hayatı Geliştirme Sahası sınır noktasının yakınında sonlanmakta olup, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası içerisinde kalmamaktadır. Proje sahası ve etki alanının etrafındaki korunması 163

191 gereken alanlara olan mesafesini gösterir 1/ ölçekli topoğrafik haritalar Ek.32 de yer almaktadır. Proje alanı içerisinde tabiat varlığı ve doğal sit bulunmadığına ilişkin tarih ve sayılı Antalya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü kurum görüşü Ek.9 da yer almaktadır tarih ve 2168 sayılı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü nün görüşünde, proje alanı yüzeyinde 2863 sayılı yasa kapsamında herhangi bir Kültür varlığına rastlanmadığı ve tescil edilmiş herhangi bir kültür varlığı koruma alanı ile sit alanını dâhilinde kalmadığı belirtilmiştir. (Ek.10) IV Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufu altında bulunan araziler (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, vb.), Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi ve yakın çevresinde devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarruf altında bulunan; askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsil edilmiş alanlar bulunmamaktadır. IV Proje yeri ve etki alanının mevcut kirlilik yükü, Antalya ilinde sanayi sektörü, tarım ve turizm sektörüne göre geri planda kalmıştır. İlde kirlilik yükünü arttıracak şekilde üretim yapan tesis yok denecek kadar azdır. Proje kapsamında, proje yeri ve etki alanındaki kirlilik yükü olarak hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği ve gürültü kirliliği aşağıda başlıklar halinde incelenmiştir. Hava Kirliliği Proje alanı ve yakın çevresinde bugüne kadar hava kalitesi tespitine yönelik bir çalışma yapılmamıştır. Ancak proje alanı ve yakın çevresinde endüstri ve sanayi tesisi bulunmadığından bölgede hava kirliliği gözlenmemektedir. Alakır I ve Alakır II HES projesi etki alanında gerçekleştirilecek projelerin yapım aşamasında oluşması muhtemel hava kirliliğinin tespitine yönelik hava kalite modelleme çalışması yapılmıştır. Ölçüm raporu ise Ek.39 da yer almaktadır. Su Kirliliği Havza bazında proje su kaynağı olan Alakır çayı sularının kalitesini sulama ve içmesuyu bakımından değerlendirmek amacıyla; DSİ 13. Bölge Müdürlüğü ve Antalya Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Laboratuvar Şube Müdürlüğü tarafından su örnekleri alınmış ve kimyasal/bakteriyolojik analizleri yapılmıştır. Değerlendirmelere göre suların sulama için bir mahsuru olmadığı ancak koliform bakteri içerdiğinden içmesuyu olarak kullanıma uygun olmadığı belirlenmiştir. Su kaynağına ait analiz sonuçları Ek.22 ve Ek.23 de verilmiştir. 164

192 Proje enerji amaçlı olduğundan hidroelektrik santrallerde enerji üretiminde kullanılan suların kalitesinin proje nedeni ile olumsuz etkilenmesi söz konusu değildir. Mevcut durumdaki su kalitesinde de enerji üretimi açısından bir sorun bulunmamaktadır. Toprak Kirliliği Toprak kirliliğine neden olan faktörleri değerlendirdiğimizde yerleşim alanlarından çıkan atıklar, egzoz gazları, endüstri atıkları, tarımsal mücadele ilaçları ve kimyasal gübreler en başta gelmektedir. Proje alanı çevresinde endüstri ve sanayi tesisi bulunmadığından bölgede bu açıdan kirlilik görülmemektedir. Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında gerçekleştirilecek işlemlerde Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak çalışılacaktır. Gürültü Kirliliği Proje alanı ve etki alanı içerisinde gürültü kaynakları bulunmadığından, inşaat aşamasında gürültü kirliliği söz konusu değildir. Faaliyet esnasında, Tarih ve Sayılı Resmi Gazate de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ve Tarih ve Sayılı Resmi Gazate de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak çalışılacaktır. İşletme aşamasında öngörülen tek gürültü kaynağı HES binası içerisinde yer alan jeneratör ve türbinler olacaktır. Ancak en yakın yerleşim olan Göl Mahallesi ne 68 m uzaklıkta kurulacak HES binasının izolasyonlu olarak inşaa edilmesi planlandığı için oluşması beklenen gürültü yapı içerisinde kalması sağlanacaktır. IV Projenin gerçekleştirileceği dereler üzerinde ve proje alanında planlanan diğer projelerle olan etkileşimleri, gerekli hesaplamaların yapılması Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Proje membasında herhangi bir başka proje bulunmamakta olup, mansabındaki diğer projelerle birlikte Alakır Çayı Gelişim Planı üzerinde gösterimine ekte yer verilmiştir. (Ek.25) Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, Zooloji Uzmanı, Yrd. Doç. Dr. Ümit Kebapçı nın hazırlamış olduğu Antalya İli Kumluca İlçesi Alakır Çayı Üzerinde Faaliyet Göstermesi Planlanan Alakır 1, Alakır 2, Kürce, Dereköy, Kozdere, Çayağzı-Balıklar Regülatör ve Hidroelektrik Santrallerinin Olası Hidrobiyolojik Etkilerine Dair Kümülatif Değerlendirme raporunda, mevsimsel karakterli olmayan yan derelerin varlığı alt havzadaki proje sahalarındaki balıkların ve diğer sucul canlılar için potansiyel üreme ortamı anlamına geldiği ve bu derelere geçiş yerlerinde/regülatörlerdeki geçitlerin giriş kısımlarına yakın enine yapıların yani balıklar için yuva ve barınak teşkil edebilecek kovuklar şeklinde hizmet vermek üzere suyun hızını bir derece kesen enine doğal veya yapay blok şeklinde eklemelerin ilavesi yapılması gerektiği belirtilmektedir. (Ek.26) 165

193 Alakır Çayı nın sucul canlıları ve ekosistemine söz konusu projelerin minimize edilebileceği ve böylelikle planlanan Alakır 1, Alakır 2, Kürce, Dereköy, Kozdere, Çayağzı-Balıklar Regülatör ve Hidroelektrik Santrallerinin hidrobiyolojik etkilerinin tolere edilebilir sınırlar içerisinde olacağı kanaatine ulaşılmıştır. Koşulların gerçekleşmesi halinde alakır nehrinin su gücünden yararlanılarak enerji üretiminin havza genelindeki sucul fauna etkilerinin olmayacağı öngörülmüştür. Proje konusu olan nehir tipi Hidrolik Enerji Üretim Tesisi olmasından dolayı, suyun kullanımı ile ilgili çay akışına, yatağına, mansabına veya tarımsal amaçlı kullanılan su kaynağına olumsuz bir etkisi olmayacaktır. IV Diğer özellikler. Bu bölümde değerlendirilmesi gereken başkaca bir husus bulunmamaktadır. IV.3. SOSYO-EKONOMİK ÇEVRENİN ÖZELLİKLERİ IV.3.1. Ekonomik özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, yöresel işgücünün bu sektörlere dağılımı, sektörlerdeki mal ve hizmet üretiminin yöre ve ülke ekonomisi içindeki yeri ve önemi, diğer bilgiler ); Gelir (yöredeki gelirin işkollarına dağılımı, işkolları itibariyle kişi başına düşen maksimum, min. ve ortalama gelir); İşsizlik (yöredeki işsiz nüfus ve faal nüfusa oranı), 2010 yılı illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre 7. sırada yer alan Antalya ikinci derecede gelişmiş iller grubunda yer almakta olup, il ekonomisinde ve istihdamda hizmetler sektörü ve tarım sektörü ağırlıklı paya sahiptir. Tarımsal verimlilik yüksek olup, tarıma dayalı sanayi de gelişmiştir. Küresel düzeyde gelişmiş ülkelerde yaşanan sürece -yani imalat sanayinin payının giderek azalıp, hizmetler sektörünün ön plana çıktığı gelişmelere- paralel olarak, Türkiye de üç büyük metropol kentte olduğu gibi Antalya da da hizmetler sektörü en ön sıradadır. Bunda turizm ve bağlantılı hizmetler belirleyicidir. Antalya da turizmden elde edilen gelirler ülke ekonomisinin bütünü için önemli bir girdi sağlamaktadır. Dünyanın en fazla turist çeken ülkeler arasındaki konumu hızla yükselmekte olan Antalya, 2008 yılında Türkiye ye gelen turistlerin üçte birini ağırlamıştır. Hizmet sektörü içinde belirleyici olan turizm kendi etrafında bir kümelenme yaratarak birçok alanda üretimi harekete geçirmektedir. Otel, lokanta, havaalanı, ulaştırma ve destek hizmetlerinin yanında, bağlantılı olarak mobilya, otel tekstili, yiyecek-içecek üretimi, temizlik, özel güvenlik, çevre düzenlemesi gibi faaliyetler önem kazanmaktadır. Nüfus artışının yarattığı talebe bağlı olarak da inşaat, eğitim ve sağlık başta olmak üzere perakendecilik, inşaat malzemeleri, mobilya ve gıda imalatında gelişmeler vardır. Dolayısıyla imalat sanayinde hem turistlerin hem yerli halkın ihtiyaçlarını karşılamak üzere ağırlıkla gıda, metal, plastik, tekstil, ahşap ve mobilya ile inşaat malzemeleri alanlarında üretim yapılmaktadır. İlden yapılan ihracatın içinde en büyük pay işlenmiş taze meyve ve sebze üretimindedir yılında 799 bin kişi olan toplam istihdam 2009 yılına gelindiğinde 928 bine çıkmıştır. Bu artışın 77 bini erkek, 50 bini kadındır. Turizm sektörünün taşıdığı büyük önemden dolayı 2009 da toplam istihdamın %52,2 ticaret ve hizmetlerde, %33,9 u tarımda ve %13,9 u sanayidedir e kıyasla sanayinin payı yaklaşık iki puan gerilerken, tarımın payı dört puana yakın artmıştır. Kadınların tarımdaki payı %50 civarında 166

194 değişmeden kalırken, erkeklerin tarımdaki payı artmıştır. Dolayısıyla 2009 yılında erkek istihdamında ilk sırada %57,1 le hizmet ve ticaret sektörleri gelmekte, onu %26,3 le tarım izlemekte, son sırada %16,6 yla sanayi gelmektedir. Kadın istihdamında ise %50,2 yle tarım ilk sırada gelmekte, onu %41,7 yle hizmet ve ticaret izlemekte, sanayinin payı %8,1 de kalmaktadır. Erkek istihdamındaki 77 bin kişilik artışın; 47 bin kişisi tarımda, 37 bin kişisi ticarettedir. Hizmetlerde ise istihdam 8 bin kişi azalmıştır. Kadın istihdamındaki 50 bin kişilik artışın; 27 bini tarımda, 14 bini ticarette, 12 bini hizmettedir. Sanayide istihdam 2 bin kişi azalmıştır. Tablo 76: İstihdamın İktisadi Faaliyet Koluna Göre Dağılımı (Bin kişi, 15+yaş) Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Tarım Yüzde Sanayi Yüzde Ticaret Yüzde Hizmet Yüzde Toplam Kaynak: Antalya İli İşgücü Piyasası Analizi, 2011 İstihdamın işteki duruma göre dağılımına bakıldığında ise 2004 te 799 bin kişi olan çalışanlardan 405 kişinin ücretli veya yevmiyeli; 248 kişinin işveren veya kendi hesabına; 146 kişinin de ücretsiz aile işçisi olarak çalıştığı görülmektedir. Erkekler açısından çalışanların yarıdan fazlasını ücretli veya yevmiyeliler oluştururken, kadınlar için en büyük pay ücretsiz aile işçilerindedir a gelindiğinde toplam çalışan sayısının 928 bine çıktığı, erkeklerde ve kadınlarda ücretli veya yevmiyeli olarak çalışanların yaklaşık iki puan azaldığı, buna karşılık ücretsiz aile işçisi olarak çalışanların oranının yükseldiği görülmektedir. Bu durum 2008 ekonomik krizinin 2009 da devam eden etkileriyle ilişkilendirilebilir. Buna göre erkeklerin %52,6 sı ücretli veya yevmiyeli, %40,6 sı işveren veya kendi hesabına, %6,8 i ücretsiz aile işçisidir. Kadınlar için söz konusu oranlar sırasıyla %40,9, %10,1, %49,0 dur. Tablo 77: İstihdamın İşteki Duruma Göre Dağılımı (Bin kişi, 15+yaş) Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Ücretli/yevmiyeli İşveren/kendi hesabına Ücretsiz aile işçisi Toplam Tarım Ücretli/yevmiyeli İşveren/kendi hesabına Ücretsiz aile işçisi Toplam Tarım dışı Ücretli/yevmiyeli İşveren/kendi hesabına Ücretsiz aile işçisi Toplam

195 Kaynak: Antalya İli İşgücü Piyasası Analizi, 2011 Tarım alanında 2004 yılında, erkeklerin %76,4 ü işveren veya kendi hesabına, kadınların %81,1 i de ücretsiz aile işçisidir da bu oran erkeklerde (%75, 9) pek değişmeden kalırken, kadınlarda ücretiz aile işçiliği artmıştır (%87,9). Türkiye deki genel örüntüye uygun olarak tarımda kadın çalışması karşılığı olmayan bir çalışmadır. Tarım dışı istihdamda 2004 de ücretli veya yevmiyeli çalışanların oranı erkeklerde %67,8, kadınlarda %78; işveren veya kendi hesabına çalışanların oranı erkeklerde %29.7, kadınlarda %9,7; ücretsiz aile işçiliği erkeklerde %2.6, kadınlarda %12.2 dir da erkeklerde tüm kategorilerde oranlar ufak değişikliklerle hemen hemen aynı kalırken, kadınlarda ücretsiz aile işçiliğinde bir azalma (%9.4) ve kendi hesabına çalışma oranında bir artma (%14.2) görülmektedir. Ancak tarımın kadın istihdamının yarısını oluşturmasından dolayı toplam dağılımda ücretsiz aile işçiliğinin payının artması söz konusu olmuştur. Grafik 31: İstihdamın İşteki Duruma Göre Dağılımı, (%), 2009 Yapılması planlanan Alakır-I Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali sınırları içerisinde yer alan Kumluca İlçesi, Alakır çayı ile Gavur deresinin dağlardan sürükleyip getirdiği alüvyonlu bir ova üzerinde kurulduğu için tarihin eski dönemlerinden beri insanların yaşamına imkân veren çok elverişli bir bölgedir. DPT 2004 yılında yayınladığı ilçelerin sosyo ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre üçüncü derecede gelişmişlik ilçeler grubunda(üçüncü derecede gelişmişlik ilçeler grubunda yer alan ilçelerin genel karakteristiği özellikle endüstriyel bitkiler üretiminde uzmanlaşmalarıdır. Tarım ağırlıklı bir ekonomik yapı sergileyen bu ilçelerde nüfusun önemli bir kısmı tarım sektöründe çalışmaktadır. Sanayi ve hizmetler sektörlerinin yeterince gelişme gösterememesi, ücretli çalışanlar ve işverenler oranlarının düşük seviyede gerçekleşmesine neden olmuştur.) Kumluca kooperatifi, ilçede pamuk üretiminin azalmasıyla birlikte 1992 yılında kapatılmıştır. yer alan Kumluca ilçesi Türkiye deki 872 ilçe arasında 250. sıradadır ve gelişmişlik endeksi 0,20565 dir. 168

196 Tablo 78: Antalya İline Bağlı İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması, 2004 İl İlçe 872 İlçe İçinde Gelişmişlik Sırası Gelişmişlik Grubu Gelişmişlik Endeksi Antalya Kemer ,79398 Antalya Alanya ,93190 Antalya Manavgat ,45821 Antalya Serik ,45821 Antalya Finike ,34021 Antalya Kumluca ,20565 Antalya İbradi ,13099 Antalya Kale ,12003 Antalya Elmalı ,06088 Antalya Kaş ,03027 Antalya Korkuteli ,01904 Antalya Gazipaşa ,02410 Antalya Akseki ,23745 Antalya Gündoğmuş ,56617 Kaynak: DPT Kumluca bölgesinde cumhuriyetten sonra tarımda, ulaşımda, sanayide, ticarette ve turizmde yapılan çalışmalar nüfusun artışında etkili olmuştur. Bataklık ve fundalık arazilerden dolayı yaylalara giderek konar-göçer bir yaşam süren insanlar zaman içerisinde toprakların ıslahı ile fiziki şartların daha iyi hale gelmesi neticesinde konar-göçer yaşam tarzını terk etmişlerdir. Göçebe yaşayan insaların yerleşik yaşama geçmesi ile birlikte eski kır yerleşmelerine ilaveten köyler oluşmaya başlamıştır yıllarda ve sonrasında bölgede seracılık faaliyetlerinin gelişmesi ve yerleşmesi, ilçe nüfus artışında en önemli rolü oynamaktadır. Daha önceleri insanların yaşamak istemediği sıtmalık, fundalık, bataklık sahalar, bugün insanların toplandığı, çeşitli ekonomik faaliyetlerin sürdüğü bir saha haline gelmiştir yılında Finike den ayrılarak ilçe olan Kumluca nın kuruluş yıllarında ekonomisi hububat, hayvancılık ve az miktarda da meyvecilik gelirlerine dayanmaktaydı yılında pamuk üreticileri birliği olarak kurulan Antalya Birlik in (AntBirlik) 1969 yılında Kumluca kooperatifinin açılmasıyla birlikte ilçede pamuk ekimi yaygınlaşmıştır. İlçede 1960 lı yıllardan sonra narenciye tarımı da rağbet görmeye başlamıştır li yıllardan itibaren plastiğin örtü materyali olarak kullanılması ile örtü altı tarımı hızla yayılmış ve seracılık önemli gelir kaynaklarından biri halini almıştır lı yıllardan itibaren ise seracılığın yaygınlaşmasına paralel olarak hayvancılık giderek azalmıştır. İlçede turizm de oldukça gelişmiştir. Adrasan Kasabası ndaki Adrasan Koyu ile Olympos Koyu'ndaki otel, motel, pansiyon ve restoranlar yerli ve yabancı turistlere hizmet vermektedir. Mavikent Kasabası, Karaöz Koyu nda da tatil siteleri bulunmaktadır. İlçede Batı Antalya daki sahil şeridinde bulunan ilçelere de hitap eden oto tamirciliğinin yapıldığı bir küçük sanayi sitesi, 1 orman ürünleri işleme fabrikası, 22 narenciye paketleme ve mumlama tesisi, 1 plastik damlama boru fabrikası, 16 tarımsal amaçlı kooperatif, 4 Tarım Kredi Kooperatifi, 8 adet soğuk hava deposu bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü gibi günümüzde Kumluca halkının %80,9 unun geçim kaynağı tarım olup, bu sektör ilçe ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. İklim faktörlerinin uygunluğu ilçede sebze ve meyve üretiminde kaliteyi beraberinde getirmiştir. 169

197 İlçede hizmet sektörü % 17, 1 ve sanayi sektörü % 2 yer tutmaktadır. Bu tabloya göre, Kumluca ilçesinin bir tarım kenti olduğunu söylemek mümkündür. Tablo 79: Antalya İli ve İlçelerinin Sektörel Dağılım Değerleri, 2000 Tarım Sanayi Hizmet Toplam İLÇELER Kişi Oran(%) Kişi Oran(%) Kişi Oran(%) Kişi Büyükşehir Bel %24, %9, %65, Akseki %81,0 435 %2, %17, Alanya %48, %4, %47, Elmalı %80,4 710 %3, %16, Finike %73, %4, %22, Gazipaşa %78,4 486 %2, %19, Gündoğmuş 9825 %85,8 153 %1, %12, İbradi 2821 %70,1 85 %2, %27, Kale 8661 %79,2 240 %2, %18, Kaş %79,6 519 %1, %18, Kemer 7343 %24, %3, %72, Korkuteli %77, %3, %18, Kumluca %80,9 663 %2, %17, Manavgat %48, %3, %47, Serik %65, %2, %31, Antalya %49, %5, %45, Kaynak: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü, Antalya-Burdur Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı. Tarım Antalya ili sahip olduğu Antalya Ovası ile tarımsal potansiyel ve ekolojik uygunluk açısından Türkiye tarımında önemli bir yere sahiptir. Topraklarının, beşte birinde tarım yapılmaktadır. Antalya da tarım yapılan yerleri kıyı kesimi ve kıyıdan uzak kesimler olarak ayrıldığında kıyı kesminde portakal, muz, avakado gibi tropikal bitkilerin yetiştirilebilmesinin yanında sera tarımını; kıyıdan uzak kesimlerde ise elma, armut, ayva gibi meyve türlerinin yetiştirildiği görülmektedir. Kentin hızlı gelişmesine paralel bir süreç yaşayan tarım sektörü kendi yapısında da derin değişimlere uğramıştır yılında nüfusun dörtte üçü tarımsal sektörlerden geçiniyorken; 2000 yılında bu oran % 49'a düşmüştür. Günümüzde Kumluca ilçenin en önemli gelir kaynağı ise seracılık ve narenciyedir. İlçe gelirinin % 86 sı örtü altı tarım faaliyetlerinden oluşmaktadır. Özellikle ilçenin güneyinde yer alan köylerde, bütün toprak parçaları değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Bu nedenle, ilçenin güneyinde yer alan sahil kesiminde seracılık ve narenciyecilik faaliyetleri yoğun sekilde yapılmaktadır. Seracılık için genellikle düz alanlar tercih edilmiş, düz alanların olmadığı yerlerde de tepeler tıraşlanmış ve başka yerlerden toprak getirilerek doldurulmuştur. Ayrıca orman vasfını yitirmiş alanlar da tarım faaliyetleri amaçlı tercih edilmektedir. İlçenin kuzeyinde yer alan Dereköy, Büyükalan gibi köyler dışında hemen hemen bütün köylerde, seracılık birinci faaliyet durumundadır. İlçenin kuzeyinde yer alan yüksek kesimlerdeki köylerde (Büyükalan köyü gibi) ise elma, armut gibi çesitli meyve türleri ile birlikte tahıl ürünleri de yetiştirilmektedir. 170

198 Sebze ve meyvenin yanında süs bitkileri üretimi bir diğer önemli tarımsal faaliyet alanıdır. Tarımdaki kümelenme tohum-fide üretimi, tarıma yönelik plastik sanayi ve ekipman, tarım kimyasalları üretimi gibi alanlarda söz konusudur. İlçede sebze fidesi yetiştiriciliği yapan 8 adet büyük kapasiteli firma mevcuttur. Bu firmalar otomatik makinelerle sağlıklı, kalite ve kontrollü fide üretimi yapmaktadırlar yılında 57 milyon adet hazır fideyi üreticinin hizmetine sunmuşlardır. İlçede 11 adet tarımsal amaçlı kooperatif ile 4 adet tarım kredi kooperatifi mevcuttur. İlçede çiftçilerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere 8 adet ana gübre bayii bulunmaktadır. Bunun yanında 8 adet zirai mücadele alet ve makineleri satışı yapan bayii ve 2 adet zirai mücadele ilaçları toptancılığı yapan bayii bulunmaktadır. Ayrıca 95 adet zirai ilaç bayii, 44 adet tohum bayii, 12 adet de yem bayii bulunmaktadır. İlçede toplam dekar tarım arazisi mevcuttur: %27 lik alanda tarla bitkileri tarımı; %24 lük alanda meyvecilik; %23 lük alanda sebzecilik tarımı yapılmaktadır. Ayrıca, %3 lük alanda zeytinlik, süs bitkileri ve ekilmeyen alan bulunmaktayken, %23 lük alanda da nadasa bırakılmış tarım alanları bulunmaktadır. Tablo 80: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Tarım Alanları ve Dağılışı Üretim Alanı Üretim Alanı Miktarı (da) Kumluca Büyükalan Tarla Bitkileri Zeytinlik Meyvecilik Sebzecilik Süs Bitkileri Nadas Ekilemeyen Alan TOPLAM Kaynak: T.C. Kumluca Kaymakamlığı İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü dekarlık tarım arazisi içerisinde en büyük pay ilçe merkezine aittir. İlçe merkezinde dekarlık tarım arazisi bulunmaktadır. İlçe merkezinin ardından, en fazla tarım alanına sahip olan köy Beykonak tır. Beykonak merkeze çok yakın, Kumluca Ovası nda kurulmuş bir köydür ve tarım arazilerinin hemen hemen tamamı düzlük alanlardan oluşmaktadır. Beykonak tan sonra yine aynı bölgede yer alan ve sınır komsuşu Mavikent vardır. Mavikent dekarlık tarım arazisine sahiptir. En az tarım alanına sahip köyler ise çok küçük bir köy olan Hızırkahya ile engebeli arazilerden olusan Yeşilköy dür. Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere Kumluca ilçesinde polikültür tarım yapılmaktadır. İlçeyi tarımsal üretim açısından güneyde Akdeniz kuzeyinde Toros dağlarına doğru gidildikçe rakımın birden bire yükselmesi nedeni ile üç ana bölgeye ayırmak mümkündür. Buna göre deniz seviyesinden rakımın 300 m yüksekliğe kadar arada kalan alanlarda -ki buraya halk arasında Finike çukuru da denmektedir- iklim ve arazi koşulları nedeniyle özellikle seracılık ve narenciye tarımı yapılmaktadır. Toros lara doğru çıktıkça rakımın 300 m ile 600 m arasında kalan geçit bölgesi, yani iklim olarak ne tam karasal iklimi ne de Akdeniz iklimini yansıtmayan bölge olan Alakır havzasında iklim koşulları nedeni ile hububat, nar, zeytin, kısım kısım açıkta sebze, sera ve narenciye tarımı 171

199 yapılmaktadır. Toros lara çıkıldıkça rakımın 700 m üzerine çıkması ile oluşan bölgede de (Büyükalan köyü de bu bölgeye dahildir) karasal iklimin hakim olması nedeniyle hububat, kiraz, elma, ceviz, fasülye gibi tarımsal ürünler yetiştirilmektedir. Yukarıda da belirtiği gibi ilçenin güneyindeki köyler daha düz alanlardan oluştuğu ve daha ılıman hava şartlarına sahip olduğu için, buralarda birinci faaliyet olarak sebzecilik yapılmaktadır. İlçenin kuzeyinde yani Alakır Vadisinin olduğu bölgede toplu ve geniş bir ova yoktur. Fakat bazı kayaların açık yerlerinde, eteklerde, suyun kenarlarında parça parça düzlükler halinde küçük tarlalar bulunmaktadır. Diğer taraftan iki taraftaki yüksek sıradağlar arasında, Finike Körfezi ne doğru geniş bir cephe üzerinde açılan bu vadide deniz etkileri çok yukarılara kadar sokulma imkânı bulur. Yapılması planlanan Alakır-I Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali sınırları içerinde yer alan Büyükalan (1300 m) köyünün Alakır çayına yakın bazı mahallelerinde, meyve vermeyen bazı yabani zeytin ağaçlarının olması, nar ve incir yetiştirilmesi, Finike Körfezinden buraya doğru havanın ulaşabilme imkânlarından ileri gelmektedir. Bütün bu göstergeler Kumluca da dağ iklimi (yayla iklimi) ile Akdeniz ikliminin birbirine ne kadar geçtiğini gösterir. Sırtta kurulmuş olan Büyükalan köyünde tarım yapılmakla birlikte arazilerin meyilli ve toprak işlenmesinin zor olmasından dolayı tarıma elverişli olup ta kullanılmayan arazi sayısı oldukça fazladır. Köyde deniz etkisi de mevcuttur m yükseklikte bulunan köyde yabani zeytin ağaçlarının oluşu ve nar ve incirin yetiştirilmesi bunun en temel göstergesidir. Büyükalan köyünün toplam dekar tarım arazisi bulunmaktadır dekar alanda tarla bitkileri; 115 dekar alanda zeytincilik; dekar alanda meyvecilik yapılmaktadır. Kumluca İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden elde edilen bilgilere göre Büyükalan köyünde tarım yapılabilen arazileri dekarı kuru tarım; 580 dekar alanı da sulu tarım arazisidir. Köy muhtarından alınan bilgilere göre köyde hububat olarak arpa, buğday, kuru fasülye, nohut; meyve olarak da elma, armut, kiraz gibi münferit soğuk iklim meyve bahçeleri bulunmaktadır. Arazinin engebeli olması traktör kullanımını da zorlaştırmaktadır. Çaltı ve Kuzca köylerinde sadece birer traktör varken yüksek ve engebeli yerlerde kalan Büyükalan, Dereköy ve Gölcük köylerinde de ikişer traktör mevcuttur. Hayvancılık Batı Akdeniz Bölgesi, sahip olduğu ekolojik yapısıyla tüm yıl boyunca hayvansal üretimin en ekonomik biçimde yapılabileceği bir bölgedir. Çünkü yörenin sahip olduğu çeşitli ekonomik avantajlar vardır. Örneğin iklimin elverişli olması nedeniyle ucuz maliyetli barınak olanağı olması, çoğu meyve ve sebze sanayi yan ürünlerinin sadece hayvanlar tarafından değerlendirilebilmesi nedeniyle yem maliyetinin daha ucuz olması ve hayvan gübresinin örtülü üretim için aranan bir tarım girdisi olması en önemli avantajlarıdır. Merkeze bağlı köylerde daha çok küçükbaş hayvancılık yaygındır çünkü arazi yapısı küçükbaş hayvancılığı için uygundur. Kümes hayvancılığı da yaygın bir ekonomik faaliyettir. Büyükbaş hayvancılık daha çok şehir merkezi dışındaki yüksek bölgelerde yapılmaktadır. 172

200 Kumluca İlçesi nde ise hayvancılık son yıllarda örtü altı tarımın gelirlerinin yükselmesine ve yem girdilerinde görülen artışa bağlı olarak giderek azalmakta ve işletmeler küçük aile işletmeciliği şekline dönüşmektedir. Bunun neticesinde, hayvan sayısında gözle görülür bir düşüş yaşanmaktadır. Kumluca İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınan bilgiye göre ilçede adet büyükbaş hayvan; adet de küçükbaş hayvan bulunmaktadır yılında 50 adet koyundan 1250 kg, 686 adet kuzudan kg, 928 kıl keçisinden kg, 901 oğlaktan kg, 874 adet sığırdan yani toplamda 3439 büyük ve küçük baş hayvandan kg kırmızı et elde edilmiştir. Üretim değeri olarak ,00 TL elde edilmiştir. Köyün Adı Tablo 81: Kumluca İlçesi ve Büyükalan Köyü Hayvancılık Durumu, 2012 Büyükbaş Hayvan Sayısı Küçükbaş Hayvan Sayısı Arı Kovanı Sayısı Kumluca Büyükalan Köyü Kaynak: T.C. Kumluca Kaymakamlığı İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü. İlçenin yüksek kesimini oluşturan, iklimin sebze yetiştiriciliğine çok elverişli olmayan kuzeyindeki Dereköy, Kuzca, Gölcük köylerinde büyükbaş hayvancılık yaygındır. Kuzeybatıda Karacaören, Çayiçi köylerinden başlayarak güneydoğuya doğru uzanan Güzören, Erentepe, Belen, Yeşilköy, Çavuşköy köylerinde büyükbaş hayvancılık daha yoğun olarak yapılmaktadır. İlçede küçükbaş hayvancılık, büyükbaş hayvancılıkta olduğu gibi, genelde ilçenin engebeli arazilerden oluşan kuzey kesimlerinde yaygınlaşmaktadır. İklimin ve arazinin, ürün yetiştirmeye engel oluşturduğu bu köyler arasında, küçükbaş hayvancılık en fazla Büyükalan, Karacaören, Çayiçi ve Güzören köylerinde yapılmaktadır. Kurbanlık küçükbaş hayvan yetiştiriciliği daha çok Büyükalan köyünde yapılmaktadır. Kumluca İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nden alınan bilgilere göre Büyükalan köyünde büyükbaş hayvan sayısı 97, küçükbaş hayvan sayısı da 5000 dir. Bunların dışında arıcılık mevcuttur ve gezginci arıcılık şeklinde yapılmaktadır. Antalya ilinde eski ve yeni tip arılı kovan mevcudu adettir. İlde 817 kutu ipek böceği kuluçka ettirilerek koza üretimi yapılmış, kg ipek kozası elde edilmiştir. Kumluca ilçesinde ise adet arı kovanı bulunmaktadır. Gezginci arıcılık yapan üreticiler kış aylarında ilçeye kışlamaya gelmekte, bahar sağımını yaptıktan sonra bölgeden ayrılmaktadır. Büyükalan köyünde ise 500 adet arı kovanı mevcuttur. Köyde, geçim kaynağı arıcılık olan çok az sayıda hane vardır. Köyde yapılan görüşmelerde arı kovanına sahip olan yerel halk kendi ihtiyaçlarına yönelik bal üretiminde bulunduklarını belirtmişlerdir. Su ürünleri üretimine bakıldığında ise Antalya ilinin kuzeyindeki Kepez Su Ürünleri Üretme İstasyonu'nda balık çeşitlerinin artırılması yönünde çalışmalar yapılmakta olduğu görülmektedir. Genel olarak ilçede balıkçılık ticari anlamda yapılmamakta sadece aile işletmeciliği şeklinde yapılmaktadır. İlçede 24 adet ruhsatlı balıkçı teknesi bulunmakta, ayrıca İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından verilen 118 adet de amatör balıkçılık belgesi ile avcılık yapan şahıslar bulunmaktadır. İlçede, üretim yapan 3 adet balıkçılık işletmesi bulunmakta, bu işletmelerde de yıllık toplam 55 ton alabalık üretimi yapılmaktadır. Buradan da yaklaşık TL reel gelir elde edilmektedir. 173

201 Altınyaka bucak köylerinden biri olan ve Alakır çayının doğusunda yer alan Altınyaka köyünde Alabalık Üretme Çiftliği ve Dinlenme Tesisi bulunmaktadır. Tesis, Altınyaka Tarımsal Kalkınma Kooperatifi tarafından yönetilmektedir. Ticaret Antalya da 1970 li yıllara kadar belirli bir seviyede kalmış olan ticaret sektöründe bu tarihten sonra çeşitli hareketlenmeler olmuştur lerde gelişen turizm hareketi ile birlikte de konaklama ve dinlenme tesisleriyle değişik türde lüks mağazalar açılmıştır. Teknoloji kullanımının yaygınlaşmasıyla tarım ve sanayide üretim artırmış, ticari piyasa oldukça hareketlenmiştir. Antalya daki ticaret sektörü, toplam gelirlerin %34 ünü oluşturan önemli bir ağırlığa sahiptir. Antalya da ihracatın %67 si ve ithalatın %60 ı Avrupa Birliği üye ülkeleri ile gerçekleşmektedir. Antalya da ticaretteki en etkili kuruluş Antalya Ticaret ve Sanayi Odası dır (ATSO). Üye sayısı i geçen ATSO kadar önemli olan diğer kuruluşlar, Antalya Ticaret Borsası ve Antalya İhracatçılar Birliği dir. Türkiye de serbest ticaret bölgesine olanak veren yasanın 1985 yılında çıkmasından bu yana Türkiye de 21 serbest ticaret bölgesi kurulmuştur. Bunlardan ikincisi olan Antalya Serbest Ticaret Bölgesi 14 Kasım 1987 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır. Şu an m² lik bir alanda etkinlik gösteren Antalya Serbest Ticaret Bölgesi, Antalya nın Konyaaltı Belediyesi sınırları içinde bulunmaktadır. Antalya Serbest Ticaret Bölgesi, Bakanlar kurulu kararınca işletmesi özel sektöre verilmiştir. Bu amaçla %36 sı kamuya geri kalan %64 lük kısmı ise ASBAŞ a (Antalya Serbest Bölge İşleticisi A.Ş.) verilmiştir. Kumluca da da Kumluca Ticaret ve Sanayi Odası (KUTSO) bulunmaktadır. Turizm Antalya, İstanbul ile birlikte turizmin lokomotifi konumundadır. Antalya, dört mevsimde de turizm olanaklarının ve tesislerinin olduğu bir ildir. Antalya da kültür turizmi başta olmak üzere deniz, spor, sağlık, kış, kongre, yayla, mağara, kamp ve inanç turizmi yapılabilmekte bu turizm seçenekleri için tesisler bulunmaktadır yılı turizm istatistiklerine göre Antalya, dünyada en çok ziyaret edilen dördüncü il durumundadır. Antalya da kültür turizminin ağırlıklı olarak yapılacağı yerler kıyı şeridinin çeşitli yerleridir. Bu bölgede Kaleiçi, tarihi yapılar, tarihi cami ve kiliseler bulunmaktadır. Antalya da deniz turizmi de yine kıyı şeridi boyunca yapılmaktadır. Bu bölgede kıyı turizmiyle beraber deniz turları da yapılabilmektedir. Deniz turizminin en bilinen noktaları Kleopatra, Konyaaltı ve Lara plajlarıdır. Spor turizmi bakımından Antalya popüler sporlara ev sahipliği yapan bir ildir. Başta futbol, tenis, ve golf olmak üzere her yıl yüzlerce sporcu ve takım Antalya yı tercih etmektedir. Antalya, bu sporların tesislerine sahip olduğu gibi sporculara ve yetkililerine verilen seminerlere de ev sahipliği yapmaktadır. Antalya, döneminde judo, halter, eskrim, voleybol, badminton ve benzeri pek çok alanda 39 u uluslararası, 66 sı ulusal, 27 si milli takım kampı ve 45 i kurs ve seminer olmak üzere toplam 177 etkinliğe ev sahipliği yapmıştır. Ayrıca Antalya yılları arasında Dünya Ralli Şampiyonası na ev sahipliği yapmıştır. 174

202 Antalya yaz turizmiyle öne çıksa da kış turizminde de ülkenin önde gelen illerindendir. Antalya daki Saklıkent Kayak Merkezi kenti kış turizminde önde tutan tesislerdir. Kongre turizmi bakımından Antalya ulaşımın kolaylığı ve ulaşım imkanlarının çeşitliliği pekçok turizm ve dinlenme imkanı sunması ve toplamda koltuğu aşan bir kapasitesi ile dünyanın her tarafından gelecek konuklar için önemli toplantıların yapılabileceği olanağa da sahiptir. Torosların eteğinde kurulan Antalya nın dağları ana iskelet bakımından genellikle kireç taşlarından (kalkerlerden) oluşmuştur. İldeki mağaraların büyük bir çoğunluğu da bu kireç taşı formasyonları içinde gelişmiştir. Antalya da yaklaşık 500 kadar mağara tespit edilmiştir. Antalya da mağara turizmi de yapılabilmektedir. Turizme açılan 3, turizme açılmayı bekleyen ya da yerel imkânlarla açılmış olan 28 tane mağara vardır. Antalya da inanç turizmi gelişme gösteren bir turizm koludur. Antalya da özellikle Selçuklu döneminden pek çok cami vardır. Bunlardan Murat Paşa Camii ve Yivli Minare Camii en eski camilerdir. Antalya nın görülmesi gerekip de görülmemiş yerlerinden biri de Kumluca ilçesidir. İlçe sınırları içerisinde zengin tarihi eserler ve el değmemiş doğal güzellikleri ile pırıl pırıl bir denizi bulunmaktadır. İlçe nin en önemli kumsalları Kıyıbandı, Adrasan (Çavuş), Olimpos Koyu ve Kemer-Çıralı kumsalları olup; bunların Kıyıbandı uzunluğu 10 km. dir. Adrasan kumsalının boyu 2 km olup, şehir merkezine uzaklığı 24 km. dir. Kemer-Çıralı kumsalı ise 3 km boyunda ve Kumluca şehir merkezine uzaklığı 30 km. dir. Adrasan, koyu ve kumsalı ile turizm potansiyelinin maksimum düzeye ulaştığı bir turizm alanıdır. Buradaki tarihi Olympos kenti ve koy, çok fazla yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilmektedir yılında bu antik şehirde yapılan çalışmalar ve ortaya çıkarılan tarihi eserler, buranın tarihi ve turistik değerini daha da artırmıştır. Tatil için gelenlerin konaklayabilecekleri biri 5 yıldızlı olmak üzere bakanlık işletme belgeli yatak kapasiteli toplam 2 adet turizm tesisi mevcuttur. Yazın nemli ve sıcak havasından bunalan Kumlucalıların kaçarak nefes alabildiği nadir yerlerden biri de şehir sınırları içinde yer alan Obalar mahallesidir. Burası Kumluca şehrinin en önemli yazlık sayfiye merkezi konumundadır. Planlanması ile birlikte her türlü hizmeti Kumluca Belediyesi tarafından götürülen mahalleye adını da veren ahşaptan yapılan obalar (yazlıklar) son derece modern bir görünüme sahiptir. İlçede yaz aylarında turizm aktivitelerine sahne olan bir diğer merkez, yazlık ikinci konutların fazlalığı ile dikkatleri hemen kendine çeken Mavikent Kasabası-Karaöz Koyu dur. Mavikent beldesi ile Finike ilçe sınırı arasındaki sahil şeridi, şu anda sadece yöre halkı tarafından inşa edilmiş ahşap evler (obalar) ile iskân edilmiştir. Ancak, Mavikent ve Beykonak sahillerinde tatil siteleri inşaatları yapımı da devam etmektedir. Karaöz ü yaz aylarında hem yerli hem de yabancı turistlerin uğrak yeri haline getirmiştir. 175

203 Kumluca, gür ormanları, bol kaynak suları, doğal köy yaşantısı ile her geçen gün artan sıklıkla yerli ve yabancı turistlerin daha fazla dikkatini çekmektedir. Kültürel ve doğal güzelliklerin içiçe yaşandığı bir mekân olan İlçe de son yıllarda yayla turizmi oldukça gelişmektedir. Artık günümüzde Kumluca yaylaları, yerli ve yabancı turistlerin de uğrak yeri olmuştur. Bu yaylalardan bazıları; Karagöl yaylası, Altınyaka (Gödene) yaylası, Göllü yaylası, Kırkpınar yaylası, Söğütcuması yaylası, Beydağı yaylası olarak sıralanabilir. Alakır çayı vadisi boyunca çam ormanları içinde birbiri ardına sıralanan Rhodapolis, İdebessos, Akalissos ve Kitanaura antik kentleri bulunmaktadır. Alakır çayının doğusunda yer alan Altınyaka köyü ise son yıllarda Safari Tour organizasyonlarının uğrak ve aranılan bölgesi olmuştur. Altınyaka Tarımsal Kalkınma Kooperatifi nin özkaynaklarından olan Alabalık Üretme Çiftliği ve Dinlenme Tesisleri bu organizasyonlarda önemli bir pozisyona sahiptir. Tesisler içersinde bulunan restaurant, pansiyon ve camping hizmetleri ile köy mola merkezi olmasında önemli bir misyon üstlenmiştir. Köy merkezinde ve civarında faaliyet gösteren restaurantlar da köy ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Büyükalan köyüne ise son yıllarda hiç turist uğramadığı köy muhtarı tarafından belirtilmiştir. Muhtara göre özellikle yılları arasında turislerin uğrak yerlerinden olan köy artık turizm firmaları tarafından göz ardı edilmektedir. Sanayi Antalya, Türkiye nin gelişmişlik düzeyine göre 7. ili olmasına rağmen turizmin ve tarımın ön planda olmasından dolayı sanayi alanında Türkiye ortalamasının altında kalmaktadır. 1950'li yıllarda Sümerbank ve Antbirlik tesisleriyle başlayan sanayileşme girişimleri sonucunda Antalya da yaklaşık 200 sanayi siciline sahip firma bulunmakta olup bunlardan 63 ü Antalya Organize Sanayi Bölgesi nin kontrolündedir yılında kurulup Antalya nın ilk sanayi kuruluşlarından olan ve kurulduğu bölgeye Dokuma ismini veren Antalya Pamuklu Dokuma Fabrikası ise 17 Kasım 2004 tarihinde faaliyetlerini durdurmuştur. Döşemealtı ndaki Organize Sanayi Bölgesi ve Konyaaltı'nda bulunan Serbest Bölge dışında, Antalya da üçü (Akdeniz Sanayi Sitesi, Yeşil Antalya Sanayi Sitesi ve Antalya'daki en eski sanayi sitesi olan Sanayi Çarşısı) merkezde olmak üzere, 11 küçük sanayi sitesi bulunmakta ve buralarda 20 bin kişilik istihdam sağlayan 5 bin 400 işyeri faaliyet göstermektedir. Küçük sanayi genel olarak taşıt aracı onarımı, orman ürünleri ve madeni eşya imalinde yoğunlaşmıştır. Şehre dağılmış halde bulunan küçük çaptaki sanayi bu dağınıklıktan kurtulma çabası içerisindedir. Bu yüzden yeni sanayi siteleri yapılmakta ve küçük çaptaki işletmeler bu sitelerde toplanmaktadır. Bu gelişmeye rağmen Antalya sanayi alanında olması gereken yerde değildir. Antalya Büyükşehir Belediye sinin resmi web sitesinden alınan bilgilere göre sanayi sektörünün gayrisafi hasıla içindeki payı Türkiye genelinde %28 iken, Antalya'da %7 düzeyindedir. Antalya ili milli geliri içerisindeki sanayi payı sadece %4,3 gibi bir oranda kalmaktadır. Antalya Organize Sanayi Bölgesi (AOSB), 1976 yılında Bakanlar Kurulu nun verdiği onayla yapımına başlanmıştır ve bir yıl iki aylık bir sürenin ardından tamamlanıp 176

204 370 hektarlık bir alanda faaliyet göstermeye başlamıştır. Kurulduktan 6 yıl sonra kurulduğu arsa üzerinde bir hata tespit edilmiş ve faaliyet alanı 310 hektar daraltılarak 60 hektara indirilmiş, ama 1998 yılında bu sorun aşılmış ve yeniden 370 hektarlık bir alanda etkinliklerine devam etmiştir yılında çevresindeki 294 hektarı da bünyesine katarak 664 hektarlık bir alana yayılmıştır. Antalya-Burdur karayolunun 26. kilometresinde bulunan Organize Sanayi Bölgesi, iki batıda ve bir doğuda olmak üzere toplam üç giriş kapısına sahiptir. %84.86'lık bir doluluk oranına sahip OSB de 179 firmaya ait 208 adet alan tahsis edilmiştir yılı verilerine göre Kumluca İlçesinde 201 adet küçük sanayi işletmesi bulunmakta ve bu işletmelerde 630 kişi istihdam edilmektedir. Büyükalan köyünde ise 1001 Su Enerji Gıda Ticaret ve Sanayi Ltd Şti. ne ait bir su fabrikası bulunmaktadır. Yapılan görüşmelerde yerel halk fabrikanın kendileri için yeni bir iş imkanı sağladığını belirtmişlerdir. Tablo 82: Küçük Sanayi Sitelerinin İlçelere Göre Durumu ve Dağılımı, 2011 İŞYERİ SAYISI İSTİHDAM ANTALYA ALANYA ELMALI FİNİKE GAZİPAŞA KALE KEMER KORKUTELİ KUMLUCA MANAVGAT SERİK KAŞ TOPLAM Kaynak: Antalya İl Çevre Durum Raporu. Madencilik Toros orojenik kuşağı içinde Antalya ve Alanya birlikleri yer almaktadır. Antalya birliğine özgü kayaç birlikleri yerli olup, metamorfik olmayan Ordovisiyen, Silüriyen, Devoniyen, Permokarbonifer, Triyas yaşlı birimlerle temsil edilirler. Alanya birliğine ait metamorfik birimler ise, Karbonifer öncesi, Karbonifer, Permo-Triyas yaşlı birimlerle temsil edilmektedirler. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü nün, Antalya ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda endüstriyel hammadde ve metalik maden yatağı ve zuhurları ortaya çıkarılmıştır. Bunlar başta alüminyum ve barit olmak üzere kuvarsit, kum-çakıl, manganez, kurşun-çinko ve krom cevherleşmeleridir. İlde çok sayıda boksit yatak ve zuhurları bulunmaktadır. Bunlar genellikle Alanya, Gündoğmuş, Kaş, İbradi ve Akseki ilçelerinde bulunmaktadır. Alanya ve Gazipaşa ilçelerinde Türkiye nin en önemli barit yatakları yer almaktadır. % BaSO4 içeren barit oluşumları yaygın olarak dolomit ve kalkerlerin içerisinde filon ve damarlar 177

205 şeklindedir. İlçelerdeki yatakların toplam görünür rezervi tondur. Antalya ilindeki barit yatakları yüksek tenörü ve limanlara yakınlığı nedeniyle günümüzde işletilmektedir. Büyük oranda barit ihtiyacı bu bölgeden gerçekleşmektedir. Alanya ve Gazipaşa ilçelerinde aynı zamanda kuvarsit yataklarına da rastlanmaktadır. Manavgat, Aksu ve Serik ilçelerinde de inşaat agregası olarak kullanılmaya elverişli orta-iyi kaliteli kum-çakıl hammaddelerinin varlığı tespit edilmiştir ancak bunlar genelde küçük boyutlu oluşumlardır. Gazipaşa, Alanya ve Kemer ilçelerinde kurşun-çinko zuhurları; Kemer, Korkuteli ve Kumluca ilçelerinde manganez ve krom yatak ve zuhurları yer almaktadır. Geçmiş yıllarda bir kısmı işletilmiş olan krom zuhurlarının çoğunluğu küçük boyutlardadır. Gelir Sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından Türkiye nin önde gelen illerinden olan Antalya aynı zamanda iç göç bakımından bir çekim merkezidir. Bu durum kent açısından hem genç ve dinamik nüfus yapısıyla fırsatlar sunmakta hem de işgücünün vasıf ve eğitim düzeyinin düşüklüğünden ötürü bir meydan okuma yaratmaktadır. Göç ve ilin ekonomisinde başı çeken hizmet ve tarım sektörlerindeki olumlu gelişmeler sonucu ilin Türkiye nüfusu ve gayrisafi yurtiçi hasılasındaki payı artmaktadır. Sanayi sektörü il ekonomisinde oldukça sınırlı bir paya sahiptir. Antalya nın iç göç açısından bir çekim merkezi haline gelmesinde ilin yüksek bir GSYİH gelişme hızına sahip olması ve bunun sonucunda Türkiye GSYİH içinde Antalya nın payının gerek cari fiyatlarla gerekse sabit fiyatlarla artış göstermesi etkilidir de %2.1 olan bu pay 2001 de cari fiyatlarla %2.6, sabit fiyatlarla % %2.7 dir. TÜİK iller bazında GSYİH değerlerini ve bu değer içerisinde sektörlerin paylarını en son 2001 yılında açıklamıştır. Fert başına GSYİH Antalya da 2001 de dolarla Türkiye ortalamasının üzerindedir döneminde fert başına teşvik belgeli yatırım tutarı da ülke genel seviyesinin ve birinci derecede gelişmiş iller grubu genel seviyesinin oldukça üzerindedir. Aynı durum kırsal nüfusa götürülen alt yapı hizmetleri ve kamu yatırımlarından alınan pay itibariyle de söz konusudur. İlin bu denli hızlı gelişmesinin dinamiklerine bakıldığında, ana sektörlerin GSYİH içindeki paylarının arasındaki dönemde gösterdiği gelişme hangi sektörlerin ne doğrultuda büyüdüğü konusunda fikir vermektedir. Buna göre Türkiye deki gelişime paralel olarak Antalya da esas olarak tarımın payı azalmakta, ticaretin payı artmaktadır. Ancak 2001 sonrası döneme ilişkin olarak tarımsal üretimin katma değeri yüksek ürünlerde arttığına ve tarımın il ekonomisi içindeki öneminin çoğaldığına dair bulgular vardır. TÜİK, 2010 itibari ile gayrisayfi katma değerleri 2006 yılından başlayarak bölgesel düzeyde yayınlanmaktadır. Antalya, Isparta, Burdur düzey 2 bölgesi cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma değerinin sektörel paylarına bakıldığında hizmetler sektörü 2008 yılında % 70,9 ile en büyük payı oluşturmaktadır. Yine aynı yılda sanayi sektörü % 14,7 ile ikinci sırada gelmektedir. TR 61 (Antalya, Burdur, Isparta), 2008 yılı itibariyle 32,9 Milyar TL GSKD ile İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa-Eskişehir-Bilecik, Kocaeli Bölgesi, Adana-Mersin'den sonra 7. sıradadır. TR 61, TL veya $ kişi başına GSKD ile İstanbul, Kocaeli, 178

206 Bursa, Ankara, Edirne-Kırklareli, İzmir bölgelerinden sonra 7. sırada gelmektedir. Türkiye ortalaması TL veya $ dır. İlk sıradaki İstanbul da ise bu değerler TL veya $ dır. İşsizlik İŞKUR Antalya İli İşgücü Piyasası Araştırması na göre bölgede 2009 da işsizlik oranı %11 ile Türkiye genelinde %14 olan işsizlik oranının altındadır. Kadınların işsizlik oranı %13 le erkeklerin %11 olan işsizlik oranından yüksektir. İşsizlik oranı yaş grubundaki gençlerde %19 ve yaş grubundaki gençlerde %25 le bölge ortalamasından çok yüksek olmakla birlikte Türkiye ortalamasından düşüktür. İşsiz kadınlar arasında lise ve üstü eğitim görmüş olanların payı %57 yle erkeklerin %33 olan payından çok daha yüksektir. Kadınlar eğitim düzeyleri arttıkça işgücü piyasasına katılmakta, iş aramakta ancak bulamadıkları ölçüde işsizlikten daha çok etkilenmektedir. İktisadi faaliyet kolu ile eğitim düzeyi arasındaki ilişki, tüm sektörlerde lise altı eğitimlilerin sayıca en kalabalık işsizler grubunu oluşturduğunu göstermektedir. Geçmişte çalıştıkları iş kolları göz önüne alındığında sanayi ve ticarette istihdamda olanların işsizliğe daha yüksek oranda maruz kaldığı görülmektedir yılında İŞKUR a kayıtlı toplam işsiz sayısı kişi olup, bunun si erkek, i kadındır. İşe yerleştirilebilen kişinin ı erkek, sı kadındır. İşe yerleştirilenler toplam işsizlerin %18 idir. İşsiz olarak kayıtlı bulunan kadınlar arasında ortaöğretim ve yüksek öğretim görmüş olanların %64 olan payı, erkekler arasında aynı eğitim düzeyine sahip olanların %46 olan payından çok daha yüksektir. Buna karşılık işe yerleştirmelerin mesleki dağılımında niteliksiz işlere yerleştirme kadınlarda %53 le erkeklerin %44 olan oranından yüksektir. Buradan kadınların göreli yüksek eğitim düzeylerine rağmen daha fazla niteliksiz işlerde çalışmak durumunda kaldıkları sonucuna varılabilir. İŞKUR tarafından 2009 da düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarında kursiyerlerin yarısına turizmle bağlantılı mesleklerde eğitim verilmiştir. Tablo 83: İşgücü Durumu, 2011 (Bin Kişi, 15+ Yaş) Türkiye TR ve daha yukarı yaştaki nüfus İşgücü İstihdam İşsiz İşgücüne dâhil olmayan nüfus İşgücüne katılma oranı (%) 49,9 57,9 İşsizlik oranı (%) 9,8 9,3 Tarım dışı işsizlik oranı (%) 12,4 12,5 İstihdam oranı (%) 45 52,6 Kaynak: TÜİK 179

207 IV.3.2. Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, ortalama hane halkı nüfusu, diğer bilgiler), Akdeniz Bölgesi nin güneybatısında yer alan ve ekonomisi tarım, ticaret ve turizm sektörüne dayanan Antalya, Türkiye nin nüfusu en büyük ilk altıncı kentidir yılından günümüze kadar en fazla nüfus artışının olduğu kentlerden biri olan Antalya da özellikle de turizm sektörünün gelişmesi ile birlikte nüfus 28 yıllık dönemde den seviyesine ulaşmıştır. Nüfusun ü şehirde (il ve ilçe merkezlerinde), ü köylerde yaşamaktadır yılından itibaren şehir nüfusu köy nüfusunun önünde gitmektedir. Tablo 84: İlçelere Göre İl/İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu, 2012 İl/İlçe merkezi Belde/Köy Toplam Antalya Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Akseki Aksu Alanya Demre Döşemealtı Elmalı Finike Gazipaşa Gündoğmuş İbradı Kaş Kemer Kepez Konyaaltı Korkuteli Kumluca Manavgat Muratpaşa Serik Toplam Kaynak: TÜİK. 180

208 Grafik 32: Antalya İli İlçelere Göre İlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu Antalya ilinde geçmişte göçer yörük nüfusu önemli bir orana sahipti. Göçebe nüfuslar yerleşik yaşama geçerken ya yaylak yada kışlaklarda yerleşmekte, bazı hallerde her iki yer arasında bölünmektedir. Antalya merkez, Manavgat, Serik, Kaş, Elmalı, Korkuteli, Kumluca yerleşmelerinin çoğu yerleşmiş eski göçebelerin oluşturduğu köylerdir. Manavgat ve Serik çevresi göçebeleri Anamas Dağları, Beyşehir ve Konya taraflarına göç etmekte, Antalya, Kaş, Kumluca göçebeleri de Elmalı arasında gidip gelmektedir. Antalya ilinde nüfus dinamiği oluşturan doğum, ölüm ve göç süreçlerinden doğum ve ölüm oranları Türkiye ortalamasından düşüktür. İlde ki nüfus dağılımını yeniden belirleyen temel süreç göçtür. Antalya ili 1950 lere dek göç veren bir il iken 1960 lardan sonra göç almaya başlamıştır. Göç eden nüfus içinde çalışma yaşlarında yaşların da erkek nüfus oranını yüksekliği dikkat çekmektedir. Antalya ya göç eden nüfus temelde üç bölgeden gelmektedir. Birincisi Isparta, Burdur, Konya ve İçel gibi çevre illerdir. İkincisi ise Doğu ve Güneydoğu illeridir. Üçüncüsü ise İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük kentlerdir. Antalya da ki yoğun emek getiren tarım faaliyetlerinin yarattığı mevsimlik işgücü talepleri, çevre illerden mevsimlik iş gücü göçlerine neden olmaktadır. Bu nedenle, Antalya 81 il içerisinde aldığı göç rakamları ile Ankara, İstanbul ve İzmir den sonra 4. sıradadır. 181

209 Tablo 85: İlerin Aldığı Göç, Verdiği Göç, Net Göç ve Net Göç Hızı ADNKS Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı % , , , , ,94 Kaynak: TÜİK. Kumluca ilçesinde ise Cumhuriyet sonrasında yapılan nüfus sayılarına bakıldığında çok hızlı bir nüfus artışının olduğu görülmektedir yılında olan nüfus, 1970 yılına gelindiğinde iki katını aşarak e ulaşmıştır yılında ya yükselen ilçe nüfusu 73 yıllık sürede toplamda yaklaşık kişi artmıştır. Kumluca ilçesinin nüfusu, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2012 verilerine göre erkek ve bayan olmak üzere toplam dir. Bunun si ilçe merkezinde, si ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır. Kumluca ilçesinin nüfusu 1980 li yıllara kadar yavaş bir artış göstermiştir. Hatta 1960 yılında ilçe nüfusu bir önceki nüfus sayımına göre %1.0 lik bir düşüş ile kişiye gerilemiştir. Bu düşüş, iç ve dış göçlerden dolayı olmuştur yılından başlayarak 1970 lerin başlarına kadar devam eden yurtdışı göçlerinden ilçe nüfusu da etkilenmiştir. Bu dönemde, Kumluca ilçesinden özellikle de Almanya, Belçika, Fransa ve Hollanda gibi Avrupa ülkelerine önemli sayılabilecek miktarda göç gerçekleşmiştir. Ancak, Alakır Barajı nın 1971 yılında bitirilmesi, daha sonraki yıllarda da sulama sisteminin tamamlanması, ovadaki sazlıkların tarıma açılması, giderek vadide de sebzeciliğin, meyvacılığın ve seracılığın hızla gelişmesi ile birlikte 1980 lerin başında ilçe sınırları içerisinde çevre ilçe ve köylerden göçler gerçekleşmiş ve böylece ilçe nüfusunda önemli ölçüde bir artış söz konusu olmuştur. Özellikle 1985 yılından sonra tarım ve turizm alanlarındaki büyük gelişmeler nedeniyle ilçede nüfus artışında önemli bir artış olmuştur. İlçedeki nüfus 1980 yılında iken; 1985 yılında %22.4 oranında artışla e yükselmiştir da %25.6 (44.834), 1997 de %12.4 (55.864), 2000 de %9.8 (61.370) artış gösteren nüfus 2012 yılına gelindiğinde bir önceki sayım yılına göre %0,4 (66.186) artmıştır. Köy nüfusunun toplam nüfusa oranı 1975 sayımında % 63,56 iken 2007 sayımında % 52,08 e azalması köylerden % 11,46 oranında bir göç olduğunu işaret etmektedir. Kumluca merkezindeki nüfusun toplam nüfusa oranı 1975 sayımında % 36,44, 2007 sayımında % 47,92 dir. Aradaki fark % 11,48 dir. Köylerden bir miktar insanın ilçe merkezine taşınması normaldir. Bu yüksek nüfus artış oranlarından Kumluca halkının göç etmediği, aksine Kumluca ya dışarıdan gelip yerleşenler olduğu anlaşılmaktadır. Sulu tarımın gelişmesi, kimyasal gübre, zararlılarla mücadele kimyasalları, tarım araç ve gereçleri ile traktör, otomobil, kamyon vb. araçlara ihtiyacı arttırmış, ticarethaneler, tamirhaneler ve bankalar ilçe merkezini ve beldeleri doldurmuştur. Turizmin gelişmesi de nüfus artışını etkilemiştir Şehirsel nüfusta 1940 yılından (1.711), 2012 yılına (33.238) kadar yaklaşık 19 kat bir artış olurken; kırsal nüfusta 1940 dan (10.713) 2012 yılına kadar (32.948) yaklaşık 3 kat bir artış olmuştur. 182

210 Tablo 86: Kumluca İlçesi nde Nüfusun Sayım Yıllarına Göre Dağılımı Yıl Şehir Merkez Altınyaka Bucak ve Bucağı Bucağı Köyler Top. İlçe Top Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Kumluca ilçesi çok göç alan ve nüfusu giderek yükselen bir yöredir. Büyük ölçekli göç hareketlerinin temel nedeni ise yöredeki toprakların verimli olması, su kaynakları, ulaşımın kolaylığı ve seracılığın insanlara sağladığı çalışma alanlarıdır. Yükselti ve eğimin azaldığı, su kaynaklarının bol olduğu, ova ve düzlüklerde, akarsu kenarlarında nüfus artmıştır. Bu sahalarda nüfusun artışında etkili olan diğer önemli bir faktör de jeolojik yapıya bağlı olarak gelişen toprak kalitesinin iyi olmasıdır. Yükselti ve eğimin arttığı, tarım yapılabilecek alanların azaldığı, yağış şeklinin (kar) değişmeye başladığı sahalar da nüfusun az olduğu sahalardır. Merkez bucakta, nüfus sayım yıllarına göre incelendiğinde 1960 ve 1980 yılları hariç tutulursa 2000 yılına kadar sürekli olarak nüfusun arttığı görülmektedir yılındaki görülen nüfustaki gerileme iç ve dış göçün etkisiyle; 1980 yılındaki gerileme ise iç ve dış göçün yanı sıra Türkiye konjonktüründeki siyasal ve sosyal gelişmelerin ürünüdür. Ayrıca sonraki yıllarda Merkez bucak nüfusundaki azalış, bazı köylerin gelişerek belediye örgütü kurulması (1987 yılında Beykonak ve 1995 yılında Adrasan) ile kasaba olmaları ile birlikte önceleri merkez bucak nüfusu içerisinde sayılan bu köylerin farklı değerlendirilmelerindendir. Kumluca ilçesi, Merkez bucak köylerinde nüfus artışı baz alındığında kendi içerlerinde iki gruba ayrılmaktadır. İlk grup içersinde yer alan köyler tarım ve turizm sektörlerindeki çok hızlı gelişmenin etkisiyle nüfus artış seviyesinin üst düzeyde olduğu köylerdir. Bu köyler Beykonak, Mavikent, Adrasan, Sarıcasu, Hacıveliler ve Salur dur. Bunlar Kumluca ilçe merkezine çok yakın yerleşim yerleri olup, toprak, su ve iklim koşullarının uygun olduğu, çevre köy ve ilçelerden nüfusu kendilerine çekmiş alanlardır. İkinci gruptaki köyler ise ekonomik sıkıntılar, göçler ve nüfusta gerileme en belirgin özelliktir. Bu köyler, Belen, Beşikçi, Çayiçi, Erentepe, Güzören, İncircik, Yazır, Toptaş, Yenikışla ve Yeşilköy dür. Relief, toprak, su, iklim şartlarının yeterince elverişli olmaması nüfusun göçünü sağlamıştır. İlçe merkezindeki verimli tarım sahaları ve turizm alanları köylerden nüfusu kendine çekmiştir. 183

211 Mavikent ve Beykonak beldelerinin 2007 yılı nüfus sayımında 2000 yılına göre düşüş olması, 2007 yılındaki sayımın adrese dayalı nüfus kayıt sistemine geçildiği için daha önce başka yerlerde oturan insanların siyasi nedenlerle kendi beldesinde sayılmak istemesine bağlanabilir. Kumluca, ilçe olmasıyla beraber yönetim ve yürütme birimlerinin merkezi konumuna gelmiş, tarım sahaları uygun bir şekilde değerlendirilerek seracılık faaliyetlerinin gelişmesi ile nüfus için cazip bir merkez konumunu almıştır. Kumluca ovası üzerinde kurulan Salur, Sarıcasu, Hacıveliler, gibi yerleşim birimlerine baktığımızda nüfuslarında sürekli bir artış olduğu görülürken Belen, Çaltı, Erentepe, Güzören gibi dağlık arazide kurulan köylerin nüfuslarında bir azalma olduğu görülür. Kumluca ovasının verimli arazilerindeki tarımsal üretim burayı bir cazibe merkezi yaparken dağlık arazide geçimini sağlamakta zorlanan insanların buraları terk etmesine sebep olmuştur. Tablo 87: Merkez Bucağı Nüfusu Kumluca Belen Beşikçi Beykonak* Adrasan* Çayiçi Erentepe Güzören Hacıveliler Hızırkahya İncircik Kavakköy Mavikent* Ortaköy Salur Sarıcasu Toptaş Yazır Yenikışla Yeşilköy Kaynak: TÜİK *Belediye İlçenin kuzeyinde yer alan bütün köylerin en az nüfus yoğunluğuna sahip olan köyler olduğu görülmektedir. Altınyaka bucağında nüfusun dağılışı, yoğunluğu ile ekonomik ve sosyal nitelikleri üzerinde fiziki şartlar birinci derecede etkilidir. Bucağa bağlı köylerin tamamında nüfus 1950 yıllarından başlayarak sürekli azalmıştır. Tablo 88: Altınyaka Bucağı Nüfusu Altınyaka Büyükalan Çaltı Dereköy Gölcük Karaağaç Karacaören Kuzca Kaynak: TÜİK. 184

212 Yapılması planlanan Alakır-I Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali (3,968 MWm/3,790 MWe) ile etkileşim içerisinde olan Büyükalan köyünde nüfus son kırk yıllık dönemde sürekli bir azalma göstermiştir. Saha ile ilişkisi olan yerleşim birimindeki toplam nüfus 1975 yılında 778 iken; 2012 yılında 226 ya düşmüştür. Kaynak: TÜİK. Tablo 89: Büyükalan Köyü Nüfusu Yıl Toplam Kadın Erkek Cinsiyete göre nüfus dağılımına bakıldığında kadın nüfusunun 2008 yılına kadar erkek nüfustan -az da olsa- daha yüksek olduğu görülmektedir. Özellikle son altı yıldır, kadın-erkek oranlarının birbirine yakın olması erkek nüfusunun köy dışına çalışmak için göç etmediğinin göstergesidir. Yerleşim birimlerindeki yaş grubu nüfusuna ilişkin Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi nden bilgi edinmek mümkün olmamıştır. Ancak, yerel halk ile yapılan görüşmelerde köyün yaşlı bir nüfusa sahip olduğu gözlenmiştir. Büyükalan köyü sınırları içerisinde yapılması planlanan Alakır-I Regülatörü ve Hidroelektrik Santrali (3,968 MWm/3,790 MWe) ne en yakın yerleşim yerleri olan Büyükalan Köyü ne bağlı Yanıkdam Mahallesi, Yumrutaş Mahallesi, Göl Mahallesi, Kuruçay Mahallesi ve Ağlan Mahallesi nden kentlere göç olduğu, gerek nüfus verileri gerekse halkın beyanlarından da anlaşılmaktadır m yükseklikte yer alan Büyükalan köyünde arazilerin meyilli ve toprak işlemenin zor olması nedeni ile genç nüfus, ova köylere sera ortakçılığı ve kiracılığı ve Kemer ilçesine ve Antalya ya tatil köyleri ve otellere çalışmak için göç etmişlerdir. Yerel halk, köydeki ekonomik koşulların kötü olmasının yanı sıra eğitim olanaklarının yetersizliğinden dolayı göç etmek zorunda kalmışlardır. Göçler daha çok Antalya, Kumluca, Kemer gibi yakın il ve ilçelere gerçekleşmektedir. Göç edenler genellikle yaz aylarında köylerine geri gelmektedir. Bu nedenle köylerin nüfusu kış aylarında azalmakta, yaz aylarında ise göreceli olarak artmaktadır. Köy muhtarı, köylerdeki hane sayısının her geçen yıl azaldığını belirtmiştir. Köy muhtarı, hane sayısına ilişkin verdiği beyana göre köy yaklaşık 100 haneden oluşmaktadır. Yerleşim biriminde yaşayan nüfusun medeni durumu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları ndan alınan bilgiler şu şekildedir: 78 erkek ve 71 kadın olmak üzere toplam 149 kişi evlidir. Yerleşim biriminde boşanan insan sayısı oldukça az olmakla birlikte boşanan kadın sayısı erkeklere oranla fazladır. 185

213 Tablo 90: Büyükalan Köyü nde Medeni Durum ve Cinsiyete Göre Nüfus, 2012 Medeni Durum Toplam Erkek Kadın Hiç evlenmedi Evli Boşandı Eşi öldü Toplam Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Saha içerisindeki yerleşim birimlerinde yapılan görüşmelerden edinilen bilgilere göre hanede yaşayan aile kompozisyonu incelendiğinde köyde çekirdek ailenin mevcut olduğu görülmektedir. IV.3.3. Yöredeki sosyal altyapı hizmetleri (eğitim, sağlık, kültür hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanılma durumu), Eğitim Sosyo-ekonomik gelişmişliğin temel alanlarından olan eğitim hizmetlerinin gelişmişlik sıralamasındaki yeri ilin genel sıralamadaki yerinden daha öndedir ve tüm göstergeler itibariyle Türkiye ortalamasının üzerindedir. Eğitim ve öğretim açısından Türkiye nin önemli merkezlerinden biri olan Antalya da 52 tane okul öncesi eğitim kurumu ( öğrenci), 655 tane ilköğretim ( öğrenci), 167 tane ortaöğretim ( öğrenci) eğitim veren okul vardır. Ayrıca Antalya'da bir devlet üniversitesi olan Akdeniz Üniversitesi mevcuttur. Bu üniversitelerde il genelinden öğrencilere eğitim verildiği gibi, il dışından ve öğrenci değişim programları ile yurtdışından gelen öğrencilere de eğitim verilmektedir. Vakıf üniversitesi olan Uluslararası Antalya Üniversitesi döneminde eğitim öğretime başlamıştır. Tablo 91: İl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları ( Resmi ve Özel), TÜRÜ OKUL ÖĞRETMEN SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI DERSLİK SAYISI Erkek Kadın Toplam Erkek Kız Toplam SAYISI Okul Öncesi İlköğretim Özel Eğitim İÖO Ortaöğretim Genel Lise Meslek Lisesi GENEL TOPLAM Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü. Kumluca ilçesinde ise okul/kurum sayısı 55; derslik sayısı 592; öğrenci sayısı ; öğretmen sayısı 791 dir.1 tane okul öncesi kurumu ; 21 tane ilköğretim kurumu; 23 tane ortaöğretim kurumu bulunmaktadır. 186

214 Büyükalan köyünde ilköğretim okul binası bulunmakla birlikte kullanılmamaktadır. Köyde taşımalı eğitim sistemi yerine yatılı eğitim sistemi uygulanmaktadır. 20 öğrenci, Kumluca ilçesindeki yatılı ilköğretim bölge okullarında veya akrabalarının yanında eğitimlerine devam etmektedir. Resim 30: Büyükalan İlköğretim Okulu binasından bir görüntü Bölgedeki insanların eğitim durumunun incelenmesinde 2012 yılı 6 yaş ve üzeri nüfusun -bitirilen eğitim düzeyi dikkate alınmıştır. Büyükalan köyünde, bitirilen eğitim düzeyine göre nüfus en fazla ilkokul mezunlarında yoğunlaşmıştır. Ortaokul veya dengi okul mezunu, lise veya dengi okul mezunu ile yüksekokul ve üzerini bitirenlerin sayısı çok düşüktür. Tablo 92: Büyükalan Köyü nde Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Nüfus (6+yaş ) Eğitim Düzeyi Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul ve üzeri Bilinmeyen Toplam Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Sağlık Antalya da sağlık hizmetlerinde de kimi göstergeler Türkiye ortalamasının üzerindedir. Antalya ilinde devlet, üniversite ve özel hastaneler tarafından sağlık hizmetleri verilir. İlde 2009 itibarıyla 37 tane Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı'na bağlı, 1 üniversitelere bağlı, 16 sı özel hastane olmak üzere toplam 67 hastane ve 1 ağız ve diş sağlığı merkezi bulunmaktadır. En büyük hastaneler arasında Akdeniz Üniversitesi Tıp 187

215 Fakültesi Hastanesi, Antalya Atatürk Devlet Hastanesi, Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi dir (950 yataklı). Kumluca da mevcut yatak sayısı 100 olan Kumluca Devlet Hastanesi bulunmaktadır. Büyükalan köyünde ise yerel halk sağlık hizmetleri en yakın ilçe olan Kumluca dan karşılamaktadır. Kültür Hizmetleri Antalya ili bir çok kültür ve sanat etkinliğine ev sahipliği yapmaktadır. Avrasya'nın en köklü film festivallerinden biri olan Antalya Altın Portakal Film Festivali ilk kez 1964 yılında Türk sinema sektörünü maddi manevi desteklemek, Türk film yapımcısını nitelikli yapıtlar üretmeye teşvik ederek; Türk Sineması nın uluslararası platforma açılmasına zemin hazırlamak amacıyla düzenlenmiştir. Başlangıçta Antalya Tiyatro Film Müzik Festivali olarak düzenlenen bu organizasyon daha sonra bugünkü halini almıştır. Türkiye de televizyon endüstrisinin gelişimine katkıda bulunmayı hedefleyen ve Türk yapımlarının uluslararası pazardaki temsil gücünü arttırmayı amaçlayan İsmail Cem Televizyon Ödülleri 2010 yılında düzenlenmeye başlamıştır yılından itibaren düzenlenen Aspendos Uluslararası Opera ve Bale Festivali ise 1998 yılından beri uluslararası bir boyut kazanmıştır. Altın Portakal Şiir Ödülü, 1997 yılından beri, bir şair ve kitabına verilmektedir. Türkiye de ilk defa gerçekleştirilen bu uygulama Altın Portakal Şiir Ödülü nü özgün bir yere koymakta; onu ayrıcalıklı kılmaktadır. Dünyaca ünlü besteci-piyanist Fazıl Say ın Sanat Yönetmenliği ni üstlendiği Uluslararası Antalya Piyano Festivali her yıl Kasım ayında düzenlenmektedir. İlk kez 2006 yılında düzenlenen ve gelenekselleşen Uluslararası Antalya Kum Heykel Festivali (SANDLAND) her yıl Mayıs-Kasım ayları arasında düzenlenmektedir. Her yıl farklı bir tema ile düzenlenen ve 10 u aşkın ülkeden 30 a yakın kum heykeltıraşın performanslarını sergilediği etkinlik katılan sanatçı sayısı, kullanılan kum miktarı (10 bin ton) ve alan genişliği gibi özellikleriyle Dünyanın en büyük kum heykel etkinliklerinden birisi olmuştur teması İmparatorluklar (Empires) olarak belirlenen festival Antalya nın önemli kültür ve sanat etkinlikleri arasındaki yerini almıştır. Antalya ili ve çevresinde bir çok müze de bulunmaktadır. Antalya ilindeki müzelerin büyük çoğunluğu Antalya şehir merkezi ve Alanya sınırları içerisinde kalır. İlde çeşitli kurumlarca işletilen 11 müze bulunmaktadır. Özellikle ilk çağdan olmak üzere ve Türkiye'de cumhuriyetin kuruluş yıllarına kadarki döneme ait önemli eşyaları Antalya daki müzelerde bulmak mümkündür. Tarihsel süreçten bakılırsa Antalya Müzesi nden başlayarak Alanya Atatürk Evi Müzesi'ne kadar süregelen müzeler Antalya'nın tarihini aydınlatacak eserleri barındırır. Bunların yanı sıra Kaleiçi Müzesi ve Alanya Kızılkule Etnografya Müzesi de birer etnografya müzesi olarak hizmet vermektedir. İldeki Antalya Müzesi, Alanya Arkeoloji Müzesi ve Side Müzesi ilk çağ eserlerini, Alanya'daki İçkale Müzesi Selçuklu dönemi eserlerini, Antalya Atatürk Müzesi ve Alanya Atatürk Evi Müzesi de Türkiye Cumhuriyeti dönemi eserlerini ziyaretçilerine sunar. 188

216 İldeki bu müzeler dışında tematik bir müze olan Antalya Oyuncak Müzesi aynı zamanda Türkiye'deki ikinci büyük oyuncak müzesidir. Türkiye de yakın zamanda yaygınlaşmaya başlayan kent müzesi kurma planları da Antalya'da uygulanmaya başlanmıştır. Antalya Kent Müzesi şu an büyükşehir belediyesi binasında ve bir kısmı açıkhava müzesi olarak hizmet vermektedir. Kumluca da da her yıl düzenlenen çeşitli kültürel etkinlikler mevcuttur. Tarım ve Seracılık Şenlikleri, her yıl Nisan ayının son Pazarında bitmekte olup; 2000 yılında 3 gün olarak başlamış ve 2002 yılında resmen üç gün olsa da fiilen bir haftaya çıkmıştır. Hafta içi çeşitli etkinlikler yapılmakta, hafta sonu ise yağlı pehlivan güreşleri ile sona ermektedir. Deve Güreşleri, her yıl kış aylarında geleneksel olarak yapılmaktadır. Bu güreşlere Ege yöresi ve komşu ilçe demreden develer gelmektedir. Bu güreşlere çevre ilçelerden de meraklı seyirciler gelir ve ilçe o gün panayır yerine dönmektedir. Bu etkinliğin geliri mutlaka bir hayır işi için harcanır. 1 Temmuz Deniz Bayramı, her yıl çeşitli etkinlikler ile kutlanmaktadır. İlçe Merkezinde, Mavikent Beldesinde ve Çavuşköy (Adrasan) Beldesinde kutlanmakta olan Deniz Bayramı Adrasan beldesinde 3 günlük bir şenlik halini almıştır. Kumluca ilçesinde, Kumluca'ya hakim bir tepeye inşa edilen bir kültür parkı bulunmaktadır. Kültür parkı Kumluca'nın kuruluşunun 50. yılına denk geldiği için 50. YIL KÜLTÜR PARKI olarak adlandırılmıştır. Tesisin 1. katında müze, 2. katında nikah salonu, 3. katında restaurant, 4. katı belediyeye ait toplantı salonu, 5. katı ise misafirhane olarak halka hizmet vermeye başlamıştır. Kültür merkezinde ön plana kule çıkmasına rağmen kule dışında sinema salonu, piknik alanı, çocuklar için oyun alanı, çay bahçesi, anfi tiyatro ve sergi salonu bulunmaktadır. Kültür merkezinin en çok ziyaret edilen kısmı ise 1 Ekim 2008 yılında açılan Kent Müzesi dir. Müzenin kurulum amacı Kumluca ve yöre halkının yakın tarihindeki yaşam biçimini ve kültürünü anlatmak ve tanıtmaktır. Müze içerisinde ilgi çekici farklı bölümler bulunmaktadır. Bu bölümler; minyatürler, eski radyolar, Kumluca'da giyim, il-il kıyafetler, ahşap çalışmalar, eski ütüler, eski kaplar, yörük obası, unutulan oyuncaklar vb. bulunmaktadır yılı verilerine göre Kumluca Kent Müzesi ni ziyaret eden 8000 yabancı ve yerli olmak üzere toplam kişi ziyaret etmiştir. Son yıllarda artan kültür turizmi kapsamında yabancı turistler yerel halkın yaşayış biçimini tanıma amaçlı olarak Kent Müzesi ni ziyaret etmektedir. Yerli turistler ise hem nostaljik anlar yaşamak hem de genç kuşaklara nerelerden nereye gelindiğini göstermek amaçlı ziyaret etmektedirler. IV.3.4. Kentsel ve kırsal arazi kullanımları (yerleşme alanlarının dağılımı, mevcut ve planlanan kullanım alanları, bu kapsamda sanayi bölgeleri, konutlar, turizm alanları vb.), Kentsel Alanlar Antalya ilinde, mevcut imar planlarında konut alanı olarak gösterilmiş ve 18. madde uygulaması yapılmış alanlar yerleşik alanın yaklaşık % 78 ini oluşturmaktadır. İmar 189

217 uygulaması yapılmış alanların bir kesiminin henüz yapılaşmamış olduğu bilinmektedir. Mevcut imar planlarında konut alanı olarak gösterilmiş ve 18. madde uygulaması yapılmış alanlar yerleşik alanın yaklaşık % 78 ini oluşturmaktadır. İmar uygulaması yapılmış alanların bir kesiminin henüz yapılaşmamış olduğu bilinmektedir. Merkezi iş alanlarının kuzeyinde ve kuzey doğusunda yer alan alanlarda da yapılaşmamış alanlar bulunmaktadır. Kıyı uzunluğu 640 km olan Antalya da şehirleşme daha çok kıyıya yakın yerlerdedir. Eşsiz kıyı güzelliği nedeni ile kent kıyıya paralel olarak gelişmektedir. Ayrıca kentin kuzey kısımlarında tarım yapılmakta ve buralara konut talebi olmaktadır. Konyaaltı varyantının kuzeyinde bulunan bölge önemli yer altı su kaynaklarının bulunduğu yerdir. Burası iskân dışı yeşil alan olarak korumaya alınması gerekirken yapılaşmanın önüne geçilememiştir. Kentte yerleşim alanları için uygun bölgeler Konyaaltı varyantı ile liman arasındaki bölge, Mazı Dağı diye adlandırılan gecekondu bölgesinden güneye doğru olan bölge ile Kepez Elektrik Santralinin üst tarafında ki organize sanayi bölgesinin karşı taraflarıdır. Antalya da planlı olarak gelişmiş alan olarak bugün Meltem Mahallesi diye adlandırılan bölge, Konyaaltı varyantı ile liman arasında ki bölge ve Lara bandı üzerinde kurulan Örnekköy tatil siteleridir. Beş yıldızlı Falez ve Sheraton otellerinin kurulması, altyapı hizmetlerinin buraya yoğun gitmesi ve ayrıca buraya yakın üniversite kampüsünün bulunması buralarda bir gelişme alanı ortaya çıkarmıştır. Antalya nın en büyük plajı olan Konyaaltı plajına yakın olmasından dolayı liman ile Konyaaltı varyantı arasında ki bantta gelişme eğilimi doğmuştur. Antalya nın ikinci büyük plajı olan Lara plajına yakınlıktan dolayı Lara bandında beş yıldızlı oteller ve tatil siteleri yoğunlaşmıştır. Ayrıca şehrin kuzeyinde göç yoluyla gelerek şehre yerleşenlerin oluşturduğu Mazı Dağı civarındaki gecekondu bölgeleri de kentin gelişme alanlarına dahil edilmiştir. Kepez Elektrik Santralinin kuzeyinde ve organize sanayi bölgesine yakın olan bölgede eğimin 0 ile %5 arasında olması ve Antalya daki yoğun konut talebi yüzünden Kuzeykent diye bir uydu kentin doğmasına sebep olmuştur. Antalya da farklı statülerdeki grupların barınma alanları yoğunlukları net olarak farklılaşmamıştır. Bu durum aslında tüm ülkede aynıdır. Yoğunluklar imarlı yada imarsız kesimlere göre belirli ortalama yada aralıklar içinde yer alamamaktadır. Yapıların yasal statüsü ile yoğunluğu arasında bir bağlantı yoktur. Bununla birlikte, Antalya nın bazı kentsel kesimlerinde belirli özelliklerden söz edilebilmektedir. Örneğin, kentin imarlı kesimlerinde yoğunluklar ortalamanın çok üstündedir. Bu durum imar planlarında ve imar yönetmeliğinde yapılan değişiklikler sonucu ortaya çıkmıştır. Yeni yapılanmaya açılan kesimlerde yoğunluklar düşük olmakla birlikte, imar haklarına göre giderek artma gösterecektir. İmarsız kesimde yoğunluklar düşük veya kent ortalaması düzeyindedir. Düşük yoğunluklu yapılanmalarda benimsenmektedir. Antalya ilinin batısında yer alan ilçelerinden biri olan Kumluca, merkeze 95 km uzaklıktadır. İlçe, güneyden Akdeniz, doğudan Kemer, kuzeyden Korkuteli, kuzeybatıdan Merkez ilçe, batıdan Elmalı ve Finike ilçeleri ile çevrilidir. Kumluca İlçesi nin toplam arazisi dekardır. Bu alanın dekarı tarım alanı, dekarı çayır-mera alanı, dekarı orman ve fundalık alandır. Geriye kalan dekarlık alan da tarım dışı alandır. Arazi dağılımına yüzde olarak bakılırsa; orman ve fundalık alan Kumluca İlçesi nin % 48 sini kaplamaktadır. Bunda ilçenin büyük bir bölümünün engebeli, dağlık arazilerden olusmasının büyük etkisi vardır. 190

218 İlçenin % 32 lik bir bölümü tarım dışı alanlardan oluşturmaktadır. % 14 lük bir dilim tarım alanı olarak kullanılmakta, çayır mera alanı da % 6 lık bir bölümü oluşturmaktadır. İlçe genelinde küçük bir alanda tarım yapılmasına rağmen, ılıman iklim sartlarının etkisi ve ilçede yoğun tarım yapılmasının sonucu, tarım faaliyetleri ilçede çok önemli bir paya sahip olmuştur. Tablo 93: Arazilerinin Dağılımı (Dekar) Tarım Alanı Cayır Mer a Alanı Orman ve Fundalık Su Yüzeyi Tarım Dışı Alan TOPLAM Kaynak: Kumluca İlçesinin Tarımsal Yapısı. Kumluca İlçesi nin büyük bir bölümü ormanlık alanlarla kaplıdır. Ormanlık alanlar daha çok ilçenin doğu kesiminde Çavusköy, Yazır, İncircik, Karacaağaç, Altınyaka; orta ve batı kesiminde ise Karacaören, Çayiçi gibi köylerde yoğunluk göstermektedir. İlçenin kuzeydoğusu genellikle çıplak kayalıklardan olusan terk edilmiş araziler ve meralardan oluşmaktadır. İlçenin kuzeydoğusunda ormanlık alanlar ve kuru tarım yapılan alanlar bulunmaktadır. İlçenin en büyük düzlüğü, ilçenin güneybatısında yer alan Kumluca Ovası dır. İlçenin güneybatısında yer alan sahil seridinin hemen kuzeyinde tarım alanları başlamaktadır. Mavikent, Beykonak, ilçe merkezinin güneyinde ve Kavakköy de sulu tarım alanları mevcuttur. Bu sulu tarım alanlarının hemen kuzeyinde ilçe merkezi, Salur, Hacıveliler, Besikçi, Beykonak ta turunçgil bahçeleri vardır. Turunçgil bahçelerinin daha kuzeyinde Toptas, Erentepe köylerinde kuru tarım alanları bulunur. Kırsal Alanlar Şehirleşmenin uzanamadığı kırsal kesimlerde genellikle tarımla uğraşılmaktadır. Kırsal yerleşim kentin doğu tarafında Aksu ya doğru yayılmış vaziyettedir. Bu kesimlerde yerleşim genellikle geniş arazi üzerine kuruludur. Antalya anakentinde önemli büyüklüklerde vakıf ve hazine arazileri bulunmaktadır. Bu araziler kuzey kesimde Organize Sanayi Bölgesinin doğusunda ve Havaalanının kuzeyinde kümelenmiştir. Bu araziler kentin gelişme stratejilerinde önemli yönlendiricilerdir. Kırsal alanlardaki planlama çalışmaları köy yerleşik alanlarda yapılmakta olup, tarih ve sayılı Resmi gazetede yayınlanan yönetmelik gereğince köy yerleşik alanları dışındaki alanlarda plan yapılabilmesi, çeşitli kısıtlamalara tabii tutulmuştur sayılı İmar Kanununun ilgili hükümleri uyarınca köy yerleşik alanı dışındaki tarımsal alanlarda çevre düzeni planı hükümlerinde aksi bir hüküm yoksa %5 yapılanma koşulu ile max 250 m 2 ve max 6.50 m yi geçmeyen 2 katlı konut, kır kahvesi, lokanta tesisi yapılabilir. Kumluca ilçesinde Merkez bucağana bağlı 3 belde ile 19 köy; Altınyaka bucağına bağlı da 8 köy bulunmaktadır. 191

219 Tablo 94: Kumluca İlçesine Bağlı Belde ve Köyler Merkez Bucağına Bağlı Belde ve Köyler Altınyaka Bucağına Bağlı Köyler Belen Yenikışla İncircik (İğdirbeleni) (Örteğiz) Altınyaka (Gödene) Beşikçi (Baymak) Kavakköy Yeşilköy (Şapşal) Büyükalan (Yukarı Kuzca) Beykonak (Kağaz/Kavakdibi Yazır (İğdiryazarı) Ortaköy (Baysı) Dereköy )* Adrasan Mavikent (Çavuşköy)* (Yenice)* Gölcük Çayiçi Salur Karacaağaç Erentepe (Gerçen) Sarıcasu Karacaören Hızırkahya (Çalka) Güzören (Savrun) Kuzca Hacıveliler Toptaş Çaltı (Aşağıdere) * Belde. Kumluca da kır yerleşmelerini, köyler ile bu köylerden daha küçük yerleşme tipleri (mahalle, yayla) oluşturmaktadır. Kumluca da morfolojik ünitelerin kısa mesafelerde değişikliğe uğraması, Akdeniz sahil şeridinin hemen gerisindeki Kumluca Ovası ndan sonra eğim ve yükselti koşullarının birden artmasına neden olmuştur. Bu durum yerleşmelerin kuruluş yeri ve şeklini etkilemiştir. Kumluca ilçesindeki yerleşmelere bakıldığında ilçe merkezi dahil toplam 28 adet yerleşmenin 20 tanesinin yüksekliği 0 ila 500 m arasındaki yerlerde kurulmuş olduğu görülür. Ovada m yükselti basamağında bulunan yerleşmelerde toplu yerleşme özelliği görülürken, ilçe yüzölçümünün çok geniş bir alanını kaplayan, Akdeniz in kuzeyindeki Kumluca Ovası nın kuzey, doğu ve batı sınırının hemen gerisinden başlayarak m. yükselti basamakları arasındaki yerleşmelerde ise dağınık yerleşme özelliği görülür. Ova gerisinde başlayan engebeli arazi buradaki yerleşmeleri olumsuz yönde etkilediğinden buradaki köyler genellikle dağınık bir yerleşme tipi göstermektedir. Dağınık yerleşmeler orman içi ve orman bitişiği olup genellikle sırtta ve etekte kurulmuş yerleşmeler şeklindedir. İlçe arazilerinin büyük bir kısmının dağlık olması nüfusun düz arazilerde özellikle de Kumluca ovasında artmasına neden olmuştur. Kumluca ilçesinde 6 köy etekte kurulmuş iken 13 köy sırtta, ilçe merkezi, 3 belde ve 6 köy ovada, 1 köy nehir kenarında ve 1 köy de vadi içerisinde kurulmuştur. İlçede 21 yerleşim yerinde dağınık, 9 yerleşim yerinde toplu yerleşme şekli görülmektedir. Ova dışında kurulan yerleşmelerin çoğunluğunu dağınık yerleşmeler oluşturmaktadır. Toplu yerleşmeler daha çok Merkez ilçe çevresinde köy yerleşmeleri şeklindeyken; saha ile etkileşim içerisinde olan Büyükalan köyünün bağlı bulunduğu Altınyaka bucağındaki köylerdeki yerleşmelerinse dağınık yerleşmeler şeklinde olduğu görülmektedir. Kuzeyde yer alan köylerden Karacaören (550 m.) hariç tutulursa yükseltinin oldukça fazla olduğu görülmektedir. Karacaağaç (850 m.), Altınyaka (950 m.), Gölcük (1.200 m.), Büyükalan (1.300 m.), Dereköy (1.300 m.) ve Kuzca (1.400 m.) köylerinde yükselti oldukça artmaktadır. Bu köylerden Altınyaka eskiden bucak merkezi olması münasebetiyle sırtta ve orman içinde kurulmuş olmasına rağmen yerleşmenin toplu olması ile istisnai bir durum teşkil eder. Ancak diğer bütün köylerde yerleşmeler dağınıktır ve orman içerisinde yer alırlar. Alakır vadisi içinde yer alan Kuzca, Dereköy ve Gölcük 192

220 köyleri etekte, Karacaören, Karacaağaç, Çaltı ve Büyükalan köyleri ise sırtta kurulmuşlardır. Kumluca Ovası nın kuzey, doğu ve batı sınırlarının sona erdiği yerin hemen gerisinde m. yükselti basamağının oluşturduğu alanlarda orman bitişiği-orman içi ve etekte-sırtta kurulmuş köylerden Erentepe, Yazır ve Belen etekte ve orman içinde, İncircik ve Toptaş köyleri sırtta orman bitişiğinde, Çayiçi, Güzören, Yenikışla ve Yeşilköy ise sırtta ve orman içinde kurulmuş dağınık yerleşmelerin görüldüğü köylerdir. Kumluca ilçesinde toplu köy yerleşmeleri ise ovada sahil köyleri ile merkezin çok yakınında kurulmuş ve Merkez ilçe ile karşılıklı sosyal, ekonomik etkileşimi sonucu gelişmiş köyler oluşturur. Bu gelişim sonucu nüfusu hızla artan Beykonak, Maviket ve Adrasan köyleri belde olmuşlardır. Sarıcasu, Hacıveliler, Hızırkahya, Kavakköy ve Salur köyleri ise yukarıdaki köylerle kıyas edilemeyecek derecede nüfusları artmış ve gelişmişlerdir. Kumluca da yerleşmenin şekillenmesinde ve dağılışında fiziki şartların yanında beşeri ve ekonomik özellikler de belirleyici rol oynamaktadır. Ova ve sahil köylerinde, başlıca ekonomi tarım ve turizm iken, sırtta ve etekte kurulmuş orman ve dağ köylerinde ise ekonomik faaliyetler tarım ve hayvancılık şeklinde belirginleşmektedir. Buna en güzel örnek olan Adrasan beldesidir. Güzel bir koyda vadi içerisinde kurulmuş olan Adrasan, merkezden oldukça uzakta bir yerleşim olmasına rağmen, fiziki şartların ve turizm potansiyelinin değerlendirilmesi ile gelişmiştir. Yeryüzü şekillerinin oldukça parçalı ve su kaynaklarının nispeten kıt olduğu konumlarda kurulmuş olan köyler genellikle birkaç mahalleden oluşmaktadır. Köyaltı iskân şekillerinden olan mahalle yerleşmeleri ilçede oldukça çok sayıdadır (Çukurca/Altınyaka, Karabük/Karacaören, Çayır/Gölcük, Çulha/Kuzca, Karacağaç/Büyükalan gibi). Bu mahalleler köyden çeşitli ekonomik ve sosyal nedenlerle ayrılan nüfusun köy sınırları içersinde başka bir yere yerleşmesi sonucu meydana gelmiştir. Mahalle yerleşmelerinin ortaya çıkışında; yeryüzü şekilleri, iklim şartları ve su kaynakları gibi fiziki coğrafya şartları ile ulaşım, mülkiyet durumu, akrabalık ilişkileri ve tarihi olaylar gibi beşeri faktörler rol oynamıştır. Köy altı yerleşmelerden olan mahallelerin sayısının çok olması öncelikle arazi yapısı ve su kaynaklarından kaynaklanır. İç kısımlardaki arazilerin engebeli olmasından dolayı tarım yapılabilecek küçük arazi parçalarının yanıbaşına evler yapılmış ve böylelikle yeni yerleşim birimleri oluşmuştur. Arazilerin mülkiyet durumundan dolayı kardeşler arasında paylaşılması da dağınık yerlşmelerin oluşmasında etki eden faktörlerdendir. Tarih boyunca bu topraklarda göçebe olarak yaşamaya alışmış olan köylüler daha önce hayvancılık yaptıkları bu topraklara yerleşmiş ve zamanla yerleşik hayata geçmişlerdir. Köyaltı iskân yerleşmelerinden bir diğeri de yaylalardır. İlçe sınırları içersinde yaylalar kuzeydeki yükseltinin en fazla olduğu yerleşim sahaları içersinde görülür. Altınyaka, Söğütcuması (Kuzca), Karaağaç (Büyükalan), Beydağı (Dereköy), Göl ve Kırkpınar (Karacaören) bu yaylalardan bazılarıdır. Bu yaylalar 950 m. ile m. yüksekliklerde yer alırlar. Özellikle şehir merkezinde yaşayan halk yaz aylarının bunaltıcı sıcaklarında bu serin yaylalara gitmektedirler. İlçe merkezinde oturan ancak yaylaya çıkmak istemeyenler ise sahilde deniz obaları adı verilen tamamen ahşaptan yapılan sadece yaz aylarında kullanılan geçici yerleşmeler oluşturmuşlardır. Sahilde bulunan bu yerleşmeler deniz meltemini aldığı ve dolayısıyla şehir merkezine göre daha serin olduğu için yaz mevsiminde yöre halkı tarafından tercih edilmektedir. 193

221 İlçede bir başka yerleşme tipi kasabalardır. Bu yerleşmeler, köy ve şehir yerleşmeleri arasında bir tür geçiş özelliği taşırlar. Nüfus kriterleri esas alınarak yapılacak bir ayrıma göre ilçede 6 kasaba bulunmaktadır yılı nüfus sayımlarına göre bu kasabalar Mavikent (7.496), Beykonak (6.205), Adrasan (2.430), Hacıveliler (2.881), Sarıcasu (2.755) ve Salur (2.157) kişidir. Mavikent (1974), Beykonak (1987) ve Adrasan (1995) yerleşim birimlerinde belediye teşkilatı mevcuttur. Hacıveliler, Sarıcasu ve Salur idari olarak birer köydür. Köy yerleşmelerindeki konutlar genellikle eski tiptedir. Bu konutlar, gerek yapı malzemesi gerekse yapılış tarzları ile doğal çevre ile olan ilişkiyi güzel bir şekilde yansıtırlar. Genellikle konutlarda kullanılan malzeme yakın çevreden temin edilmektedir. Eski tip konutlar tek katlı veya iki katlıdır. Ancak son zamanlarda inşaat tekniğinin ilerlemesi, ekonomik gücün iyileşmesi, şehirlerde yaşayıp da köyüne modern tarzda ev yaptıranların artması yeni tip konutların çoğalmasına neden olmaktadır. Ulaşım ağının iyileşmesi ile inşaat malzemelerinin rahatlıkla bütün köylere ulaştırılabilmesi ile bütün köylerde modern tarzda evlere rastlanmakta ve sayıları her geçen gün artmaktadır. Bu evler tamamen çimento, kum, taş, tuğla, kiremit ve az miktarda kereste kullanılarak inşaa edilmiştir. Yapılmış olan bu yeni evlerin (Altınyaka, Kuzca, Büyükalan ve Dereköy köylerinde olduğu gibi) bir kısmında sürekli oturulmayıp yılın belli zamanlarında kullanılmaktadır. Kasabalarda tek katlı eski tip konutlar oldukça yaygındır. Bunlar arasında yapı malzemeleri bakımından taştan, ahşap ve kerpiçten yapılmış olanlar ile tuğla ile örülerek inşaa edilmiş konutlar da bulunmaktadır. Konutların bazılarında, hemen bitişiğinde olmak üzere, hayvanlarla ilgili eklentiler bulunmaktadır. Günümüzde Adrasan, Beykonak, Mavikent, Salur, Sarıcasu, Kavakköy ve Hızırkahya kasabalarında 2, 3 ve 4 katlı betonarme tarzda yapılmış, altı depo, ahır ve garaj olarak kullanılan modern konutların oldukça yaygın olduğu görülür. IV.3.5. Diğer özellikler Bu bölümde değerlendirilmesi gereken başkaca bir husus bulunmamaktadır. BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV DE TANIMLANAN ALAN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER(**): (Bu bölümde; projenin fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri, bu etkileri önlemek, en aza indirmek ve iyileştirmek için alınacak yasal, idari ve teknik önlemler V.1 ve V.2 başlıkları için ayrı ayrı ve ayrıntılı bir şekilde açıklanır) V.1. Arazinin hazırlanması, inşaat ve tesis aşamasındaki projeler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler (Regülatör, su alma yapısı, iletim tüneli, cebri boru ve HES, konkasör tesisi ve beton santrali dahil), ÇED raporuna konu Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi; Antalya İli, Kumluca İlçesi, Büyükalan Köyü mevkiinin yaklaşık 2,4 km kuzeydoğusunda inşa edilecek Regülatör ve Su Alma yapısında kabartılacaktır. Regülatör, Alakır Nehrinin m talveg kotunda, talvegden 5 m yükseklikte yapılması planlanmaktadır. Regülatör yapısı ile kabartılan su, çökeltim havuzundan sonra sağ sahilde inşa edilecek olan m uzunluğundaki kapalı boru İletim Kanalına alınacaktır. İletim 194

222 kanalı sonunda m 3 kapasiteli Yükleme Havuzunda bekletilerek, 0,75 m çapında toplam 648 m uzunluğundaki Cebri Boru vasıtası ile Santral Binasına iletilecektir. Alakır nehrinin sağ sahilinde kurulacak olan Santral Binasında suyun enerjisi alındıktan sonra 828,50 m kotunda kuyruk suyu kanalı ile tekrar nehire deşarj edilecektir. Proje kapsamında regülatör yapılacak alanda inşaatın gerçekleştirilmesi için çay mecrasının derive edilmesine gerek kalmamaktadır. Mevcut yatakta su akışının durması ile ortaya çıkan kesitte temel inşası için dere yatağının tabanındaki alüvyon zemin sıyrılacak ve elde edilecek sağlam zemin üzerine Regülatör inşaatı yapılacaktır. İnşaat alanına ulaşım mevcut il özel idare ve devlet karayollarından sağlanacaktır. Regülatörün inşası aşamasında klasik inşaat teknikleri kullanılacaktır. Regülatör inşası aşamasında regülatör kesitinin kapsar şekilde betonarme regülatör gövde imalatı yapılacaktır. Proje inşaat çalışmaları için gerekli olan m 3 yapı malzemesi hammaddesi, faaliyet sahibi ADO Madencilik Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş.nin devralacağı ve proje sahası kuzeybatısında yer alan, daha önce Metamar Mermer Granit Mad. San. ve Tic. A.Ş.ne ait ruhsatlı II (a) grubu (Kalker) maden ocağı sahasının da içinde yer alacağı alandan temin edilecektir. Mevcut ruhsat sahası için faaliyet sahibi tarafından gerekli tüm devir işlemleri gerçekleştirilecektir. Bununla birlikte Ek.35 de yer alan, malzeme sahası sınırları verilen alan için MİGEM tarafından gerekli tüm izinlerin alınması ile projede kullanılması planlanmaktadır. II (a) grubu (Kalker) maden ocağından temin edilecek malzeme, 60 m³/saat kapasiteli Kırma Eleme Tesisinde boyutlandırıldıktan sonra 80 m³/saat kapasiteli Hazır Beton Tesisinde, hazır beton haline getirilecektir. Ayrıca, inşaat aşamasında çalışacak personelin tüm sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacı ile yaklaşık 843 m 2 alan üzerine Merkezi Şantiye kurulacaktır. Şantiye içerisinde yemekhane, yatakhane, tuvalet, banyo gibi yapılar yer alacaktır. Bahsi geçen faaliyetler aynı noktada, Alakır I ve II Regülatörü ve HES projeleri için ortak kullanılacak olup, inşaat faaliyetlerinin tamamlanması sonrasında şantiye, kırma eleme ve hazır beton tesisleri kaldırılacaktır. İnşaat çalışmalarında meydana gelmesi muhtemel olan toz ve gürültü emisyonlarının fiziksel ve biyolojik çevreye olan etkilerini minimize etmek amacı ile kazı fazlası malzemenin, yükleme boşaltmalar esnasında tozlanmayı önlemek amacı ile yollar sulanarak toz bastırılacaktır. Proje depolamalı bir yapı içermediği için Alakır Çayı mecrasında büyük çaplı bir göl oluşumu söz konusu değildir. Diğer taraftan su alma işlemi sonrasında enerji üretmek üzere santrale gönderilecek su, m uzunluğundaki kapalı boru iletim hattına alınacak ve tarih ve sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü görüşüne uygun olarak, çay yatağına ekosistemin devamlılığı için yeterli miktarda bırakılacaktır. Regülatörün yanına memba- mansap arasında balık geçişlerine imkan vermek amacı ile balık geçitleri inşa edilecektir. Bu sayede sucul ekosistemin devamlılığı sağlanmış olacaktır. Regülatör ve kapalı boru iletim hattı inşaası esnasında oluşacak olan tozumanın ve makineli kazı esnasında oluşacak olan gürültünün fiziksel ve biyolojik çevrede olumsuz bir etki yaratması beklenmemektedir. İnşaat çalışmalarında Regülatör ve Su Alma yapısının 195

223 yaklaşık 140 m güneyinde m 2 büyüklüğünde olan Kazı Fazlası Malzeme Alanı 1 yer alacaktır. Söz konusu Kazı Fazlası Malzeme Alanı 1 nın yaklaşık 3,77 km güneybatısında ise Kazı Fazlası Malzeme Alanı 2 yer alacak olup büyüklüğü yaklaşık m 2 olacaktır. Bununla birlikte işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından kazı işleminde personelin, toz ve gürültü emisyonlarından etkilenmemesi için başlık, kulaklık, ağızlık, gözlük, vb. koruyucu malzemeler kullanılarak çalışılması sağlanacaktır. Santral binası elektrik enerjisinin üretildiği, türbinlerin yer aldığı ve enerji iletim hatlarına üretilen enerjinin iletildiği en önemli merkezdir. Santral binası klasik inşaat teknikleri kullanılarak inşa edilecektir. Enerjisi alınan su daha sonra çay mecrasına verilecektir. Yapılan açıklamalar ışığında Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi raporunun bu bölümünde, tesislerin inşaat ve işletme aşamaları ile ilgili olması muhtemel çevresel etkiler değerlendirilmiştir. Bu faaliyetlerin çevre üzerindeki etkileri tahmin edilerek alınması gereken önlemlere yer verilmiştir. Bölüm V.1 de inşaat faaliyetlerinin, Bölüm V.2 de ise işletme faaliyetlerinin muhtemel çevresel etkileri değerlendirilmiş ve bu etkileri asgari seviyeye indirmek için uygulanacak yöntemler açıklanmıştır. Proje nin gerek inşaat, gerekse işletme aşamalarına ait muhtemel sosyoekonomik etkiler ise Bölüm V.3 de irdelenmiştir. V.1.1. Arazinin hazırlanması için yapılacak işler kapsamında nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat ve bitkisel toprak oluşacağı, hafriyat ve bitkisel toprak miktarları, kullanılacak malzemeler, hafriyat artığı toprak, taş, kum vb maddelerin ve bitkisel toprağın nerelere taşınacakları (1/25000 ölçekli vaziyet planında gösterilmesi), nerelerde depolanacakları, alanın hacmi (1/1000 ölçekli halihazır haritada ayrı ayrı gösterilmesi) ve hangi amaçlar için kullanılacakları, hafriyat malzemesi düzenleme ve restorasyon planı, alınacak görüşler ve geçici depolama alanının özellikleri, Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi inşaat kazı ve dolgu işlemleri aşağıda belirtilen tesisler için geçerlidir. Arazi hazırlık ve inşaat aşamasında yapımı planlanan ünite yerlerinde oluşacak kazı fazlası malzeme miktarları ile ilgili hesaplar aşağıda verilmektedir. Hesaplamalarda kullanılan kazı hacimleri (m 3 ) için Alakır I Revize Fizibilite Raporunda yer alan keşif özetlerinden yararlanılmıştır. 1. Regülatör ve Su Alma Yapısı Alanında Oluşacak Kazı Fazlası Malzeme Miktarı: Yumuşak toprak kazısı = m 3 Malzeme yoğunluğu = 1,6 ton/ m 3 kabulüyle Oluşacak hafriyat miktarı = m 3 x 1,6 ton/ m 3 = ton 2. Cebri Boru Güzergâhında Oluşacak Kazı Fazlası Malzeme Miktarı: Yumuşak toprak kazısı = m 3 Malzeme yoğunluğu = 1,6 ton/ m 3 kabulüyle Oluşacak hafriyat miktarı = m 3 x 1,6 ton/ m 3 = ton 196

224 3. İletim Kanalı, Yükleme Havuzu ve Santral Alanında Oluşacak Kazı Fazlası Malzeme Miktarı: Yumuşak toprak kazısı = m 3 Malzeme yoğunluğu = 1,6 ton/m 3 kabulüyle Oluşacak hafriyat miktarı = m 3 x 1,6 ton/m 3 = ton Söz konusu inşaatlar sonucunda oluşacak malzemenin yaklaşık m 3 kadarı dolgu malzemesi olarak tesis ünitelerinin inşaatında alt ve üst dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Ek olarak ihtiyaç dâhilinde mevcut yolların iyileştirilmesinde de kullanılabilecektir. Proje kapsamında yapılacak toplam kazı miktarı m 3 ( ton) olup, proje ünitelerine göre kazı fazlası malzeme miktarı aşağıda verilmiştir. Tablo 95: Kazı Fazlası Malzeme Miktarı Tablosu YAPILACAK İŞ KAZI(M 3 ) KAZI(TON) DOLGU(M 3 ) Regülatör İletim kanalı Yükleme havuzu Santral Binası Cebri boru TOPLAM Kazı işlemleri sonucu açığa çıkacak yaklaşık m 3 kazı fazlası malzeme dolgu malzemesi olarak anında kullanılacak; yükleme, taşıma, boşaltma, depolama işlemleri yapılmayacaktır. Kazı-dolgu farkı = = m 3 kısmı ilgili yönetmeliğe uygun olarak kazı fazlası malzeme depolama alanlarına taşınacaktır. Kazı fazlası malzeme alanlarına ait 1/ Ölçekli Topografik Harita Ek.33 de yer almaktadır. Proje sahasının, regülatör ve su alma yapısının yaklaşık 140 m güneyinde m 2 büyüklüğünde olan Kazı Fazlası Malzeme Alanı 1, bu alanın yaklaşık 3,77 km güneybatısında ise Kazı Fazlası Malzeme Alanı 2 yer alacak olup büyüklüğü yaklaşık m 2 olmak üzere toplamda m 2 lik depolama alanları oluşturulacaktır. Hesaplamalar doğrultusunda toplamda m 2 olarak tasarlanan kazı fazlası malzeme alnlarının, depolama hacmi için yeterli olacağı öngörülmektedir. Belirlenen kazı fazlası malzeme alanları için tarih ve sayılı DSİ 13. Bölge Müdürlüğü nden alınan görüş yazısı Ek.34 de yer almaktadır. Kazı fazlası malzeme depolaması için Orman Bölge Müdürlüğünden gerekli izinler alınarak depolanacaktır. 197

225 Kazı Fazlası Malzeme Alanı 2 Kazı Fazlası Malzeme Alanı 1 ADO MADENCİLİK ELEKTRİK Şekil 13: Kazı Fazlası Malzeme Depolama alanı tip kesiti Söz konusu projeye ilişkin olarak inşaat sırasında çıkan kazı fazlası mümkün olduğunca orman alanı dışında depolanması planlanmaktadır. Proje kapsamında depolama alanlarının, orman sayılan alanlardan kurulması zorunda kaldığı yerlerde ise toprakça fakir, taşlık-kayalık alanların seçilmesine özen gösterilecek, mümkün mertebe ağaç kesiminden kaçınılacak, izne konu edilecek tesisler dışında kesinlikle pasa, atık veya herhangi bir malzeme dökülmeyecektir. Kazı fazlası malzeme alanlarına ait koordinatlar aşağıda verilmektedir. Nokta Tablo 96: Kazı Fazlası Malzeme Alanları koordinatları COĞRAFİ KOORDİNAT UTM KOORDİNAT SİSTEMİ SİSTEMİ Y X ENLEM: BOYLAM H1/ : H1/ : H1/ : H1/ : H1/ : H2/ : H2/ : H2/ : H2/ : H2/ : H2/ : H2/ : Kazı yapılacak alanda bitkisel toprak oluşumu beklenmemektedir. Proje kapsamında yanlızca kapalı boru iletim hattı güzergâhı boyunca üst toprak sıyrılacaktır. Boru sistemindeki borular geçirildikten sonra alt toprak iletim borularının üzerine konulacak, üst toprak ise yine aynı biçimde en üstte kullanılacaktır. Böylece inşaat sonrasında kapalı boru iletim hattı üstündeki toprak yapısı büyük ölçüde korunmuş olacaktır. Ayrıca üst toprağın sahip olduğu tohum bankası nedeniyle onarım doğal olarak gerçekleşecektir. 198

226 Proje genelinde alınacak önlemlere ilişkin Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Yrd. Doç. Dr. Ulvi Erhan EROL tarafından hazırlanan Peyzaj Onarım Planı Ek.21 de yer almaktadır. Şekil 14: İletim hattı boyunca üst ve alt toprağın depolanma biçimi Üst toprak cm sıyrılarak depolanacak İletim Hattı Alt toprak üst toprak depo alanının tam karşısında depolanacak Faaliyetin her her aşamasında, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Ayrıca tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Proje üniteleri dere yatağı kenarında olduğu için, tarih ve sayı ile yürürlüğe giren ve Dere Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayımlanan 2006/27 no.lu Başbakanlık Genelgesine uyulacaktır. Proje inşaat çalışmaları sırasında kesinlikle dere yatağına müdahalede bulunulmayacak olup, yatak kesiti daraltılmayacak ve malzeme dökülmeyecektir. Ayrıca dere yatağında doğal hayatın devamlılığı için gerekli su miktarının bırakılmasına ve kontrollerinin yapılmasına özen gösterilecektir. V.1.2. Arazinin hazırlanması sırasında ve ayrıca ünitelerin inşasında kullanılacak maddelerden parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanların maksimum miktarları, taşınımları, depolanmaları ve kullanımları, bu işler için kullanılacak aletler ve makineler, Alakır-I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MW m /3,79 MW e Projesi kapsamında arazi hazırlık ve inşaat aşamasında patlatma yapılmayacaktır. Faaliyet sırasında arazi hazırlığı sırasında yapılacak sıyırma ve inşaat aşamasında yapılacak faaliyetler iş makineleri ile gerçekleştirilecektir. Arazi hazırlık ve inşa çalışmalarında kullanılacak başlıca ekipmanlar aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo 97: Arazi Hazırlık ve İnşaat Çalışmalarında Kullanılacak Başlıca Ekipmanlar Makine Adet Kamyon 4 Ekskavatör 2 Lastik tekerlekli yükleyici 1 TOPLAM 7 199

227 Projenin inşaat aşamasında, iş makineleri tarafından kullanılacak olan motorin benzin gibi yanıcı, patlayıcı ve parlayıcı maddeler Kumluca İlçesi merkezlerindeki petrol istasyonlarından temin edilecektir. İnşaat ekipmanlarının kullanımlarına bağlı olarak mazotun, belirli periyotlarla (haftada bir, iki günde bir vs.) petrol istasyonunun kendi dağıtım aracı ile şantiye sahasına getirilecek ve 20 tonluk seyyar tankta depolanacaktır. Alakır II Regülatörü ve HES Projesi Kurulu Gücü 4,389 Mwm/4,18 Mwe, Malzeme Ocağı, Kırma-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Üretim Tesisi ile ortak kullanılacak olan şantiyede, yer alacak makine alet ve ekipmanların ihtiyacı olan akaryakıt ve petrol türevleri döküntü oluşturmayacak şekilde kullanılacaktır. Projenin inşaat faaliyetleri esnasında oluşabilecek atık yağlar, kullanılan makine ve ekipmandan kaynaklanabilecek atık motor yağları ile sınırlıdır. Ekipmanların bakım ve onarımı, bu çalışmalar için gerekli altyapısı sağlanmış olan Kumluca İlçesi yakınındaki atölyelerde veya ilçe merkezlerindeki Sanayi Sitesinde yapılacaktır. Böylece inşaat döneminde atık yağ oluşması beklenmemektedir. Bunun mümkün olmadığı ve bakım onarımlarının tesis içerisinde yapıldığı zamanlarda herhangi bir atık yağın ortaya çıkması durumunda, söz konusu yağın toprağa veya suya karışmasını önlemek için, atık yağ kapalı ve sızdırmasız metal bir kapta toplanarak tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında lisanslı taşıyıcı firmalar ile sahadan uzaklaştırılacaktır. Projenin inşaat faaliyetleri esnasında oluşabilecek atık akümülatörler, kullanılan ekipman ve binek araçlarının bitmiş aküleridir. Araçların akü değişimleri, bu çalışmalara yönelik altyapısı yeterli olan yerlerde yapılacak ve araç bakım-onarım yerleri tarafından alınacaktır. Atık pil kaynakları ise alanda kullanılan mobil telsizler ve seyyar radyolardır. Atık piller diğer evsel atıklardan ayrı olarak toplanacak, pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmelerce veya belediyelerce oluşturulmuş olan toplama noktalarına teslim edilecektir. Proje kapsamında oluşacak atık pil ve akümülatörler tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de değişikliği ile yayımlanan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği uyarınca toplanarak değerlendirilecektir. İnşaat döneminde oluşması beklenen üstübü, florasan gibi tehlikeli atıklar ise beton saha üzerine yerleştirilmiş sağlam, sızdırmaz, emniyetli ve uluslararası kabul görmüş standartlara uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza edilecek ve lisanslı araçlar vasıtasıyla lisanslı tehlikeli atık geri kazanım veya bertaraf tesisine gönderilecektir. Bu atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de değişikliği ile yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca bertaraf edilecektir. İş makinelerinden kaynaklanan atık yağlar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de değişikliği ile yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerince Proje Alanı nda geçici olarak depolanarak lisanslı taşıyıcı firmalar ile sahadan uzaklaştırılacaktır. Bu bağlamda, atık yağların taşınması konusunda lisanslı firma ile anlaşma yapılacaktır. 200

228 V.1.3. Proje kapsamındaki ulaşım altyapısı planı, proje alanının karayollarına uzaklıkları, karayoluna bağlantı yolları, ulaşım için kullanılacak mevcut yolların zarar görmemesi için alınacak tedbirler ile trafik güvenliği açısından alınacak önlemler, ulaştırma altyapının inşası ile ilgili işlemler, yeni yapılacak yolların özellikleri, kullanılacak malzemeler, kimyasal maddeler, araçlar, makineler; altyapının inşası sırasında kırma öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı mekanik işlemler, araç yükü, cinsi ve sayısı, artışın hesaplanması, haritası (bu kapsamda alınacak görüşler, izinler), yeni yapılacak yolların vaziyet planlarının 1/25000 ve 1/1000 ölçeklerinde hazırlanması (gerekli izinlerin alınması), Alakır I Regülatörü ve HES Kurulu Gücü 3,968 MWm/3,79 MWe Projesi, Kumlucaya 67 km, Antalya ya 60 km uzaklıktadır. Proje sahasına ulaşım asfalt kaplı yol ile sağlanmakta olup, tesis alanlarına Alakır Çayı sağ sahilinden devam ederek alt kotlardaki yerleşim birimlerine ulaşımı sağlayan mevcut il özel idare ve devlet karayolları kullanılacaktır. Faaliyet alanının ülke ve bölge içindeki konumunu gösterir Yer Bulduru Haritası Ek.7 de yer almaktadır. Regülatör alanına en yakın yerleşim yeri 282 m kuzeybatı yönünde bulunan Yanıkdam Mahallesidir. Santral yerine ise en yakın yerleşim yerleri kuş uçuşu 68 m güneyinde bulunan Göl Mahallesidir. Resim 31: Proje sahasına ulaşımı gösteren Google earth görüntü 201

229 Karayolları Genel Müdürlüğü Program ve İzleme Dairesi Başkanlığı Ulaşım ve Maliyet Etütleri Şubesi Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen 2012 Yılı Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası adlı çalışma kapsamında hazırlanan haritanın kesiti aşağıda verilmektedir. Resim 32: Proje sahasını gösterir Karayolları Genel Müdürlüğü 2012 Yılı Otoyollar ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası Proje sahası D400 Karayolu arası kuş uçuşu yaklaşık mesafe 20 km dir. Sürekli Taşıt Sayım ve Sınıflandırma İstasyonu olarak takip edilen D 400 Devlet Karayolu Proje Alanı yakını trafik hacmi; Otomobil: taşıt/gün Orta Yüklü Ticari Taşıt: taşıt/gün Otobüs: 299 taşıt/gün 202