TÜRKİYE DE EKMEK TÜKETİMİ VE SAĞLIK İLİŞKİSİ Dyt. Elvan Odabaşı Kanar

Transkript

1 TÜRKİYE DE EKMEK TÜKETİMİ VE SAĞLIK İLİŞKİSİ Dyt. Elvan Odabaşı Kanar

2 EKMEK REYTINGI EN YUKSEK BESIN Ekmek KİLO ALDIRIYOR Ekmeğin üzerine SAĞLIĞA ZARARLIDIR yazılmalı ( Sabah Gazetesi) Ekmek İNSÜLİN DİRENCİ yapıyor Ekmek KANSER yapıyor

3 TURKIYE DE EKMEK TUKETIMI Kentte yaşayan halkımız günde 1.25 Kırsal kesimde yaşayan halkımız ise günde 1.5 ekmek düşüyor Yapılan araştırmalara göre Türk halkı günlük enerjisinin % 44 ünü sadece ekmekten, % 58 ini ise ekmek ve diğer tahıl ürünlerinden sağlıyor

4 TAM TANELİ TAHIL GIDALARI Arpa Pirinç Çavdar Yulaf Mısır Buğday Gİ: arası ARPA YULAF EN DÜŞÜK BEYAZ EKMEK PATATES Gİ:90

5 Tam buğday unu ile beyaz unun besin değeri açısından karşılaştırılması(100 g) Besin değeri Tam buğday unu Beyaz buğday unu Enerji (kkal) Posa (g) Mineraller Kalsiyum (mg) Demir(mg) Magnezyum(mg) Fosfor(mg) Potasyum(mg) Çinko(mg) Selenyum(mg) USDA National Nutrient Database for Standard Reference

6 Tam buğday unu ile beyaz unun besin değeri açısından karşılaştırılması(100 g) Besin değeri Tam buğday unu Beyaz buğday unu Vitaminler Tiamin (mg) Riboflavin (mg) Niasin (mg) Pantotenik asit mg) B6 vitamini(mg) Folik asit (ug) E vitamini(mg) USDA National Nutrient Database for Standard Reference

7 Farklı tam tahıl tanelerinin posa içerikleri; 100 g tanedeki posa (g) Buğday 12.0 Yulaf 10.6 Çavdar 14.6 Mısır 7.3 Kahverengi pirinç 3.5 Rafine buğday 2.0 Beyaz pirinç 2.0

8 TAHIL TÜKETİM ALIŞKANLIKLARINDA TÜRKİYE DE DURUM Türkiye genelinde gıda tüketimine bakıldığında tahıl tüketimi 1. sırada yer almaktadır ve günlük enerjinin ortalama %50 si ekmek ve tahıl ürünlerinden sağlanmaktadır.

9 Peki ne kadar ekmek tüketmeliyiz? Günlük 2200 kkal tüketen bireyin max %60 CHO tüketmesi gerektiğini düşünürsek; 330 g/gün CHO almamız gerekirken g ekmek tüketimi/kişi ile toplum olarak ihtiyacımızın hemen hemen hepsini ekmekten alıyoruz

10 6-8 ince dilim ekmek ÜSTELİK TAM TAHILLI DEĞİL BEYAZ UN!!!

11 EKMEK VE SAĞLIK İLİŞKİSİ

12 Ekmeğin besin öğeleri içeriğinin buğdayın saflaştırılma durumuna göre değişkenliği şu şekildedir; Kalsiyum %117 Çinko %100 Demir %300 Magnezyum %115 B1 Vitamini %45-55 B2 vitamini %100 B6 vitamini % Niasin %

13 DİYET POSASI 1 ince dilim 0.6 g posa 1.6 g posa

14 TAM TANELİ BUĞDAYDAN GELEN SAĞLIK GASTRO İNTESTİNAL SİSTEM OBEZİTE POSA KARDİYO VASKÜLER SİSTEM KANSER DİABETUS MELLİTUS

15 Tam tahıl tüketen bireylerde bazı hastalıkların riski önemli derecede azalmaktadır; Kalp hastalıkları riski Tip 2 Diyabet riski GIS Kanserleri riski Obezite riski %25-36 %21-27 %21-43 %47

16 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE ATEROSKLEROZ Tüm dünyada en sık ölüm nedeni %30 luk oranla koroner arter hastalığıdır. Tek harf çalışmasına göre ülkemizde 3.5 milyon koroner arter hastası vardır.

17 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE ATEROSKLEROZ Tam taneli tahıllar ile; - Homosistein azalır. - Total kolesterol azalır. - Total phytosterol artar. Phytesterollerin GİS de kolesterol emilimini azalttığından dolayı tam tahıllar kolesterol düşürücü etkiye sahiptir.

18 TÜRKİYE NİN TANSİYONU YÜKSEK! SALTurk çalışmasına göre Türkiye de günlük tuz tüketimi kadınlarda g/gün, erkeklerde g/gündür

19 Diyetteki Tuz Kaynakları

20 EKMEKTEKİ GÖRÜNMEYEN RİSK! Ekmek (100 g) = 1.5 g tuz içermektedir. WHO nun verilerine göre sağlık açısında ; 4-6 g/gün tuz tüketimi aşılmamalıdır. 4 dilim ekmek

21 TAM TAHILLI EKMEK VE HİPERTANSİYON Hipertansiyonu olan total 9227 olgu 18 yıl takip edilmişler; -Tam tahıllı gıda alanlarda hipertansiyon riski azalmış -Tam buğday ekmeği bu ilişkide önemli rol oynadığı saptanmış. Am J Clin Nutr Vol 76, No.3, September 2002

22 TURDEP-I(1997) v.s. TURDEP-II(2010) Diyabet prevelansındaki değişim TURDEP II de (TURDEP I e göre ) standardize DM %90 ARTIŞ!... Genel: %13.7; Erkek: %12.4, Kadın %14.6

23 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE TİP 2 DİYABET Tam Tahıllı Besinler ve İnsülin Rezistansı Tam tahıllı besinler; Açlık insülin:141±3.9 pmol/l AKŞ: 94 mg/dl Rafine gıdalar; Açlık insülin:156±3.9 pmol/l AKŞ: 96 mg/dl Fazla kilolu ve obez tam tahıl kullanan bireylerde rafine kullananlara göre barsak hareketliliği daha fazla saptanmış (1.8 e 1.4 hareket/dk) Am J Clin Nutr 2002;75:848-55

24 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE TİP 2 DİYABET Düşük Gİ li ekmek ve tam tahıllar diyabetik hastalar kan glikoz, kolesterol ve TG düzeylerinde Fakat Gİ tüketilen CHO ın bir göstergesi olarak değil, glisemik yanıtın önemli bir göstergesi olarak düşünülmelidir. Am J Clin Nutr, , Suppl. 1, S258 S268.Int J Food Sci Nutr,, , Nutr MetabCardiovasc Dis ,

25 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE TİP 2 DİYABET Epidemiyolojik çalışmalarda tam tahıl ürünlerinin tüketiminin tip 2 diyabet riskini ; %20-37 Am J Clin Nutr, , Proceed Nutr Soc, , Am J Clin Nutr, , Suppl. 1, S237 S243. Bir çalışmada, genellikle rafine tahıl tüketen ve az miktarda tam tahıl ile beslenen kişilerin diğer kişilere oranla %57 tip 2 DM riski altında olduğu bulunmuştur. Am J Clin Nutr, ,

26 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE TİP 2 DİYABET 938 sağlıklı kadın ve erkek üzerinde yapılan çalışmada Glisemik kontrolü göstergeleri ; - Açlık insülini -Glikozillenmiş HbA1c -C peptit - Leptin Tam tahıl ve glisemik kontrol göstergeleri arasında ters yönde güçlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. Am J Clin Nutr, ,

27 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE BAĞIRSAK FLORASI Oligosakkaritlerin de feçesteki yararlı bakterilerin sayısını artırdığı bildirilmiştir. Yüksek posa içerikli çavdar ve buğday temelli beslenmenin -Fekal boşaltımı % B-glukourinidaz aktivitesini %29 Am J Clin Nutr , Am J Clin Nutr ,

28 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE KANSER Bizim ülkemizdeki 2005 yılı veriler kanser oranlarına baktığımızda, özellikle kalın bağırsakla ilgili iki kanser tipinin oldukça sık görüldüğünü görüyoruz; - Meme kanseri - Kalın bağırsak kanseri olarak sayılabilir.

29 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE OBEZİTE Ülkemizde obezite oranları - OBEZİTE %30 - OBEZİTE RİSKİ ALTINDA %67

30 BEYAZ EKMEK VE İŞTAH YÖNETİMİ Beyaz ekmek: Çiğneme sayısı Çiğneme süresi Çiğneme kapasitesi Hızla yutulur

31 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE İŞTAH YÖNETİMİ Ghrelin düzeyleri ;Zayıf bireylerde öğünden sonra azalır, metabolik sendromlu obez bireylerde ise artış olur. Normal kilolu bireylerde çavdar ve buğday ekmekli bir öğünden sonra, buğday ekmeği tüketenlerde ghrelin düzeylerinde düşüş saptanmış.

32 TAM BUĞDAY EKMEĞİ VE İŞTAH YÖNETİMİ Doygunluk beyne yaklaşık 11 dk içinde ulaşır!! Tam buğday ekmeği: Çiğneme çok Hızla yutulamaz

33 TAM TAHILLAR VE KİLO YÖNETİMİ Tam tahıllı ürünlerin enerjisi daha düşüktür. Daha düşük glisemik indekse sahiptir. Sindirilmeyen karbonhidratlar fermantasyonu İntestinal mikrofloranın düzenlenmesi Probiyotik etki Kısa zincirli yağ asitleri

34 TAM TAHILLAR VE KİLO YÖNETİMİ İncelenen tüm çalışmalarda yüksek oranda tam tahıl tüketimi hem kadın hem de erkeklerde daha düşük BKİ ve bel çevresi ile ilişkili bulunmuştur. Nutrition, Metabolism & Cardiovascular Diseases (2011) 21,

35 TÜRK USULÜ FAST-FOOD Lahmacun Pide Dürüm Lavaş Simit,... 1 öğünde 3-8 dilim ekmek tüketmemize neden olurken ayrıca bu tür yiyeceklerin hepsi beyaz undan elde ediliyor.

36 Sağlıklı Ekmek Tüketiminin Faydaları İştah kontrolünü sağlar Sindirim sisteminin konforunu artırır İdeal kilo yönetimine destek olur Zayıflama diyetlerinde geri dönüşümsüz kilo verdirir Beyine tokluk sinyalinin hızlı iletimini sağlar

37 Sağlıklı Ekmek Tüketiminin Faydaları Yaşlanmayı geciktirir Bağışıklığı kuvvetlendirir Stres yönetimine destek olur Antioksidan kaynağıdır Metabolizmayı hızlandırır

38 YASAK BESIN YOK

39

40

41

42 BUGDAY YASAMIN MUCIZESI, HAYATIN TA KENDISI