KBM0308 Kimya Mühendisliği Laboratuvarı I HAVA AKIŞ DENEYİ. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

Transkript

1 HAVA AKIŞ DENEYİ Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1

2 1. Amaç Hava akış deneyinin amacı sıkıştırılabilen bir akışkan olan havanın, akış debisinin ölçülmesi ve orifismetre için K değerinin belirlenmesi Öğrenme çıktıları a. Venturimetre ve orifismetre ile akış ölçümü yapmasını öğrenir, b. Venturimetre ve orifismetre çalışma prensiplerini bilir, c. Bir deney sistemini emniyetli bir şekilde kullanır, d. Deneysel verileri amaç doğrultusunda analiz eder ve yorumlar, e. Deneysel sonuçları bir rapor halinde sunar. 2. Genel Bilgiler Akışkanlar mekaniğinin en önemli denklemlerinden biri olan Bernoulli denklemi enerjinin korunumu yasasından elde edilir. Buna göre sabit bir akımda, bir yolda hareket eden akışkanın sahip olduğu tüm mekanik enerjilerin toplamı yine bu yol üzerindeki her noktada eşittir. Şekil 1 Akışkanın bir boru içerisindeki geçişi Enerji denkleminden iş, ısı ve kayıp terimleri atılırsa elde edilen Bernoulli denklemi şu şekilde yazılabilir: Pa Va 2 2 z g a Pb Vb 2 2 z b g [1] ha= P a ρg ve hb= P b ρg [2] Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 2

3 Burada P, V ve ρ sırasıyla akışkanın statik basıncını, hızını ve yoğunluğunu, g ise yerçekimi ivmesini göstermektedir. Süreklilik denklemi: Q = Va.Aa = Vb.Ab [3] 2.1 Akışkanların Akışının Ölçülmesi Pitot Tüpü Pitot tüpü bir boru veya kapalı sistemde akış içinde belirli bir noktadaki yerel hızı ölçmek için kullanılır. Şekil 2 Pitot Tüp Pitot tüpte ortalama hız Denklem 4 kullanılarak bulunur. V R 0 V 2 rdr z R 2 [4] Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 3

4 2.1.2 Venturimetre Venturimetre Şekil 3 de görüldüğü gibi, daralan ve genişleyen akış bölgesine sahip olup, boru ve kanallarda akış hızını ölçerek akışın hacimsel debisini belirleyen bir ölçüm cihazıdır. Şekil 3 Venturimetre Q = C d A 2 2g(h 1 h 2 ) (1 β 4 ) [5] Yada, Q = C d A 2 2(P 1 P 2 ) ρ(1 β 4 ) [6] V 2 = C d 2(P 1 P 2 ) ρ(1 β 4 ) [7] Akışkanın dar kesitteki hızı V2 olarak tanımlanır. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 4

5 Akışkanın gerçek boru kesitindeki hızı V1 olarak tanımlanır. A2: Dar kesit alanı β = dar kesit çapı(d 2) boru çapı(d 1 ) C d : Venturimetre katsayısı Orifismetre Orifismetreler basınç farkını kullanarak akışın ortalama hızı ölçmek için kullanılan cihazlardır. Venturi ile karşılaştırılırsa orifislerin geometrisi daha basit olup imalatları daha kolaydır ve daha ucuzdurlar. Buna karşılık venturilere göre daha fazla kalıcı basınca neden olurlar. Orifismetreler hesaplama olarak venturimetrelere çok benzerler. Q = KA 2 2g(h 1 h 2 ) (1 β 4 ) [8] K: difüzyon kat sayısı β = dar kesit çapı(d 2) boru çapı(d 1 ) Şekil 4 Orifismetre Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 5

6 3. Deney Sistemi Deney düzeneği pompa, iris damperi, venturimetre, orifismetre ve basınç düşüşlerinin okunduğu manometreden oluşmaktadır. İris damperi ile akış miktarı ayarlanmaktadır. Basınç farklarını için yükseklikler cm (su) olarak ölçülmektedir. Bu yüzden Pa birimine çevrilmelidir. Isıtıcı güç ve sıcaklık göstergesi Şekil 5 Deney Sistemi 4. Deneysel Çalışma Deneyin Yapılışı. Akışın sağlanması için pompa çalıştırılır. Akış hızı iris damperi yardımıyla ayarlanır. Orifismetre ve venturimetrenin bulunduğu yerlerdeki basınç farkları not edilir. Deneysel hatayı azaltmak için yükseklikler 3 kez ölçülür. İris damperinin konumları değiştirilerek deney 4 kez tekrarlanır. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 6

7 Tablo 1 Orifismetre ve Venturimetre için ölçülen ve hesaplanan değerler Akış h1(cm) h2(cm) P1(Pa) P2(Pa) Q(m 3 /s) V gerçek V hesaplanan K Hesaplamalar 1. Gerekli ölçümler ve hesaplamalar sonucunda Tablo 1 doldurulacaktır. 2. Venturimetre ve orifismetredeki basınç ölçerleri kullanarak hacimsel akış debilerini bulunuz. 3. Gerçek hız ve dar kesitteki hızları bulunuz. 4. Orifismetre için K değerini hesaplayınız. 5. Hesaplamalara göre elde edilen sonuçları yorumlayınız. Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 7

8 Kaynaklar 1. McCabe, W., Smith, J., & Harriott, P. (2005). Unit Operations of Chemical Engineering. New York: McGraw-Hill Education. 2. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Experiment 2 Air Flow Rig Laboratory Manuel 3. Çokesen Elektronik San. Tic. Ltd Hava Akışı Deney Düzeneği Deney Föyü 4. /bernoulli_denklemi.pdf Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 8