MOL KAVRAMI KONU-5. Mehmet TURK KİMYA ÖĞRETMENİ

Transkript

1 KONU-5 MOL KAVRAMI Mehmet TURK KİMYA ÖĞRETMENİ 1

2 5.Konu: Mol Kavramı Kazanımlar: 5. Bağıl atom kütlesi ve mol kavramı ile ilgili olarak öğrenciler; 5.1. İkili hidrojen bileşiklerinde, 1g hidrojen ile birleşen diğer element kütleleri temelinde bağıl atom kütlesini tanımlar Hidrojen ile bileşik yapmayan elementlerin bağıl atom kütlelerinin nasıl bulunabileceğini açıklar Elementler ve bileşikler için mol kavramını açıklar Elementlerin mol kütleleri ve tek tek atomların kütleleri üzerinden Avogadro sayısını hesaplar Mol kavramı ile Avogadro sayısı arasında ilişki kurar İzotop kavramını kullanarak bazı elementlerin mol kütlelerinin tam sayı çıkmayışını açıklar Kütle, mol sayısı, molekül sayısı, atom sayısı kavramlarını ilişkilendiren problemleri çözer. 5.Konu: Mol Kavramı Konu Başlıkları: 5.1. Bağıl Atom Kütlesi İkili hidrojen bileşiklerinde, 1g hidrojen ile birleşen diğer element kütlelerinin belirlenmesi, 5.2. Hidrojen ile bileşik yapmayan elementlerin bağıl atom kütlelerinin hesaplanması, 5.3. Mol Kavramı Avagadro Sayısı ve Mol Kavramı ilişkisi 5.4. Mol Kütlsi Avogadro sayısının hesaplanması Gerçek Atomların Kütlesi Mol kavramı ile Avogadro sayısı arasında ilişki, Mol kavramı ile mol kütlesi arasında ilişki, Mol kavramı ile hacim arasında ilişki, 5.6.İzotop ve izotop atomların belirlenmesi Kütle spektrometresi kullanarak bazı elementlerin mol kütlelerinin hesaplanması, 5.7. Basit kimyasal hesaplamalar, 5.1. Bağıl Atom Kütlesi, Bir atomun kütlesinin, standart atomun kütlesi dikkate alınarak hesaplanmasına bağıl atom kütlesi denir. Bu hususta ilk akla gelen element, yoğunluğu en düşük olan H elementidir. Hidrojen elementin kütlesi -1g- olarak kabul edilmiş, diğer elementlerin kütleleri H e kıyaslanarak bulunmuştur. 1 C atomu = 12 tane H atomu 1 O atomu = 16 tane H atomu 1 Mg atomu = 24 tane H atomu 5.1.İkili hidrojen bileşiklerinde, 1g hidrojen ile birleşen diğer element kütlelerinin belirlenmesi, Tablo dikkatlice incelendiğinde, bileşiğin kütlesi biliniyorsa hidrojenle bileşik yapan diğer elementin kütlesi kolaylıkla hesaplana bilir. Bileşik Bileşiğin kütlesi (g) H in Kütlesi (g) Diğer Elementin Kütlesi (g) HF HCl 36,5 1 35,5 HBr HI H 2 O NH Hidrojen ile bileşik yapmayan elementlerin bağıl atom kütlelerinin hesaplanması, Bağıl Atom Kütlesi, 20. yüz yılın başlarında, standart olarak oksijenin atom tartısı 16 alınmış. Oksijenin başvuru değeri olarak alınmasının sebebi o zaman kadar bulunan elementlerin çoğu ile bileşik oluşturmasındandı. Ancak izotop atomların bulunmasından sonra O=16 izotopuyla birlikte O=17 iztopları kafaları karıştırdı yılında Uluslar Arası Kimyacılar Birliği toplantısında bu sorun çözüldü. Komisyon, tabiatta izotoplarının bulunma ihtimali en fazla olan C=12 yi standart elementi olarak seçti. Bu yeni ölçekte 1 tane 2

3 12 C un atom kütlesi tam olarak olarak kabul edildi. Bu rakamın 12 de birine Atomik Kütle Birimi (akb) denir. Atomik Kütle Birimi (akb) 1 atomun kütlesi çok küçük olduğundan, 1 tane 12 C un 12 de birine Atomik Kütle Birimi (akb) denir. 1 protunun kütlesi= 1 akb 1 nötronun kütlesi = 1 akb 1 tane 12 C izotopu= 12 akb 1 tane 16 O izotopu= 16 akb gibi. 1 tane CO2=44 akb Mesela; 6, tane elektron 6, tane proton 6, tane nötron 6, tane atom 6, tane molekül 1 mol elektron 1 mol proton 1 mol nötron 1 mol atom 1 mol molekül 5.3. Mol Kavramı, Atomlar ve moleküller normal yollarla sayılamadığından, sayılamayacak çokluktaki tek çeşit bir maddenin miktarı SI birim sisteminde mol birimi ile ifade edilir. Mol; n harfiyle gösterilir. Bu tıpkı buğdayın kile ya da şekerin kilo ile belirtilmesi gibidir. Mol Kavramını açıklamakta kullanılan bazı kavramlar: Atom: Elementlerin özelliğini gösteren nötral ve en küçük doğal birimine denir. Örnek: Ca, Mg, Al, Zn Molekül: Element ya da bileşiğe ait olabilen; nötral ve doğal birimine denir Mol Kütlsi Bir mol atomun yada 1mol molekülün kütlesine mol kütlesi(m A ) denir. Atomların, atom kütleleri aynı zamanda mol kütlelerine de eşittir. H:1, Mg:24, Al:24, Ca:40, Cu:64 Atomlar için atom kütlesi denildiğinde akb, mol kütlesi denildiğinde g/mol anlaşılmalıdır. Örnek: H: 1 için Hidrojenin atom kütlesi: 1 akb Hidrojenin mol kütlesi : 1 g Elementel Molekül: H 2,N 2, I 2,O 3, P 4, S 8 Bileşik Molekülleri: CH 4,C 4 H 10, H 2 O,NH 3 Avagadro Sayısı: 6, sayısına Avagadro sayısı denir. Ava gadro sayısı: 6, sayısına avagadro sayısı denir. Avagadro Sayısı = N A = N 0 = 6, Avagadro Sayısı kadar (atom yada molekül); 1 mol olarak ifade edilmiştir. Tabi ki mol sadece atom ve molekül için sınırlı değildir. Sayılamayacak çokluktaki, tüm tek çeşit maddeler için de mol kavramı kullanılır. Aynı şey moleküller içinde geçerlidir. Molekül kütlesi denildiğinde akb, mol kütlesi denildiğinde g/mol anlaşılmalıdır. Örnek: CO 2 : 44 için CO 2 nin molekül kütlesi: 44 akb CO 2 nin mol kütlesi : 44 g 3

4 Örnek: Verilen eşitliklerin, akb ve g cinsinden ne anlama geldiklerini açıklayınız? H 2 : 2 O : 16 Ca : 40 CaC 2 : 64 Fe : 56 MgO : 40 S 8 : 256 K : 39 N : 14 Cl 2 : 71 NaOH : 40 Mg : 24 NOT: Atomlara ait atom ya da mol kütleleri her zaman verilmektedir. Ancak moleküllerin mol kütlelerini hesaplamak durumundayız. Örnek: S:32, O:16, C:12, N:14, Fe:56, Cl:35,5, Ca:40, K:39, Al:27, Cu:64 olarak verildiğine göre tabloda verilen bileşiklerin mol kütlelerini hesaplayınız? Madde Mol Kütlesi SO 2 CaCO 3 Madde CO 2 Ca(NO 3 ) 2 CS 2 KAl(SO 4 ) 2 N 2 O 5 CaSO 4 Fe 2 O 3 CaSO 4.5H 2 O Formül Kütlesi Mol Kütlesi Birçok metal ametal bileşiğinin doğal birimi bulunmaz. Her iyon belli sayıda farklı iyonlarla sarılmıştır. Bu örgü tüm kristal boyunca sürer gider. Ancak iyonik bileşikler dediğimiz bu bileşikler, en basit şekilde gösterilirler. Mesela; yemek tuzu= NaCl, Kalsiyum Klorür= CaCl 2.. gibi. Bu sebeple iyonik bileşikler için Molekül Kütlesi tabiri yerine Formül Kütlesi tabiri kullanılır Avogadro sayısının hesaplanması, 1 mol maddenin içerdiği tanecik sayısına (atom ya da molekül) Avagadro Sayısı denir ve N A ile gösterilir. Matematiksel olarak; 1 mol C un kütlesinin, 1 C atomunun kütlesine oranı, avagadro sayısı denir. Avagadro Sayısı= 12,00 g/mol -23 1,99.0 g C un Mol Kütlesi C un Atom Kütlesi 6,02.10 mol 23-1 Avogadro Sayısının Büyüklüğü: Avogadro sayısı (6,02 x10 23 ) hayal edilemeyecek kadar büyük bir sayıdır. Mesela: Eğer bir fasulye taneciğinin hacmi 0,1 cm 3 ise, bir mol fasulye Türkiye nin yüzeyini yaklaşık 30 km kalınlığında bir tabaka şeklinde kaplayabilir. Mesela: Bir kişinin buğday taneciklerini, 100 tane/dakika hızla sayabildiğini varsayarsak, bir ömür boyunca ancak yaklaşık 4 milyar taneceği sayabilir. Dünyadaki bütün insanlar ömürlerini buğday taneciği saymakla geçirseler bile Avogadro sayısı kadar tanecik sayamazlar. Üstelik, bir mol buğday taneciği insanlık tarihinde yetiştirilmiş buğday taneciğinden çok daha fazladır Gerçek Atom-Molekül Kütlesi 1 tane atomun ya da molekülün gram cinsinden kütlesine gerçek atom ya da molekül kütlesi denir. Ma Ma Gerçek atom kütlesi = g= g Gerçek molekül kütlesi = Örnek : 23 6,02.10 N0 Ma g Ma g 23 6,02.10 N0 Hidrojenin gerçek atom kütlesini bulunuz? (H:1) Çözüm: 1 6, H' nin atom kütlesi= g=1,67.10 g 23 4

5 Örnek: CO nin gerçek molekül kütlesini bulunuz? (H:1) 2 Çözüm: Ma CO 2'molekül kütlesi = g= g=7,3.10 g 23 N0 6, akb=g ilişkisi Her şey kendisine özgü birimle ifade edilir. Atom, molekül, iyon gibi küçük zerreciklerin kütlelerini gram cinsinden ifade etmek bir saç telinin tonla ifade edilmesinden daha anormal ve tuhaftır Atom, molekül veya iyonların kütleleri akb ile ifade edilir. Bütün kütle birimleri arasında bir ilişki olduğu gibi akb ile gram arasında da bir ilişki bulunmaktadır akb = 1,67.10 N 6,02.10 Örnek: 24 g g g ,02.10 akb kaç g dır? (H:1) Çözüm: 1akb 1 6, ,02.10 akb x g x=0,1 g g V Mol=n= V 0 v= Verilen hacim (L), V0 = NŞA da bir mol gazın hacmi (22,4 L) II.yol: Orantı yoluyla mol hesaplamaları Bunun için sabit değerlerden yola çıkılarak orantı kurulur. Örnek: 4,4 g CO 2 kaç mol dür? (CO 2 :44 ) 44 g CO 1mol ise 2 4,4 g CO x mol dür. 2 X=0,1mol Mol kavramı ile kütle arasında ilişki, m n= M A n = Mol sayısı, m = Verilen kütlesi, M A = Mol kütlesi, Orantılarda kullanmak için; 1 mol madde Ma gramdır 5.5. Mol sayısı Hesaplamaları: Mol hesaplamalarında 2 yol kullanılır. I.yol: Formül kullanarak mol hesaplamaları m Mol=n= M A n = Mol sayısı, m = Verilen kütlesi, MA = Mol kütlesi, N Mol=n= N A Örnek: 2,2 g CO 2 kaç mol dür? (CO 2 :44 ) m 2,2 n= 0,05 mol M 44 A 44 g CO 1mol ise 2 1,2 g CO x mol dür. 2 X=0,05 mol N = Verilen tanecik sayısı, NA = Avagadro sayısı 5

6 Ödev:I g N 2 O kaç moldür? ( N : 14 O : 16 ) Aşağıda verilen kütle- mol sayısı ilişkisiyle ilgili problemleri çözünüz? 1. 1 mol CO 2 kaç gramdır? ( C : 12 O : 16 ) 6. 8 g NaOH kaç gramdır? ( Na : 23 O : 16 H : 1 ) 2. 3 mol NO 2 kaç gramdır? ( N : 14 O : 16 ) g SO 3 kaç moldür? ( S : 32 O : 16 ) 3. 0,5 mol CaCO 3 kaç gramdır? ( Ca:40 C:12 O:16 ) 8. 22,2 g CaCl 2 kaç moldür? ( Ca :40 Cl : 35,5 ) 4. 0,3 mol MgO kaç gramdır? ( Mg : 24 O :16 ) 9. 21,6 g N 2 O 5 kaç moldür? ( N : 14 O : 16 ) 6

7 Mol kavramı ile tanecik sayısı arasında ilişki, N n= N A N = Verilen tanecik sayısı, N A = Avagadro sayısı 3. 0,5 mol Fe 2 S 3 için ; a) Kaç tane atom içerir? b) Kaç tane molekül içerir? (mi?) Orantılarda kullanmak için; 1 mol X m Y n bileşiği 6, tane molekül içerir. mol X m Y n bileşiği 6, tane tanecik içerir. 1 mol X m Y n bileşiği (m+n).6, tane atom içerir. 4. 0,2 mol C 2 H 4 için ; a) Kaç tane atom içerir? b) Kaç tane molekül içerir? c) Kaç tane C atomu içerir? d) Kaç tane H atomu içerir? Örnek: 6, tane CO 2 kaç mol dür? 22 N 6,02.10 n= 0,1 mol 23 N 6,02.10 A Örnek: 3, tane CO 2 kaç mol dür? 22 N 3,01.10 n= 0,05 mol 23 N 6,02.10 A Ödev: II 5. 0,1 mol Mg 3 (PO 4 ) 2 için ; a) Kaç tane atom içerir? b) Kaç tane molekül içerir? c) Kaç tane Mg atomu içerir? d) Kaç tane O atomu içerir? Aşağıda verilen tanecik sayısı- mol sayısı ilişkisiyle ilgili problemleri çözünüz? 1. 2 mol N 2 O 5 için ; a) Kaç tane molekül içerir? b) Kaç tane atom içerir? 6. 0,3 mol Al 2 (NO 3 ) 3 için ; a) Kaç tane atom içerir? b) Kaç tane molekül içerir? c) Kaç tane Al atomu içerir? d) Kaç tane O atomu içerir? 2. 3 mol P 4 O 10 için ; a) Kaç tane molekül içerir? b) Kaç tane atom içerir? 7. 4 mol Na 3 PO 4 için ; a) Kaç tane atom içerir? b) Kaç tane molekül içerir? c) Kaç tane Na atomu içerir? d) Kaç tane P atomu içerir? 7

8 Mol kavramı gza maddelerin hacmi arasında ilişki, V n= V 0 v= Verilen hacim (L), V 0 = NŞA da bir mol gazın hacmi (22,4 L) Orantılarda Kullanmak İçin: 1 mol GAZ N.Ş.A. ( 0 0 C, 1 atm ) da 22,4 L hacim kaplar. 1 mol GAZ Oda Koşullarında ( 25 0 C, 1 atm ) da 24,5 L hacim kaplar. Sıcaklık ve basıncın eşit olduğu şartlara aynı şarlar altında denir. Aynı şarlarda gazların eşit hacimlerinde aynı sayıda molekül bulunur (Avogadro Hipotezi) Aynı şartlarda da gazların mol sayılarının oranı, hacimlerinin oranına eşittir. 2. 2, tane C içeren C 2 H 4 kaç moldür? 3. 1, tane NO 3 içeren Al(NO 3 ) 3 kaç moldür? Örnek: NŞA da 2,24 L hacim kaplayan CO 2 : kaç mol dür? 4. 1, tane Cr içeren Fe 2 (CrO 4 ) 3 içerisinde kaç tane oksijen vardır? Çözüm: V 2,24 n= 0,1 mol V 22,4 0 Ödev: III 5. 9, tane S içeren Al 2 (SO 3 ) 3 içerisinde kaç tane atom vardır? Aşağıda verilen hacim - mol sayısı ilişkisiyle ilgili problemleri çözünüz? 1. 6, tane atom içeren C 2 H 6 O 2 kaç moldür? 6. 8 g CH 4 gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? (C:12 H:1) 8

9 7. 16 gram SO 3 gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? ( S : 32 O : 16 ) 12. N.Ş.A 8,96 L N 2 gazı kaç gramdır? ( N : 14 ) gram He gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? ( He: 4 ) 13. N.Ş.A. 11,2 L N 2 O 5 gazı kaç tane molekül içerir? gram H 2 gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? ( H : 1) 14. N.Ş.A. 1 mol H 2 O kaç L hacim kaplar? 10. N.Ş.A 11,2 L O 2 gazı kaç gramdır? ( O : 16 ) mol CO 2 gazı N.Ş.A. da kaç L hacim kaplar? 11. N.Ş.A. 5,6 L N 2 O 3 gazı kaç gramdır? ( N : 14 O : 16 ) mol CO gazı N.Ş.A. da kaç L hacim kaplar? 9

10 17. 3 mol N 2 O 5 gazı N.Ş.A. da kaç L hacim kaplar? 23. N.Ş.A. 8,96 L hacim kaplayan SO 3 gazı kaç mol dür? 18. 0,5 mol N 2 O gazı N.Ş.A. da kaç L hacim kaplar? 24. N.Ş.A. 4,48 L hacim kaplayan He gazı kaç moldür? 19. 0,3 mol SO 2 gazı N.Ş.A. da kaç L hacim kaplar? İzotop ve izotop atomların belirlenmesi, Proton sayısı aynı kütle numarası farklı atomlara izotop atom denir. 20. N.Ş.A 44,8 L hacim kaplayan NO 2 gazı kaç moldür? 35 Cl - 37 Cl atomları birbirinin izotopudur. Çünkü, bu iki Cl atomunun kütle numaraları farklıdır. Kütle numarasını farklı kılan tanecik nötron sayılarıdır. Atomların büyük kısmının doğal izotopları mevcuttur. Ancak, sodyum, berilyum ve flor atomlarının izotopları yoktur. Klorun; 35 Cl (% 75,77) ve kalanı 37 Cl dir. 21. N.Ş.A 134,4 L hacim kaplayan O 2 gazı kaç moldür? Magnezyumun başlıca izotopu 24 Mg ve azınlıkta olan izotopları 25 Mg (%10,00) ve 26 Mg (%11,01) dir. Kurşunun dört doğal izotopu vardır. 204 Pb (%1,4), 206 Pb (%24,1), 207 Pb (% 22,1) ve 208 Pb (% 52,4) İzotop atomların özellikleri: 22. N.Ş.A 5,6 L hacim kaplayan CO 2 gazı kaç mol dür? İzotop atomların kimyasal özellikleri hemen hemen birbirinin aynıdır. Ancak fiziksel özellikleri önemli ölçüde farklıdır. Fiziksel özelliklerini farklı kılan sebep nötron sayılarının farklı olmasıdır. 10

11 Kütle Spektrometresi Ne onun izotopları 20,21,22 kütle numaraları izotoplardır. Bir elementte kaç izotop bulunduğunu, her izotopun tam olarak kütlesin ve bağıl miktarını saptamak için şekildeki gibi bir kütle spektrometresi kullanılır. Buharlaştırılmış madde, elektronla bombardıman edilerek + yüklü iyonlar oluşturulur. Bu iyonlar yüklü bir levhaya doğru çekilerek bu levha üzerinde bulunan dar bir aralıktan hızlı geçirilirler. İyon demeti bu aşamadan sonra mağnetik bir alan içinden geçirilir. Yüklü tanecikler magnetik bir alan içinde dairesel bir yörünge izlerler. Taneciğin yükü arttıkça, kütlesi azaldıkça doğrusal yörüngeden sapma da artar. Bu nedenle, magnetik bir alanda + yüklü bir iyonun izlediği dairesel yörüngenin yarı çapı o iyonun q/m değerine bağlıdır. m.v r= q.h q=taneciğin yükü, m=taneciğin kütlesi, v=taneciğin hızı, H=Magnetik alan şiddeti, r=sapan taneciğin yarı çapı. Örnek: Klor gazının kütle tayfında Cl 2 +, Cl + ve Cl +2 şeklinde iyon grupları oluşturuyor. Klorun izotoplarının 35 ve 37 kütle numarasına sahip olduğu bilindiğine ve doğada bulunma oranının sırayla %75 ve %25 olduğuna göre; Klorun oluşturduğu kütle tayfının nitel durumu nasıl olmalıdır? Çözüm: 1- Bu 3 iyon 3 çizgi grubu oluşturur. 2- Yükü büyük olan izotop önce düşer. Koyu çizgiler izotopun bolluk durumunu göstermektedir. 3- Yükü eşitse kütlesi küçük olan önce düşer. + 4-Cl 2 molekülünde 35-35, 35-37,37-37 izotopları olma ihtimalini düşünmeliyiz. Örnek: Kütle spektrometresiyle Ne +1 ve Ne +2 iyonları içeren grupların nitel durumunun açıklanması; Neon kütle tayf ölçerinde 2 çizgi grubu verir. Bu çizgiler, Ne +2 ve Ne +1 iyonlarına aittir. (I.grub: Ne +2, II.grub:Ne + ) Her grup ayrıca 3 çizgi içerir. Bu da neonun 3 izotopu olduğunu gösterir. Her dizinin dar aralıkları kütle farkından kaynaklanır. Önce yükü büyük, kütlesi küçük olan izotop düşer. Olayı şekille göstermek istersek: Cl +2 Cl +1 Cl

12 Ortalama (Ağılıklı) Atom Kütlesi : Atom kütleleri için 12 standart alındığı halde, atom kütlelerini gösteren çizelgede karbonun atom kütlesi 12,011 olarak verilmektedir. Standart olarak alınan karbon atomları yalnızca karbon-12 atomlarıdır. Oysa doğal karbonda ayrıca 13 C ve 14 C de vardır. Bu iki izotopun varlığı gözlenen atom kütlesinin 12 den büyük olmasını sağlar. Bir elementin atom kütlesi (ağırlığı izotopların doğada bulunma oranlarına göre, ağırlıklı atom kütlelerinin ortalamasıdır. Doğada bulunma yüzdelerine göre ağırlıklı ortalama alınması çok önemlidir. Karbon-12 doğada daha bol bulunduğundan, ağırlıklı atom kütlesi 12 ye daha yakın olmalıdır. Ağırlıklı atom kütlesi şöyle hesaplanır. Ortalama I.izotop I.izotopun II.izoto II.izotopun = x x A. Kütlesi kütlesi bulunma % kütlesi bulunma % Örnek: 12 C=12.00 akb ve doğada bulunma yüzdesi=%98,9, 12 C=13.00 akb ve doğada bulunma yüzdesi=%1,1dir. Buna göre karbonun ortalama atom kütlesi nedir? 5.7. Basit kimyasal hesaplamalar, Mol Tanecik Hacim Kütle dönüşümlerini gerçekleştirirken soruda verilen büyüklük daima önce MOL e çevrilir. Sonra istenen büyüklüğe dönüşüm yapılır. Bu işlem bazen basit denklemlerin yazılmasını ve denkleştirilmesini de gerektire bilir. Bunun için 9.sııf kimya konusunda görülen kimyasal denklemler kısmına bakılması faydalı olacaktır. Örnek: NŞA da 8,96 L hacim kaplayan CO 2 gazı kaç gramdır? Önce mol sayısı bulunur. (CO 2 :44) v 8,96 n= 0,4mol V 22,4 0 Daha sonra kütle bulunur. m n= ise m=n.ma=0,4.44=17,6 g Ma Çözüm: Ortalama Atom Kütlesi: 12. 0, ,011= 12,01115 g Örnek: 35 Cl=34,97 akb (doğada bulunma yüzdesi=%75,53 ), 37 Cl=36,5 akb (doğada bulunma yüzdesi=%24,77 ). Buna göre klorun ortalama atom kütlesi nedir? Çözüm: Örnek: N.Ş.A 44,8 L CO 2 gazı kaç tane molekül içerir? v 44,4 n= 2 mol V 22,4 0 Daha sonra kütle bulunur. N Na n= ise N=n.Na=2.6,02.10 =12,04.10 tane Ortalama Atom Ağırlığı: 34,7. 0, ,97. 0,2477 = 35,453 g 12

13 Ödev-4 Aşağıdaki problemleri çözünüz? 1. N.Ş.A 44,8 L CO 2 gazı kaç tane molekül içerir? 6. 1, tane atom içeren N 2 gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? 2. N.Ş.A 5,6 L CH 4 gazı kaç tane atom içerir? 7. 18, tane atom içeren CH 4 gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? 3. N.Ş.A 6,72 L S 2 O 3 gazı kaç tane atom içerir? 8. 8 g O 2 gazı kaç tane molekül içerir? ( O : 16 ) 4. 3, tane He gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? 9. 9,2 g NO 2 gazı kaç tane molekül içerir? ( N :14 O:16 ) 5. 9, tane CO 2 gazı N.Ş.A kaç L hacim kaplar? g SO 2 gazı kaç tane atom içerir? ( S : 32, O : 16) 13

14 10 g CaCO 3 kaç tane atom içerir? ( Ca: 40 C:12 O:16 ) gram S içeren SO 2 için ; ( S : 32 O : 16 ) a) Kaç gramdır? b) Kaç moldür? c) N.Ş.A. da kaç L hacim kaplar? d) Kaç tane molekül içerir? e) Kaç tane atom içerir? f) Kaç gram Oksijen içerir? 11. 1, tane molekül içeren Fe 2 O 3 kaç gramdır? ( Fe : 56 O : 16 ) 12. 1, tane atom içeren AlBr 3 kaç gramdır? ( Al : 27 Br : 80 ) gram H içeren C 3 H 8 için ; ( C : 12 H : 1 ) a. Kaç gramdır? b. Kaç moldür? c. N.Ş.A da kaç L hacim kaplar? d. Kaç tane atom içerir? e. Kaç tane molekül içerir? f. Kaç gram Karbon içerir? g. Kaç tane Hidrojen içerir? , tane atom içeren H 2 C 2 O 4 kaç gramdır? ( H : 1 C : 12 O : 16 ) 16. 0,4 mol Al içeren Al 4 C 3 için ; ( Al : 27 C : 12 ) a. Kaç moldür? b. Kaç gramdır? c. Kaç tane atom içerir? d. Kaç tane molekül içerir? e. Kaç gram Karbon içerir? f. Kaç tane Alüminyum içerir? 14

15 17. 1,2 mol H içeren C 3 H 6 için ; ( C : 12 H : 1 ) a) Kaç moldür? b) Kaç gramdır? c) N.Ş.A. kaç L hacim kaplar? d) Kaç tane molekül içerir? e) Kaç tane atom içerir? f) Kaç gram Karbon içerir? g) Kaç tane Hidrojen içerir? Akb; mol,gram,tanecik sayısı,hacim arasındaki ilişkiler: Kıyaslamak için: 1 tane atom veya molekül, molekül ağırlığı ( M a ) kadar akb dir. 1 g = N akb dir. ( N : 6, ) Ödev-5 Aşağıdaki problemleri çözünüz? 1. 1 tane CO 2 molekülü kaç akb dir? ( C : 12 O : 16 ) 18. N.Ş.A da 4,48 L hacim kaplayan N 2 O 5 için ; ( N : 14 O : 16 ) a) Kaç moldür? b) Kaç gramdır? c) Kaç tane atom içerir? d) Kaç tane Oksijen içerir? e) Kaç gram Azot içerir? f) Kaç mol Oksijen içerir? 2. 1 tane MgSO 4 kaç akb dir? ( Mg : 24 S : 32 O : 16 ) 19. Avogadro sayısı kadar atom içeren N 2 O 3 gazı için; ( N : 14 O : 16 ) a. Kaç moldür? b. Kaç gramdır? c. Kaç tane molekül içerir? 3. 2 tane NaCl kaç akb dir? ( Na : 23 Cl : 35,5 ) tane N 2 O 5 kaç akb dir? ( N : 14 O : 16 ) d. Kaç tane Oksijen içerir? e. Kaç gram Azot içerir? f. Kaç mol Oksijen içerir? akb He kaç tanedir? ( He : 4 ) 15

16 akb NaOH kaç tanedir? ( Na : 23 O : 16 H :1) akb O 2 gazı kaç moldür? ( O : 16 ) akb S kaç tanedir? ( S : 32 ) akb H 2 gazı kaç moldür? ( H : 1 ) 8. 1 gram Ca atomu kaç akb dir? ( Ca : 40 ) Denklemli Kimya Problemleri: 2 Denklemli Kimya problemlerini çözmek çin; 3 1. Denklem yazılır ve denklem denkleştirilir Denklem istenilen şekilde yorumlanır Orantı yoluyla problm çözülür gram Mg atomu kaç akb dir? ( Mg : 24 ) Örnek: N 2(g) +H2(g) NH 3(g) tepkimesi gereği aynı şartlarda 3 mol N 2 ile kaç mol H 2 tepkimeye girer? gram SO 2 molekülü kaç akb dir? gram CaCO 3 molekülü kaç akb dir? Çözüm: 1. Önce denklem denkleştirilir. N 2(g) +3H2(g) 2NH 3(g) 2. Sonra denklem yorumlanır. N 2(g) +3H2(g) 2NH3(g) 1 mol 3 mol 2 mol 3. Orantı yoluyla problem çözülür. 1mol H ile 3mol H tepkimeyegirerse mol H ile 6mol H tepkimeyegirer akb CH 4 gazı kaç moldür? ( C : 12 H : 1 ) 16

17 Ödev-6 Aşağıdaki problemleri çözünüz? 4. CuSO 4.xH 2 O bileşiğinin 25 gramında 0,9 mol Oksijen atomu bulunduğuna göre, X in değeri kaçtır? ( Cu : 64 S : 32 O : 16 H : 1 ) 1. Bir atomunun kütlesi gram olan X elementinin 12 gramı, X + O 2 XO 2 Tepkimesine göre, tam yandığında kaç molekül O 2 harcanır? ( Avogadro sayısı ( N ) = ) 5. NO + O 2 NO 2 NO 2 + O 2 N 2 O 5 N 2 O 5 + H 2 O HNO 3 Yukarıdaki kademeli reaksiyona göre 12,6 gram HNO 3 elde etmek için N.Ş.A. kaç litre NO gazı ile reaksiyon başlatılmalıdır? ( H : 1 N : 14 O : 16 ) ( Denklemler denkleştirilecek ) 2. Sabit hacimli kapalı bir kapta, N H 2 2 NH 3 Denklemine göre 25 mol NH 3 elde etmek için kaç mol H 2 kullanılmalıdır? 6. CaCO 3 + HCl CaCl 2 + CO 2 + H 2 O CO 2 + H 2 O H 2 CO 3 H 2 CO 3 + NaOH Na 2 CO 3 + H 2 O 3. 8 gram Ca nın yeteri kadar HCL ile reaksiyonundan N.Ş.A. kaç litre H 2 gazı oluşur? ( Ca : 40 ) Yukarıdaki basamaklı tepkimelere göre 10,6 gram Na 2 CO 3 elde etmek için gerekli olan CaCO 3 ın kütlesi kaç gramdır? ( Na: 23 Ca : 40 C : 12 O : 16 ) ( Denklemeler denkleştirilecek ) Başarılar dilerim 17

18 Test-1 1. I. Bağıl Atom Kütlesi kısaca, bir atomun kütlesinin standart atomun kütlesinin kaç katı olduğunun hesaplanmasıdır. II. Standart atomla ile ilgili ilk akla gelen element, yoğunluğu en düşük olan H elementidir. 4. BİLEŞİK BİLEŞİĞİN MA SI(g) HİDROJENİN MA SI (g) DİĞER ELEMENTİN MA SI (g) I HBr 81 1 X II HI Y III H 2 O 18 Z 16 III. Hidrojen elementin kütlesi -1- olarak kabul edilmiş, diğer elementlerin kütleleri H e kıyaslanarak bulunmuştur. I. X: 80 g II. Y: 128 g III. 2 g A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III D)I, III D)I, III 2. I. Bağıl Atom Kütlesi karşılaştırmaları; atom kütlesi hesaplanacak elementle hidrojenin hangi oranda bileşik yaptığı temel alınarak yapılmıştır. II. Hidrojen o elementle bileşik oluşturmuyorsa atom kütlesi bilinen başka bir element kullanılmıştır. III. Bu yöntemle oksijenin kütlesi: 14,85 olarak bulunmuştur. 5. I. Bağıl Atom Kütlesiyle ilgili olarak; 20. yüz yılın başlarında, standart olarak oksijenin atom tartısı 16 alınmıştır. II. Oksijenin başvuru değeri olarak alınmasının sebebi o zaman kadar bulunan elementlerin çoğu ile bileşik oluşturmasındandı. III. O=16 alınınca hiçbir elementin değeri 1 den küçük çıkmıyor ve çoğu elementin atom tartısı tam sayı olarak bulunuyordu. A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III D)I, III A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III 3. BİLEŞİK BİLEŞİĞİN KÜTLESİ(g) HİDROJENİN KÜTLESİ (g) DİĞER ELEMENTİN KÜTLESİ(g) I HCl X 1 35,5 II NH Y III H 2 O 18 Z 16 I. X: 36,5 g II. Y: 20 g III. Z: 1g 6. D)I, III I. Uluslar Arası Kimyacılar Komisyonu, tabiatta izotoplarının bulunma ihtimali en fazla olan C=12 yi standart elementi olarak seçti. II. Bu yeni ölçekte 1 tane 12 C un atom kütlesi tam olarak olarak kabul edildi. III. Bu rakamın 12 de birine Atomik Kütle Birimi (akb) denir. A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III D)I, III D)I, III 18

19 7. I. 1 tane protunun kütlesi= 1 akb dir. II. 1 tane 16 O izotopu= 1 akb dir. III. 1 tane nötronun kütlesi = 1 akb dir. A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III 10. I. Atomlar ve moleküller normal yollarla sayılamaz. II. sayılamayacak çokluktaki tek çeşit bir maddenin miktarı SI birim sisteminde mol birimi ile ifade edilir. III. Avagadro Sayısı kadar (atom yada molekül); 1 mol olarak ifade edilmiştir. D)I, III A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III D)I, III 8. I. 1 tane 12 C izotopu= 12 akb dir. II. 12 C izotopunun 1/12 si = 12 akb dir. III. 12 C izotopunun 1/12 si= 1 akb dir. A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III 11. I. Mol, sadece atom ve molekül için sınırlı değildir. II. Mol, sayılamayacak çokluktaki, tüm tek çeşit maddeler için de mol kavramı kullanılır. III. Mol; n harfiyle ifade edilir. D)I, III A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III D)I, III 9. I. Atom, molekül, iyon gibi küçük zerreciklerin kütlelerini gram cinsinden ifade etmek anlamsızdır. II. Atom, molekül veya iyonların kütleleri akb ile ifade edilir. III. Bütün kütle birimleri arasında bir ilişki olduğu gibi akb ile gram arasında da bir ilişki bulunmaktadır. 12. I. 1 mol C un kütlesinin, 1 mol C atomunun kütlesine oranı, avagadro sayısı denir. II. 1 mol C un kütlesinin, 1g C atomunun kütlesine oranı, avagadro sayısı denir. III. 1 mol C un kütlesinin, 1 C atomunun kütlesine oranı, avagadro sayısı denir. A) Yalnız I B) I ve II C)II ve III D)I, III D)I, III 19

20 Test-2 1. I. 1 mol maddenin içerdiği tanecik sayısına (atom yada molekül) Avagadro Sayısı denir. II. Avagadro Sayısı, N A = N 0 ile gösterilir. III. Avagadro Sayısının değeri; 6, mol -1 dir. 4. I. 1 mol H 2 SO 4 bileşiğinde, 4. 6, tane O atomu bulunur. II. 1 mol H 2 SO 4 bileşiğinde, 6, tane H atomu bulunur. III. 1 mol H 2 SO 4 bileşiğinde, 6, tane S atomu bulunur. D)I, III D)I, III 2. I. 6, tane elektron, 1 moldür. II. 6, tane proton, 1 moldür. III. 6, tane nötron, 1 moldür. D)I, III 5. I. 1 mol CaCO 3 bileşiğinde 6, tane O atomu bulunur. II. 1 mol CaCO 3 bileşiğinde, 6, tane Ca atomu bulunur. III. 1 mol CaCO 3 bileşiğinde, 6, tane C atomu bulunur. D)I, III 3. I. 6, tane CO 2 molekülü, 1 moldür. II. 6, tane CO 2 molekülünde, 1 mol C vardır. III. 6, tane CO 2 molekülünde, 1 mol O atomu vardır. 6. I. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 2. 6, tane O atomu bulunur. II. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 2. 6, tane S atomu bulunur. III. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 2. 6, tane Al atomu bulunur. D)I, III D)II, III 20

21 7. I. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 2 mol Al atomu bulunur. II. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 2 mol S atomu bulunur. III. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 2 mol O 2 molekülü bulunur. 10. I. 1 mol CO 2 bileşiği, 1 tane C atomu bulunur. II. 1 mol CO 2 bileşiği, 12 g C atomu bulunur. III. 1 mol CO 2 bileşiği, 32 akb O atomu bulunur. (C: 12, O:16) A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D)II, III D)II, III 8. I. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 bileşiğinde, 2 tane Al atomu bulunur. II. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 bileşiğinde, 3 mol S atomu bulunur. III. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 bileşiğinde, 12 mol O atomu bulunur. IV. D)II, III 11. I. 1 mol H 2 SO 4 bileşiği, 98 gramdır. II. 1 mol CO 2 bileşiği, 98 akb dir. III. 1 mol CO 2 bileşiği, 98 ton dur. (H: 1, S:32, O:16) D)II, III 9. I. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 2 tane Al atomu bulunur. II. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 4 tane S atomu bulunur. III. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 2 bileşiğinde, 4 mol O 2 molekülü bulunur. verilen ifadelerden hangileri yanlıştır? 12. I. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 bileşiğinde, 54 g Al bulunur. II. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 bileşiğinde, 3 tane S atomu bulunur. III. 1 mol Al 2 (SO 4 ) 3 bileşiğinde, 12 tane O atomu (Al: 27, S:32, O:16) D)II, III D)II, III 21

22 1. I. 1 protonun kütlesi 1 akbdir. II. 1 nötronun kütlesi 1 akbdir. III. 8 O nin kütlesi 8 akbdir. Test-3 4. Magnezyum atomunun kütlesi 24 a.k.b ve Titan atomunun kütlesi 48 a.k.b dir. Buna göre, en az kaç tane Mg ve Ti atomu alındığında kütleleri eşit olur? Mg Ti D)I, II A) 1 1 B) 2 4 C) 1 2 D) 3 4 E) akb, gram arasındaki bağıntı için; I. 1 akb = 1 g II. 1 akb = 1/No gram III. 6, akb= 1 g 5. Bağıl atom kütleleri hesaplanırken, aşağıdaki elementlerden hangisi kıyas elementi olarak kullanılmaktadır? D)II,III A) Hidrojen B) Oksijen C) Karbon D) Demir E) Azot 3. 1 g hidrojen 6, akb dir. Buna göre; I. 1 akb = 1/N 0 g. dır. II. 1 gram = 1 akb dir. III. 1 oksijen atomu 16 akb dir. (H:1, O:16) 6. Bir elementin atomları ile ilgili olarak; mol kütlesinin Avogadro sayısına bölümü, aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ifade edilir? A) Mol sayısı B) Gerçek atom kütlesi C) Gerçek molekül kütlesi D) Bağıl atom kütlesi E) Avogadro sayısı D)II,III 22

23 7. Bir fosfor (P 4 ) molekülünün gerçek kütlesi aşağıdakilerden hangisidir (g)? (P 31) A)31/6, B)124. 6, C)124 / 6, D) 31. 6, E) 6, Mol CuSO 4.5H 2 O bileşiğiyle ilgili olarak; I. 1 tane Cu atomu içerir. II. 60, tane H atomu içerir. III. 9 mol O omu içerir. D)II,III 8. Bir fosfor (P 4 ) molekülünün molekül kütlesi aşağıdakilerden hangisidir (g)? (P 31) A)31 B)124 C)124 D) 31. 6, E) 6, , tane CH 3 COOH molekülü için; I. 1 moldür. II. 24 g C içerir. III. 2 tane O atomu içerir. 9. Bir tane O 2 molekülünün kütlesi kaç tane He atomunun kütlesi ile dengelenebilir? ( 0:16, He:4) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D)II,III A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) I. 1 tane atomun kütlesine, mol Kütlesi denir. II. N tane atomun kütlesine, mol Kütlesi denir. III. 1 tane atomun kütlesine,gerçek atom kütlesi denir tane NH 4 NO 3 molekülünün kütlesi kaç akb dir? (N:14, H:1, 0:16) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) 56 B) 60 C) 64 D) 72 E) 80 D)II,III 23

24 Test-4 1. I. 1 tane O 2 molekülü II. 1 mol O atomu III. 1 gram O 2 molekülü Yukarıda verilenlerin kütlelerine göre sıralanışı nasıldır? ( O : 16 ) A) I>II>III B) II>III>I C) I>III>II D) II>I>III E) III>I>II gram H 2 O için ; I. İçinde 34 gram oksijen vardır. II. N.Ş.A. 44,8 litre gelir. III. 2 molekül içerir. yargılarından hangileri yanlıştır?(h:1 O:16) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III 2. 1, tane NH 4 NO 3 için ; I. 1,8 mol atom içerir. II. 0,8 gram hidrojen içerir. III. 160 gramdır. yargılarından hangileri doğrudur? ( H: 1 N: 14 O: 16 ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I ve III 5. Azot gazının 5,6 gramı için ; I. 0,1 mol C 4 H 8 ile eşit kütlededir. II. 0,2 tane N 2 molekülü içerir. III. 0,4.6, tane N atomu içerir. yargılarından hangileri doğrudur? ( C:12 N: 14 H: 1 ) A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III 3. Avogadro sayısı kadar atom içeren CH 4 gazı için ; I. 16 gramdır. II. N.K. da 4,48 litre hacim kaplar. III. 1 gram hidrojen içerir. İfadelerden hangileri doğrudur? (C:12 H:1) D) I ve II 6. I. 16 tane O atomu II. 16 gram O atomu III. 0,5 mol O 2 molekülü IV. 1 tane O 2 molekülü Yukarıda verilenlerin kütlelerine göre sıralanışı nasıldır? ( O : 16 ) A) I = II > III > IV B) II = III > I > IV C) IV > II = III > I D) IV > III > II > I E) II > III > IV > I 24

25 7. CH 4 bileşiğinin 8 gramı için ; I. 2 tane H atomu içerir. II. Toplam 2,5 mol atom içerir. III. Tam yandığında 1 mol O 2 harcanır. yargılarından hangileri yanlıştır? ( C : 12 H : 1 O : 16 ) D) I ve II tane hidrojen atomunun bağıl kütlesi 1 akb dir. Buna göre ; I. 1 tane H 2 molekülünün bağıl kütlesi 2 akb dir. II. 1 mol H 2 2 gramdır. III. 1 gram H 2 N tane atom içerir. ifadelerden hangileri doğrudur? ( N : Avogadro sayısı ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I ve II 8. Yapısında 1, tane molekül bulun duran C 3 H 4 gazı kaç gramdır? ( C:12 H:1 ) A) 0,4 B) 0,8 C) 1,2 D) 2,4 E) 8 9. I. 1 atom gram hidrojen 1 gramdır. II. 1 gram hidrojen gazı 22,4 litre dir. III. 6, tane hidrojen atomu 1 gramdır. Yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? 12. Molekül sayıları eşit olan XY 4 ve X 2 Y 2 gazları ile ilgili olarak ; I. Mol sayıları II. Atom sayıları III. N.Ş.A. hacimleri niceliklerinden hangileri kesinlikle farklıdır? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III ( H : 1 ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III iyon gram NH + 4 iyonu için ; I. 11 mol proton içerir. II. 10 mol elektron içerir. III. 7 mol nötron içerir. yargılarından hangileri doğrudur?( 14 7N, 1 1H) 13. C 2 H 6 bileşiği ile ilgili ; I. 1 molü 30 gramdır. II. 1 molekülünde 8 atom vardır. III. 1 tane molekülü 30 gramdır. yukarıdakilerden hangileri doğrudur? D) I ve II E) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III 25

26 Test Aşağıda verilenlerden hangisi atom ağırlığıdır? I. 8 gram CH 4 II. N.K. da 11,2 litre H 2 III. N/4 molekül içeren C 3 H 8 Yukarıdaki maddelerin içerdikleri H miktar ları için aşağıdaki karşılaştırmalardan hangi si doğrudur? (C:12 H:1 N:Avogadro sayısı ) A) I=III>II B) I=II>III C) I=III<II D) I<II<III E) I>II=III A)H 2 : 2 B) O 2 : 32 C) Ca : 40 D) CaC 2 : 64 E) NaOH : Aşağıda verilenlerden hangisi molekül ağırlığıdır? A)H 2 : 2 B) O : 16 C) Ca : 40 D) CaC 2 : 64 E) NaOH : ,01 mol Al atomuyla ilgili, I. 1 molünden 100 kat atom eksiktir. II. 0,27 gramdır. III. 6, tane atom içerir. ifadelerden hangileri doğrudur? ( Al : 27 N: 6, ) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 6. 1 gram Mg 3 N 2 kaç moldür? ( Mg : 24 N : 14 ) A)0,1 B) 0,01 C) 0,001 D)0,0001 E) 0, N.Ş.A da 5,6 L hacim kaplayan CH 4 gazı kaç gramdır? ( C : 12 H : 1 ) 3. Aşağıda verilenlerden hangisinin kütlesi en büyüktür? ( H:1 C : 12 O:16 ) A) 4 B) 8 C) 16 D) 32 E) mol CH 4 gazının içerdiği atom sayısı aşağıdakilerden A) 3, tane molekül içeren O 2 B) N.Ş.A 11,2 L hacim kaplayan H 2 O C) 10 g CO 2 D) 0,75 mol CH 4 E) 1 molekül gram Hidrojen gazı hangisinde doğru olarak verilmiştir? ( N A : 6, ) A) 6, B) 6, C) 6, D) 6, E) 6,

27 ii. iii. iv. 9. Aynı koşullarda eşit mol sayılı F 2 ve C 4 H 10 gazları için; Molekül sayıları Hacimleri Atom sayıları 12. I. 8,4 g N II. N.K. da 4,48 L O 2 III. 1 mol N atomu içeren N 2 O niceliklerinden hangileri eşittir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III Yukarıda verilen maddelerin molekül sayılarının karşılaştırılması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I > II > III B) III > I > II C) III > II > I D) II > I > III E) I > III > II 10. 1,4 mol atom içeren N 2 O 5 gazı N.Ş.A da kaç L dir? 13. Aşağıdakilerden hangisinin kütlesi en azdır? ( N: 14 O : 16 ) A) 1,12 B) 2,24 C) 4,48 D) 6,72 E) 8,96 A. 0,1 mol N 2 O 3 B. N.K. da 5,6 L N 2 O C. 1, molekül N 2 D. 0,7 mol atom içeren N 2 O 5 E. 5,6 gram N içeren NO I. 3, tane H 2 molekülü II. 5 mol atom içeren CH 4 gazı III. 80 gram CH 4 gazı Yukarıda verilen maddelerin N.Ş.A da hacimlerinin karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? 14. 3,6 g Mg içeren Mg 3 N 2 bileşiğinde kaç g N bulunur? ( Mg : 24 N : 14 ) A) 1,4 B) 2,8 C) 4,2 D) 5,6 E) 14 A I = II > III B) I > III > II C) II > III > I D) I = III > II E) I = II = III 27

28 Test-6 1. Yapısında 0,25.N tane atom içeren Al 2 S 3 bileşiği kaç gramdır? ( Al : 27 S : 32 ) 28. N.Ş.A da 1,12 L hacim kaplayan NO 2 gazı kaç mol atom içerir? A) 7,5 B) 15 C) 22,5 D) 37,5 E) 75 A) 0,1 B) 0,05 C) 0,15 D) 0,05.N E) 0,15.N 25. N.Ş.A da 4,48 L SO 3 gazı kaç gramdır? (S:32 O:16) A) 0,2 B) 8 C) 16 D) 40 E) I. 0,1 atom gram He II. 0,2 iyon gram NO 3 III. 0,3 formül gram NaCl IV. 0,4 molekül gram H mol H 2 SO 4 bileşiği kaç gramdır? ( H:1 S:32 O:16) Yukarıda verilen maddelerin mol sayılarına göre sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I > II > III > IV B) IV > III > II > I C) II > IV > III > I A) 49 B) 98 C) 196 D) 136 E) 490 D) III > IV > II > I E) IV > II > III > I 30. I. 0,2 mol N 2 O 5 II. 3, tane CO 2 molekülü ,8 gram N 2 O 5 gazı kaç tane molekül içerir? ( N : 14 O : 16 ) A) 0,1.N B) 0,2.N C) 0,5.N D) 1.N E) 2.N III. N.Ş.A da 4,48 L CO gazı Yukarıda verilen maddelerdeki oksijen atom sayılarının karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I > II > III B) I = II > III C) I < II < III D) I = II < III E) I < III < II 28

29 31. 8,4 g C 3 H 6 gazı için aşağıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? ( C : 12 H : 1 ) 34. N.Ş.A da CO 2 gazının hacmi V kütlesi m ise mol kütlesi aşağıdakilerden hangisidir? i. 0,2 moldür. ii. 12 mol H atomu içerir. iii. 7,2 gram C içerir. iv. N.Ş.A da 22,4 L hacim kaplar. v. 1, tane C 3 H 6 molekülü içerir. A) m.22, 4 V D) V.2,24 m B) m.2,24 V E) V.m 22, 4 C) V.22, 4 m A) I, II ve III B) III, IV ve V C) I, IV ve V D) I, III ve V E) II ve IV A tanesinin kütlesi m gram olan bir gazın N.Ş.A da 1 litresinin kütlesi nedir? ( N:Avogadro sayısı ) I. 88 g CO 2 II. 72 g H 2 O III. 160 g SO 3 a) N.22, 4 m.a b) m.a N.22, 4 c) A.22, 4 N.m IV. 88 g N 2 O d) N.m A.22, 4 e) N.A m.22, 4 Yukarıda verilen maddelerden hangileri eşit sayıda oksijen atomu içerir? ( S : 32 N : 14 C : 12 O : 16 H : 1 ) A) I ve III B) II ve III C) II ve IV 36. 0,1 mol X 2 O 5 bileşiği 14,2 g dır. Çekirdeğinde 16 nötron bulunduran nötral X atomunda kaç tane elektron vardır? ( O : 16 ) D) I ve II E) III ve IV A) 15 B) 16 C) 31 D) 62 E) N tane Na atomu içeren Na 2 CO 3 bileşiği kaç gramdır? 2 ( Na : 23 C : 12 O : 16 ) 37. 8,8 gram CO 2 içerisinde kaç mol proton vardır? ( 6 C, 8 O ) A) 53 B) 21,1 C) 26,5 D) 4,6 E) 23 A) 22 B) 44 C) 2,2 D)4,4 E) 8,8 29

30 Test-7 1. I. 1 atom Fe II. 1 gram O 2 4. I. N tane X 2 molekülü 28 gramdır. II. 1 tane Y atomu 16 N 0 gramdır. III. 1 molekül gram NO 2 Yukarıda verilen maddelerin kütlelerine göre karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? ( N : 14 O : 16 Fe : 56 ) Yukarıdaki bilgilere göre 1 tane X 2 Y molekülü kaç gramdır? ( N o : Avogadro sayısı ) A) 44 B) 44 N 0 C) 44.N o A) II > I > III B) III > II > I C) II > III > I D) 22 N 0 E) 22 D) I > II > III E) III > I > II 2. Bir Mg atomunun kütlesi, bir 12 C atomunun kütlesinin iki katıdır. Buna göre ; I. 1 Mg atomu 24 gramdır. II. 1 mol Mg 24 gramdır. III. 1 atom gram Mg 24 gramdır. Yargılarından hangileri doğrudur? 5. Atomik kütle birimi akb için ; I. 1 akb, 1 tane karbon atomunun kütlesine eşittir. II. 12 akb, 1 karbon atomunun kütlesine eşittir. III. 1 akb, 1 N gramdır. Yargılarından hangileri doğrudur? ( C : 12 ) D) II ve III D) II ve III 3. 1 tane Ca atomunun kütlesi 40 akb dir. Buna göre ; I. 1 mol Ca 40.6, akb dir. II. 1 mol Ca 40 gramdır. III. 1 tane Ca atomu 40 6, Yargılarından hangileri doğrudur? gramdır. 6. Avogadro sayısı 6, ve 1 tane N 2 molekülünün ağırlığı 28 6, I. I. 1 tane azot atomu 14 gramdır. II. III. II. 1 mol N 2 28 gramdır. olduğuna göre ; III. 1 tane azot atomunun kütlesi 14 akb dir. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III D) I ve III 30

31 7. I. 1 tane O 2 molekülü II. 1 mol O atomu III. 1 gram O 2 molekülü Yukarıda verilenlerin kütlelerine göre sıralanışı nasıldır? ( O : 16 ) A) I > II > III B) II > III > I C) I > III > II D) II > I > III E) III > I > II 10. Avogadro sayısı kadar atom içeren CH 4 gazı için ; I. 16 gramdır. II. N.K. da 4,48 litre hacim kaplar. III. 1 gram hidrojen içerir. İfadelerden hangileri doğrudur? ( C : 12 H : 1 ) D) I ve II E) I, II ve III 8. CS O 2 CO SO 2 Tepkimesine göre 8,8 gram CO 2 oluştuğunda ; I. 0,2 mol CS 2 yakılmıştır. II. 12,8 gram SO 2 oluşmuştur. III. N.Ş.A. 22,4 litre O 2 harcanmıştır. Verilen bilgilerden hangileri doğrudur? ( C : 12 H : 1 O : 16 ) gram H 2 O için ; I. İçinde 34 gram oksijen vardır. II. N.Ş.A. 44,8 litre gelir. III. 2 mol molekül içerir. Yargılarından hangileri yanlıştır? ( H : 1 O : 16 ) A)Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III D) I ve II E) I, II ve III 12. Azot gazının 5,6 gramı için ; 9. 1, tane NH 4 NO 3 için ; I. 1,8 mol atom içerir. II. 0,8 gram hidrojen içerir. III. 160 gramdır. Yargılarından hangileri doğrudur? I. 0,1 mol C 4 H 8 ile eşit kütlededir. II. 0,2 tane N 2 molekülü içerir. III. 0,4.6, tane N atomu içerir. Yargılarından hangileri doğrudur? ( C:12 N: 14 H: 1 ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I ve III A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 31

32 Test-8 1. I. 16 tane O atomu II. 16 gram O atomu III. 0,5 mol O 2 molekülü IV. 1 tane O 2 molekülü Yukarıda verilenlerin kütlelerine göre sıralanışı nasıldır? ( O : 16 ) A) I=II > III > IV B) II=III > I > IV C) IV > II=III >I D) IV > III > II > I E) II > III > IV > I 4. I.1 atom gram hidrojen 1 gramdır. II.1 gram hidrojen gazı 11,2 litredir. III.6, tane hidrojen atomu 1 gramdır. Yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? ( H : 1 ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 5. 1 iyon gram NH 4 + iyonu için ; 2. CH 4 bileşiğinin 8 gramı için ; I. 2 tane H atomu içerir. II. Toplam 2,5 mol atom içerir. III. Tam yandığında 1 mol O 2 harcanır. Yargılarından hangileri yanlıştır? I.1 mol proton içerir. II.10 mol elektron içerir. III.7 mol nötron içerir. Yargılarından hangileri doğrudur? ( 14 7N, 1 1H ) A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III ( C : 12 H : 1 O : 16 ) D) I ve II E) I, II ve III 6. 1 tane hidrojen atomunun bağıl kütlesi 1 akb dir. Buna göre ; I. 1 tane H 2 molekülünün bağıl kütlesi 2 akb dir. II. 1 mol H 2 2 gramdır. 3. Yapısında 1, tane molekül bulunduran C 3 H 4 gazı kaç gramdır? ( C : 12 H : 1 ) III. 1 gram H 2 N tane atom içerir. İfadelerden hangileri doğrudur? (N : Avogadro sayısı) A) 0,4 B) 0,8 C) 1,2 D) 2,4 E) 8 A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I ve II E) I, II ve III 32

33 10. 0,01 mol Al atomuyla ilgili, 7. Molekül sayıları eşit olan XY 4 ve X 2 Y 2 gazları ile ilgili olarak ; I. Mol sayıları II. Atom sayıları III. N.Ş.A. hacimleri Niceliklerinden hangileri kesinlikle farklıdır? I. 1 molünden 100 kat atom eksiktir. II. 0,27 gramdır. III. 6, tane atom içerir. İfadelerden hangileri doğrudur? ( Al : 27 N: 6, ) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III er gram Ca ve Br 2 den en çok kaç gram CaBr 2 8. C 2 H 6 bileşiği ile ilgili ; I. 1 molü 30 gramdır. II. 1 molekülünde 8 atom vardır. bileşiği oluşturmak mümkündür? ( Ca : 40 Br : 80 ) A) 10 B) 12 C) 14 D) 8 E) 4 III. 1 tane molekülü 30 gramdır. Yukarıdakilerden hangileri doğrudur? D) I ve II E) II ve III 12. X 2 Y 3 bileşiğinde kütlece X oranı Y ağırlığı 27 ise Y nin atom ağırlığı kaçtır? 9 dır. X in atom I. 8 gram CH 4 II. N.K. da 11,2 litre H 2 III. N/4 molekül içeren C 3 H 8 A) 12 B) 24 C) 32 D) 64 E) 80 Yukarıdaki maddelerin içerdikleri H miktarları için aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi doğrudur? ( C : 12 H : 1 N : Avogadro sayısı ) gram azot oksit bileşiğinin 8 gramı oksijendir. Bileşiğin formülü nedir? A) I = III > II B) I = II > III C) I = III < II D) I < II < III E) I > II = III A) NO B) N 2 O C) NO 2 D) N 2 O 3 E) N 2 O 5 33

34 1. I. Bir elementin tüm atomlarının atom numarası aynı olmak zorundadır. II. Aynı elementin bazı atomlarının kütle numaralarının farklı olabilir. III. Nötron sayıları farklı tüm atomlara izotop atomlar denir. D) I ve II E) II ve III Test-9 4. İzotop atomlarla ilgili olarak; I. Sodyum, berilyum ve flor atomlarının izotopları yoktur. II. İzotop atomların kimyasal özellikleri hemen hemen birbirinin aynıdır. III. İzotop atomların fiziksel özellikleri önemli ölçüde farklıdır. D) I ve II E) II ve III Cl 17 Cl Elementleriyle ilgili olarak; I. Birbirinin izotopudur. II. Kütle numaraları farklıdır. III. Nötron sayıları farklıdır. 5. Klorun izotopları; 35 Cl (% 75,77) ve kalanı 37 Cl dir. Buna göre Cl un ortalama atom kütlesi aşağıdakilerden hangisidir? A) 32 B) 33 C) 35 D) 35,5 E) 36 D) I ve II E) II ve III 3. İzotop atomlarla ilgili olarak; I. Kütle numarasını farklı kılan tanecik nötron sayılarıdır. II. Atomların büyük kısmının doğal izotopları mevcuttur. III. İzotop atomların fiziksel özellikleri aynıdır. 6. Magnezyumun başlıca izotopu 24 Mg ve azınlıkta olan izotopları 25 Mg (%10,00) ve 26 Mg (%11,01) dir. Buna göre Mg un ortalama atom kütlesi aşağıdakilerden hangisidir? A) 24,3 B) 25,6 C) 26,1 D) 27 E) 28 D) I ve II E) II ve III 34

35 7. Kurşunun dört doğal izotopu vardır. 204 Pb (%1,4), 206 Pb (%24,1), 207 Pb (% 22,1) ve 208 Pb (% 52,4). Buna göre Mg un ortalama atom kütlesi aşağıdakilerden hangisidir? A) 204 B) 205,1 C) 206,8 D) 207,2 E) Kütle Spektrometresi ; I. Bir elementte kaç izotop bulunduğunu, II. Her izotopun tam olarak kütlesinin tespitini, III. Her izotop bağıl miktarını saptamak için kullanılır. D) I ve II E) II ve III Ne +2 Ne+ 10. İzotopların belirlenmesinde, Kütle Spektrometresinde gerçekleşen olayla ilgili olarak ; I. Yüklü tanecikler magnetik bir alan içinde dairesel bir yörünge izlerler. II. Taneciğin yükü arttıkça, kütlesi azaldıkça doğrusal yörüngeden sapma da artar. III. Bu nedenle, magnetik bir alanda + yüklü bir iyonun izlediği dairesel yörüngenin yarı çapı o iyonun q/m değerine bağlıdır. D) I ve II 9. İzotopların belirlenmesinde, Kütle Spektrometresinde gerçekleşen olayla ilgili olarak ; I. Buharlaştırılmış madde, elektronla bombardıman edilerek + yüklü iyonlar oluşturulur. II. Bu iyonlar yüklü bir levhaya doğru çekilerek bu levha üzerinde bulunan dar bir aralıktan hızlı geçirilirler. III. İyon demeti bu aşamadan sonra mağnetik bir alan içinden geçirilir. D) I ve II 11. Klor gazının kütle tayfında Cl + 2, Cl + ve Cl +2 şeklinde iyon grupları oluşturuyor. Klorun izotoplarının 35 ve 37 kütle numarasına sahip olduğu bilindiğine ve doğada bulunma oranının sırayla %75 ve %25 olduğuna göre; Klorun oluşturduğu kütle tayfının nitel durumu için aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Bu 3 iyon 3 çizgi grubu oluşturur. B) Yükü büyük olan izotop önce düşer. C) Koyu çizgiler izotopun bolluk durumunu göstermektedir. D) Yükü eşitse kütlesi küçük olan önce düşer. + E) Cl 2 molekülünde 37-37, 35-37,35-35 izotopları olacak şekilde düşerler. 35

36 Test-10 (Denklemli Kimya Problemleri) 1. 2 mol CO ile yeteri kadar oksijenin reaksiyonundan N.Ş.A. kaç litre CO 2 oluşur? A) 22,4 B) 2,24 C) 44,8 D) 4,48 E) 6,72 5. N.K. da 10 litre C 2 H 2 ile 40 litre O 2 tepkimeye girdiklerinde tepkime sonunda kaptaki gazların hacminin başlangıçta kapta bulunan gazların hacmine oranı nedir? (Oluşan Su gaz fazındadır) A) 5/3 B) 2/3 C) 3/5 D) 1/2 E) ,6 gram C 2 H 4 ü yakmak için gerekli O 2 miktarı ile kaç mol CH 4 yakılır? ( C : 12 O : 16 H : 1 ) A) 0,1 B) 0,2 C) 0,3 D) 0,4 E) 0,5 6. Kapalı bir kapta 36,6 gram KClO 3 katısı ısıtıldığında, KClO 3 KCl + 3/2 O 2 Şeklinde ayrışır. Oluşan O 2 gazı yeteri kadar C 2 H 4 ile yandığında N.K. da kaç litre CO 2 gazı oluşur? ( K : 39 Cl : 35 O : 16 ) A) 2,24 B) 3,36 C) 6,72 D) 33,6 E) 67,2 3. Mg + Cl 2 MgCl 2 Tepkimesinde 1,2 gram Mg harcandığına göre en çok kaç gram MgCl 2 elde edilebilir? ( Mg : 24 Cl : 35,5 ) A) 2,40 B) 3,55 C) 4,75 D) 7,10 E) 8, litre NO ile 50 litre O 2 reaksiyona sokularak N 2 O 3 elde edilirken hacimce değişme kaç litre olur? A) 20 B) 30 C) 40 D) 45 E) gram hidrojen gazını yakabilmek için N.K. da en az kaç litre O 2 gazı gereklidir? ( H : 1 O : 16 ) A) 11,2 B) 22,4 C) 44,8 D) 67,2 E) 89,6 8. n mol Y 2 nin bir kısmı 2 mol X 2 ile birleşerek 2 mol X 2 Y, kalan kısmı ise 1 mol Z ile birleşerek 1 mol ZY oluşturuyor. Buna göre başlangıçtaki Y 2 nin mol sayısı kaçtır? A) 0,5 B) 1 C) 1,5 D) 2 E) 2,5 36

37 9. Aynı koşullarda X 2 ve Y 2 gazlarının tepkimesinden X 2 Y 3 bileşiği oluşmaktadır. Bu tepkimeyle ilgili olarak ; b) Eşit hacimlerde X 2 ve Y 2 nin tepkimesi sonucunda hacimde % 50 oranında azalma görülür. c) Eşit kütlede alındıklarında Y 2 artar. d) 1 mol X atomu ile 3 mol Y atomu tepkimeye girerek 1 mol X 2 Y 3 bileşiğini oluşturur. Verilen bilgilerden hangileri kesinlikle doğrudur? 12. Sabit hacimli kapta ve sabit sıcaklıkta N 2 O 4(g) moleküllerinin NO 2 (g) moleküllerine dönüşmesi sağlanıyor. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Molekül sayısı artar B) Moleküllerin ortalama hızlar artar. C) Toplam basınç artar. D) Moleküllerin ortalama kinetik enerjileri değişmez. E) Moleküldeki atom sayısı artar. A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 13. X 2 ve Y 2 den 5 er gram alınarak, X 2 + Y 2 2 Z 10. Mg 3 N H 2 O 3 MgO + 2 NH 3 Yukarıdaki tepkimeye ilişkin; a. Tepkime süresince toplam molekül sayısı artar b. Mg 3 N 2 ve H 2 O nun eşit molleri alınırsa H 2 O dan artar. c. Tepkimeye giren Mg 3 N 2 ve H 2 O nun kütleleri toplamı, oluşan MgO ve NH 3 ün kütleleri toplamına eşittir. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Tepkimesi gerçekleştiriliyor. Buna göre ; I. X 2 den 1 gram artar. II. Oluşan Z 8 gramdan azdır. III. X 2 den 1 / 16 gram harcanır. Yargılarından hangileri doğrudur? ( X : 1 Y : 80 ) A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III ,8 gram FeSO 4. nh 2 O tuzu yapısındaki su tükeninceye kadar ısıtılıyor. Ve geriye 15,2 gram katı madde kalıyor. Tuzun yapısındaki n sayısı kaçtır? ( Fe : 56 S : 32 O : 16 H : 1 ) A) 4 B) 6 C) 7 D) 8 E) Bir kısmı oksitlenmiş 40 gramlık bakır parçası yeterince HCl ile 26,8 gram CuCl 2 oluşturuyor. Bakır parçasının yüzde kaçı bakır oksittir? ( Cu : 64 O : 16 Cl : 35 ) A) 50 B) 40 C) 30 D) 20 E) 10 37

38 Test 11 (Karma Klasik Sorular) 1. 0,3 molünün kütlesi 7,2 gram olan X elementinin mol kütlesi kaç g/mol dür? 6. 15,2 gram X2O3 bileşiğinde 0,4 mol X atomu vardır. Buna göre X in atom ağırlığı kaçtır? ( O : 16 ) 2. XO bileşiğinin 0,3 molünün kütlesi 9 gramdır. Buna göre X in atom ağırlığı kaç g/mol dür? ( O : 16 ) gram XO yeterli miktarda O2 ile reaksiyona sokulursa 35 gram X2O5 elde ediliyor. Buna göre X in atom ağırlığı kaçtır? ( O : 16 ) 3. Al2(XO3)3 bileşiğinin 0,5 molü 117 gramdır. Buna göre X in atom ağırlığı kaç g/mol dür? ( Al : 27 O : 16 ) 8. 6 gram X ile 12 gram Y tamamen tepkimeye girdiğinde 10 gram Z ve N.Ş.A. 2,8 litre T gazı oluşuyor. Buna göre T gazının 1 molü kaç gramdır? 4. X2Y3 bileşiğinin 0,2 molü 15,2 gram, XY2 bileşiğinin 0,1 molü 4,6 gramdır. Buna göre X ve Y atomlarının atom ağırlığı kaç g/mol dür? 9. Eşit mollerde CX2 ve O2 alınarak; CX2 + 3 O2 CO2 + 2XO2 5. 6, tane CaSX3 bileşiği 13,6 gramdır. Buna göre X in atom ağırlığı kaçtır? ( Ca : 40 S : 32 ) tepkimesi gerçekleştirilirken 0,4 mol madde artarken 25,6 g XO2 oluşuyor. Buna göre X in atom ağırlığı kaçtır? ( O : 16) 38