GENEL BİLGİLER COĞRAFİ KONUM SİYASİ VE İDARİ YAPI NÜFUS VE İŞGÜCÜ YAPISI GENEL EKONOMİK DURUM K K T C

Transkript

1 C T K K

2 GENEL BİLGİLER COĞRAFİ KONUM Kıbrıs, Akdeniz in Sicilya ve Sardinya dan sonra üçüncü büyük adasıdır. KKTC nin toplam yüzölçümü km2 dir ve adanın üçte birine karşılık gelmektedir. Yaklaşık olarak ada sahillerinin yarısı KKTC sınırları içerisindedir. KKTC nin kuzeyinde 65 km mesafede Türkiye, doğusunda 112 km mesafede Suriye, 267 km mesafede İsrail ve 162 km mesafede Lübnan, güneyinde GKRY ve 418 km mesafede Mısır, batısında ise 965 km mesafede Yunanistan yer almaktadır. Başkent Lefkoşa Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin en büyük kentidir. Deniz kıyısında yer alan Gazimağusa ve Girne de diğer önemli kentlerdir. Güzelyurt ve Lefke ise geniş narenciye bahçeleri ile ünlü iki şehirdir. KKTC de ekilebilen %45 verimli arazinin %20 si sulanmaktadır. KKTC genelinin %20 si ormanlık alan olup yoğun bir ağaçlandırma programı devam etmektedir. Kuzey Kıbrıs ın iklimi tipik bir Akdeniz iklimidir. Yazları uzun ve kurak, kışları ise yağmurludur. Yıllık ortalama sıcaklık 19 derecedir. Yaz ortası sıcaklık 40 derece civarında seyretmektedir. Kışın hava oldukça yumuşaktır ve yıllık ortalama 500 mm yağmur düşmektedir. SİYASİ VE İDARİ YAPI KKTC Anayasası bir temsili demokrasiyi öngörür. Egemenlik KKTC yurttaşlarından oluşan halkındır ve halk adına görevlendirilen organlar eliyle kullanılır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde çok partili demokrasi uygulanmaktadır. Cumhurbaşkanı, devletin başıdır ve beş yılda bir genel seçim ile seçilmektedir. Yasama yetkisi 50 üyeli Cumhuriyet Meclisi tarafından yürütülmektedir. Ülkede yürütme yetkisi ise Cumhurbaşkanı tarafından atanan Başbakan ın yönetiminde oluşturulan Bakanlar Kurulu na verilmiştir. Milletvekilliği genel seçimleri beş yılda bir yapılmaktadır. KKTC, ülkenin etkin bir şekilde yönetilebilmesi için 5 bölgeye ayrılmıştır; Lefkoşa, Gazi Mağusa, Girne, Güzelyurt ve İskele. NÜFUS VE İŞGÜCÜ YAPISI 17 Aralık 2012 de açıklanan 2011 Nüfus ve Konut Sayımı ilk kesin sonuçlarına göre KKTC nin nüfusu dir. Ekim 2011 tarihli Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre KKTC genelinde toplam istihdam kişidir. İşsiz sayısı ise kişi, işsizlik oranı ise %9,7 dir. GENEL EKONOMİK DURUM EKONOMİK YAPI Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisinin büyük bir kısmı ticarete, yani ithalata dayanmakta, üretim girdileri ve tüketim maddeleri büyük oranda ithalat yoluyla sağlanmaktadır. Bu nedenle TL nin döviz karşındaki değeri, üretim maliyetleri ve ürün fiyatları üzerinde etkili olmaktadır. KKTC nin 2015 yılında 3,74 milyar dolar olan GSYİH sının 2016 yılında 3,84 milyar dolar olduğu 2017 yılında da 4,2 milyar dolar olarak gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisinde yıllarında gerçekleşen %3.7 ve %3.9 luk büyümenin ardından 2012 ve 2013 yıllarında büyüme yavaşlayarak devam etmiş, GSYİH reel olarak sırasıyla %1.8 ve %1.1 artmıştır ve 2015 yıllarında ise GSYİH reel olarak sırasıyla %4.9 ve %4.0 lük artış göstermiştir. Kuzey Kıbrıs ın 2016 yılında %2,4 oranında 2017 yılında da %5,0 oranında büyüdüğü tahmin edilmektedir. ABD Doları bazında ise, 2013 yılında 15,357 dolar olan kişi başına düşen GSYİH, 2014 yılında 15,109 dolara 2015 yılında ise 13,737 dolara gerilemiştir. KKTC de kişi başına düşen milli gelirin 2016 yılında dolar olduğu 2017 yılında da dolar olacağı tahmin edilmektedir. 1 Ö d e m i ş T i c a r e t B o r s a s ı

3 GSYİH içinde, tarım sektörü %8,5, sanayi sektörü %9,4, inşaat sektörü %9,6 ve hizmetler sektörü %60,8 oranında pay almaktadır. Turizm ve eğitim sektörleri büyük gelir kaynağıdır. Ülkede sadece belirli sanayi dallarında üretim mevcuttur. Dış ticaret açısından bakıldığında ülke büyük dış ticaret açığına sahiptir. 2 Ü l k e R a p o r l a r ı

4 DIŞ TİCARET GENEL DURUM K.K.T.C de ihracat sektörü uluslararası arenada uygulanan izolasyonlar ve ambargolar nedeniyle ciddi sorunlarla karşılaşmaktadır. Özellikle AB Adalet Divanı tarafından alınan kararlar birçok ürünün AB ye ihracatını engellemiş bulunmaktadır. Fakat Türkiye'nin sağladığı pazar olanakları ve diğer destekler ile ihracat sektörü ayakta durmaya çalışmaktadır. K.K.T.C nin 2016 yılı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 11 oranında düşüş göstererek 105,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaret açısından bakıldığında ülke büyük dış ticaret açığına sahiptir yılı itibarıyla 106 milyon dolarlık ihracata karşılık 1,8 milyar dolarlık ithalata sahiptir. ÜLKENİN GENEL DIŞ TİCARET DEĞERLERİ (1.000 DOLAR) İthalat İhracat Denge Hacim Kaynak: KKTC Ticaret Dairesi İHRACATINDA BAŞLICA ÜRÜNLER (1.000 DOLAR) K.K.T.C nin ihraç ettiği başlıca ürünler; süt ürünleri, narenciye, rakı, hurda metal, narenciye konsantresi, piliç eti, patates, alçı taşı, hazır giyim, meşrubat ve meyve suyu, sebzeler, deriler ve yumurtadır. KKTC ihracatının önemli bir kısmını Türkiye ye gerçekleştirmektedir. Ürün Süt ürünleri Narenciye Rakı Hurdalar Konfeksiyon Narenciye Konsantre Balıklar (Taze ve Soğ.) Piliç eti Meyve suyu- Meşrubat Sebzeler Patates Deriler Hurda Kağıt Keçiboynuzu (Çekirdek) Yumurta Ö d e m i ş T i c a r e t B o r s a s ı

5 İlaçlar Keçiboynuzu (öğütülmüş) Sigaralar Tütün Yün Yapağı Keçiboynuzu (Bütün) Ara Toplam Diğerleri GENEL TOPLAM Kaynak: KKTC Ticaret Dairesi İTHALAT YAPTIĞI BAŞLICA ÜRÜNLER (DOLAR) KKTC nin ithalatında önemli paya sahip ürünler yakıtlar, taşıt araçları, arpa, hayvan yemleri, boru ve aksamı, inşaat demiri, ilaçlar, alkollü içkiler, sanayi tipi makineler, mobilya ve aksesuarları, LPG gazı, telefon cihazları, cep telefonu, süt ürünleri, mısır, oto aksamı, sigara, bilgi işlem makinaları, plastik ürünler, meşrubat ve meyve suları, elektrik malzemeleri, taze meyveler, kozmetik ürünleri, temizlik malzemeleri, alüminyum profil, elektrik santral sistemleri, buğday, tıbbi cihazlar, elektrikli ev eşyaları, oto lastikleri, deri ayakkabılar ve klima cihazlarıdır. KKTC ithalatının yaklaşık %65-70 ini Türkiye den gerçekleştirmektedir. Ürünler Yakıt Taşıt Araçları Elektrik Santral Sistemleri Mobilya Ve Aksamları Sanayi Tipi Makineler Bilgi İşlem Makineleri Ve Aks Alüminyum Profil Alkollü İçkiler Ambalaj Kapları Ambalaj Kartonu Arpa Asfalt + Zift Aydınlatma Cihazları Ayçiçek Yağı Balıklar (Konserve) Bebek Ve Oyuncaklar Bira Bisküvi Borular Ve Aksamları Buğday Ü l k e R a p o r l a r ı

6 Bulaşık Makineleri Buzdolabı Cam (İşlenmiş Düz) Cam Eşyaları Cep Telefonları Çamaşır Makineleri Çay Çelik Mutfak Eşyası Çikolata Çimento Çimento Hammaddesi Demir Ve Çelik Çubuklar Piliç Etleri Deri Ayakkabılar Elektrikli Ev Eşyaları Elektrik Malzemeleri Ev Boyaları Fayans Galvanize Saç Gaz Ocakları Halı Havası Alınmış Yiyecekler Hayvan Yemleri Ve Katkı Mad İlaçlar İnşaat Demiri Jeneratör Kağıt Ürünleri Kahve Kereste Ve Sunta Kimyevi Gübre Klima Cihazı Konfeksiyon Konsantre Konserve Et (Beef) Konserve Yiyecekler Kontrplak Kozmetik Ürünleri Ö d e m i ş T i c a r e t B o r s a s ı

7 Kumaşlar Lpg Gazı Makine Yağları Mdf (Ahşap Malzeme) Meşrubat, Meyve suları Mısır Muhtelif Hırdavat Eşyası Mutfak Eşyaları Oto Aksamları Oto Lastikleri Pirinç Plastik Ambalaj Malzemeleri Plastik Hammaddesi Plastik Mamulleri Porselen Mutfak Eşyası Sanayi Tipi Maki. Aks Seramik Karolar Sıhhi Tesisat Malzemeleri Sigaralar Spor Ayakkabılar Spor Malzemeleri Süt Ürünleri Şeker Tarım Makineleri Taze Meyveler Telefon Cihazları Telefon Santral Aks Televizyon Temizlik Ürünleri Tıbbi Cihazları Veteriner İlaçları Yükleyiciler Zirai İlaçlar Ara Toplam Diğerleri GENEL TOPLAM Kaynak: KKTC Ticaret Dairesi 6 Ü l k e R a p o r l a r ı

8 BAŞLICA ÜLKELER İTİBARI İLE DIŞ TİCARETİ İHRACAT YAPTIĞI BAŞLICA ÜLKE VE BÖLGELER (1.000 DOLAR) Ülke/Bölge Türkiye Orta Doğu Ülkeleri AB Ülkeleri Diğer Avrupa Ülkeleri Uzak Doğu Ülkeleri Diğer Ülkeler TOPLAM Kaynak: KKTC Ticaret Dairesi İTHALAT YAPTIĞI BAŞLICA ÜLKE VE BÖLGELER (1.000 DOLAR) Ülke/Bölge Türkiye AB Ülkeleri D. Avrupa Ülkeleri Uzak Doğu Ülkeleri Orta Doğu Ülkeleri Diğer Ülkeler TOPLAM Kaynak: KKTC Ticaret Dairesi 7 Ö d e m i ş T i c a r e t B o r s a s ı

9 TÜRKİYE İLE TİCARET GENEL DURUM K.K.T.C nin dış ticaretinde en önemli paya sahip ülke Türkiye dir. Türkiye nin K.K.T.C ye ihracatı 1 milyar civarında gerçekleşmektedir. K.K.T.C nin Türkiye ye ihracatı ise son yıllarda milyon dolar arasında değişmektedir yılında İhracatımız %9,8 azalarak 907 milyon dolara gerilemiş; ithalatımız ise %7 azalarak 65 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. TÜRKİYE KKTC DIŞ TİCARET DEĞERLERİ (1.000 DOLAR) Kaynak: TUİK Yıl İhracat İthalat Hacim Denge TÜRKİYE'NİN KKTC YE İHRACATINDA BAŞLICA ÜRÜNLER (1.000 DOLAR) GTIP Ürünler Petrol Yağları Ve Bitümenli Minerallerden Elde Edilen Yağlar Demir Veya Alaşımsız Çelikten Çubuklar (Dövülmüş, Sıcak Haddelenmiş, Haddeleme İşleminden Sonra Buru Tedavide Veya Korunmada Kullanılmak Üzere Hazırlanan İlaçlar (Dozlandırılmış) Diğer Mobilyalar Ve Bunların Aksam Ve Parçaları Çimento Petrol Gazları Ve Diğer Gazlı Hidrokarbonlar Etil Alkol (Alkol Derecesi < %80, Tağyir Edilmemiş) Ve Damıtılarak Elde Edilmiş Likör Ve Diğer Alkol Demir Veya Çelikten İnşaat Ve İnşaat Aksamı, İnşaatta Kullanılmak Üzere Hazırlanmış Demir Veya Çelik Aluminyumdan Çubuklar Ve Profiller Ekmek, Pasta, Kek, Bisküvi Ve Diğer Ekmekçi Mamüller, Hosti, Boş İlaç Kapsülü Mühür Güllacı, Pirinç Mücevherci Eşyası Ve Aksamı (Kıymetli Metallerden Veya Kıymetli Metallerle Kaplama Metallerden) İzole Edilmiş Teller, Kablolar Ve Diğer Elektrik İletkenler; Tek Tek Kaplanmış Liflerden Oluşan Fiber Ü l k e R a p o r l a r ı

10 Tütün/Tütün Yerine Geçen Maddelerden Purolar, Sigarillolar Ve Sigaralar Seramikten Döşeme/Kaplama Karoları, Kaldırım Taşları, Mozaik Küpler, vb.ve Bitirme Seramikleri Otomatik Bilgi İşlem Mak. Bunlara Ait Birimler; Manyetik Veya Optik Okuyucular, Verileri Koda Dönüştürme Plastiklerden Eşya Taşınmasına Veya Ambalajlanmasına Mahsus Malzeme, Tıpa, Kapak, Diğer Kapama Malzeme Yıkama, Temizleme Müstahzarları (Sabunlar Hariç) Demir Veya Çelikten Diğer İnce Ve Kalın Borular Ve İçi Boş Profiller Buzdolapları, Dondurucular Ve Diğer Soğutucu Ve Dondurucu Cihazlar Ve Isı Pompaları Yontulmaya Veya İnşaata Elverişli İşlenmiş Taşlar (Kayagan Taşı Hariç), Mozaik İçin Küp Şeklinde Taşlar Sular (Mineral Ve Gazlı Sular Dahil) Ve Alkolsüz Diğer İçecekler (Tatlandırıcılı, Lezzetlendirilmiş) Oturmaya Mahsus Mobilyalar Ve Bunların Aksam Ve Parçaları Tıpta, Cerrahide, Dişçilikte Ve Veterinerlikte Kullanılan Alet Ve Cihazlar Plastikten Hortumlar, Borular Ve Bağlantı Elemanları (Manşon, Nipel, Dirsek, Flanşlar, Vb.) Biralar (Malttan) Ağaçtan Veya Diğer Odunsu Maddelerden Lif Levhalar Azot, Fosfor Ve Potasyumun İkisini Veya Üçünü İçeren Mineral Veya Kimyasal Gübreler Klima Cihazları (Motorlu Bir Vantilatör İle Nem Ve Isıyı Değiştirmeye Mahsus Tertibatı Olanlar) Plastikten Diğer Levha, Plaka, Şerit, Film, Folye (Gözeneksiz) Peynir Ve Pıhtılaşmış Ürünler Kaynak: TUIK Genel Toplam TÜRKİYE'NİN KKTC DEN İTHALATINDA BAŞLICA ÜRÜNLER (1.000 DOLAR) GTIP Ürünler Turunçgiller (Taze/Kurutulmuş) Peynir Ve Pıhtılaşmış Ürünler Ö d e m i ş T i c a r e t B o r s a s ı

11 7204 Dökme Demirin, Demirin Veya Çeliğin Döküntü Ve Hurdaları Veya Bunların Eritilmesi İle Elde Dilmiş Kü Altın (Platin Kaplamalı Altın Dahil) (İşlenmemiş Veya Yarı İşlenmiş Ya Da Pudra Halinde) Buğday Ve Mahlut Süt Ve Krema (Konsantre Edilmemiş, İlave Şeker Veya Diğer Tatlandırıcı Madde İçermeyen) Meyve Ve Sebze Suları (Fermente Edilmemiş, Alkol Katılmamış) İşlenmemiş Kurşun Aluminyum Döküntü Ve Hurdaları Balıklar (Taze Veya Soğutulmuş) Sular (Mineral Ve Gazlı Sular Dahil) Ve Alkolsüz Diğer İçecekler (Tatlandırıcılı, Lezzetlendirilmiş) Diğer Sebzeler (Taze/Soğutulmuş) Keçiboynuzu, Deniz Otları Ve Diğer Algler, Şeker Pancarı, Şeker Kamışı Vs. Mücevherci Eşyası Ve Aksamı (Kıymetli Metallerden Veya Kıymetli Metallerle Kaplama Metallerden) Sökülecek Gemiler, Suda Yüzen Sökülecek Diğer Araçlar Tarifenin Başka Yerinde Belirtilmeyen Meyve Ve Yenilen Diğer Bitki Parçalarının Konserveleri Sığır (Bufalo Dahil) Ve At Cinsi Hayvanların Ham Post Ve Derileri Kağıt Ve Karton Döküntü Ve Kırpıntıları Kahve, Kahve Kabuk Ve Kapçıkları, İçinde Herhangi Bir Oranda Kahve Bulunup Kahve Yerine Kullanılan Ü Patates (Taze/Soğutulmuş) Çimentodan, Betondan Veya Suni Taştan Eşya (Takviye Edilmiş Olsun Olmasın) Sular (Tabii Ve Suni Mineral Sular Ve Gazlı Sular Dahil) (Tatlandırıcısız, Lezzetlendirilmemiş) Bakır Döküntü Ve Hurdaları Plastikten Döküntü, Kalıntı Ve Hurdalar Diğer Meyveler (Taze) Koyun Ve Kuzuların Ham Derileri Spor, Kayak Ve Yüzme Kıyafetıeri; Diğer Giyim Eşyası - 0, Ü l k e R a p o r l a r ı

12 0405 Sütten Elde Edilen Yağlar, Sürülerek Yenilen Süt Ürünleri Yün Ve Yapağı (Kardesiz/Taranmamış) Aluminyumdan Demetlenmiş Teller, Kablolar, Örme Halatlar Vb Kayısı, Kiraz, Şeftali, Erik Ve Çakal Eriği (Taze) Şenlik Fişekleri, İşaret Fişekleri, Yağmur Fişekleri, Sis İşaretleri Ve Diğer Pirotekni Eşyası Diğer Ham Post Ve Deriler Uçucu Yağlar, Rezinoitler, Ekstraksiyonla Elde Edilen Yağ Reçineleri Ve Terpenli Yan Ürünler, Çözelt Domates (Taze/Soğutulmuş) Kaynak: TUIK Yontulmaya Veya İnşaata Elverişli İşlenmiş Taşlar (Kayagan Taşı Hariç), Mozik İçin Küp Şeklinde Taşl 3 0, Genel Toplam Ö d e m i ş T i c a r e t B o r s a s ı

13 PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER DAĞITIM KANALLARI KKTC pazarına satış yapmak için ithalatçı firmalarla temasa geçilmesi gerekmektedir. İthalatı ticaretle uğraşan firmalar yapabildiği gibi üretici-ithalatçı firmalar ya da süpermarketler de yapabilmektedir. KKTC deki ithalatçı firmaların listesine T.C. Lefkoşa Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, Lefkoşa Türk Ticareti Geliştirme Ofisi (İGEME Temsilciliği) kanalıyla ulaşmak mümkündür. Ayrıca, Kıbrıs Türk Ticaret Odası web sayfasında ( Oda ya kayıtlı, ticaret yapan firmaların listesine ulaşmak mümkündür. İthalat yapan firmaların bir kısmı ülke distribütörü/bayi olarak faaliyet göstermektedir. AMBALAJ, PAKETLEME VE ETİKETLEME MAL VE HİZMETLER (DÜZENLEME VE DENETİM ) YASASI Kıbrıs Türk Federe Meclisi nin tarihli bileşiminde kabul olunan 1977 Mal ve Hizmetler (Düzenleme ve Denetim ) Yasası, Anayasa nın 74.maddesi gereğince Resmi Gazete de yayınlanmak suretiyle yürürlüğe girmiştir. Ambalajların etiketlenmesine ilişkin söz konusu yasanın 10. maddesi etiketlemeye ilişkin kuralları düzenlemektedir. Ambalajların Etiketlenmesi maddenin (1) fıkrası (i) bendi gereğince ambalajlanması zorunlu tutulan herhangi bir sanayi mamulü ve/veya ithal ve/veya denetime tabi mal, imal edildiği müessesenin ismi, mamulün evsafı, hacim, ebat, ağırlık, sayı veya miktarı, imal tarihi, belli bir süre içinde eskiyebilenlerin son kullanılma tarihleri veya en iyi kullanma süresi ve zamanı ve hava koşullarından etkilenebilenlerin muhafaza edilebileceği koşullar ve malın menşesi açıkça belirtilmeden satışa sunulmaz. 2. Herhangi bir sanayi mamulünün ve/veya ithal malının ve/veya denetime tabi malın, imal tarihi, belli bir süre için eskiyebilenlerin son kullanma süresi ve zamanı ambalaj etiketi üzerine konulmadan satışa sunulduğu Bakanın yetkili kılacağı kalite ve fiyat denetim memuru tarafından saptandığı takdirde, söz konusu mamul ve/veya mal derhal müsadere edilir ve Bakanın talimatına uygun olarak imha edilir ve/veya değerlendirilir. 3. Bakanın yetkili kılacağı kalite ve fiyat denetim memuru tarafından ambalaj etiketi üzerinde bulunan son kullanılma tarihi veya en iyi kullanma süresi ve zamanı geçmiş herhangi bir sanayi mamulünün ve/veya ithal malın ve/veya denetime tabi malın satışa sunulduğu saptanırsa, bu gibi mamul ve/veya mallar derhal müsadere edilir ve Bakanın talimatına uygun olarak imha edilir ve/veya değerlendirilir. 4. Menşei açıkça belirtilmemiş veya menşei sahte mal bulundurulması ve/veya satışa sunulması halinde Bakanın yetkili kılacağı kalite ve fiyat denetim memuru tarafından söz konusu mal derhal müsadere edilir ve Bakanın talimatına uygun olarak imha edilir ve/veya değerlendirilir. 5. Satışa sunulan veya bulundurulan herhangi bir sanayi mamulü ve/veya ithal malı ve/veya denetime tabi malın etiketinde yazılanlara uygun olmadığı Bakanın yetkili kılacağı herhangi bir kalite ve fiyat denetim memuru tarafından saptandığı takdirde söz konusu mamul ve/veya mal derhal müsadere edilir ve Bakanın talimatına uygun olarak imha edilir ve/veya değerlendirilir. ETİKET, TARİFE VE FİYAT LİSTELERİ TÜZÜĞÜ Tüketicileri Koruma Yasası nın 19. maddesinin 3. fıkrası tahtında Bakanlar Kurulu nca tarihli ve 59 sayılı Resmi Gazete de yayınlanmak suretiyle yürürlüğe girmiştir. Söz konusu tüzük aşağıdaki hükümleri içermektedir. 12 Ü l k e R a p o r l a r ı

14 Ticarete konu olan ve perakende satışa arz edilen malların ambalajlarının ya da kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde etiket konulması, etiket konulması mümkün olmayan hallerde ise, aynı bilgileri kapsayan listelerin görülebilecek ve kolaylıkla okunabilecek şekilde uygun yerlere asılması veya konulması zorunludur. Etiket ve listelerde bulunması zorunlu hususlar aşağıda yer almaktadır. Malın üretim yeri Malın ayırıcı özelliği Malın tüm vergiler dahil satış fiyatı Ayrıca, gıda maddelerinin etiketlenmesinde: Gıda maddesinin etiket bilgileri tam ve doğru olarak ifade edilmelidir. Tüm yazılar, fonla kontrast teşkil edecek şekilde, silinmez karakterde, okunabilir renk ve boyutta olmalı, ambalaj sağlam bir şekilde basılmış, yapıştırılmış veya tutturulmuş olmalıdır. Gıda maddesinin etiketi sahte, yanıltıcı veya gıdanın karakterine göre hatalı bir izlenim yaratacak, tüketiciyi yanıltacak resim, şekil vb.yi içermemelidir. Özel beslenme amaçlı gıdalar dahil herhangi bir gıda maddesinin etiketinde o gıda maddesinin hastalıkları önleme, iyileştirme ve tedavi etme özelliği olduğunu bildiren veya ima eden ifadeler yer almaz. Beslenme yönünde etiketleme özel beslenme amaçlı gıdaların ve bileşiminde farklılık yapıldığı beyan edilen gıdaların etiketlenmesinde mecburi olup, diğer gıda maddelerinde ihtiyaridir. Enerji ve yağ değerlerinde sağlanan en az %25 lik azalmalar etiket üzerinde azaltılmış veya eşdeğerli bir kelimeyle ifade edilir. Gıda maddesinin etiketinde gıda maddesinin adı, içindekileri, net miktarı, firmanın adı, adresi ve üretildiği yer ve üretim tarihi, son tüketim tarihi ile raf ömrü yazılır. Gıda maddesinin bileşiminde tatlandırıcı var ise İçinde tatlandırıcı vardır ifadesi, gıda maddesine %10 veya daha fazla poliol eklenmiş ise Aşırı tüketimi laksatif etkiye neden olabilir ifadesi, kullanılan tatlandırıcı içerisinde aspartam var ise Fenil alanin içerir ifadesi yer almalıdır. Hacim olarak %1.2 den fazla alkol içeren içkilerde alkol derecesi ambalaj üzerinde tüketici tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde yer almalıdır. Parti numarası ve/veya seri numarası konulur. Besin öğelerinin miktarları ve/veya seri numarası konulur. Besin öğelerinin miktarları ve üretim izin tarihi, sicil numarası veya ithalat kontrol belgesi tarihi ve sayısı Bakanlıkça çıkarılacak Gıda Yöntemeliğine uygun olarak belirtilir. Gereğinde kullanım bilgisi ve/veya muhafaza şartları bulunur. Orijin ülke yazılır. Dış ambalajların etiketlenmesinde; Gıda maddesinin adı, Gıda maddesinin son tüketim tarihi veya raf ömrü, Firmanın adı, Parti ve/veya seri numarası varsa kod numarası, İçindeki iç ambalaj adedi yazılmalıdır. İç ambalaj üzerindeki bilgiler dış ambalajdan görülebildiğinde dış ambalaj üzerine yazılmayabilir. Dağıtım ambalajının etiketlenmesinde: Gıda maddesinin adı Brüt ağırlığı İçerdiği ambalaj adedi yer almalıdır. Dökme gıdalarda: Fıçı birası, alkolsüz aromalı içecekler, şekerlemeler, teneke hellim veya peynir, yaş meyve ve sebzeler gibi dökme olarak satışa sunulan gıda maddelerinin tüketim ve satış yerlerine sevk edilmesinde gıda maddelerinin adı, üretici firmanın adı, adresi, üretim yeri, 13 Ö d e m i ş T i c a r e t B o r s a s ı

15 parti ve/veya seri numarası ile ilgili bilgileri içeren etiketler tüketicinin göreceği yerde bulundurulmalı veya gıda maddesi ile birlikte tüketiciye sunulmalıdır. İthal edilmiş mallara ait etiketlerde; malın ülke isminin veya ithal, ithal mal, yabancı gibi malın ithal edildiğini gösterir bir ibarenin kullanılması zorunludur. Etikette bu tür bir ibarenin yer almaması ya da yerli, yerli malı gibi ibarelerin kullanılması, o malın yurt içinde üretildiğini gösterir. Üreticiler veya satıcılar tarafından yapılarak; cam, naylon, karton, kağıt ve bunlara benzer maddelerden oluşan kutu, kova, şişe, kavanoz, poşet, torba ve benzeri ambalajlar içinde satılan her türlü gıda, yiyecek, içecek ve temizlik maddelerinin etiketlerinde; net ağırlıklarının veya hacimlerinin satış fiyatları ile birim fiyatlarının aynı boyut ve renkte görülebilir ve okunabilir şekilde yazılması zorunludur. ETİKET ZORUNLULUĞU OLMAYAN MALLAR Üzerinde veya ambalajında, etikette aranan hususlar basılı olarak açıkça yazılı bulunan mallarla, kitap, dergi ve gazete gibi üzerinde fiyat belirtilmiş olan mallarda ve artırma suretiyle veya özel yasalarına göre satış yapılan mallarda etiket ve liste koyma zorunluluğu yoktur. ETİKETİN KONULUŞ BİÇİMİ VE YERİ Perakende olarak satışa arz edilen mallara konulması zorunlu olan etiketler, malın niteliğine, malın satışa sunulduğu yerin büyüklüğüne, ticari usul ve adetlere göre malın veya aynı nitelikteki mal gruplarının veya rafların üzerine konulmak, dikilmek, zımbalanmak, yapıştırılmak bunlara herhangi bir bağ ile tutturulmak veya asılmak suretiyle kullanılır. 14 Ü l k e R a p o r l a r ı