ULUSLARARASI USKUDARSEMPOZYUMU

Transkript

1 ULUSLARARASI.... USKUDARSEMPOZYUMU V 1-5 Kasım 2007 BİLDİRİLER CİLT I EDİTÖR DR. COŞKUN YILMAZ

2 USKUDAR SEMPOZYUMU V KURULU Prof. Dr. Mehmet Prof. Eriinsal Prof. Dr. Mustafa Uzun Prof. Dr. Zekeriya Prof. Dr. Tufan Buzpinar Dr. Mustafa Sabri Doc. Dr. Erhan Afyoncu YAYIN Dr. Mustafa Sabri YAYINA HAZIRLIK Zafer Cinar, Ugur Demir VE Prof. Dr. Mustafa Uzun, H GORSEL ARASTIRMA Zafer Ugur Demir Zekiye FOTOGRAF A. Bilal Aslan, SEMPOZYUM FOTOGRAFLARI Koca, TASARIM Celebi Dizayn VE Matbaacilik Tic. Ltd. Sti. Istanbul 2008 ISBN Telif Belediyesine aittir, tamami veya bir izinsiz basilamaz, kaynak gosterilmeden iktibas edilemez. Hakimiyeti Milliye Caddesi, Atlas No: 69 Tel: Faks:

3 Üs kü dar da Ya p lafl ma Özel lik le ri D O Ç. D R. H A L S Y U N U S E R S Ö Z stanbul Üniversitesi Te mel ih ti yaç la r m z dan bi ri olan ba r n ma, ta ri hin her dö ne min de in sa no lu - nun kar fl lafl t so run la r n en önem li le rin den bi ri ol mufl ve için de bu lun du u - muz yüz y l da da ol ma ya de vam et mek te dir. n san lar bu ih ti yaç la r n ül ke le rin sos yo-eko no mik ko flul la r, kül tür ve ge le nek le ri ne ba l ola rak çö züm le me ye ça - l fl m fl lar d r. Bu ne den le ül ke den ül ke ye fark l l k gös te ren ya p lafl ma ve ko nut fle kil le ri or ta ya ç k m fl, ba z ül ke ler de ba sit çe di zayn edil mifl ya p ve ko nut lar, ba z la r n da ise bü yük ve lüks ya p ve ko nut lar bas k n ol mufl tur. Ge lifl mifl ba t l ül ke ler de ya p lafl ma ve ko nut lar da ya tay ya p lafl ma ya ge çil mifl iken, re fah dü ze - yi dü flük ge lifl me mifl ve ge lifl mek te olan ül ke ler de ar sa ve di er ma li yet ler di key ya p lafl ma bi çim le ri ni or ta ya ç kar m fl t r. 1 Bu gün, özel lik le dün ya n n ge lifl me mifl ül ke le ri nin bü yük met ro pol le rin de ba - r n ma acil çö züm bek le yen so run la r n ba fl n da gel mek te dir. On bin ler ce in san bu met ro pol le rin so kak la r n da ha ya t n sür dür mek te ve hat ta ge lifl mifl ül ke ler de da hi her han gi bir evi bar k ol ma yan in san la r n sa y la r top lum sal dü ze ni teh dit eder bo yut la ra ulafl m fl bu lun mak ta d r. Ül ke miz de de çok çe flit li ne den ler le so - kak lar da ya fla mak ta olan ço cuk ve ye tifl kin sa y s son y l lar da h z la art m fl t r. s- tan bul ve di er bü yük kent le ri miz de or ta ya ç kan h r s z l k, gasp ve ya ra la ma gi - bi suç la r n fa il le ri nin ço un lu u nu ise so kak ta ya fla yan lar olufl tur mak ta d r. Bu ne den le ba r n ma mer ke zi ve ye rel yö ne tim le rin üze rin de has sa si yet le e il me le - ri ge re ken bir ko nu dur. Çün kü hu zur lu ve mut lu bir ai le ha ya t, alt ya p ve üst - ya p im kan la r na sa hip sa l k l bir çev re ve ko nut ta sa la na bi lir. Li te ra tür de ge - nifl an lam da ko nut in san la r n re fa h, mut lu lu u için zo run lu tüm çev re te sis le - ri ni ve hiz met le ri ni kap sa yan, di er bir ifa dey le fi zik sel bir ba r nak ol mak tan zi - ya de, alt ya p (yol, su, elekt rik vb.) ve üst ya p (e i tim, sa l k, ti ca ret alan la r ) hiz - met le riy le bü tün le flen ge nifl bir çer çe ve için de ele al n mak ta d r. 2 Türk in sa n için ko nut ve çev re si ol duk ça önem li bir ya flam ala n d r. Hal k m -

4 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V z n bü yük bö lü mü ve özel lik le de ev ka d n la r gün lük ya fla m n n bü yük bö lü - mü nü ev le rin de ge çir mek te dir. Ay r ca, Türk top lu mun da ko nut lar sa de ce ba r n - ma ge rek si ni mi nin kar fl lan d bir alan ola rak kal ma m fl, ahenk li-sa l k l ai le ha ya t n n ge çi ril di i me kân lar ol mufl lar d r. Bu bo yu tuy la ele al nan ko nu tun öne mi da ha da art mak ta d r. Öy le ki Türk in sa n için ko nut lar, gü nün çok bü yük bir bö lü mü nün için de ge çi ril di i, do um ve ölüm le rin ya flan d, ço cuk la ra ilk te mel ter bi ye nin ve ril di i, iba det le rin ya p l d, yafl l la r n ve has ta la r n ba k l d -, kom flu luk ve mi sa fir lik ilifl ki le ri nin ku rul du u s cak yu va lar d r. Ay r ca, ko - nut lar bi rey le rin ya fla m n sür dü re bil mek için s n d bir ba r nak, te mel bir ge - rek si nim iken, flart la r n de ifl me si ve ge lifl me siy le, dün ya da ve ül ke miz de, sos - yal bir gü ven ce ve eko no mik ya t r m ara c ha li ne gel mifl tir. 3 Bu ne den le ya fla n lan me kâ n n ve çev re si nin ni te lik le ri, di er bir de yifl le kent - lefl me ve fle hir lefl me nin bi çi mi bi re yin ya fla m üze rin de önem li bir et ki ye sa hip - tir. Bu ça l fl ma da, s tan bul un mer kez il çe le rin den bi ri olan Üs kü dar da ki ya p - lafl ma n n özel lik le ri in ce le ne rek, bu il çe de ki ya flam bi çi mi ne ya p lafl ma n n et ki - le ri ne ilifl kin ipuç la r el de edil me ye ça l fl la cak t r. Üs kü dar da ya p lafl ma iki ana bö lüm de ele al na cak t r. lk bö lüm de ül ke miz de uy gu la ma ya ko nu lan ko nut po li ti ka la r çer çe ve sin de 2000 y l bi na sa y m so - nuç la r na gö re Üs kü dar il çe sin de ki ya p lafl ma n n ge nel özel lik le ri ele al na cak - t r. 4 kin ci bö lüm de ise be le di ye ler ta ra f n dan ve ril mek te olan in fla at ruh sat na - me le ri ve is kân bel ge le ri ne gö re y l la ra gö re ya p lafl ma ya ilifl kin bil gi ler ve ri le - cek tir. 5 Böy le ce ya p lafl ma bi çi min de or ta ya ç kan an la y fl de i flik lik le ri de or ta - ya ko nul mufl ola cak t r. Üs kü dar da ki ya p lafl ma bi na la r n sa y la r, yü zöl çüm le ri, kul la n m ama c, kim ta ra f n dan yap t r l d, bi na sa hip li i, bi na lar da ki in flaa sis te mi ve kul la n lan ya - p mal ze me si cin si, kat, da ire ve oda sa y la r, bi na la r n özel lik le ri, s t ma ve at k sis te mi ile ko nut la r n özel lik le ri çer çe ve sin de ve ay r ay r ma hal le ler dü ze yin de in ce le ne cek tir. Yi ne Üs kü dar da ki ya p lafl ma n n özel lik le ri, di er il çe be le di ye - le ri, s tan bul ve Tür ki ye ge ne li ve or ta la ma la r ile kar fl lafl t r ma ya p la rak or ta ya ko nu la cak t r. Ay r ca, in fla at ruh sat na me le ri ve ya p kul lan ma izin bel ge le ri ne gö re her y la ait ve ri ler de er len di ri le rek y l la ra gö re ya p lafl ma da ki de i flik lik ler de ele al na cak - t r. Ko nu nun hem ruh sat ve hem de is kan ve ri len ya p lar aç s n dan in ce len me - si ya p lafl ma da mey da na ge len de i flik lik le rin ay r n t l bir fle kil de iz le ne bil me si ama c n ta fl mak ta d r dö ne min de ya fla nan eko no mik kriz ler ile 17 A us tos ve 12 Ka s m 1999 dep rem le ri nin in fla at sek tö rü ne et ki le ri ne dik kat çe - ki le cek tir. Üs kü dar da ki ya p lafl ma iki ana bö lüm de ele al n m fl t r. lk bö lüm de 2000 y l bi na sa y m so nuç la r na gö re il çe de bu lun mak ta olan bi na la ra ait bil gi le re yer ve ril mifl tir. 602

5 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R A Y l Bi na Sa y m So nuç la r na Gö re Üs kü dar da Ya p lafl ma 1. Bi na lar Ül ke miz de 1965, 1970, 1984 ve 2000 y l n da bi na sa y m ya p l m fl t r. 6 Bu ça l fl - ma da 2000 y l sa y m ve ri le ri esas al n m fl t r. Bi na Sa y m n n te mel ama c ül ke - miz de ki bi na sto ku ve ni te lik le ri ni be lir le mek olup, be le di ye tefl ki la t olan be le di ye ile 1999 y l n da be le di ye olan fa kat be le di ye tefl ki la t ku rul ma - m fl 12 yer le flim bi ri mi ol mak üze re top lam il, il çe, bu cak ve köy be le di - ye le ri nin be le di ye s n r la r için de ki bi na lar da tam sa y m yön te miy le ger çek lefl - ti ril mifl tir. Bu sa y m da, ül ke de ki mev cut bi na la r n en van te ri ç ka r l m fl, bi na la - r n özel lik le ri ay r n t l bir fle kil de or ta ya ko nul mufl tur. Bu amaç la, sa y m da için - de in san ya fla y p ya fla ma d na, imar mev zu at na ay k r l na ba k l mak s z n ta - mam lan m fl tüm bi na lar kap sa ma al n m fl t r Y l Bi na Sa y m amaç la r ; * Ül ke miz s n r la r için de ki bi na sto ku ve ni te lik le ri ni be lir le mek, * Ka rar or gan la r n n ala ca eko no mik ve sos yal ted bir le re fl k tu ta cak te mel ve - ri le ri el de et mek, * Ulus la ra ra s kar fl lafl t r ma lar ya pa bil mek, * Mil li ge lir he sap la ma la r na te mel ve ri se ti olufl tur mak, * Plan s z fle hir lefl me den do an ha va kir li li i, gü rül tü gi bi çev re so run la r n n yo - un lafl t böl ge le rin bir fo to ra f n or ta ya koy mak, * Nü fus ve göç ha re ket le ri ile or ta ya ç kan ko nut ge rek si nim le ri ko nu sun da da - ha tu tar l tah min ler ya pa bil mek için ge rek li bil gi ban ka s n olufl tur mak, * Kent so run la r n n tes pi ti ve çö züm yol la r n n üre til me si için ge rek li olan ve ri se ti ni olufl tur mak t r ve 2000 y l la r n da ya p lan bi na sa y m la r in ce len di in de, 1984 y l na gö re 2000 y l na ge lin di in de ül ke miz de ki bi na sto ku nun önem li mik tar lar da art t gö rü le cek tir. Öy le ki, be le di ye sa y s n n dan ye yük sel di i bu dö - nem için de bi na sa y s den %78,6 ora n n da ar ta rak e, ko nut sa y s ise %128,8 ora n n da ar ta rak den a yük sel mifl tir.ül - ke nin en bü yük ken ti s tan bul da ise be le di ye sa y s 24 den 73 e ç k m fl ve bu be - le di ye le rin s n r la r için de ki bi na sa y s %72,1, ko nut sa y s %146,2 ora n n da art m fl t r. Ger çek ten, 1984 y l n da s tan bul ge ne lin de 24 be le di ye bün ye sin de bi na, ko nut var iken, 2000 y l n da be le di ye sa y s 73 e, bi na sa y s e, ko nut sa y s ise ye ç k m fl t r

6 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Öte yan dan, ül ke miz de ki bi na la r n bü yük ço un lu u nu, ba r n ma ih ti ya c n n gi - de ril me si için kul la n lan ko nut lar olufl tur mak ta d r. Kul la n m ama c ko nut olan bi na lar, tüm bi na la r n ül ke ge ne lin de, 1984 y l n da %80,1, 2000 y l n da %74,9 unu, s tan bul da 1984 y l n da %73,4, 2000 y l n da %70,4 ünü mey da na ge tir mek te dir. Üs te lik kul la n m ama c ko nut olan bi na la r n pa y, ço un lu u ko - nut ve ço un lu u ko nut d fl bi na lar la bir lik te %90 la ra ulafl mak ta d r. Tü mü ifl ye ri olan bi na la r n ora n, ül ke ge ne lin de %9,7 (1984 y l n da) ve %10,3 (2000 y l n da), s ra s y la s tan bul da %8,4 ve %7,8 dir. E i tim ve kül tür, sa l k, res mi da ire ve di ni fa ali yet ler için kul la n lan bi na la r n sa y s ise ol duk ça az d r. Di er bir ko nu ise ül ke ge ne li ve özel lik le s tan bul da çok kat l ya p lafl ma n n gi - de rek art mak ta ol ma s d r. Ni te kim, top lam bi na lar için de bir ve iki kat l bi na la - r n pa y aza l r ken, 3 ve üze ri kat l bi na la r n pa y art mak ta ve da ha faz la ter cih edil mek te dir y l sa y m na gö re ül ke ge ne lin de ki bi na la r n %58,4 ü 1, %28,7 si 2, %6,5 i 3, %2,9 u 4, %2 si 5, 0,8 i 6 kat l iken, bu gru bun pa y, 2000 y l n da s ra s y la %46,2, %29,2, %10,6, %5,6, %4,1, %2,2 ola rak de ifl mifl tir. Gö - rül dü ü gi bi, ül ke ge ne lin de bir kat l ya p la r n top lam ya p lar için de ki pa y aza - l r ken, özel lik le 3 ve üze ri çok kat l ya p la r n pa y n da cid di bir ar t fl ol mufl tur. An cak, ül ke ge ne lin de ha len 2 kat l bi na ya p m yay g n d r y l bi na sa y m so nuç la r na gö re, s tan bul da bi na bu lun mak ta d r. Bu bi na la r n si Üs kü dar s n r la r için de yer al mak ta d r. l çe, s tan bul un 604

7 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R Ga zi os man pa fla (%8,1), Üm ra ni ye (%7,4), Kü çük çek me ce (%5,3) ve Bü yük çek - me ce den (%5,1) son ra en faz la bi na ya sa hip 5. l çe si dir. Ay r ca, Pen dik, Ka d - köy ve Ba c lar en faz la bi na n n bu lun du u di er yer le flim bi rim le ri iken, en az bi na n n bu lun du u il çe ler, s tan bul da ki bi na la r n %1 in den az na sa hip olan Ada lar, fii le ve Ça tal ca d r. Tab lo 1: l çe le re Gö re Bi na ve Da ire Sa y la r Da ire sa y la r Üs kü dar n s tan bul un önem li yer le flim alan la r n dan bi ri ol du u - nu or ta ya koy mak ta d r. l ge ne lin de ki da ire le rin %5,3 ü Üs kü dar da d r. Da ire sa - y s en faz la s ra s y la Ka d köy, Ga zi os man pa fla, Kü çük çek me ce ve Üm ra ni ye de - dir. Gra fik 1: Ba z Ma hal le le re Gö re Bi na la r n Da l m (%) 605

8 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Üs kü dar da bu lu nan bi na n n ma hal le le re gö re da l m ele al n d n da, bi na la r n %63 ünün 54 ma hal le nin sa de ce 16 s n da bu lun du u gö rü le cek tir. Di - er bir ifa dey le, Üs kü dar il çe sin de bi na ba k m n dan bü yük 16 ma hal le var d r. Bu ma hal le ler için de ise Bah çe li ev ler bafl ta ol mak üze re Ya vuz türk, Bul gur lu, Esat pa fla, Üna lan ve Ör nek ma hal le le ri, bi na sa y s n n, di er ma hal le le re gö re çok da ha yük sek ol du u yer le flim alan la r d r. Öy le ki, sa de ce Bah çe li ev ler ma - hal le sin de, l çe de ki bi na la r n %7,7 si var d r. Bah çe li ev ler de bi na var iken, gra fik te en az pa ya (2,6) sa hip olan Cum hu ri yet ma hal le sin de 854, Em ni - yet ma hal le sin de 865 bi na bu lun mak ta d r. Gra fik te yer al ma yan ma hal le le rin bir ço un da ki or ta la ma bi na sa y s, ler ci va r n da olup, en az bi na n n bu lun du u Afl ç ba fl ma hal le sin de 96, Ara - ki ye ci Ha c Meh met ma hal le sin de 124, Hay ret tin Ça vufl ma hal le sin de 130, Tem - bel Ha c Meh met ma hal le sin de 154, Va ni köy de 169, n k lap ve Ayaz ma ma hal - le le rin de ise 195 er bi na var d r. 2. Ku la n m Ama c na Gö re Bi na lar Üs kü dar da ki mev cut bi na la r n bü yük bir bö lü mü, ko nut ola rak kul la n l mak ta - d r. Öy le ki, top lam bi na la r n dört te üçün den faz la s sa de ce ko nut yer le fli mi için ya p l m fl iken, için de ko nut la r n yer al d, ko nut ve ko nut d fl ka r fl k bi na la - r n ora n %15,3 tür. Bu na kar fl l k, kul la n m ama c ko nut d fl n da ki bi na la r n ora n %10 la r n al t n da d r. Bu grup için de ise ti ca ri amaç la kul la n lan (%5,7) bi na n n bu lun du u gö rül mek te dir. Sa na yi; e i tim ve kül tür; sa l k, sos - yal ve spor; res mi da ire ve di ni bi na la r n sa y la r ise ler ci va r n da d r. Öy le ki, l çe de 196 res mi da ire, 194 di ni bi na, 143 sa na yi te si si ola rak kul la n - lan bi na bu lun mak ta d r. Di er bir ifa dey le Üs kü dar, ko nut tü rü ya p lafl ma n n bas k n ol du u bir ika met ye ri ni te li in de dir. Tab lo 2: Kul la n m Ama c na Gö re Üs kü dar da Bi na lar 606

9 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R Gra fik 2: Ba z Ma hal le le re Gö re Ko nut la r n Da l m (%) l çe de ki, bi na n n si ko nut (ev ve apart man ola rak ika me te ay r l - m fl ya p lar) ola rak kul la n l mak ta d r. Ko nut tü rü bi na la r n, en faz la bu lun du u ma hal le le re gö re da l m ele al n d n da, bi na la r n da l m n da ol du u gi bi, Bah çe li ev ler, Ya vuz türk, Esat pa fla, Ör nek ve Bul gur lu ma hal le le ri nin en faz la ko nu ta sa hip ol du u an la fl l mak ta d r. Ko nut ve ko nut d fl ka r fl k bi na lar ise Bul gur lu ve Üna lan ma hal le sin de yo un ola rak bu lun mak ta d r Bi na Sa y m n da hem ko nut ve hem de ti ca ri, sa na - yi, e i tim ve kül tür vb. fa ali yet ler de kul la n lan bi na lar, ko nut ve ko nut d fl ka - r fl k bi na lar s n f lan d r ma s için de yer al m fl t r. Bu an lam da, ge rek bi na ve ge - rek se ko nut sa y s ba k m n dan önem li bü yük lü e sa hip Bah çe li ev ler ma hal le - sin de bi na la r n çok da ha az k s m n n ko nut ve ko nut d fl ka r fl k ya p lar ol du u gö rü le cek tir. Gra fik 3: Ba z Ma hal le le re Gö re Ko nut ve Ko nut D fl Ka r fl k Bi na la r n Da l m (%) 607

10 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Gra fik 4: Ba z Ma hal le le re Gö re Ti ca ri Bi na la r n Da l m (%) Ko nu ti ca ri ya p lar ba k m n dan de er len di ril di in de fark l bir man za ra ile kar - fl la fl l mak ta d r. Ko nut ve ko nut d fl ka r fl k ya p la r n da ha faz la bu lun du u ma - hal le ler de, ti ca ri ya p la r n ol duk ça az ol du u gö rül mek te dir. Ör ne in, Bah çe li - ev ler ma hal le sin de ki bi na n n sa de ce 39 ade ti ti ca ri ya p d r. Bu na kar fl - l k, top lam ko nut la r n sa de ce 1,4 ünün bu lun du u Se li mi ye ma hal le sin de, l çe - de ki ti ca ri ya p n n 217 si bu lun mak ta d r. l çe de ti ca ri fa ali yet le rin yo un ola rak bu lun du u di er önem li ma hal le ler; Sel ma na a, Al tu ni za de, Bul gur lu, Gül fem Ha tun, Ör nek, Kep çe de de, Kuz gun cuk ve Üna lan ma hal le le ri dir. Gra fik 5: Ba z Ma hal le le re Gö re Sa na yi Fa ali ye tin de Bu lu nu lan Bi na la r n Da l m (%) Üs kü dar da sa na yi fa ali yet le rin de bu lun mak ama c y la kul la n lan bi na sa y s ise ol duk ça az d r. l çe de ki top lam bi na n n, sa de ce 143 ade din de sa na yi fa - ali ye tin de bu lu nul mak ta d r. En faz la sa na yi fa ali ye tin de bu lu nan bi na la r n yer al d ma hal le ler; Üna lan (19), Ac ba dem (14), Ya vuz türk (14), Esat pa fla (12), Bul gur lu (10) ve Küp lü ce (9) dir. Bu gra fik te yer alan 19 ma hal le nin d fl n da ki 9 ma hal le de de, 1 er adet sa na yi fa ali ye ti ya p lan bi na var d r. Ya ni, 28 ma hal le de sa na yi fa ali ye ti var d r. 608

11 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R Ben zer fle kil de, ge rek e i tim ve kül tür, ge rek sa l k, sos yal ve spor alan la r n da fa ali yet te bu lun mak ama c y la kul la n lan bi na sa y s da çok faz la ol ma y p 200 ler ci va r n da d r. Üs kü dar da e i tim ve kül tür hiz me tin de kul la n lan 212 bi na var - d r. Bun lar; Al tu ni za de (20), Bul gur lu (20), Se la mi ali (19), Ha vuz ba fl (11), ca- di ye (9), Se li mi ye (8), Ac ba dem (7), Bur ha ni ye, Fe rah ve Sel ma na a (6 flar), h- sa ni ye, Üna lan, Bey ler be yi, Ha c hes na Ha tun, Kep çe de de ve K s k l (5 er) ma - hal le le rin de di er ma hal le le re gö re da ha faz la sa y da bu lun mak ta d r. Gra fik te yer alan 16 ma hal le de, l çe de ki e i tim ve kül tür fa ali ye ti nin yü rü tül dü ü bi na - la r n %61,3 ü bu lun mak ta d r. Sa l k, sos yal ve spor alan la r n da fa ali yet te bu lu nu lan bi na sa y s ise 183 olup, bu ni te lik te ki bi na la r n %78,7 si gra fik te ki 14 ma hal le de dir. 183 bi na n n 53 ü (%29) ise sa de ce Özel Sa y m Böl ge sin de, 15 i (%8,2) Al tu ni za de de bu lun mak - ta d r. Gra fik 6: Ba z Ma hal le le re Gö re E i tim ve Kül tür Fa ali ye tin de Bu lu nu lan Bi na la r n Da l m (%) Gra fik 7: Ba z Ma hal le le re Gö re Sa l k, Sos yal ve Spor Fa ali ye tin de Bu lu nu lan Bi na la r n Da l m (%) 609

12 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Gra fik 8: Ba z Ma hal le le re Gö re Res mi Da ire le rin Da l m (%) l çe de ki res mi da ire ler, bir kaç ma hal le de ve özel sa y m böl ge sin de top lan m fl du rum da d r. 196 adet res mi da ire nin 114 ta ne si gra fik te yer alan 2 ma hal le ve özel sa y m böl ge sin de dir. Ay r ca, 31 ma hal le de da ha res mi da ire bu lun mak ta - d r. Res mi da ire bu lun ma yan ma hal le sa y s ise 21 dir. Özel Sa y m Böl ge si (65) ile Se li mi ye (20) ve Va ni köy (29) Üs kü dar il çe sin de, res mi ifl lem le re ilifl kin fa - ali yet le rin ya p l d bi na la r n bu lun du u önem li ma hal le ler dir. Öy le ki, top lam bi na sa y s Özel Sa y m böl ge sin de 171, Va ni köy de 169 dur. Ve ri ler, bu iki yer - de res mi da ire le rin top lam bi na lar için de ki öne mi ni or ta ya koy mak ta d r. Üs kü dar da 4 ma hal le d fl n da ki tüm ma hal le ler de di ni bi na lar yer al mak ta d r. Di ni bi na lar l çe ye ya y l m fl du rum da d r. Di er bi na tür le ri ne gö re di ni bi na la - r n top lan d be lir li ma hal le ler bu lun ma mak ta d r. An cak, yi ne de bir kaç ma - hal le de di er le ri ne gö re nis pe ten da ha faz la sa y da di ni bi na bu lun mak ta d r. Ör - ne in, Bul gur lu da 13, Ku le li de 9, Üna lan da 8, Bah çe li ev ler, Gül fem Ha tun ve Küp lü ce de 7 fler, Al tu ni za de, Kep çe de de, Se li mi ye ve Ya vuz türk te 6 flar, gra fik - te yer alan di er ma hal le ler de 5 er di ni bi na var d r. Gra fik 9: Ba z Ma hal le le re Gö re Di ni Bi na la r n Da l m (%) 610

13 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R 3. Bi tifl Y l na Gö re Bi na lar Üs kü dar da ya p lafl ma n n, özel lik le, yüz y l n son on y l n da bi çim len di i gö rül - mek te dir. l çe de ki bi na la r n yak la fl k üç te bi ri dö ne min de bi ti ri len bi na lar iken, tüm bi na la r n %82,5 i dö ne min de ta mam lan m fl t r. Bu özel li i ile Üs kü dar da ki ya p lafl ma n n, son y l lar da fle kil len di i ve nis pe ten da - ha ye ni bir bi na sto ku na sa hip olun du u söy le ne bi lir. Ko nu ma hal le ler öl çe in de ele al n d n da, bir çok ma hal le de ki ya p lafl ma, dö ne min de or ta ya ç k mak la bir lik te, bi na la r n ço un lu u nun ve ya önem li bir k s m n n dö ne min de ta mam lan d ma hal le le rin de bu lun du u an - la fl l mak ta d r. Ni te kim, Emek, Ah met çe le bi, Ab dul la ha a, Ara ki ye ci Ha c Ca fer, Bar bo ros, Kan dil li, Kep çe de de, Kuz gun cuk, Sel ma na a, Va ni köy ma hal le le rin - de ki bi na la r n mi ni mum %40 tan faz la s n, 1970 ler den ön ce ta mam la nan bi na - lar olufl tur mak ta d r. Di er bir ifa dey le bu ma hal le ler, da ha yafl l bi na lar dan olufl mak ta d r. Bu na kar fl l k, tüm bi na la r n %90 lar dan faz la s n n dö - ne min de ta mam lan d ma hal le ler; Üna lan, Ac ba dem, Bah çe li ev ler, Bul gur lu, Cum hu ri yet, Em ni yet, Esat pa fla, Fe tih, Gü zel te pe, Ha sip pa fla, Ki raz l te pe, Kü - çük su, K s k l, M. Akif Er soy ve Ya vuz türk ma hal le le ri dir. Tab lo 3: Bi tifl Y l na Gö re Üs kü dar da Bi na lar 611

14 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Tab lo 4: Bi tifl Y l na Gö re Ma hal le ler de Bi na lar Bi ti ril me y l na gö re bi na la r n ma hal le le re da l m dö ne mi iti ba riy - le in ce len di in de, ba z ma hal le ler de ki tüm bi na la r n n %30 lar dan faz la s n n bu dö nem de ya p l d gö rü le cek tir. Ya p lafl ma da son y l lar da h z l bir ge lifl me nin ya flan d ma hal le ler ise; Al tu ni za de, Bah çe li ev ler, Bur ha ni ye, Cum hu ri yet, Em - ni yet, Fe tih, Gü zel te pe, Ha sip pa fla, K s k l, M. Akif Er soy, Va ni köy ve Ya vuz - türk tür. 4. Yap t ra na ve Sa y m da ki Sa hip li i ne Gö re Bi na lar Üs kü dar da ki bi na la r n %92,1 i özel sek tör ta ra f n dan yap t r lan bi na lar d r. Bi - na la r n sa de ce %2,4 ü ka mu ke si mi, %4,8 i ise ya p ko ope ra ti fi ta ra f n dan yap - t r l m fl t r. Ka mu ke si mi ta ra f n dan yap t r lan bi na la r n nis pe ten önem li mik tar lar da ol du - u yer ler Özel Sa y m Böl ge si ile n k lap, Ab dul la ha a, Se li mi ye ve Va ni köy dür. Özel Sa y m Böl ge sin de bi na la r n ne re dey se ta ma m (%91,8) ka mu ke si mi ta ra - 612

15 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R f n dan yap t r l m fl t r. Özel sa y m böl ge si, l çe de ki 196 res mi da ire nin 65 inin, 183 sa l k, sos yal ve spor bi na s n n 53 ünün bu lun du u bir böl ge dir. Tab lo 5: Yap t ra na Gö re Üs kü dar ve Ma hal le ler de Bi na lar Ya p ko ope ra tif le ri ta ra f n dan yap t r lan bi na la r n önem li mik tar lar da ol du u ma hal le ler ise; Al tu ni za de, Bah çe li ev ler, Bar bo ros tur. Bar bo ros ma hal le si, ya p ko ope ra tif le ri nin yo un ola rak fa ali yet te bu lun du u bir böl ge ol mufl ve ma hal - le de ki bi na la r n %68,2 gi bi önem li bir bö lü mü, ya p ko ope ra tif le ri ta ra f n dan yap t r l m fl t r. Bu ma hal le de ki 683 bi na n n 657 si nin ev ve ya apart man ola rak in fla edi len ko nut lar ol ma s, ya p ko ope ra tif le ri nin ma hal le de ki fa ali ye ti ni ve fa - ali yet tü rü nün ko nut ol du u nu or ta ya koy mak ta d r. 613

16 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Tab lo 6: Sa y m da ki Sa hip li i ne Gö re Üs kü dar da Bi na lar Üs kü dar da bi na la r n bü yük ço un lu u özel sek tör ta ra f n dan yap t r l d gi bi, sa y m an n da bi na sa hip li i nin ço un lu u nu da özel sek tör tem sil et mek te dir. Öy le ki, il çe de ki bi na la r n %96,9 unun sa y m an n da ki sa hi bi özel sek tör dür. Bi - na la r n mül ki ye ti ni elin de bu lun du ran kim se ler özel fla h s lar d r. l çe de ki bi na - la r n sa de ce %2,2 si ka mu ke si mi nin mül ki ye tin de dir. Ma hal le ler öl çe in de ko nu ir de len di in de, sa de ce n k lap (%17,9), Ab dul la ha a (%12,9), Se li mi ye (%19,5) ve Va ni köy (%24,9) ma hal le le ri bi na la r n bir k s m - n n ka mu ke si mi nin mül ki ye tin de bu lun du u ma hal le ler dir. Ay r ca, Özel Sa - y m Böl ge sin de ki bi na la r n %91,8 gi bi bü yük bir bö lü mü ka mu ke si mi ne ait tir. Di er ma hal le le rin bir ço un da ka mu nun mül ki ye tin de bu lu nan bi na la r n, top - lam bi na lar için de ki pa y ol duk ça az d r. Öy le ki, 39 ma hal le de ka mu ke si mi, top lam bi na la r n %3 ler den da ha az na sa hip tir. 5. Bi na ve Ko nut la r n Kat, Da ire ve Oda Sa y la r Tab lo 7: Kat Sa y s na Gö re Üs kü dar da Bi na lar 614

17 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R Üs kü dar, ya tay ya p lafl ma n n nis pe ten ko run du u ve di key ya p lafl ma n n ise çok ra hat s z edi ci dü ze ye ulafl ma d bir il çe dir. l çe de, bi na la r n %89,9 unu 5 ve da ha az kat l bi na lar mey da na ge tir mek te dir. 10 kat ve üze ri bi na lar top lam bi na la r n %0,4 ünü mey da na ge tir mek te iken, nis pe ten çok kat l ola rak ni te le ne - bi le cek olan 7-9 kat l bi na lar tüm bi na la r n sa de ce %1,9 unu olufl tur mak ta d r. K sa ca s Üs kü dar da çok kat l bi na lar az sa y da d r. Ni te kim, bi na n n 977 si 7 ve da ha çok kat l bi na lar d r. Ma hal le ler iti ba riy le de er len di ril di in de 7 kat ve üze ri bi na la r n yo un bu lun - du u bir ma hal le ye rast la n l ma mak ta d r. Sa de ce Al tu ni za de de tüm bi na la r n %4 ü 10 kat ve üze ri, %6,7 si 7-9 kat l d r. 5-6 kat l bi na la r n %40 lar dan faz la ol - du u ma hal le ler ise; ca di ye, h sa ni ye, Ac ba dem, Afl ç ba fl, Ara ki ye ci Ha c Ca - fer, Ara ki ye ci Ha c Meh met, Ha c Hes na Ha tun, Hay ret tin Ça vufl, Kep çe de de, Mu rat Re is, Pa zar ba fl, Se la mi ali, So lak si nan, Ta bak lar, Tav fli Ha san ve Va li de-i Atik ma hal le le ri dir. Tab lo 8: Kat Sa y s na Gö re Ma hal le ler de Bi na lar 615

18 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V 1-4 kat l bi na lar da ço un luk ta olup, bu ni te lik te ki bi na la r n top lam bi na la r n %80 ler den faz la s n mey da na ge tir di i ma hal le sa y s ise az m san ma ya cak mik - tar da d r. Ni te kim, 18 ma hal le de 1-4 kat l bi na lar, top lam bi na la r n %80 le rin den faz la d r. Öte yan dan, ba z ma hal le ler de sa de ce az kat l bi na lar yer al mak ta d r. Ör ne in Emek ma hal le sin de ki 280 bi na n n 243 ü 1, 30 u 2, 5 i ise 3 kat l d r. Yi ne Esat pa - fla da ki bi na la r n %38,9 u 1, %19,2 si 2, %17,1 i 3 kat l d r. Ben zer fle kil de, Ör nek ma hal le sin de ki bi na la r n %43,4 ü tek kat l bi na lar d r. Tab lo 9: Da ire Sa y s na Gö re Üs kü dar da Da ire li Bi na ve Da ire Sa y s 2000 Bi na Sa y m na gö re Üs kü dar da bi na da da ire var d r. Bi na ba fl na dü flen or ta la ma da ire sa y s 4.5 da ire dir i ko nut d fl bi na ve 48 i da ire olup ol ma d bi lin me yen top lam bi na da da ire bu lun ma mak ta d r. Bi na la r n yak la fl k dört te bi ri (%24,8) 1 da ire li olup, top lam bi na la r n %69,8 i dört ve da ha az da ire li, di er bir ifa dey le az kat l d r. Ger çek ten, top lam da ire le - rin %34,5 i 4 ve da ha az da ire li bi na lar da yer al mak ta d r. Di er bir ifa dey le, 4 ve da ha az da ire li bi na da, da ire bu lun mak ta d r. Özel lik le, da ire le rin bü yük ço un lu u, ve 16 ve üze ri da ire li bi na lar da yer al mak ta d r. Bi na lar için de %11,9 luk bir pa y tem sil eden bu gru bun, da ire ler için de ki pa y tam %40 t r. Ya ni, ve 16 ve üze ri da ire li bi na da, da ire bu lun mak ta d r. Bi na sa y s ba k m n dan en kü çük gru bu olufl tu ran 16 ve üze ri da ire li bi na da ise tam da ire bu lun mak ta d r. K sa ca ifa - de edi le cek olur sa da ire le rin bü yük ço un lu u, çok da ire li, çok kat l bi na lar da - d r. 616

19 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R Tab lo 10: Ma hal le le re Gö re Bi na ve Bi na lar da ki Ko nut ve Da ire le rin Da l m (%) Da ire, ko nut ve bi na la r n ma hal le le re gö re da l m ele al n d n da, ge nel de her üç grup ta ve özel lik le ko nut ve da ire gru bun da sa hip olu nan pay la r n bir bi ri ne ya k n ol du u gö rü le cek tir. An cak, az da ire li ko nut la r n yo un ol du u ma hal le - le rin da ire ler de ki pa y dü flük, çok da ire li ko nut la r n yer al d ma hal le le rin da - ire ler de ki pa y n n ise nis pe ten da ha yük sek ol du u söy le ne bi lir. Ni te kim, az kat l, do la y s y la az sa y da ki da ire li bi na ve ko nut la r n yo un ol du u Emek, Esat pa fla ve Ör nek ma hal le le ri nin sa hip ol du u bi na ve ko nut pa y, da ire ler de - ki pa y n dan bü yük tür. Ay n hu sus, Bah çe li ev ler, Fe rah, Ki raz l te pe, Küp lü ce, Kuz gun cuk ve Ya vuz türk ma hal le le ri için de söz ku nu su dur. Bu na kar fl l k çok kat l, do la y s y la çok da ire li bi na ve ko nut la r n yo un ol du u ma hal le ler için ter si du rum ge çer li dir. Ör ne in, Ac ba dem, l çe de ki bi na ve ko nut la r n %1,6 fla - r na, da ire le rin ise %4,2 si ne sa hip tir. Yi ne, da ire ler de ki pa y, ko nut ve bi na lar - 617

20 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V da ki pa y na gö re yük sek olan ba z ma hal le ler; ca di ye, h sa ni ye, Al tu ni za de, Bul gur lu, Mu rat Re is, Se la mi ali, Va li de-i Atik ve ya p ko ope ra tif le ri ta ra f n dan ya p lan ko nut la r n çok sa y da ol du u Bar bo ros ma hal le le ri dir. Bar bo ros ma hal - le si, top lam da ire le rin %4 üne sa hip iken, top lam ko nut la r n sa de ce %1,7, top - lam bi na la r n ise %1,6 s bu ma hal le de bu lu nur. Bu da Bar bo ros ma hal le sin de - ki bi na la r n çok da ire li ve çok kat l bi na lar ol du u nu gös ter mek te dir. Tab lo 11: Oda Sa y s na Gö re Üs kü dar da Bi na lar da ki Ko nut ve Da ire ler Üs kü dar da bi na lar da ki ko nut ve da ire le rin bü yük ço un lu u 3-4 oda dan olufl - mak ta d r. Bu ni te li iy le Üs kü dar da ki ko nut ve da ire ler, Türk ai le si nin nis pe ten ge nifl ve çok oda l me kan lar da ya fla ma is te i ni or ta ya koy mak ta d r. Öy le ki, top - lam da ire le rin %46,3 ü 3, ol duk ça yük sek olup, %45,4 ü ise 4 oda l d r. Bu na kar - fl l k 5 ve özel lik le de, 7 ve da ha üze ri sa y da oda ya sa hip bu lu nan da ire sa y s, önem li mik tar lar da d r. l çe de ki, da ire le rin %3,6 s 5, %0,8 i 7 ve da ha faz la oda - l d r. Ko nu ma hal le dü ze yin de in ce len di in de, l çe ge ne lin de ol du u gi bi, da ire le rin bü yük ço un lu u nun ma hal le ler de de 3-4 oda l ol du u gö rül mek te dir. Top lam da ire ler için de, iki oda l da ire le rin pa y n n nis pe ten yük sek ol du u ma hal le ler çok az sa y da olup, bun lar Afl ç ba fl, Hay ret tin Ça vufl, Kuz gun cuk ve Ta bak lar iken, 5 oda l da ire ler m ra hor Sa la cak, Al tu ni za de, Kü çük su ve özel lik le de Va - ni köy ma hal le le rin de önem li oran lar da d r. Va ni köy de ki 200 da ire nin, 76 s (%38) 5 oda l d r. Yi ne, Ara ki ye ci Ha c Meh met, Bah çe li ev ler, Ab dul la ha a, Bey - ler be yi, Va ni köy ve Kan dil li 6 ve 7 oda l da ire le rin nis pe ten yo un ol du u yer - le flim bi rim le ri dir. An cak, ba z ma hal le ler de ki top lam da ire sa y s n n ol duk ça az ol du u dik ka te al n ma l d r. 618

21 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R Tab lo 12: Oda Sa y s na Gö re Ma hal le ler de Da ire ler Tab lo 13: Ta fl y c Sis te mi ve Ya p Mal ze me si Cin si ne Gö re Üs kü dar da Bi na lar 619

22 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V 6. Ta fl y c Sis te mi ve Ya p Mal ze me si Cin si ne Gö re Bi na lar Üs kü dar, mo dern sis tem ler ile bi na la r n ya p l d bir yer le flim bi ri mi dir. Bi na la - r n %80 e ya k n n da ta fl y c sis tem ola rak is ke let (kar kas) kul la n l mak ta d r. Ta - fl y c sis tem ola rak y ma (ka gir) da ha az ter cih edil mek te dir. Ta fl y c sis te mi ge rek is ke let ve ge rek se y ma olan bi na lar da kul la n l m fl bu lu nan ya p mal ze - me si ise, bü yük öl çü de tu la d r. Top lam bi na la r n %85,7 (%75,3+10,4), ta fl y - c sis te mi is ke let olan bi na la r n %94,4, y ma olan bi na la r n %52,7 sin de tu la kul la n l m fl t r. Y ma bi na lar da nis pe ten bri ket de ter cih edil mifl tir. Ni te kim, ta - fl y c sis te mi y ma olan bi na la r n %30,3 ün de ya p mal ze me si bri ket tir. 7. Bi na la r n Özel lik le ri, Is t ma Sis te mi ve Kul la n lan Ya k t lar Üs kü dar il çe sin de bi na la r n ne re dey se tü mü, bi na la r n te mel ni te lik le rin den ka - bul edi len bo ru lu su te si sa t na sa hip tir. Bu su te si sa t na sa hip ol ma yan bi na la - r n ora n sa de ce %1,6 d r. Ma hal le ler için de ise n k lap ve Gül fem Ha tun ma hal - le le rin de bo ru lu su te si sa t bu lun ma yan bi na la r n nis pe ten yük sek ora na sa hip ol du u gö rül mek te dir. Öy le ki, n k lap ma hal le sin de ki bi na la r n %19 un da, di - er bir ifa dey le 195 bi na n n 37 sin de bo ru lu su te si sa t yok tur. Gül fem Ha tun Tab lo 14: Bi na la r n Özel lik le ri 620

23 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R ma hal le sin de ki 271 bi na dan yi ne 37 sin de (%13,7) bu te si sat bu lun ma mak ta d r. Do al ga z n ise, Üs kü dar ve ma hal le le rin de yay g n ola rak kul la n l d gö rül mek - te dir. l çe ge ne lin de ki bi na la r n ya r dan faz la s do al gaz te si sa t na sa hip tir. Do - al gaz te si sa t na sa hip ol ma yan bi na la r n yo un ol du u ma hal le ler ise; bafl ta Va - ni köy ve Kan dil li ol mak üze re, Ya vuz türk, Kü çük su ve Ki raz l te pe dir. Do al gaz te si sa t, yay g n ola rak, h sa ni ye, Ac ba dem, Ayaz ma, Ah met Çe le bi, Ara ki ye ci Ha c Meh met, Bar bo ros, Em ni yet ve Ha c Hes na Ha tun, Ta bak lar ve Ta va fli Ha - san ma hal le le rin de ki bi na lar da bu lun mak ta d r. S cak su ise, Üs kü dar da ki bi na la r n çok kü çük bir bö lü mün de yer alan bir özel - lik tir. l çe de ki bi na la r n %13,5 in de s cak su te si sa t var d r. S cak su ya sa hip bi - na la r n ora n, Ara ki ye ci Ha c Meh met ma hal le sin de %76,6, Ta bak lar da %68,3, Ha c Hes na Ha tun da %60,1, Afl ç ba fl nda %57,3, Pa zar ba fl nda %48,5, Bey ler - be yi nde %48,4, Bur ha ni ye de %48,3, Tem bel Ha c Meh met de %46,8, Al tu ni za - de de %44,5, Gül fem Ha tun ma hal le sin de %43,2 dir. Asan sör ve yan g n mer di ve ni ise Üs kü dar da ki bi na la r n bir ço un da bu lun ma - mak ta d r. Öy le ki, l çe de ki bi na la r n sa de ce %3,4 ün de asan sör, %1,2 sin de ise yan g n mer di ve ni var d r. Bu nok ta da l çe de ki çok kat l bi na la r n pa y n n da çok yük sek ol ma d ha t r lan ma l d r. 7-9 kat l bi na la r n top lam bi na lar için de ki pa - y sa de ce %1,9, 10 ve üze ri kat l bi na la r n pa y sa de ce %0,4 tür. Asan sö rün özel - lik le 7 ve üze ri kat l bi na la r n yo un ola rak bu lun du u Al tu ni za de (%27,2), Ac - ba dem (%25,3) ve 5-6 kat l bi na la r n top lam bi na la r n %35 ini olufl tur du u Bar - bo ros ta ki (%20,9) bi na la r n önem li bir k s m n da kul la n l d gö rül mek te dir. Ka pa l /aç k ga raj bu lu nan bi na la r n ora n ise az m san ma ya cak dü zey de olup, Üs kü dar da ki bi na la r n %16,6 s n da, yak la fl k her al t bi na dan bi rin de ka pa - l /aç k ga raj var d r. Ba z ma hal le ler de ise bi na la r n ya r s n dan faz la s n da ga raj bu lun mak ta d r. Öy le ki, Ac ba dem, Al tu ni za de, Va ni köy de ki bi na la r n %62 ler- den, Kan dil li, Ab dul la ha a, Bar bo ros, Bah çe li ev ler, Bey ler be yi, Bul gur lu, Ha - vuz ba fl ve Ha sip pa fla da ki bi na la r n dört te ve ge nel lik le üç te bi rin den faz la s n - da ka pa l ve ya aç k ga raj bu lun mak ta d r. 621

24 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Tab lo 15: Bi na la r n Is t ma Sis te mi 622

25 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R l çe de ki bi na lar da ki s t ma sis te mi ise so ba ve kat ka lo ri fe ri a r l k l d r. Bi na la - r n %45,1 i so ba, %35,6 s kat ka lo ri fe ri ile s t l mak ta d r. So ba lar da; gaz, elekt - rik, odun, kö mür vb. ya k t lar kul la n l r ken, bi na içi ka lo ri fer sis te mi tek bir bi na - n n s t l ma s, mer ke zi ka lo ri fer sis te mi, bir den faz la bi na için ku rul mufl sis tem - dir. Bi lin di i gi bi kat ka lo ri fe ri (kom bi vb.) ise ba m s z bi rim le rin (da ire, ifl ye ri vb) s t l ma s n sa lar. Is t ma sis te mi ola rak bi na içi ve mer ke zi ka lo ri fer sis te mi kul la n m çok yay g n de il dir. l çe de ki bi na la r n top lam %6,8 in de bu iki sis tem kul la n l mak ta d r. Öte yan dan, il çe dü ze yin de yak la fl k her on bi na dan bi rin de kar ma sis tem var d r. An cak, bas k n s t ma me to du so ba ve kat ka lo ri fe ri dir. Ay n hu sus lar, ma hal le ler için de ge çer li ol mak la bir lik te, ba z ma hal le ler de ba - z s t ma sis te mi nin çok da ha faz la yay g n ol du u dik ka ti çek mek te dir. Ör ne in, Emek (%96,4), Ya vuz türk (%85,4), Ki raz l te pe (%79,4), Kü çük su (%74,8), Esat - pa fla (%62,8) ve M. Akif Er soy da (%60,6) bi na la r n bü yük bir k s m n da so ba s t ma sis te mi kul la n l mak ta iken, h sa ni ye (%80,2), m ra hor Sa la cak (%73,7), Ayaz ma (%75,4), Ara ki ye ci Ha c Meh met (%73,4), Ara ki ye ci Ha c Ca fer (%72,3) ve Ta bak lar (%68) ma hal le sin de kat ka lo ri fe ri yay g n bir s t ma sis te mi dir. Öte yan dan, Ac ba dem, Kan dil li ve Bey ler be yi bi na içi ka lo ri fer, Al tu ni za de ve Bar bo ros mer ke zi ka lo ri fer sis te mi nin, bi na la r n nis pe ten önem li bir bö lü mün - de ter cih edil di i ma hal le ler dir. 623

26 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Tab lo 16: Bi na lar da Is n ma Amaç l Kul la n lan Ya k t Cin si Üs kü dar da ki bi na la r n ya r ya ya k n n da kul la n lan ya k t cin si do al gaz d r. Öy - le ki, l çe de ki bi na la r n %46,2 sin de do al gaz kul la n l mak ta, bu ya k t cin si ni, bi - na la r n yak la fl k üç te bi rin de (30,3) kul la n lan kö mür iz le mek te dir. Di er ya k t tür le ri ni kul la nan bi na la r n ise da ha s n r l mik tar lar da ol du u gö rül mek te dir. Za ten, bu iki ya k t tü rü, top lam bi na la r n %76,5 in de ter cih edil mek te dir. Tüp gaz, elekt rik ve akar ya k t çok az sa y da ki bi na da kul la n l r ken, odun ve kö mürodun kul la nan bi na la r n pa y nis pe ten yük sek tir. Bi na lar da s n ma amaç l kul la n lan ya k t cin si nin, bi na n n s t ma sis te miy le bü - yük öl çü de ba lan t l ol du u gö rül mek te dir. Ni te kim, Üs kü dar da s t ma sis te mi ola rak kat ka lo ri fe ri, bi na içi ka lo ri fer sis te mi ve mer ke zi ka lo ri fer sis te mi ne sa - hip (bir k s m n da kö mür, fu el oil ya k la bi lir) bi na la r n top lam bi na lar için de ki pa y %42,4, s n mak için do al gaz kul la n lan bi na la r n ora n %46,2 dir. Ay r ca, s t ma ara c ola rak so ba n n kul la n l d bi na la r n ora n %45,1, ya k t cin si ola rak kö mür (%30,3), odun (%3,1), tüp gaz (%2), elekt rik (%1,3), kö mür-odun (%4,7) kul la n lan bi na la r n ora n %41,4 dür. Öte yan dan, bi na la r n bü yük k s m n da s t ma sis te mi so ba olan ba z ma hal le ler - de özel lik le, kö mür kul la n m yay g n d r. Ni te kim, Emek te ki bi na la r n %86,8, Ya vuz türk te ki bi na la r n %80,3, Ki raz l te pe de ki bi na la r n %59,9, Kü çük su da ki 624

27 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R bi na la r n %68,3, Esat pa fla da ki bi na la r n %48 ve M. Akif Er soy da ki le rin %51,2 sin de s n ma ara c kö mür dür. Do al gaz ise yi ne kat ka lo ri fe ri, bi na içi sis - tem ve mer ke zi sis te min yay g n ol du u bi na lar da ter cih edil mek te dir. Ni te kim, özel lik le kat ka lo ri fe ri ne sa hip olan bi na la r n yo un ola rak bu lun du u, h sa ni - ye (%83,2), m ra hor Sa la cak (%80,4), Ayaz ma (%80), Ara ki ye ci Ha c Meh met (%79,8), Ara ki ye ci Ha c Ca fer (%71,4) ve Ta bak lar (%72,5) ma hal le sin de do al - gaz s n ma ara c d r. Ay r ca, s n ma ama c y la do al gaz kul la nan bi na la r n ora n, Ac ba dem, Ha c Hes na Ha tun, Bar bo ros, Ah met çe le bi ve Em ni yet ma hal le le rin - de %70 le rin üze rin de dir. 8. Bi na la r n Fi zi ki Du ru mu Üs kü dar l çe sin de ki bi na sto ku nun dört te üçün den faz la s iyi du rum da olup, her han gi bir ta di la ta ih ti ya c yok tur. Bun da, bi na la r n bü yük bir ço un lu u nun 1970 ve özel lik le de 1990 y l n dan son ra ya p l m fl ol ma s n n ya n s ra ya p sis - te mi ve kul la n lan ya p mal ze me si tür le ri, böl ge sel ik lim özel lik le ri ve bi na sa - hip le ri nin ge lir se vi ye le ri nin et ki li ol du u dü flü nül mek te dir. Di er bir ifa dey le l çe, nis pe ten ye ni ve fi zi ken sa lam bi na lar dan olufl mak ta d r. Üs te lik l çe ge ne - lin de ki bi na la r n yi ne %16,7 gi bi önem li bir bö lü mü ba sit ta di lat ve ta mi rat lar - la (ya p lar da, derz, iç ve d fl s va, bo ya, ba da na, oluk de re, do ra ma, dö fle me ve ta van kap la ma s, s h hi te si sat ta mir le ri, ça t ona r m ve ki re mit ak tar ma ifl le mi) ye ni le ne bi le cek du rum da d r. An cak, esas l ta mi rat ve ta di lat (ya p lar da ki ta fl y c un sur la r et ki le yen ve ya brüt in fla at ala n n de ifl ti ren ifl lem ler) ge re ken bi na la r n ora n %5,1 tir. Ha rap ve y k l ma s ge re ken bi na la r n sa y s n n hiç de az ol ma d gö rül mek te dir. l çe - de ki bi na la r n yak la fl k %1 i (0,9) bu du rum da d r. Bi na sto u nun du ru mu, ma hal le ler iti ba riy le in ce len di in de, özel lik le Emek ma hal le sin de ki bi na la r n ol duk ça bü yük bir bö lü mü nün, ta mir ve ta di la ta ih ti - ya c bu lu nan bi na lar dan mey da na gel di i an la fl l mak ta d r. Ni te kim, bu ma hal - le de ki bi na la r n yak la fl k %70 inin ba sit (%46,8) ve esas l (%22,5) ta di la ta ih ti - ya c bu lun mak ta d r. Bey ler be yi nde ki bi na la r n ise yak la fl k %60 için ba sit (%47,8) ve esas l (%12) ta mi rat ve ta di lat ge rek mek te dir. Yi ne, bi na sto ku nun nis pe ten es ki mifl bu lun du u ma hal le ler; Ha c Hes na Ha tun, Pa zar ba fl, Fe tih, Ha sip pa fla, ca di ye, Fe rah, Cum hu ri yet, Hay ret tin Ça vufl ve Kan dil li dir. Emek te ol du u gi bi Kan dil li ma hal le sin de ki bi na la r n da befl te bir den faz la s n n esas l ta mir ve ta di la ta ih ti ya c var d r. 625

28 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Tab lo 17: Bi na la r n Fi zi ki Du ru mu Ha rap ve y k l ma s ge re ken bi na la r n yo un ol du u ma hal le ler de gö rül mek te - dir. Ör ne in, Pa zar ba fl n da ki bi na la r n %8,1 i, Hay ret tin Ça vufl ta bu lu nan la r n %7,7 si, Ab dul la ha a ma hal le sin de bu lu nan bi na la r n %5 i ha rap ve y k l ma s ge re ken bi na lar d r. B. n fla at Ruh sat na me le ri ve Ya p Kul lan ma zin Bel ge le ri ne Gö re Üs kü dar da Ya p lafl ma 1. Ye ni Ve la ve Ya p lar y l la r ara s n da be le di ye ler ta ra f n dan ve ril mek te olan ruh sat la ra gö - re ya p la cak ye ni ve ila ve ya p mik ta r ül ke ge ne lin de azal mak ta, s tan bul ve Üs - kü dar da ise art mak ta d r. An cak, bu 10 y l l k sü reç te 5 Ni san Kri zi ve 1999 y - l n da ya fla nan dep rem le rin in fla at sek tö rü nü önem li öl çü de et ki le di i gö rül mek - te dir. Ger çek ten, her y l ruh sat ve ri len ya p la cak ye ni ve ila ve ya p mik ta r 5 Ni - san Ka rar la r n n uy gu la ma ya ko nul du u 1994 y l n dan son ra azal ma ya bafl la - m fl, an cak as l bü yük aza l fl 1999 ve 2000 ve özel lik le 2001 y l la r n da mey da na gel mifl tir. Ni te kim, ruh sat ve ri len ya p sa y s 1998 y l n da ül ke ge ne lin de 626

29 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R , s tan bul da iken, 2000 y l n da ül ke ge ne lin de a, 17 A us - tos dep re min de za rar gö ren ve dep rem ku fla n da yer alan s tan bul da ise ol duk - ça faz la aza la rak ya in mifl tir kri zi ni ta kip eden 2002 y l n da ise ruh - sat ve ri len ya p sa y s ya r ya r ya azal m fl t r dö ne min de in fla at ruh sat na me le ri ne gö re ül ke ge ne lin de , s tan bul ge ne lin de bi na ya in fla at iz ni ve ri lir iken, Üs kü dar da in fla at na bafl lan ma s için ruh sat al nan bi na sa y s dir. Yi ne bu dö nem de, ül ke ge - ne lin de , s tan bul ge ne lin de , Üs kü dar da ise ya p için is - kan bel ge si ve ril mifl, di er bir ifa dey le bu mik tar da ya p ta mam lan m fl t r. Bu na gö re dö ne min de s tan bul da ruh sat bel ge si ve ri len ya p la r n %4,3 ü, is kan bel ge si ve ri len ya p la r n %3,5 i Üs kü dar be le di ye si s n r la r için de ki ya p - lar d r. Bu oran lar, 37 l çe ve bel de be le di ye sin den olu flan s tan bul Bü yük fle hir Be le di ye si için de Üs kü dar n in fla at ha re ket li li i ba k m n dan or ta la ma n n üze - rin de de e re sa hip ol du u nu or ta ya koy mak ta d r. Her y l or ta la ma 413 ye ni ve ila ve ya p ruh sa t ve ri len il çe de, en faz la ya p lafl ma ta le bi nin ol du u y l 1991, en az ya p lafl ma ta le bi nin ol du u y l 2002 dir. Öte yan dan, l çe, eko no mik kriz ve ta bii afet ler den s tan bul ge ne li ne ben zer fle kil de et ki len mifl ve or ta la ma 470 olan y l l k ruh sat ta le bi sa y s 2002 y l n da 155 e in mifl tir. Tab lo 18: Ya p lar l çe de, en faz la is kan bel ge si (205) 2000 y l n da, en az is kan bel ge si (42) ise 2002 y l n da ve ril mifl tir. s tan bul ge ne lin de is kan ve ri len ya p sa y s n n çok azal d 1999 ve 2000 y l d fl n da bu fle hir de is kan ve ri len ya p la r n ge nel de %2-3 ler ci va r n da ki k s m Üs kü dar Be le di ye si ta ra f n dan is kan ve ri len ya p lar - d r. Bu pay, 1999 da %5,3, 2000 de %9,8 dir y l n da ise yi ne %2,8 dir. 627

30 Ü S K Ü D A R S E M P O Z Y U M U V Tab lo 19: Üs kü dar da Kul la n m Ama c na Gö re Ya p lar 628 l çe de ya p lafl ma n n ko nut mer kez li ol du u gö rül mek te dir. Ger çek te, in san la r n ba r n ma ih ti ya c n kar fl la yan ko nu tun, ya p tür le ri için de bi rin ci s ra da yer al - ma s ola an olup, ge rek ül ke ge ne li ve ge rek se s tan bul da ben zer bir du rum söz ko nu su dur. Ko nut üre ti mi; s nai, ti ca ri, s h hi ve sos yal, kül tü rel, di ni, ida ri ya - p tür le ri ne gö re ol duk ça yük sek tir dö ne min de Üs kü dar da ki ya p la - r n ruh sat bel ge le ri ne gö re %93,8 i, is kan bel ge le ri ne gö re %88,5 i ko nut tur. Di - er ta raf tan l çe de ki s nai ya p lafl ma n n ta ma men bit ti i bu na kar fl l k ti ca ri ya - p la r n ise s n r l da ol sa ya p l ma ya de vam et ti i söy le ne bi lir. Ni te kim, 1990 l y l la r n or ta la r n dan be ri s nai ya p lar için ruh sat ve ya is kan ta le bin de bu lu nul - ma m fl t r. Ti ca ri ya p lar ise, ko nut tan son ra en faz la in fla edi len ya p lar ola rak dik ka ti çek mek te dir dö ne min de 272 ti ca ri ya p için ruh sat, 90 ti ca ri ya p için is kan bel ge si ve ril mifl tir. Bu na kar fl l k dö ne min de s tan - bul da ruh sat bel ge si ve ri len ti ca ri ya p sa y s 5.807, is kan bel ge si ve ri len ti ca ri ya p sa y s dir. Bu na gö re bu l de ruh sat bel ge si ve ri len ti ca ri ya p la r n da %4,7 si, is kan bel ge si ve ri len ti ca ri ya p la r n %3,7 si Üs kü dar da bu lun mak ta d r. Üs kü dar n s tan bul da ruh sat ve is kan bel ge si ve ri len ti ca ri ya p lar için de ki pa - y, top lam ya p lar ve ko nut lar da sa hip ol du u oran la ra ya k n d r. Bu du rum,

31 Ü S K Ü D A R D A Y A P I L A fi M A Ö Z E L L K L E R mev cut is ta tis ti ki ve ri ler çer çe ve sin de Üs kü dar n ti ca ri ya p lafl ma ba k m n dan da s tan bul il çe le ri için de önem li bir ye re sa hip ol du u nu or ta ya koy mak ta d r. S h hi, sos yal ve kül tü rel ya p lar ile di ni ya p la r n pay la r ise çok dü flük tür. Üs - kü dar da dö ne min de 26 adet s h hi ve sos yal ya p, 28 adet kül tü rel ya - p ve 13 adet di ni ya p için ruh sat dü zen len mifl tir. Ay n dö nem de s tan bul da 396 s h hi-sos yal ya p, 300 kül tü rel ya p ya ruh sat bel ge si ve ril mifl tir. S h hi-sos - yal ya p lar, sos yal ya p, kül tü rel ya p lar ise okul ve il gi li te sis ler a r l k l d r. KAY NAK ÇA: TÜ K (T.C. Bafl ba kan l k s ta tis tik Ku ru mu Bafl kan l ), Ya y n ve Bil gi Da t m Da ire Bafl kan l : 2000 Y l Bi - na Sa y m Ve ri le ri. D E, n fla at s ta tis tik le ri 1990, An ka ra, Ya y n No: 1513, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1991, An ka ra, Ya y n No: 1736, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1992, An ka ra, Ya y n No: 1832, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1993, An ka ra, Ya y n No: 2039, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1994, An ka ra, Ya y n No: 2040, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1995, An ka ra, Ya y n No: 2041, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1996, An ka ra, Ya y n No: 2098, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1997, An ka ra, Ya y n No: 2208, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1998, An ka ra, Ya y n No: 2306, D E, n fla at s ta tis tik le ri 1999, An ka ra, Ya y n No: 2469, D E, n fla at s ta tis tik le ri 2000, An ka ra, Ya y n No: 2470, D E, s ta tis tik Gös ter ge ler , An ka ra, D E, s ta tis tik Gös ter ge ler , An ka ra, Ya y n No: 1883, Er söz, H. Y., (1994), Tür ki ye de Ko nut Po li ti ka la r (Kar fl lafl t r ma l Bir De er len dir me), s tan bul Üni ver si te - si, Sos yal Bi lim ler Ens ti tü sü, Ya y n lan ma m fl Yük sek Li sans Te zi. Mu rat S.- Er söz, H. Y., (ve di er le ri), (1998), n fla at I , s tan bul, BB. Kül tür fl le ri Da ire Bafl kan l, No. 71. Mu rat S.- Er söz, H. Y., (ve di er le ri), (1998), n fla at II , s tan bul, BB. Kül tür fl le ri Da ire Bafl kan l, No. 72. Mu rat S.- Er söz, H. Y., (ve di er le ri), (2006), Üs kü dar n Sos yo-eko no mik Ya p s, s tan bul, fla ret Ya y n la r. Mu rat S.- Er söz, H. Y., (ve di er le ri), (2006), Zey tin bur nu nun Sos yo-eko no mik ve Si ya sal Ya p s, s tan bul, Zey tin bur nu Be le di ye si Ya y n la r, s tik lal, A., (1978), Ko nut Arz ve Ta le bin de K sa ve Uzun Dö nem de ki Ge lifl me ler, Kal k n ma Plan la r n da Ko - nut So ru nu na Ilifl kin Çö züm ler, Ko nut So run la r Se mi ne ri, Is tan bul,.t.o, Se mi ner ler di zi si, Ya y n No 2. TÜ K, Bi na Sa y m, nu larr/bi na Sa yi mi.htm TÜ K, Ya p Ruh sa t ve Ya p Kul lan ma zin Bel ge si s ta tis tik le ri, nu larr/ya pi Ruh sa - ti03.htm TÜ K, n fla at s ta tis tik le ri, tup ha ne.die.gov.tr/di eya yin la ri/in sa at.html TÜ K, Bi na Sa y m, na Sa yi mi.htm D E, D E 2000 Y l Bi na Sa y m So nuç la r n Aç k la d, KISH/SO NIST/IN SA - AT/160301B.htm 629