İyot eksikliği. Fetus Spontan abortus Erken doğum Konjenital anomaliler Erken perinatal veya yeni doğan mortalitesi Endemik kretenizm

Transkript

1

2 İyot eksikliği Fetus Spontan abortus Erken doğum Konjenital anomaliler Erken perinatal veya yeni doğan mortalitesi Endemik kretenizm Bebeklik Guvatr Subklinik veya aşikar hipotiroidi Kretenizm Çocukluk ve adolesan Subklinik veya aşikar hipotiroidi Guvatr Mental retardasyon Fiziksel gelişimde yetersizlik Nükleeer radyasyona aşırı duyarlılık. Werner Thyroid 9. basım 2004 s:264

3 İyot yetersizliği endemik guvatr, kretenizm, intellektüel yetersizlik ve bozukluk, büyümede yavaşlama, neonatal hipotiroidi, artmış düşük ve artmış yeni doğan ölümü sebebidir. Zimmerman MB. Endocr Rev 2009; 30:376 Gebelik ve bebeklikte yetersiz iyot, çocuklarda nörolojik ve psikolojik defisite sebep olmaktadır. De Escobar GM, Obregon MJ, Del Rey FE. 2007; Public Health Nutr. 10:1554 İleri iyot yetersizliği bölgelerinde çocuklarda IQ, iyot yeterli bölgelere oranla, 12 puan daha düşük bulunmuştur. İyot suplementasyonu değeri normale çekmiştir. Quian M ve ark. 2005; Asia Pac j. Nutr 14:32 İyot yetersizliği halen tüm dünyada önlenebilir mental gerilik sebebi olarak etkisini sürdürmektedir. Zimmerman MB, Jooste PL, Pandav CS,. Lancet 2008 ; 372:1251

4 Kongo DR Ağır iyot yetmezliği + thiocyanate fazlalığı gösterilmiştir. Yüksek oranda yeni doğan hipotiroidisi saptanmıştır. 1 veya 2 doz iyodinize yağ injeksiyonu uygulanan gebelerde olumlu etki açık olarak saptanmıştır Delange F. İnternational Development Research centre 1982

5

6 İyot bu kadar önemli olmasına karşın, hekimlerce gerekli gereksiz iyot yasağı verilmektedir. Hekimler olarak biz doktorlar gereksiz iyot yasağı verebiliiyoruz İnternete de iyod yasağı diye girdiğinizde yetkisiz kişilerce mantıklı olmayan abartılmış iyot ve gıda yasaklarını görmekteyiz. Bu yasaklar normal kişileri, hatta guvatrlıları olumsuz etkilediği gibi gebelerde çok daha sakıncalı olmaktadır.

7 Gelişmiş ülkelerde işlenmiş gıda tüketimi fazladır. Bu gıdaların hazırlanmasında kullanılan tuzlar iyotlu değildir. Peace EN, Andersson M, Zimmerman MB J. Thyroid 23-5:523 Ev kadınları genelde yemeğin başlangıcında pişerken tuzu ilave ederler. Buda tuzdaki iyodun uçup gitmesine sebep olmaktadır. WHO kardivasküler hastalıklardan korunma bağlamında tuz kullanımını günlük < 5 gr olarak son yıllarda önermektedir. Bu da yetersiz iyot kullanımı anlamı taşımaktadır. Peace EN, Andersson M, Zimmerman MB J. Thyroid 23-5:523

8 L-T4 molekülünün % 64,4 L-T3 molekülünün % 57,6 İYOT tur. Kabalak T. Tiroid el kitabı 2013 s:35

9 Günlük iyot ihtiyacı 1 yaş altı 90 mcgr/gün 1-7 yaş 90 mcgr/gün 7-12 yaş 120 mcgr/gün 12 yaş-erişkin 150 mcgr/gün Gebelik-laktasyon > 200 mcgr/gün ( ) Kabalak T. Tiroid el kitabı 2013 s:37

10 ugr/gün Normal iyod alımı ugr/gün Hafif iyod açlığı ugr/gün Orta derecede iyot açlığı < 20 ugr/gün İleri iyot açlığı Kabalak T. Tiroid el kitabı 2013 s:209

11 ugr/gün Karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta hormon degregasyonundan açığa çıkan iyodun tekrar kullanımı 75 mcgr/gün mcgr/gün Plazma İyot Havuzu 500 mcgr 75 mcgr/gün 75 mcgr/gün mcgr 5-7,5 mcgr/gün % mcgr/gün % mcgr/gün mcgr/gün % Kabalak T. Tiroid el kitabı 2013 s:38

12

13 Figure Changes in UI during pregnancy in 38 women sampled sequentially during each trimester (T1 T3) and at delivery. PP=Postpartum. Thirty-eight women were sampled sequentially during each trimester (T1 T3), and at delivery and postpartum.note: From Smyth et al., (1997).

14 Fizyolojik bir gebelik sırasında uterusa yönelik kan akımı 50 ml/dak 'dan, gebelik sonunda 500 ml/dak' ya ulaşır. Dr. Burcu ÖZMEN DEMİRKAYA GEBELİKTE SİGARA İÇİMİNİN PLASENTA VE YENİDOĞAN ÜZERİNE ETKİLERİ (Uzmanlık Tezi)

15 PLASENTA dan iyot İl trimestr de 3,6-6 mcgr/24 saat Üçüncü trimestrde mcgr/ 24 saat serbest iyot geçmektedir

16 PLASENTA T4 DEĞİRMENiDİR.

17 İLK TRİMESTRDE DAKİKADA PLANSENTAYA dakikada 3.5 mcgr T4 gelmektedir. 24 saatte mcgr T4 demektir. SON TRİMESTRDE DAKİKADA PLANSENTAYA dakikada 35 mcgr T4 gelmektedir. 24 saatte mcgr T4 demektir.

18 ANNE iyot T4 D3 iyot rt3

19 ANNE iyot T4 D3 rt3 iyot mcgr/ gün

20

21 - intellektüel yetersizlik ve bozukluk, - nörolojik ve psikolojik defisit - IQ düşüklüğü, iyot yeterli bölgelere oranla, 12 puan daha düşük. - Bebeklik ve çocukluk yaşında guvatr - Fiziksel gelişimde çeşitli düzeyde yetersizlik

22 İleri iyod açlığı bölgelerinde gebelik öncesi yeterli iyod suplementasyonu yapılmışsa fetusla iyot eksikliğine bağlı olan tüm olumsuzluklar yok olmaktadır. Orta derecede iyot eksikliği olanlarda iyot suplamentasyonu yapıldığında ise anne ve bebekte guvatr olmamakta ve bebekte cognitif bozukluk görülmemektedir. Ancak iyot suplamantasyonunun zamanlaması da önemlidir. İyot, nci haftalardan sonra suplamente edilirse olumlu etkiler görülememektedir! Kabalak T. Tiroid el kitabı 2013 s:792

23 Iodine status remains critical in mother and infant in Central Anatolia (Kayseri) of Turkey. Kurtoğlu S ve ark ve Delange F. Eur J Nut Oct;43(5): Epub 2004 Jan 30. Türkiye orta veya hafif derecede iyod eksikliği özelliğindedir. Kayseri bölgesinde 70 Anne ve yenidoğanında 5. gün idrar iyot değerlendirmesinde: Anne : mcgr /L (N > 150 ; >200) Bebek : mcgr/l (N > 90 ) TSH mu/l Tg mg/dl FT4 ng/dl FT3 pg/ml Bebek yeni doğan 7.44 (*) 7,16 1,34 1,30 Anne Doğumda 2,19 2,56 1,23 1,31 (*) % 27.1 bebekte göbek kordonu kanında TSH > 10 mu/l bulunmuştur Yaygın iyotlu tuz kullanım stratejisine rağmen Kayseri bölgesinde anne ve bebeklerinde iyot yetersizliği, düşük idrar iyodu; yüksek serum TSH ve Tg düzeyi bulunmuştur.

24

25 SÜTLE BEBEĞE TİROİD HORMONU GEÇMEMEKTEDİR. BEBEĞİN TİROİD HORMON İHTİYACI BEBEK TİROİDİ İLE KARŞILANMAKTADIR.

26 BU SEBEPLE BEBEĞİN GÜNLÜK BELLİ MİKTAR İYOT ALMASI GEREKMEKTEDİR. BEBEĞİN BU İYODU ALABİLECEĞİ KAYNAK ANNE SÜTÜDÜR.

27 Bebeğinde günde 90 mcgr/ gün iyoda gereksinimi bulunmaktadır. Bu nedenlede anne sütünde yeterince iyot bulunmalıdır.

28 İyot yeterli bölgelerde yapılan çalışmalarda sütte iyot miktarının ugr/l olduğu görülmüştür. İyot yetersiz bölgelerde bu değerin 50 ugr/l altına indiği gösterilmiştir. Bu bölgelerde ilk 6 ayda anne sütündeki iyot giderek daha da düşmektedir. Hannam M Mulrine ve ark. Breast-milk iodine concentration declines over the first 6 mo postpartum in iodine-deficient women American Society for Nutrition İyot yetersiz bölgelerde hayvansal sütlerdeki iyotta düşüktür.

29 BEBEKTE BEYİN HÜCRE ARTIMI DOĞUMU TAKİBEN İLK 3 AYDA YOĞUN, İKİNCİ 3 AYDA DAHA AZ YOĞUNOLARAK DEVAM ETMEKTEDİR. BU ARTIM İÇİN ÖNEMLİ GEREKSİNİMLERDEN BİRİSİ DE BEBEK KANINDA YETERLİ TİROİD HORMON BULUNMASIDIR. BEBEK TE İYOT YETMEZLİĞİ VARSA, BEBEK KANINDA YETERLİ TİROİD HORMON GARANTİSİ YOKTUR. BEBEKTE İYOT YETERSİZLİĞİNİN DİĞER BİR SONUCUDA BEBEKTE GUVATR GELİŞMESİDİR.

30 SÜTTE Kİ İYOT, ANNENİN ALDIĞI İYODA BAĞLIDIR. ANNE DE İYOT EKSİKLİĞİ VARSA SÜTTE DE İYOT EKSİKLİĞİ OLACAKTIR!...

31 BU SEBEPLE LAKTASYON DÖNEMİNDE ANNENİN YETERLİ İYOT ALMASI KRİTİK DÜZEYDE ÖNEMLİDİR!...

32 Iodine status remains critical in mother and infant in Central Anatolia (Kayseri) of Turkey. Kurtoğlu S ve ark ve Delange F. Eur J Nut Oct;43(5): Epub 2004 Jan 30. Türkiye orta veya hafif derecede iyod eksikliği özelliğindedir. Kayseri bölgesinde 70 Anne ve yenidoğanında 5. gün idrar iyot değerlendirmesinde: Anne : mcgr /L (N > 150 ; >200) Bebek : mcgr/l (N > 90 ) Anne sütü : 73 mcgr/l ( Normalden düşük )

33 İl sağlık Müdürlüğü İzmir Konu: İyod tabletleri 14 yıldan bu yana ülkemizde kullanılmakta olan iyodlu tuzun, tiroid hastalıkları üzerindeki olumlu etkilerini son yıllarda açıkça görmekteyiz. Önümüzdeki yılda bu daha net olarak görülecek, tiroid hastalıkları oranı avrupa ve kuzey amerikadaki düzeye gelecektir. Bu bağlamda iyodlu tuz kullanım zorunluluğu, Sağlık Bakanlığımızın son derecede yerinde uygulamalarından birisidir. Bilindiği gibi gebelerde ve emziklilerde günlük iyod gereksinimi normalin iki misline çıkarak, mikrogram/gün olmaktadır. Bu iyod fetal gelişim ve fetal beyin gelişimi üzerinde son derecede önemlidir. İyod eksikliğinde doğan bebeklerde IQ düşük olmaktadır. Bu da bilinen bir gerçektir. Tansiyon, ödem gibi nedenlerle çok sayıda gebekde tuz kullanımı kısıtlanmakta veya yasaklanmaktadır. Dolayısıyla bunun bir diğer anlamı yeterince iyod alamamadır yaşlardan sonrada hipertansiyon sebebiyle çok sayıda bireyde tuz kısıtlanmaktadır. Bunlarda da iyod eksikliği gelişmektedir. Ankara İbniSina tıp fakültesinin idrarda iyod ölçümü ile yaptığı bir araştırmasında, şehrin merkezi bölgelerinde idrar iyodu normal, varoşlarda ise düşük bulunmuştur. Varoşlardaki bu düşüklük büyük olasılıkla semt pazarlarında alınan iyodsuz tuz kullanımından kaynaklanmaktadır.

34 Bu gibi nedenlerden batı ülkelerinde 100 veya 150 mcgr iyod içeren tabletler eczanelerde bulunabilmektedir. Bu tabletler son derecede ucuzdur. İthal edilebilir veya Ülkemiz ilaç fabrikalarında, bakanlığımızın ricasıyla, ürettirilebilir. Eczanelerde düşük KDV ile satılabilir (gıda kapsamında gibi); hatta tuz kısıtlaması olan gebelere bakanlığımızca ücretsiz dağıtılabilir. Bu, doğacak bebeğin bir yerde IQ garantisidir. Bu konuda bir yazıyı birkaç yıl önce Sağlık Bakanlığımıza yazmıştım. İzmir de sağlıkla ilgili olaylarda daima pozitif yaklaşım sergileyen ve katıldığı bilimsel topantılarda da bunu sergileyen İzmir il Sağlık Müdürlüğümüz aracılığıyla konunun bir defa daha Sağlık Bakanlığımız gündemine getirilmesinin konunun önemi nedeniyle yararlı olacağını düşüyorum. Saygılar sunarım Prof Dr Taylan Kabalak

35 Jodid 100 ugr/ tbl 200 ugr/tbl kullanım alanına girmesi bu bağlamda önemli bir gereksinimi karşılamaktadır.

36

37

38 iyot iyot 1 2

39

40

41

42 İdrarla atılan iyot mcgr/gün > İyot açlığı derecesi Aşırı iyot alımı Normalden fazla iyot alımı Normal iyod alımı Hafif iyod açlığı Orta derecede iyot açlığı < 20 İleri iyot açlığı Kabalak T. Tiroid el kitabı 2013 s:209

43

44 Hafif iyod eksikliği Orta iyod eksikliği Ağır iyod eksikliği Okul yaşı Çocuklarda Guvatr % 5-19, > 30 Yeni doğanda 5 mu/l TSH 3-19, ,9 > 40 Werner Thyroid 9. basım 2004 s:265

45 Endemik guvar % Amerika Güney Asya Batı Pasifik Avrupa Afrika Doğu Akdeniz % 5 % 7,6 % 13 % 15 % 20 % 33 Werner Thyroid 9. basım 2004 s:265

46 Karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta hormon degregasyonundan açığa çıkan iyodun tekrar kullanımı 75 mcgr/gün mcgr/gün Plazma İyot Havuzu 500 mcgr 75 mcgr/gün 75 mcgr/gün mcgr 5-7,5 mcgr/gün % mcgr/gün % mcgr/gün mcgr/gün % Kabalak T. Tiroid el kitabı 2013 s:38