İLKÖĞRETİME HAZIRLIK VE İLKÖĞRETİM PROGRAMLARI 2019

Transkript

1 İLKÖĞRETİME HAZIRLIK VE İLKÖĞRETİM PROGRAMLARI 2019 OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜNDE SORUMLU OLUNAN BU DERSİMİZ İÇİN ÖABT SINAVI VE DERSLER İÇİN BELİRLENMİŞ YÖK MÜFREDATI AŞAĞIDAKİ GİBİDİR -Okula hazırbulunuşluk -Dil yeterliliği -Okul öncesi eğitimin amaç ve ilkeleri -Okul öncesi eğitim programı özellikleri -İlköğretime hazırlık -Okuma yazmaya hazırlık çalışmaları -Öğrenmeye ve okumaya hazırlık çalışmaları -Ölçme 660

2 İlköğretime hazırlık ve İlköğretim programları dersimizde işlenen konular OKULA HAZIRBULUNUŞLUK Hazırbulunuşluğun önemi İlköğretime Hazırbulunuşluğu Etkileyen Etmenler Fiziksel etmenler Zihinsel etmenler Duygusal etmenler Sosyal ve çevresel etmenler: İLKÖĞRETİME HAZIRBULUNUŞLUK İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR Fiziksel gelişime yönelik çalışmalar Zihinsel gelişime yönelik çalışmalar Dikkat çalışmaları Matematik çalışmaları Duygusal gelişime yönelik çalışmalar Dil gelişimine yönelik çalışmalar Okumaya hazırlık çalışmaları Yazmaya hazırlık çalışmaları Sosyal gelişime yönelik çalışmalar Okul kurallarıyla ilgili çalışmalar Nezaket kurallarıyla ilgili çalışmalar Yeni gruba uyum sağlama çalışmaları Özbakım becerilerine yönelik çalışmalar DİL YETERLİLİĞİ İÇİN YAPILACAK ETKİNLİKLER Okuma etkinlikleri Sesli okuma Paylaşımlı okuma Rehberli kitap okuma Konuşma ve dinleme etkinlikleri Ses çalışmaları Alfabetik etkinlikler Matematik yeterliliği kazandırmak için yapılan çalışmalar Matematiksel düşünme süreçleri Matematik için yapılacak etkinlikler Sayı kavramı ve sayma: sayma, eşleştirme, sıralama ve karşılaştırma İşlemlerle ilgili etkinlikler Geometri ve mekânla ilgili: eşleştirme, sınıflama, karşılaştırma, ilişki kurma Örüntülerle ilgili etkinlikler: genelleme, tahmin, akıl yürütme ölçmeyle ilgili etkinlikler veri toplamaya ilişkin etkinlikler Sosyal ve duygusal yeterlilik için yapılacak çalışmalar Duygusal alanla ilgili etkinlikler sosyal ilişkilerle ilgili etkinlikler toplumsal yaşamla ilgili etkinlikler Fiziksel gelişim becerileri kazandırmaya yönelik etkinlikler Büyük motor beceri 661

3 Küçük motor beceriler Özbakım becerilerine yönelik etkinlikler (rutin etkinliklerde) OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN AMAÇ VE İLKELERİ Amaçlar İlkeler Özel hedefler İlköğretim İlköğretimin önemi İlköğretimin amaçları OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI ÖZELLİKLERİ İçerik Süreç Program düzenleme yaklaşımları Gelişim temelli program Bütünleştirilmiş program Tematik program Rutin etkinlikler Serbest zaman etkinlikleri Grup etkinlikleri Nitelikli okul öncesi programının özellikleri Türkiye de uygulanan programlar 1994 okulöncesi programı 2002 okulöncesi programı 2006 okulöncesi eğitim programı Ana çizgileri Kazanımlarda dikkat edilmesi gerekenler Program hazırlanmasında dikkat edilecek noktalar İLKÖĞRETİME HAZIRLIK İlköğretim Programlarının Vizyonu İlköğretim Programlarının Yenilenmesinde Benimsenen Anlayış ve İlkeler Yeni Programın Özellikleri: Ortak temel beceri Ara Disiplinler 1-Türkçe Dersi Öğretim Programı(1 5. sınıf): : Öğretme-Öğrenme Sürecinin Aşamaları Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı(1 3. sınıf) Hayat Bilgisinin Temaları i 3-Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı(4 5. sınıf): i Değerlendirme 4-Matematik Dersi Öğretim Programı (1 5. sınıf): 662

4 Değerlendirme 5-Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı(4 5. sınıf): Fen ve Teknoloji Okuryazarlığı Fen ve Teknoloji Okuryazarlığının Boyutları 6-Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programları(4 8. sınıf): 7-Trafik ve İlkyardım Dersi Öğretim Programı(4 5. sınıf): Temaları 8-Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı(1 8. sınıf): Dersin Genel Amaçları Başlıkları: 9-Müzik Dersi Öğretim Programı(1 8. sınıf): 10-İngilizce Dersi Öğretim Programı(4 5. sınıf): Amacı Dersin İçeriği 11-Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programı(1 5. sınıf): Amacı Gerçekleşmesi Öngörülen 5 Standart İlköğretim ve Okön Eğitim Programları Arasındaki İlişk OKUMA YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Okuma Yazmaya Hazırlık Çalışmalarının Amaçları: Okuma Yazmayı Öğrenmenin Özellikleri: Okulöncesinde Okuma Yazmaya Hazırlık Çalışmaları: Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar: OKUMA YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI ilköğretime hazırlık Çocukların Okul Başarılarında Belirleyici Etmenler İlköğretime Hazırlıkta Karşılanması Gereken Temel Gereksinimler ÖLÇME Değerlendirme Ölçme Değerlendirme Arasındaki İlişki: Çocuklar Hakkındaki Bilgilerin Kayıt Altına Alınması: Lomax a Göre Değerlendirmenin Amaçları: Curtis e Göre Değerlendirmenin Amaçları: Çocuğu Tanımanın Önemi: 663

5 Çocuğu Tanıma ve Değerlendirmede Dikkat Edilecekler: Değerlendirme Kullanılan Araçlar: 1-Görüşme Formları 2-Gözlem Kayıtları Sistematik Gözlem Formu Oyun Gözlem Formu Hatıra Defteri. 3-Anekdot Kayıtları Kısa Not*Anekdot Kayıt Formu 4-Gelişim Kontrol Listeleri ve Standart Testler: Gelişim Kontrol Listeleri Standart Testler Yurt dışındakiler Türkiye ye uyarlanmış: 5-Portfolyolar(Ürün Seçki Dosyası Ürün Dosyasının Amaçları Portfolyoda Bulunması Gereken Bilgi ve Dokümanlar İlköğretimdeki Öğrencinin Ürün Dosyasında Bulunması Gerekenler: 6-Gelişim Raporları Şimdi Başlayalım; 664

6 OKULA HAZIRBULUNUŞLUK Hazırbulunuşluk Nedir? Çocuğun tüm gelişim alanlarındaki temel bilgi ve becerilerle donanmış, kendine güvenen, çevresiyle barışık şekilde ilköğretimdeki etkinliklere katılabilmesi Hazırbulunuşluğun önemi nedir? Okula başlama çocuğun yaşamındaki en kritik anlardan biridir. Okula hazır bulunan çocuk daha kolay geçiş yapar. İlköğretime Hazırbulunuşluğu Etkileyen Etmenler Nelerdir? Fiziksel etmenler: ilköğretime başlama yaş sınırı 72 ay. Takvim yaşının uygun olması yeterli değil. Çocuğun sağlıklı ve normal gelişime sahip olması gerekir. Zihinsel etmenler: bilgi, beceri ve kapasite kullanma eğilimi. Fiziksel bileşenleri arasında: heves, merak, verilen görevi yerine getirme arzusu, mizaç *zekânın tek boyutlu yetenek olmadığını söyleyen kişi: Thorndike, Thorstone ve Guilford. Duygusal etmenler: çocuğun kendisini nasıl gördüğü, başkalarının duygularını anlama, kendi hislerini yorumlayıp ifade etme. Sosyal ve çevresel etmenler: a- ekonomik koşullar b- oyun ve sosyal deneyim için var olan mekan c- evdeki sözel iletişim ortamı d- okuma yazmaya karşı tutum e- okula karşı tutum f- aile içi ilişkiler İlköğretime Hazırbulunuşluk İçin Yapılan Çalışmalar Nelerdir? 1-Fiziksel gelişime yönelik çalışmalar Beden dengesini sağlama ( dengeli yürüme ve koşma, beden dengesini koruma) Eşgüdümlü hareket etme ( engelle karşılaştığında seri hareket etme, vücut organları arasında eşgüdüm) El göz eşgüdümü ve ince motor becerilere sahip olma ( kalemi düzgün tutma, çizgileri birleştirme, kopya etme) 2-Zihinsel gelişime yönelik çalışmalar Dikkat ve bellek becerileri: yaşla birlikte süre artıyor. Dikkat, psiko fizik enerjinin bir nokta üzerinde toplanması Dikkat çalışmaları Nelerdir? a- Ev ve okul çevresinde dikkati yoğunlaştırma çalışmaları ( gördüklerini söyleme, farklı benzer ayrımı yapma, çevresel değişiklikleri fark etme, 5 duyuyu kullanma ) b- Bellek ve hatırlatma çalışmaları ( dikkatli dinleme, dinlediği öyküyle ilgili temel öğeleri söyleme, arka arkaya söylenen birkaç nesneyi tekrar etme, ev adresi telefon bilgilerini ezberleme) Matematik becerileri nelerdir?okul öncesi matematik becerisinde sezgiler önemli 665

7 Matematik çalışmaları nelerdir? a- Betimleme ( bir nesnenin birkaç özelliğini fark etme ve söyleme) b- Örüntüleme ( nesnelerin dizilişlerini değiştirme, yeni örüntü oluşturma) c- kıyaslama d- eşitleme (nesneleri benzer özelliklerine göre eşleme ) e- birleştirme ve ayrıştırma (nesneleri arttırma ve eksiltme yapma) f- sınıflama ( renk şekil ve dolgu özelliklerine göre gruplara ayırma ) g- sıralama (uzunluk, ağırlık ve renk tonu gibi özelliklere göre dizme) h- sembol kullanma ( rakamları tanıma ve yazma, grafik çizme) i- geometriyi anlama ( açık kapalı kavramlarına doğru tepki verme, içinde, dışında kavramlarını bilme, istenen konuma nesneleri yerleştirme, geometrik şekilleri tanıma) Bilimsel düşünme becerileri nelerdir? a- Gözlem yapma çalışmaları ( olay ve nesnenin özelliklerini söyleme, neden sonuç ilişkisi kurma, gözlem sonuçlarını açıklama) b- Deneyerek ve yaparak öğrenme ( basit deneyler yapma, denemeye istekli olma, farklı yollar kullanma) c- Sorun çözme çalışmaları ( çözüm yolları önerme, çözüm yollarından birini seçme, sorunu çözemediğinde nedenlerini tahmin etme) d- Tümevarım ve tümdengelim yöntemlerini kullanarak düşünme Duygusal gelişime yönelik çalışmalar nelerdir? a- Duygularını tanıma ve ifade etme ( ne hissettiğini söyleme) b- Başkalarının duygularını anlama çalışmaları ( dinlediği öyküdeki kişilerin duygularını söyleme) c- empati kurma çal. d- Duygusal tepkilerini kontrol etme çalış. : duygularını sözel ifade etme, duygularını ifade ederken uygun yollar kullanma Dil gelişimine yönelik çalışmalar nelerdir? Okumayı öğrenmek için fenolojik duyarlılık, sözcük bilgisi, görsel işitsel ayrımlaştırma becerilerini kazanmak gerekir. Fonolojik duyarlılık: dili anlamından bağımsız tek ses birimleri olarak algılama, verilen sözcüğün ses birimlerini fark etme, dile ait ses birimlerini yönlendirme becerisi. a- Okumaya hazırlık çalışmaları: harflerin sesleri olduğunu fark etme, sözcükleri doru telaffuz, ses tonu ve hızını ayarlama, aynı sesle başlayan sözcükler türetme, kafiye kullanarak yeni sözcük üretme, düzgün cümle kurma, şarkı, tekerleme söyleme, Türkçeyi güzel konuşma b- Yazmaya hazırlık çalışmaları: kitap yazılarına dikkat etme, yazılı materyalleri inceleme, harf kopyalama, çizgi çizme, adını yazma ve tanıma, harf kartlarıyla oyun oynama 666

8 Sosyal gelişime yönelik çalışmalar nelerdir? a- Okul kurallarıyla ilgili çalışmalar: okula zamanında gelip gitme, izin isteme, sırasını bekleme, paylaşma, sorumluluk alma b- Nezaket kurallarıyla ilgili çalışmalar: teşekkür etme, günaydın, iyi akşamlar deme, kötü söz söylemekten sakınma, rica etme, gürültü yapıp rahatsız etmekten kaçınma c- Yeni gruba uyum sağlama çalışmaları: iletişim kurma, değişik arkadaşlarla oynama, grubun üyesi gibi davranma, alınan kararlara katılma Özbakım becerilerine yönelik çalışmalar nelerdir? a- Temizlikle ilgili çalışmalar: el ve yüz yıkama, saç tarama, diş fırçalama, yiyecek temizliği b- Giysilerini yardımsız giyip çıkarma: giyme çıkarma, katlama, ayakkabı giyme çıkartma c- Kendini kazalara ve tehlikelere karşı koruma: koşarken dikkat etme, dengeli yürüme, trafik kurallarına uyma DİL YETERLİLİĞİ İÇİN YAPILACAK ETKİNLİKLER Okuma etkinlikleri nelerdir? a- Sesli okuma b- Paylaşımlı okuma c- Rehberli kitap okuma 1- Konuşma ve dinleme etkinlikleri: kitap okuma, drama etkinlikleri 2- Ses çalışmaları: fonolojik farkındalık geliştirmek için yapılan etkinlikler. Ses oyunları, ritmik şarkılar, parmak oyunları, aynı sesle başlayan nesnelerin bulunması 3- Alfabetik etkinlikler: alfabeyi öğretmek amaç değil, sözcüklere karşı farkındalığı arttırmak ve erken yazma girişimine rehberlik etmek. ( modelden bakarak yazma, nokta birleştirme çalışmaları, harflerle oynama, harflerle ilgili şarkı söyleme) 4- Dil yeterliliği için kitap köşesi oluşturulmalı Matematik yeterliliği kazandırmak için yapılan çalışmalar Matematiksel düşünme süreçleri nelerdir? -Problem çözme -Akıl yürütme -İlişki kurma -İletişim kurma -Temsil kullanma Matematik için yapılacak etkinlikler nelerdir? -Sayı kavramı ve sayma: sayma, eşleştirme, sıralama ve karşılaştırma Baklagillerin sayılarak az, çok ifadesi kullanma Türkçe de sayı ile ilgili hikâye okuma Müzikte sayılarla ilgili şarkı Rutin etkinlikte kaç kişi ellerini yıkadı? 667

9 -İşlemlerle ilgili etkinlikler Matematik etkinliğinde resimle sayıların ifade edilmesi dramada Pazar ya da markete gidip işlem yapma Müzikte artma azalma anlatan şarkılar -Geometri ve mekânla ilgili: eşleştirme, sınıflama, karşılaştırma, ilişki kurma Oyunda önünde arkasında kavramları Alan gezisinde farklı şekiller toplama Fen ve doğada kalıplar, basit ölçüler içeren çalışmalar -Örüntülerle ilgili etkinlikler: genelleme, tahmin, akıl yürütme * sanatta örüntü içeren çalışmalar * beslenmede bir kız bir erkek oturtmak *Matematikte tekrar edilen etkinlikler Ölçmeyle ilgili etkinliklernelerdir? Karşılaştırma Problem çözme Grafik kullanma Sınıflandırma Rutinde tarih ve hava durumundan söz etme Terazi kullanma Alan gezilerine ölçü kabı götürme Veri Toplamaya İlişkin Etkinlikler nelerdir? Ölçme Resimli grafik kullanma akıl yürütme, iletişim * fen ve doğada farklı renkte kıyafet giyenleri sayma *Türkçede hikâyeden problem yaratma, çözüm yolları aratma Sosyal ve duygusal yeterlilik için yapılacak çalışmalarn nelerdir? 1-Duygusal alanla ilgili etkinlikler: Duygu kartları hazırlama Türkçede duyguları hakkında konuşma 2-Sosyal ilişkilerle ilgili etkinlikler: yakın çevreyle ilişki kurma, sorun çözme, paylaşma, işbirliği, yardımlaşma etkinlikleri 3- toplumsal yaşamla ilgili etkinlikler: toplumsal duyarlılık kazandırma, sorumluluk alma, yerine getirme Fiziksel gelişim becerileri kazandırmaya yönelik etkinlikler nelerdir? 1-Büyük motor beceri: -Temel hareket ve beceri çalışmaları: ip, engel atlama, inme, çıkma -Ritim ve dans çalışmaları 2-Küçük motor beceriler 668

10 OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN AMAÇ VE İLKELERİ Amaçlar Nelerdir? 1- Çocukların beden zihin ve duygu gelişmesini, iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak 2- İlköğretime hazırlamak 3- Elverişsiz koşullardan gelen çocuklara ortak yetişme imkânı sağlamak 4- Türkçeyi güzel konuşmasını sağlamak İlkeler nelerdir? 1- Okul öncesi eğitim bireysel farklılıklara uygun olmalı 2- Tüm gelişim alanlarını desteklemeli 3- Demokratik eğitim anlayışı olmalı 4- Etkinlikler düzenlenirken çocukların ilgilerinin yanı sıra çevre ve okul olanakları da göz önüne alınmalı 5- Çocuğun bildiklerinden başlanmalı 6- Türkçeyi düzgün konuşmaları sağlanmalı 7- Sevgi, paylaşma duyguları geliştirilmeli 8- Eğitim çocuğun kendine saygı duymasını desteklemeli 9- Oyun en uygun öğrenme yöntemidir. Tüm etkinlikler oyunla düzenlenmeli 10- İletişimde kişilikleri zedelenmemeli 11- Bağımsız davranışları desteklenmeli 12- Kendilerinin ve başkalarının duygularını fark etmesi sağlanmalı 13- Hayal güçleri ve yaratıcılıkları desteklenmeli 14- Değerlendirme, öğretmenin ve programın geliştirilmesi için yapılmalı Özel hedefler nelerdir? -Okul öncesi okullaşma oranının gelişmiş ülke düzeyine çıkması -Yurt genelinde fırsat ve olanak eşitliği sağlayacak şekilde yaygınlaştırılmalı İlköğretim :Bireyleri yetişkin oldukları zaman alacağı sosyal ve kültürel görevler için hazırlamak, temel bilgi ve beceri kazandırmak İlköğretimin önemi nedir? -Hızla artan bilgi gereksiniminin karşılanması -Çocuğun bilişsel, duyuşsal ve fiziksel davranışlarını bütün olarak geliştirmek için kapsamlı eğitim vermek -Bilişsel duyuşsal ve fiziksel yönden bir bütün olarak yetiştirmek İlköğretimin amaçları -Çocuğun kendi potansiyelinin farkına varmasını sağlama -Diğer insanlarla işbirliği yapmasını sağlama -Çocuğu üst öğrenime hazırlamak 669

11 OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI ÖZELLİKLERİ İçerik:Amaçlardan oluşur, çocuklara kendilerini algılama ve düşünme becerisi kazanmasına odaklanır. Süreç:Öğrenmelerine yardım etmeyi amaçlar. En önemli özelliği, çocukların öğrenmesine yardım edecek kararları vermeye odaklanması. Program düzenleme yaklaşımları nelerdir? Gelişim temelli program nasıl hazırlanırgelişim alanlarındaki hazırbulunuşlukları dikkate alınarak hazırlanır. Bütünleştirilmiş program amacı nedirokul ve yaşam arasındaki doğal bağlantıyı temel alır. Fen, sanat, dil alanlarıyla olan bağlantılarla temellenir. Tematik program nelerdirtemalar ve projelerle. Rutin etkinlikler nelerdirher gün aynı şekilde tekrarlanan ve programın temelini oluşturan etkinliklerdir. Serbest zaman etkinlikleri nelerdirilgi köşeleri Grup etkinlikleri nelerdir a-anadili etkinliği b-müzik etkinliği c-oyun d-fen ve doğa e-okuma yazmaya hazırlık Nitelikli okul öncesi programının özellikleri nelerdir? 1- Program çocuk gelişimi kuramlarını temel almalı 2- Bireyselleştirmeye uygun 3- Her ailenin kültürüne saygı duymalı 4- Fiziksel ortam sağlıklı ve güvenli olmalı 5- Çocuk etkinliği ilgisine göre seçmeli 6- Öğretmen ve diğer personel çocuk gelişimi eğitimi almalı Türkiye de uygulanan programlar nelerdir? 1994 okulöncesi programı *0 36 ay-kreş programı: bakım ağırlıklı, evde olan sevgi ortamını sağlamak *37 60 ay anaokulu prg: gelişim özelliklerine dayalı saptanan amaçları kazandırmak *61-72 ay anasınıfı prog.: ilköğretime hazırlamak 2002 okulöncesi programı: yaratıcılık tüm gelişim alanlarını ilgilendirdiği için ayrıca ele alınmamış, tüm etkinliklerde uygulanması öngörülmüş. Özellikleri Gelişim alanlarının birbiriyle etkileşimi desteklenir Gelişim alanı hedefleri farklı başlıklarda verilmiş Program çocuğun kendi ilgi alanını bulmasına olanak tanıyor Düzenleme yapılarak özel eğitim gereken çocuklara da uygulanabilir Çocuk gereksinimine göre ek hedefler seçilebilir 670