SANAYİDE VE KOBİ LERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI PROJESİ HAZIRLIK ÇALIŞTAYI. Dr. Mehmet DUYAR

Transkript

1 SANAYİDE VE KOBİ LERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI PROJESİ HAZIRLIK ÇALIŞTAYI Dr. Mehmet DUYAR Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Ankara- Haziran 2009

2 ENERJİ VERİMLİLİĞİ Enerji literatüründe enerji verimliliği; enerjinin üretimi, iletimi, dağıtımı ve tüketilmesi aşamalarında, kullanılan teknolojilerle, enerjinin en düşük kayıpla ve en yüksek fayda sağlayacak şekilde kullanımı olarak ifade edilmektedir. Başka tanımda ise enerji verimliliği; binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işlemlerde ise üretim kalitesinin düşüşüne yol açmadan enerji tüketiminin azaltılması şeklinde ifade edilmektedir. Özet olarak; verimlilik, asgari girdi ile azami fayda sağlamak olarak tanımlanabilir,

3 ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE ENERJİ YOĞUNLUĞU Enerji yoğunluğu; Birim iş elde etmek için harcanan enerji, Ülkemizde kişi başına enerji tüketimi OECD ülkeleri ortalamasının yaklaşık beşte biri civarında, Oysa, enerji yoğunluğumuz, OECD ortalamasının iki katı, Gelişmiş ülkelerde enerji yoğunluğu arasında iken, ülkemizde 0.38 olması oldukça düşündürücüdür. Dünya Ülkelerinde Enerji Yoğunluğu; Japonya da 0,09, ABD de 0,25 Türkiye de 0,38, AB ortalaması 0,19 Dünya ortalaması ise 0,29 olarak verilmektedir.

4 SANAYİ SEKTÖRÜ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ Sanayi sektörü, ülkelerin yapısına bağlı olmakla birlikte, nihai enerji tüketimi içinde en yüksek paya sahip sektördür. Türk sanayi yapısı da özellikle yüksek enerji tüketen sanayi sektörlerini içeren bir özellik göstermektedir. Uluslar arası rekabetin arttığı dünyada, enerji-yoğun sanayiler arasında yer alan sanayi işletmeleri, ancak enerji etkin üretim süreçlerini kullanarak ayakta kalabilmektedir. Ayrıca, enerji verimliliğine yönelik önlemler genellikle sanayinin modernizasyonu ve rekabet gücünün geliştirilmesinde etkin bir rol oynamaktadır.

5 Türkiye Sanayi Stratejisi ve Enerji Politikaları Bakanlığımızca AB uyum müzakereleri çerçevesinde hazırlanan Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi nde, Ülkemiz Enerji Politikası aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. 1. Enerji maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla serbest piyasa kurallarına göre yapılandırılmış, teknik altyapısı sağlam bir enerji sektörünün, sanayiye dezavantaj yaratmayacak maliyette enerji sağlamasına yönelik politikalar izlenecektir.

6 Türkiye Sanayi Stratejisi ve Enerji Politikaları 2. Kaynak çeşitlendirilmesine gidilerek arz güvenliğinin sağlanması amacıyla, alternatif enerji kaynaklarının optimal düzeyde kullanılması ve yeni üretim yatırımlarının önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik politikalar uygulanacak; büyüme projeksiyonlarına uygun enerji arzının sağlanması hedeflenecektir. Bu kapsamda 2015 yılına kadar doğalgaz depolama kapasitesinin arttırılması, doğalgaz ithalatında kaynak ülke çeşitliliği sağlanması ve ulusal petrol stoklarının güvenli düzeyde muhafaza edilerek sürdürülmesi amaçlanmaktadır.

7 Türkiye Sanayi Stratejisi ve Enerji Politikaları 3. Türkiye de yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji üretimi içerisindeki payının arttırılması amaçlanmaktadır. Bu çerçevede, hidroelektrik santralının tamamlanması, rüzgar enerjisi kurulu gücünün arttırılması, jeotermal potansiyelinin işleme alınması, güneş enerjisinden ticari nitelikte elektrik enerjisi üretimine başlanması öngörülmektedir.

8 Türkiye Sanayi Stratejisi ve Enerji Politikaları 4. Enerji verimliliği hususunda alınacak tedbirlerle 2020 yılına kadar sanayide, binalarda ve ulaştırma sektöründe daha az enerji kullanımının sağlanması öngörülmektedir. Bu kapsamda kısa vadede, aydınlatma, izolasyon, ulaşım ve elektrikli cihazlarla ilgili olarak yürütülen enerji verimliliği çalışmalarının sürdürülmesi; mevcut santrallerde yeni teknolojiler kullanılarak verimin yükseltilmesi ve üretim kapasitesini artırmak için yapılan rehabilitasyon çalışmaların tamamlanması; yüksek verimli kojenerasyon uygulamalarının yaygınlaştırılmasının sağlanması planlanmaktadır.

9 Türkiye Sanayi Stratejisi ve Enerji Politikaları 5. Enerji verimliliğine ilişkin ikincil mevzuat çalışmaları tamamlanmış olup, enerji verimliliğini ve tasarrufunu artırmaya yönelik etkin mekanizmalar kurulacaktır. Bu kapsamda, KOBİ'lerin enerji verimliliği konusundaki eğitim, etüt ve danışmanlık hizmetleri de desteklenecektir.

10 Sanayide Enerji Verimliliği Bu politikalar çerçevesinde; Türk Sanayi sektörünün yüksek enerji tasarruf potansiyeli göz önüne alındığında, enerji açısından dışa bağımlı olan ülkemizde, enerjinin verimli ve etkin kullanımı ulusal politika haline getirilmelidir. Diğer yandan, Türk sanayinin dış pazarlarda rekabet gücünü artırmak için gerekli olan maliyet azalmalarının, sadece verimli enerji kullanımıyla bile belli oranlara kadar mümkün olacağı iyi bilinmelidir. Özellikle enerjinin çok temel bir girdi olduğu bazı sanayi kollarında (Demir Çelik, Cam, Çimento, Seramik, Kimya sektörleri gibi) enerjinin verimli kullanımıyla sağlanabilecek faydalar oldukça fazladır.

11 Sanayide Enerji Verimliliği Enerji istatistiklerine göre, sanayide kullanılan elektrik enerjisinin yaklaşık %70 i elektrik motorları, bunun da %90 ı üç fazlı alternatif akım sincap kafesli asenkron motorlar tarafından tüketilmektedir. Bu rakamlar, sanayide yüksek verimli motor kullanımının enerji maliyetinin düşürülmesinde çok önemli olduğunu göstermektedir. Yüksek verimli motorların kullanımı aynı zamanda sera gazları salımında ciddi azalmalara sebep olmakta ve enerji verimliliğinin sağlanmasına katkı yapmaktadır.

12 5627 SAYILI ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU 2007 yılında yürürlüğe giren 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunun (ğ) maddesinde; Yakma tesislerinde yer alan kazanların, brülörlerin, kat kaloriferi ve kombilerin, elektrik motorlarının, klimaların, elektrikli ev aletlerinin ve ampullerin sınıflandırılmasına ve asgarî verimlerinin belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir ve asgarî sınırları sağlamayanların satışına izin verilmez. hükmü yer almaktadır.

13 Slide 13 ENERJİ KULLANAN ÜRÜNLERDE EKO TASARIM Bu çerçevede; ürün bazlı enerji verimliliğin arttırılması amacıyla AB de 2005/32/EC sayılı Enerji Kullanan Ürünlerin Eko-Tasarım Gerekliliklerine İlişkin Direktif Temmuz 2006 tarihinde yayımlanmış olup, Ağustos 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözkonusu çerçeve yönetmelik kapsamında; enerji tüketen ürünlerin verimlilik kriterlerinin belirlenmesi amacıyla ikincil mevzuat çalışmalarına AB tarafından devam edilmektedir. Direktifin amaçlarından birisi de enerji verimliliği yüksek, güvenli ve çevre dostu ürünlerin piyasaya arz edilmesini sağlamaktır. Bakanlığımızca, söz konusu mevzuatın Ülkemiz mevzuatına uyumlaştırılması çalışmaları sürdürülmekte olup, anılan mevzuatın çıkarılmasının ardından Sanayi ve Ticaret Bakanlığının görev alanına giren ürünler bazında aktif olarak çalışmaların başlatılması planlanmaktadır.

14 SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ Türk sanayisini oluşturan işletmelerin büyük bir çoğunluğunun yüksek miktarlarda enerji tüketerek işletme ve üretim maliyetlerini yükselttiği ve bu nedenle rekabet güçlerini korumakta zorlandıkları bilinmektedir. Ayrıca, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokolü gibi uluslararası platformlarda yaşanacak gelişmeler ile sanayicimizin enerji tüketim sınırlamaları ya da enerji maliyetlerinin yükselmesi gibi olası risklerle karşılaşma durumu ortaya çıkabilecektir.

15 SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ Bu bağlamda; sanayide enerji verimliliği konusunda farkındalığın arttırılması, kurumsal kapasitelerin ve politikaların güçlendirilmesi, farklı enerji tasarrufu tedbirleri, iş ve finans modellerinin geliştirilmesi konusunda kapasite oluşturmayı amaçlayan bu proje, Türk sanayisi için çok büyük önem arz etmektedir. Bu çerçevede; UNDP/UNIDO/TTGV ve EİEİ Genel Müdürlüğü işbirliğinde yürütülmekte olan Sanayide Enerji Verimliliği projesinin hedef kitlesi 1000 TEP den daha yüksek enerji tüketimine sahip sanayi tesisleridir.

16 SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ Diğer taraftan, 1000 TEP in altında enerji tüketimine sahip KOBİ lerin sanayimiz içerisinde geniş yer tuttuğu ve enerji verimliliği konusunda en fazla eğitim ihtiyacı olan kesim olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. KOBİ lerin bu ihtiyacını karşılamak amacıyla Bakanlığımızca, UNIDO ve UNDP temsilcileri ile görüşmeler yapılmış ve büyük ölçekli sanayilerin enerji verimliliği konusundaki ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bu projenin tamamlayıcısı olacak şekilde Enerji Verimliliği konusunda Türkiye deki KOBİ lerin Lokal Kapasitelerinin Güçlendirilmesi konulu bir proje tanımlama formu hazırlanmıştır.

17 SANAYİDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ Sanayide Enerji Verimliliği projesi ile Enerji Verimliliği konusunda Türkiye deki KOBİ lerin Lokal Kapasitelerinin Güçlendirilmesi taslak projesinin finansman temin şekli ve harcama yöntemleri aynı esaslara dayanmaktadır. GEF Sekretaryası ve UNIDO ile elektronik ortamda yapılan görüşmeler sonucunda, Sekretaryanın söz konusu projeleri tek bir şemsiye altında toplama eğiliminde olduğu, bu konuya UNIDO uzmanlarının da olumlu yaklaştığı anlaşılmıştır. Kaynakların daha verimli kullanılmasına yol açabilecek bir düzenleme yapılması, uygulama süresini kısaltması ve proje yönetiminde esnek bir model kurulması ön koşulları ile iki projenin bir çatı altında toplanması Bakanlığımızca olumlu değerlendirilmektedir.

18 SONUÇ Sonuç olarak; bu çalıştay süresince yapılacak çalışmaların ve elde edilecek çıktıların Türk Sanayisi için önemli sonuçlar doğuracağına olan inancımı ifade ederek, bu projenin hazırlanmasında ve bu çalıştayın düzenlenmesinde emeği geçen herkese teşekkür ediyor ve başarılar diliyorum.

19 TEŞEKKÜRLER