Açıklama Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı:

Transkript

1 Açıklama Araştırmacı: Danışman: Konuşmacı:

2 Şizofreni Hastalarında Bedensel Sağlık Sorunları ve Çözüm Yolları Dr. Berna Binnur Akdede DEÜTF Psikiyatri AD

3 Mortalite genel populasyondan 2 kat yüksek Yaşamı kısaltan bir hastalık!!! (%30) Ölümlerin bir bölümü intihar ve kazalar (%40) Anlamlı bir bölümü fiziksel hastalıklar (%60) Kardiyovasküler hastalıklar Diyabet, obesite,hipertansiyon, osteoporoz, solunum sistemi hastalıkları...

4 Çalışmanın Yazarları ve yılı Çalışma özellikleri Mortalite (SMR ) Yorum Allebeck ve ark.(1989) arasında 9 çalışma (5 yıllık takip) 2 Brown (1997) arasındaki çalışmalar (100 birey 1952 civarında tedavi edilen) 1.51 (En az 2 yıl takip) Harris ve Barraclough (1998) Suisitle ölümler yüksek, ancak fiziksel sebeplerden ölüm % 62. Saha ve ark. (2007) 37 çalışma, 25 farklı ülke Sistematik derleme lerde 1.84, 1980 lerde 2.98, 1990 larda 3.2) 1970 lerden 1990 lara mortalite oranlarında yükselme, İKA kullanımı ile ilişki Tiihonen ve ark. (2009 Lancet) Finlandiya (11 yıllık izlem) İKA kullanımında yıllar içinde %13 ten, % 64 e artış, beklenen yaş farkı 1996: 25 yıl, 2006: 2.5 Antipsikotik kullanan grupta mortalite (0.81) hiç kullanamayan gruba oranla daha yüksek

5 Kardiyovasküler Hastalıklar En sık ölüm sebebi (özellikle ani ölümler ) SMR (tüm nedenler): 2.58 SMR (Kardivasküler hastalıklar): 1.79 (Saha ve ark. 2007)

6 Değiştirilebilir Kardivasküler Risk Etkenleri (Correl ve ark. 2006, De Hert ve ark. 2009) Risk Etkeni Prevelans ve Rölatif Risk obesite % sigara % diyabet % hipertansiyon % dislipidemi % ve üstü metabolik sendrom %

7 Kardiyovasküler Hastalıklar Risk etkenlerinin tedavi edilmemesi CATIE de dislipidemili %88, diyabeti olan %38 ve %62 hipertansiyonlu hasta tedavisiz... Şizofreni hastalarında kardiyovasküler girişim oranı daha düşük (Lawrence ve ark 2003) Sağlıksız yaşam tarzı Sağlıksız beslenme, fiziksel aktivite düşüklüğü... Antipsikotiklerin etkileri İlk atak hastalarında metabolik anomaliler! Hastalığın başlangıcında total kolesterol yüksekliği %27, ilerleyen yıllarda % 61. (De Hert ve ark. 2006)..altta yatan ortak genetik biyolojik etkenler

8 Diyabet Genel populasyondan 2 3 kat yüksek Obesite ve insulin direnci en önemli sebepler Hastalığın başlangıcında da diyabet yüksek? İlk ya da yakın zamanda başlayan ataklarda %3, 20 yıl içinde %16.5 (De Hert ve ark. 2006) İlaç kullanmayan hastalarda diyabet ve metabolik sendromla ilişkili çalışma az ya da örneklem küçük

9 Metabolik Sendrom Bel çevresi ölçümü ile güçlü ilişki İlk atakta her 6 hastadan 1 inde, 20 yıl içinde her 2 hastadan 1 inde (De Hert 2006) Kadın hastalar, %51.6 (25.1), erkek hastalar, %36 (19.7) (CATIE) 10 yıllık kardiyovasküler hastalık riski yüksek (CATIE)

10 Metabolik Sendrom Türkiye de yapılan çalışmalarda metabolik sendrom sıklığı %30 40 (Yazıcı ve ark. 2010, Kaya ve ark. 2009, Öyekcin 2009, Cerit ve ark. 2008, Böke ve ark. 2008) Metabolik sendromu olan hastalarda 10 yıl içinde beklenen kardiyovasküler hastalık oranı olmayan hastalara kıyasla anlamlı düzeyde yüksek (Yazıcı ve ark. 2010)

11 Diğer metabolik ve endokrin bozukluklar Polidipsi...hiponatremi...su entoksikasyonu Iki çalışmada şizofreni hastalarında gilbert sendromu yüksekliği (idyopatik unkonjuge hiperbiluribenemi) Tiroid anomalileri (çoğu kez geçici, nadiren ciddi klinik durumlar)

12 Enfeksiyöz Hastalıklar Tuberküloz HIV Hepatit Barsak paraziter enfeksiyonları Toxoplazma gondii antikorlarında yükseklik (Tamer ve rak. 2008) Toxocara antikor yüksekliği (Kaplan ve ark. 2008)

13 Neoplazmlar arasında yapılan 17 kanser çalışması Kanser sıklığı düşük (Leucht 2007) Genetik koruyucu etkenler? Antipsikotiklerin koruyucu etkisi? Şizofreni hastalarında yaşam süresi kısa, kanser 60 yaş üstünde sık Akciğer kanseri yüksek, prostat kanseri düşük (Catts ve ark.2008)

14 Kas İskelet Sistemi Hastalıkları Osteoporoz (prolaktin yüksekliği, sigara, vitamin eksiklikleri, polidipsi, güneş ışığı almamak) Romatoid artrit düşük Osteoratrit sıklığı düşük Ağrı duyarlılığındaki değişim

15 Santral Sinir Sistemi Hastalıkları Ekstrapiramidal yan etkiler Hiç antipsikotik almayan hastalarda da motor belirtiler, spontan diskinezi vb (Fenton 2000) Epilepsi Silik motor belirtiler Ağrı duyarlılığında azalma (fiziksel hastalıkların yüksek olmasında payı olabilir) Obstruktif uyku apnesi (obesite ile ilişkili) Myasteni, MS?

16 Diğerleri Kronik solunum yolları hastalıkları Orta kulak hastalıkları, Vestibuler yanıt anomalileri, işitme kayıpları Dehitratasyon ve elektrolit anomalileri Diş ve dişeti hastalıkları Akut apandisit, gastrik ülser, akut intermitant porfiri, iritabıl kolon sendromu, çölyak

17 Şizofrenide Fiziksel Hastalıklar(Leucht 2007) MeSH Kategorisi Bakteriel enf. Viral Hastalıklar Neoplazmlar Kas İskelet Sistemi H. Ağız sağlığı H SSS hastalıkları Solunum yolu H. Ürolojik ve erkek genital sistem sorunları Kadın genital sistem sorunları Kardiyovasküler hastalıklar Deri ve bağ dokusu h. Metabolik sorunlar Endokrin Tbc+ HIV++, Hepatit B/C++ Kanser Osteoporoz+ Diş sorunları+ Motor belirtiler+, azalmış ağrı duyarlılığı+ Bozulmuş akc işlevleri+ Cinsel işlev boz+, prostat kanseri Cinsel işlev boz Hiperpigmentasyon, RA Obesite++, DM++, hiperlipidemi++ Tiroid işlev boz.+, prolaktin yüksekliği+

18 Fiziksel Hastalıklarla İlişkili Etkenler CATIE %58 en az bir fiziksel hastalık %20 hipertansiyon %9 dört ve üzeri fiziksel hastalık Tıbbi eştanılar bilişsel işlevler ve depresyonla ilişkili, hastalık belirti şiddeti ve psikososyal işlevsellik güçlü ilişki yok

19 Fiziksel Hastalıklarla İlişkili Etkenler Tedavi arama davranışını azaltan etkenler: Negatif belirtiler Depresif belirtiler Bilişsel bozukluklar Ağrı duyarlılığında azalma Sigara ve madde kullanımı Çalışmayan hastaların sağlık sigorta sorunları Psikiyatrinin tıbbi branşlarla entegre olmasındaki sorunlar Psikiyartristlerin tıbbi hastalıklara, diğer hekimlerin şizofreni hastalarının sorunlarına yaklaşmadaki eksiklikleri... Damgalama

20 Çözüm Yolları Şizofreni hastasının toplumdaki diğer bireylerle eşit tedavi ve bakımı alması... Diyet, egsersiz, sigaranın bırakılması, diş sağlığı, göz muayenesi, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve kontrasepsiyonla ilgili öneriler, aşılama, servikal, meme ve kolorektal kanser taraması Psikiyatrist ve psikiyatri dışı hekimlerin gerekli sorumluluğu alması Psikiyatri eğitiminde genel tıbbi konuların, diğer branşlarda psikiyatri eğitiminin geliştirilmesi

21 Çözüm Yolları Şizofreni, kardiyoloji, diyabet gibi ilişkili alanlarda çalışan diğer hekimlerle bir araya gelerek ortak tedavi kılavuzlarının oluşturulması (EPA EASD ESC) ESC) (De Hert ve ark. 2009) Fiziksel komorbiditeye yönelik psikiyatrik sempozyum, workshop, proje ve tedavi kılavuzlarının geliştirilmesi Şizofrenide fiziksel hastalıklarla ilişkili toplum bazlı çalışmalar, toplumumuza özgü çalışma sayısının arttırılması (Pek çok çalışma ilaç yan etkileri ile ilişkili ve gelişmiş ülkelerde yapılmış)

22 psikiyatrist Fiziksel hastalıkların uygun araçlarla taranması Tıbbi Tedaviye yönlendirme KVH, DM, MS, enfeksiyonlar vb şizofreni Antipsikotikler