Turizm Sektörü. Turizm Sektörü 1. MEVCUT DURUM

Transkript

1 1. MEVCUT DURUM Turizm artan etkisiyle bugün dünya ekonomik büyüklüğünün önemli bir bölümünü oluşturan sektör konumundadır. Turizm sektörü, sağladığı döviz girdisi ve istihdamla ulusal ekonomiler açısından çok önemli bir yere sahiptir. Uzun yıllar ekonomik gelişmenin bir destekleyici sektörü konumunda olan turizm giderek daha çok ülkede ana sektörler arasında yer almaya başlamıştır. Özellikle yıllarında başlayan ve devam eden ekonomik belirsizlikler, turizmde olumsuz etkilerini önemli ölçüde hissettirmiş olmasına rağmen, 2007 yılında 901 milyon kişi olan uluslararası turist sayısı, 2012 yılında yüzde 14,9 luk bir artışla 1 milyar 35 milyon kişiye ulaşmıştır. Turizm geliri ise 2007 yılında 858 milyar ABD Doları iken 2012 yılında yüzde 25,3 oranında artarak 1 trilyon 75 milyar ABD Doları olmuştur. Bütün ekonomik zorluklara rağmen, 2013 yılında da benzer bir artış görülmesi beklenmekte ve bu artışın yüzde 3 ile yüzde 4 arasında olacağı öngörülmektedir döneminde, gelişmekte olan ekonomiler, gelişmiş ekonomilere oranla daha fazla büyüme göstermişlerdir. Turizm gelirinin ve turist sayısının önümüzdeki yıllarda hızla artacağı tahmin edilmektedir. Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) tarafından yılları arasında turizm ve seyahat sektörünün yıllık ortalama yüzde 4,4 oranında büyümesi öngörülmekte; küresel milli gelirin yüzde 10,5 ini sektörün oluşturacağı tahmin edilmektedir. Dünya Turizm Örgütü nün (UNWTO) tahminlerine göre ise 2020 yılında 1 milyar 400 milyon turiste ve 2 trilyon Dolar turizm gelirine ulaşılacaktır. Türkiye turizmde ilk on sırada yer alarak dünya içinde önemli bir yere sahiptir. Dünya turizm pazarında yüzde 2,7, Avrupa turizm pazarında ise yüzde 5,6 paya sahip olan Türkiye UNWTO 2012 yılı verilerine göre, dünya genelinde turist sayısı bakımından 6 ıncı, turizm geliri bakımından 12 inci sırada yer almaktadır. Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Belgesine göreana hedef, 2023 yılında dünyanın en çok turist çeken ve en fazla turizm geliri elde eden ilk 5 ülkesinden biri olmaktır. Türkiye de iç turizm pazarından 20 milyon kişinin yararlanması hedeflenmektedir. Stratejide belirlenen stratejik çalışmaların tamamlanması durumunda, 2023 yılında 50 milyon turist, 50 milyar dolar dış turizm geliri ve turist başına yaklaşık 1000 dolar harcamaya ulaşılması öngörülmektedir. Bu hedefler turizm sektöründeki mevcut ekonomik büyüklüğün yaklaşık dört katına çıkması anlamına gelmektedir. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi aynı zamanda bu sektördeki istihdam oranını da önemli ölçüde artıracaktır. Yeni turizm ve istihdam alanlarının geliştirilmesi, bölgesel gelir farklılıklarının giderilmesine katkı sağlayacaktır. Türkiye de turizm sektörü büyümeye ve ülke ekonomisi içindeki payını artırmaya devam etmektedir. Türkiye de turizm sektörü, Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) verilerine göre, 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 12,2 büyümüştür. Turizm geliri ise 2014 yılında bir önceki yıla göre yüzde 6,2 artarak 34 milyon doları aşmıştır. Söz konusu turizm gelirinin yüzde 80,97 si yabancı ziyaretçilerden, yüzde 18,33 ü ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Ülkemize gelen turist sayısı da artmaya devam etmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı nın verilerini göre, 2013 yılında milyon turist ülkemize gelirken, 2014 yılında bu sayı milyon olmuştur. Turizm Sektörü

2 Turizm sektörünün istihdam açısından taşıdığı potansiyel yüksektir. İstihdamın sektörel büyüme esnekliği turizm sektöründe 0,70 in üzerinde olması bunu açıklar. Turizm sektöründe istihdamın artmasıyla birlikte sektörün istihdam içerisindeki payı da artmaya devam etmektedir. Türkiye Otelciler Federasyonu (TUROFED) verilerine göre, turizmin ülke istihdamındaki payı 2012 yılında yüzde 6,2 ken 2013 yılında bu oran yüzde 6,8 e yükselmiştir. Turizm sektöründe istihdam da son yıllarda artış göstermiş olup 2013 yılında bu artış hızlanmıştır. AKTOB verilerine göre, turizm sektöründe önceki üç yılda yaklaşık 1.2 milyon kişi istihdam edilirken, 2013 yılında bu sayı 1.3 milyona ulaşmıştır. Sektör çalışanlarının yüzde 56 sı yiyecek içecek hizmetlerinde, yüzde 30 u konaklama sektöründe, yüzde 5,7 si seyahat acentelerinde, yüzde 7 si eğlence ve dinlence hizmetlerinde ve yüzde 1,2 si ise havayolu ulaştırmasında istihdam edilmektedir. Onuncu Kalkınma Planına göre, özellikle kültür, sağlık, termal, yayla, dağ turizmi gibi alternatif turizm faaliyetlerinde istihdamın artacaktır. Bununla birlikte otel, restoran, ulaştırma, turizm organizasyonu ve turizm eğitimi konularında doğrudan istihdam ve mobilya ve inşaat gibi yardımcı dallarda dolaylı istihdam artacaktır. 2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUM Politika No ve Adı: 1. Sektörde mevcut istihdam imkanları geliştirilecek ve çalışanların istihdam şartları iyileştirilecektir. 1.1 Haftalık çalışma süresi fazla mesai ve denkleştirme yapılması hallerinde 55 saatle sınırlandırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Taraflar Turizm sektöründe yaşanan önemli gelişmelerden birisi de sektörde kayıtlı istihdamın artmasıdır. SGK tarafından açıklanan 2013 yılı Nisan ayı verilerine göre, turizm ile ilgili 5 ana faaliyet kolunda çalışanların sayısı 715 binden 835 bine çıkarak yüzde 17 artış göstermiştir. Bu artışın temel nedeni SGK kapsamına giren firma sayısındaki yükseliştir. Fakat hala sektörde kayıtdışı istihdam yüksek seviyededi ve sektörde 1.3 milyon kişinin istihdam edildiği düşünüldüğünde kayıt dışı çalışan oran yüzde 35 tir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde mevzuat çalışmaları başlatılımıştır. Mevzuat çalışmasının öncelikle sosyal taraflarla uzlaşma içerisinde tamamlanması öngörüldüğünden sosyal taraflarlarla ve sektör temsilcileri ile görüşmeler yapılmaktadır. Bu doğrultuda, tarihinde günü işveren ve işçi örgütleri, sektör temsilcileri ve Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcileri ile toplantı düzenlenerek görüşler alınmıştır. Sosyal taraflarla uzlaşı sonrasında mevzuat çalışmaları tamamlanacak ve sektöre yönelik haftalık çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemeler çıkarılacaktır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. 1.2 Çalışanların işyerine giriş ve çıkış saatlerini belirlemek üzere turizm işletme belgesine sahip işyerlerine kart sistemi zorunluluğu getirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, ÇSGB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kültür ve Turizm Bakanlığı, kart sistemi zorunluluğunun sadece turizm işletme belgesine sahip işyerleri için değil tüm turizm tesisleri için geçerli olması gerektiği düşüncesiyle, tedbir maddesinin bu doğrultuda değiştirilmesini teklif etmektedir. Ayrıca, öngörülen düzenlemenin Bakanlık yetkisinde olmadığı düşüncesiyle, tedbir maddesinden sorumlu kuruluşun kendileri değil ÇSGB nin olmasını önermektedir. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor

3 1.3 Denkleştirme süresi dört ay olarak düzenlenecek, bu süre toplu iş sözleşmeleriyle altı aya kadar artırılabilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Taraflar Politika No ve Adı: 2. Sektördeki işgücü niteliği geliştirilecektir. 2.1 Tüm konaklama tesislerinin Tek Belge Sistemi altında birleştirilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Kültür ve Turizm Bakanlığı - Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde mevzuat çalışmaları başlatılımıştır. Mevzuat çalışmasının öncelikle sosyal taraflarla uzlaşma içerisinde tamamlanması öngörüldüğünden sosyal taraflarlarla ve sektör temsilcileri ile görüşmeler yapılmaktadır. Bu doğrultuda, tarihinde işveren ve işçi örgütleri, sektör temsilcileri ve Kültür ve Turizm Bakanlığı temsilcileri ile toplantı düzenlenerek görüşler alınmıştır. Sosyal taraflarla uzlaşı sonrasında mevzuat çalışmaları tamamlanacak ve sektöre yönelik haftalık çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemeler çıkarılacaktır. e) Tamamlanma durumu : Devam ediyor. b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kültür ve Turizm Bakanlığı nın belgelendirdiği turizm işletmeleri dışında ilgili yerel idare tarafından belgelendirilerek faaliyet gösteren turizm tesisleri de bulunmaktadır. Tedbirin uygulanmasından sorumlu başka kurumların olması nedeniyle tedbirin sadece Bakanlıkları tarafından yapılmasının mevzuata aykırı olduğunu belirtmekte ve tedbirin değiştirilmesini önermektedirler. 1.4 Turizmin yoğun olduğu illerde çocuk bakım hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, MEB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ASPB, tedbir maddesine ilişkin çalışma ve önerileri konusunda hiçbir bildirimde bulunmamıştır. 2.2 Turizm sektöründe meslek standardı belirlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Turizm sektöründe 33 meslek standardının çalışması 2013 yılı sonu itibarıyla tamamlanmıştır yılının Ocak-Mayıs döneminde ise bir meslek standardı üzerinde çalışmalar sürdürülmüştür. Söz konusu dönemde sektöre yönelik yeni bir meslek standardı hazırlama başvurusu gelmemiştir. Ayrıca, 2009 ve 2010 yıllarında yürürlüğe giren 11 ulusal meslek standardı için revizyon çalışmaları başlatılmıştır

4 2.3 Mesleki yeterlilik, ölçme ve değerlendirme süreci hızla tamamlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MYK, MEB, YÖK d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Turizm sektöründe toplam 15 meslekte sınav ve belgelendirme yapılmaktadır. İki meslek 2015 yılı Ocak-Mayıs döneminde eklenmiştir. Bu sektörde akredite olmuş ve MYK tarafından yetkilendirilen 6 belgelendirme kuruluşu aşağıda sunulmuştur, söz konusu kuurluşlardan iki tanesi 2015 yılı Ocak-Mayıs döneminde eklenmiştir. Safir İnsan Kaynakları Danışmanlık, İstihdam ve Belgelendirme Hizmetleri Ltd.Şti. (SABEMER) Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Mesleki Sınav ve Sertifikasyon Merkezi Mesleki ve teknik ortaöğretim okullarında uygulanmakta olan öğretim programları sektör ihtiyaç analizinden yola çıkılarak MEB de görevli uzman ve alan öğretmenleri, sektör temsilcileri, üniversiteden alan uzmanları ve meslek elemanları ile işbirliği içinde hazırlanmaktadır. Öğretim programlarını hazırlama çalışmaları kapsamında yapılan sektör araştırması sonucunda sektörde faaliyet gösteren meslekler saptanmış ve saptanan bu meslekler seviye gruplarına ayrılmıştır. Mesleklere ilişkin olarak saptanan bu yeterlikler, öğretim programları ve modüllerin temel dayanağını ve içeriğini oluşturmuştur. Program geliştirme sürecinin her aşamasında, Türkiye ve dünya ölçeğinde faaliyet gösteren meslek kuruluşlarının temsilcileri, yerli/yabancı uzmanlar ve üniversiteler ile işbirliği yapılmıştır. Sözü edilen kurum/kuruluşların eğitim sorumluları ve meslek elemanlarıyla iletişim kurulmuş, bu kişilerin program çalışmalarına doğrudan katkıları sağlanmıştır. Sektör taraması ve mesleki yeterliklerin belirlenmesi sonucunda, Türkiye genelinde sektörün mevcut ihtiyaçları ve iş gücünden beklentileri tespit edilmiş, bu ihtiyaç ve beklentiler program çalışmalarının dayanağını oluşturmuştur. Öğretim programı, ilgili alan altında yer alan mesleklerde ulusal ve uluslararası düzeyde meslek elemanlarından beklenen yeterliklere ve standartlara uygun olarak hazırlanmıştır. Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği Derneği Eğitim ve Tanıtım İktisadi İşletmesi ALTSO Meslek Standartları ve Yeterlilik Geliştirme Sınav ve Belgelendirme Merkezi Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Personel Belgelendirme Birimi Profesyonel Belgelendirme ve Özel Eğitim Hizmetleri Ticaret A.Ş. Ayrıca, 2015 yılı Ocak-Mayıs döneminde MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirmeler neticesinde başarılı olan 14 kişiye MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. 2.5 Meslek liseleri bünyesinde, sektörün orta ve uzun vadeli yatırım projeksiyonlarının yaratacağı işgücü taleplerine paralel yeni bölümler açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İİMEK kararları doğrultusunda valiliklerce belirli alan ve dalların açılması/kapatılması teklifleri Genel Müdürlük tarafından değerlendirmiştir. Bu kapsamda tarihine kadar Makam Onayı verilen alan/dallar aşağıdaki şekildedir: 2.4 Sektörde işçi ve işveren talepleri ile işgücü envanterinden elde edilen veriler dikkate alınarak eğitim programları hazırlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: MEB - Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü 1. Eğlence Hizmetleri alanı; 2 farklı okulda Anadolu meslek programında 2 yeni alan açılmıştır. 5 okulda alan Anadolu meslek programında 5 alan kapatılmıştır. 2. Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri alanı; 7 farklı okulda Anadolu meslek programında 7 yeni alan ve 2 farklı okulda Anadolu meslek programında mevcut alanda 3 dal açılmıştır., İŞKUR, Sosyal Taraflar 3. Konaklama ve Seyahat Hizmetleri alanı; 17 farklı okulda Anadolu meslek programında 7 yeni alan ve 11 farklı okulda Anadolu meslek programında mevcut alanda 15 dal açılmıştır. 3 okulda alan Anadolu meslek programında 3 alan kapatılmıştır. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: MEB in British Council ile yaptığı işbirliği protokolü doğrultusunda mesleki yabancı dil derslerinde modüllerin yanı sıra okutulmak üzere materyaller hazırlanmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda yiyecek-içecek hizmetleri, konaklama ve seyahat hizmetleri ile eğlence hizmetleri alanlarında hazırlanan mesleki ingilizce eğitim materyalleri Talim ve Terbiye Kurulu inceleme ve onayından sonra uygulanmaya başlanmıştır. 4. Yiyecek İçecek Hizmetleri alanı; 17 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında 17 yeni alan ve 30 farklı okulda Anadolu meslek ve Anadolu teknik programlarında mevcut alanda 40 dal açılmıştır. 3 farklı okulda Anadolu meslek programında mevcut alanda 5 dal kapatılmıştır

5 2.6 Sektöre yönelik işgücü yetiştirme kursları açılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR Politika No ve Adı: 3. Kayıt dışı istihdam ve yabancı kaçak işçilik engellenecektir. 3.1 İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın işçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesi sağlanacaktır. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu tedbirin uygulanması için ilgili paydaşlar tarafından hazırlanacak projelerin gerçekleştirilmesi yönünde mevzuat ve bütçe engeli bulunmamaktadır yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 1020 kişi mesleki eğitim kurslarına 3694 kişi ise işbaşı eğitim programlarına katılmıştır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, SGK d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İşçi ücretlerinin banka kanalıyla ödenmesine ilişkin mevzuat çalışmaları Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı kapsamında SGK bünyesinde devam etmektedir. 2.7 Sezonluk işçilerin sezon sonunda İşsizlik Sigortası Fonu aracılığıyla sektöre yönelik eğitim programları uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR 3.2 Emsal işçi ücretlerine yönelik çalışmalar yapılarak, kayıt dışı ücret ödenmesi engellenecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu tedbirin uygulanması için ilgili paydaşlar tarafından hazırlanacak projelerin gerçekleştirilmesi önünde mevzuat ve bütçe engeli bulunmamaktadır. Bununla birlikte bu tedbir konusu hedef kitlenin kimler olduğu hususu açık değildir ve İŞKUR olarak tespit edilmesi de mümkün değildir. GTHB ile çalışma yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Konuyla ilgili olarak KİT-UP II Projesi kapsamında farklı sektör ve bölgelerde analizler yapılacaktır. 2.8 Meslek yüksekokulları ve fakülteler bünyesinde, sektörün orta ve uzun vadeli yatırım projeksiyonlarının yaratacağı işgücü taleplerine paralel yeni bölümler açılacaktır. Bu çerçevede turizm sektörüne yönelik de analiz yapılması planlanmakta olup, bu analizlere göre ilerleyen dönemde yapılacak olan çalışmalar planlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, Kültür ve Turizm Bakanlığı Ayrıca Turist Rehberleri Birliği ile işbirliği içerisinde kayıt dışı istihdamın ve eksik bildirimin önlenmesi için İzmir, İstanbul, Ankara, Nevşehir ve Antalya illerinde bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. e) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: YÖK, üniversitelerde özel sektörün ihtiyaçlarına cevap verebilecek programların açılmasını teşvik etmekte ve desteklemektedir. Önümüzdeki günlerde, üniversiteler ile yapılacak yazışmalarla varolan mevcut durum daha ayrıntılı bir şekilde ortaya konulacaktır. Ayrıca, ilgili üniversite, işbirliği yapılacak kurumlar ile sektör temsilcilerinin de katılımıyla toplantılar düzenlenecektir

6 3.3 Denetimlerin etkinliği yabacı kaçak işçi çalıştırılması önlenecek biçimde artırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Programlı teftiş ve program dışı inceleme ve teftişler kapsamında işyerlerinde tespit edilen izinsiz yabancı çalışan sayısı ve uygulanan idari para cezaları aşağıdaki gibidir: Yabancı Çalıştıran İşyeri Sayısı 58 Çalışan Yabancı Sayısı Kadın 175 Çalışan Yabancı Sayısı Erkek 253 Çalışan Yabancı Sayısı 428 Çalışma İzni Bulunmayan Kadın Yabancı Sayısı 4 Çalışma İzni Bulunmayan Erkek Yabancı Sayısı 10 Çalışma İzni Bulunmayan Toplam Yabancı Sayısı 14 İPC Uygulanan Yabancı Sayısı 0 İPC Miktarı 0 İPC Uygulanan İşyeri Sayısı 0 İPC Miktarı 0 İzni Bulunmayan Bağımsız Çalışan Sayısı 10 İPC Uygulanan Bağımsız Çalışan Sayısı 10 İPC Miktarı ,00 TL EKLER