9 Doğru akım makineleri
|
|
- Özlem Birkan
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 V 0170 Doğru Akım Makineleri 95 9 Doğru akım makineleri 9.1 Motorun yapısı Şekil de bir doğru akım makinesinin yapısı görülmektedir. Manyetik alan gövdesi olarak da adlandırılan stator çelik bir gövde, saç paketten ana kutup, kutup pabucu ve uyartım sargılarından meydana gelir. Uyartım sargılarını görevi manyetik alan gövdesi içinde sabit olarak duran bir manyetik alan oluşturmaktır. Yüksek güçlerdeki makinelerde genellikle ilave olarak yön değiştirme kutupları ve kompenzasyon sargıları bulunur. (ileri ünitelerde daha fazla bilgi verilecektir) Endüvinin her bir sargısı kollektörün lamelleri ile bağlantılıdır. Şekil de A... F tek tur sargılarının her biri bir sargıyı sembolize etmektedir. Şekil Kollektör ve sargılar Şekil Bir doğru akım makinesinin yapısı Kollektör aralarına mika yalıtkan yerleştirilmiş olan haddeden geçirilmiş sert bakır dilimlerden meydana gelmiştir. Karbon fırçalar üzerinden elektrik akımı endüviye işletilir (şekil 9.1.4) Rotor olarak da adlandırılan endüvi mil, milin üzerine oturan saçtan endüvi paketi, oyuklara yerleştirilmiş olan endüvi sargıları ve yine mil üzerine yerleştirilmiş olan komütatör veya kollektör olarak isimlendirilen bir akım çeviriciden meydana gelir (bkz. Şekil 9.1.2). Endüviye akım iletimi kollektör üzerinden yapılır. Şekil Bir doğru akım makinesinin endüvisi Şekil Karbon fırçalar ve kollektörün bir bölümü ystemtechnik.com
2 96 Doğru Akım Makineleri V Kollektörün çalışması Şekil de görülen basit bir motorun sargı kontak uçlarına doğru gerilim uygulanacak olursa, sargı (bobin) üzerinde bir kuvvet meydana gelir. Bunun yanı sıra bir dönme momenti meydana gelir, bu hareket sayesinde sargı (bobin) bir miktar yatay doğrultuda döner (nötr alanın oluşumu). İçinden akım geçen iletkenin stator alanı içinde sürekli olarak bir dönme momenti meydana getirebilmesi için, yarım tur dönmeden sonra endüvide akım yönünün değiştirilmesi gerekir. Bu olay kollektör yardımı ile gerçekleştirilir. Burada verilen basit örnekte kollektör, sargı iletkeni ile birbirlerine bağlanan, izole edilerek birbirinden ayrılmış iki adet silindirik dilimden meydana gelir. Bobin nötr alandan dolayı dönme hareketi yaptığı zaman, kollektör de bobin içindeki akım yönünü değiştirir. 9.4 Doğru akım makinelerinde alanlar Şekil Bir doğru akım makinesinde alanlar Kutup alanı Günümüzde en çok kullanılan doğru akım makinelerinde kutup alanı elektro mıknatıslar tarafından meydana getirilir. Stator içindeki sargılar kutup alanı sargısıdır. Bu alan endüvi saç paketi üzerinden devresini tamamlar (şekil 9.4.1a). Endüvi alanı Endüvide de içinden akım geçen her iletken bir manyetik alan meydana getirir. Birbirlerine paralel olarak duran iletkenlerin içinden aynı yönde bir akım geçecek olursa, bu iletkenlerin hepsi birden bir manyetik alan oluşturur. Bu manyetik alan makinenin kutup alanını kesecek doğrultudadır (şekil 9.4.1b). Şekil Kollektörün çalışması 9.3 Çalışması Doğru akım makinelerinde çalışma özelliğinden temel olarak değişik yüklerde devir sayısı/dönme momenti arasındaki oranın durumu anlaşılmaktadır. Doğru akım makineleri büyük bir çekme kuvveti oluştururlar ve devir sayılarının kademesiz bir şekilde kumanda edilmelerine olanak verirler. Çalışma karakteristikleri büyük ölçüde makinenin tipine bağımlıdır ve bu nedenle bir sonraki ünitede doğru akım makinelerinin türleri daha yakından açılanacaktır. Toplam manyetik alan Kutup alanı ve bu alanı kesen endüvi alanı birlikte toplam manyetik alanı meydana getirir. Bu alan, endüvi içinden geçen akım ne kadar büyük olursa, o kadar kuvvetli olur. Kutup alanı ve endüvi alanı toplanarak bir bileşke alan oluşturur. Kesme yönündeki endüvi alanı nötr bölgede akıma bağımlı olarak bir dönme etkisi yapar (kastedilen eksen endüvinin endüksiyon gerilimi meydana getirmediği doğrultudur). Endüviden geçen akım ne kadar büyük olursa, nötr ekseni o kadar fazla kayar (bkz.şekil 9.4.1c). Endüvi reaksiyonu Endüvi alanının kutup alanı üzerine yaptığı etkiye endüvi reaksiyonu adı verilir. Bu etki nötr bölgeyi döndürür ve kutup alanında zayıflama meydana getirir. Yüksüz olarak çalışan motorlarda kutup ystemtechnik.com
3 V 0170 Doğru Akım Makineleri 97 alanı, kutup pabuçları üzerinde simetrik olarak dağılır. Makine ne kadar fazla yüklenirse, ana kutup alanı zayıflaması ve nötr bölgenin kayması o kadar fazla olur. Manyetik endüksiyon kutupların altında kendi en büyük değerine ulaşırken, kutuplar arasında sıfır olur. Endüksiyonun meydana gelmediği tek bölge nötr bölgedir. Endüviye akım sağlayan fırçalarında bu endüksiyon oluşmayan bölgede yer alması gerekir. Nötr bölgede bir kayma, besleme akımının artık endüksiyonsuz alanda olmasını engellediğinden dolayı, fırçalarda kuvvetli bir şerare oluşmasına neden olur. Şerare kollektör ve karbon fırçalarda aşırı aşınmaya neden olur. Bu durumun oluşmasını engelleyebilmek için fırçaların, sürekli endüksiyon alansız bölgede olmalarını sağlayacak şekilde, yüke bağımlı olarak ayarlanması gerekir. Bu durum tabi ki sürekli olarak değişen yüklemelerde mümkün değildir. Nötr bölgenin kayması olayı yardımcı kutuplar kullanılmak suretiyle ortadan kaldırılır. Kompenzasyon sargılı doğru akım makineleri Büyük güçlü ve büyük yüklerde kullanılan doğru akım makinelerinde yardımcı kutupların etkisi yeterli gelmez. Ana kutuplardaki alan zayıflaması, kutup pabuçları köşelerinde tek taraflı olarak bir doyma meydana getirir. Bu nedenle endüvi sargılarının bazı bölümlerinde izolasyon problemleri oluşur. Meydana gelen alan zayıflaması ana kutupların altına açılan oluklara yerleştirilen ilave bir sargı (kompenzasyon sargısı) kullanılarak yok edilebilir. Bu sargılarında yine yardımcı kutup sargılarında olduğu gibi, endüvi ile seri olarak bağlanması gerekir. Kompenzasyon sargılarının akım yönünün endüvi sargıları akım yönüne zıt yönde olması gerekir. Şekil de yardımcı kutup ve kompenzasyon sargılı bir doğru akım makinesi görülmektedir. Yardımcı kutuplu doğru akım makineleri Yardımcı kutuplar, ana kutupların arasına gelecek şekilde düzenlenmiş, dar kutuplardır. Yardımcı kutuplar endüvi ile seri olarak bağlıdırlar ve endüvi alanına ters yönde aynı büyüklükte bir alan meydana getirirler. Şekil bu uygulama sayesinde nötr bölgenin salınım yapan yüklemede dahi daima aynı yerde kaldığını göstermektedir. Endüvi alanı nötr bölge içinde ortadan kalkar. Şekil Yardımcı kutup ve kompenzasyon sargılı bir doğru akım makinesi hps SystemTechnik tarafından kullanılan doğru akım makinelerinde ne yardımcı kutup ne de kompenzasyon sargıları bulunmamaktadır. Şekil Yardımcı kutuplu doğru akım makinesi ystemtechnik.com
4 98 Doğru Akım Makineleri V Doğru akım makinelerinde yol verme yöntemleri Bir doğru akım makinesi direkt olarak şebeke gerilimine bağlanacak olursa, ilk anda bir ivme momentine gerek duyulduğu ve sakin konumda endüvide sadece çok düşük değerde bir omik direnç etkili durumda olduğundan, başlangıç akımı nominal akım değerinden kat daha fazla olur. Ancak endüvinin dönmeye başlaması ile endüvi sargılarında, alan sargılarının kesilmesiyle zıt yönlü bir gerilim meydana gelir. Bu gerilim değeri devir sayısının artmasıyla yükselir ve çekilen akım değeri azalır. Yüksek başlangıç akımı değeri endüvi sargıları önüne bir yol verme direnci bağlanmak suretiyle engellenebilir (bkz. Şekil 9.5.1). Bu direnç genellikle kademeli bir direnç olur ve devir sayısı arttıkça kademeli olarak devre dışı kalır. Endüvini kendi tam devir sayısına erişmesinden sonra, yol verme direnci kısa devre edilebilir veya edilmelidir. Bu yol verme metodu duruma göre, direnç tarafından harcanan enerji faydasız ısı olarak kaybolduğu için, ekonomik değildir. 9.6 Doğru akım makinelerinde devir sayısı kumandası Bir doğru akım makinesinin devir sayısı çok geniş bir sahada değiştirilebilir. Devir sayısının değiştirilmesi için uygulamada iki farklı yöntem kullanılır: Gerilim kumandası Devir sayısı değerinin sakin konumdan anılan değere kadar her değerde istenilmesi durumunda, devir sayısı kumandası endüvi gerilimi üzerinden yapılır (bkz. Şekil 9.6.1). Bu anda alanın tamamen uyartılmış olması gerekir. Endüvi geriliminin aşağıya çekilmesi ve yük değerinin arttırılması devir sayısının düşmesine neden olur. Bu tür çalışmada verim bağlanan ön dirençteki ısı kaybından dolayı düşüktür. Sıfır devir sayısı ile kalkınma, yol vermenin ince ayar kademeli olmasını gerektirir. Şekil Endüvi gerilimi kumandası üzerinden devir sayısının değiştirilmesi Şekil Dört kademeli yol verme direnci ile başlangıç akımının sınırlanması Değişken bir gerilim kaynağı üzerinden makineye yol vermek ekonomik olan bir yöntemdir. Bu yöntemde gerilim kaynağı yaklaşık kayıpsız olarak çalışır. Devir sayısı değiştirmede tristör kumandalı doğrultucuların kullanılması oldukça daha ekonomik bir yöntemdir. Bu devreyle görece daha zahmetsiz bir şekilde yaklaşık kayıpsız olarak, şebeke geriliminden kademesiz ayarlanabilen doğru gerilim elde edilebilir. Tabi ki uyartım sargıları sabit bir gerilim kaynağına bağlanmalıdır. Şekil Tristör kumandalı doğrultuma devresi ile devir sayısının değiştirilmesi ystemtechnik.com
5 V 0170 Doğru Akım Makineleri 99 Alan kumandası Şekil de görüldüğü gibi uyartım devresine bağlanılan bir ön direnç üzerinden uyartım akımı (alan zayıflatma) değeri azaltılarak, makinenin nominal devir sayısından daha düşük devirlerde çalıştırılması sağlanabilir. Alan zayıflatılma işleminin tabi ki, santrifüj etkisinin meydana gelerek kollektör ve endüviyi bozması söz konusu olduğu için, sadece belirli bir sınır içinde yapılması gerekir. Uyartım akımının hiçbir zaman tam olarak devre dışı kalmamsı gerekir. Bu durumda makine devir sayısı sonsuza kadar çıkmaya çalışarak dağılırdı. Alan kumandası ile devir sayısı değiştirilmesinde makinenin dönme momenti biraz düşer (bkz. Şekil 9.6.3). L+ 9.8 Doğru akım makineleri çeşitleri Doğru akım şönt makineler Doğru akım şönt makineler kendinden ve yabancı uyartımlı olmak üzere iki değişik tipte imal edilirler. Kendinden uyartımlı şönt makinelerinde uyartım sargıları endüvi sargılarına gerilim sağlayan aynı kaynaktan beslenir. Yabancı uyartımlı makinelerde ise endüvi bir gerilim kaynağından beslenir ve bu kaynaktan bağımsız olarak diğer bir gerilim kaynağı ile uyartım sargıları beslenir. Bunların haricinde sadece tek sargıya sahip olan (endüvi sargıları) bir tip daha şönt makine vardır. Bu tiplerde uyartım manyetik alanı makine gövdesine sabit olarak yerleştirilmiş olan bir kuvvetli bir mıknatıs tarafından sağlanır. Şönt makineler genellikle kumanda ve kontrol tekniği ve kalıp imalatında kullanılmaktadır. L- Şekil Alan kumandası ile devir sayısının arttırılması 9.7 Doğru akım makinelerinde devir yönünün değiştirilmesi Bir elektrik makinesinin yönünün belirlenmesi konusu 1.7 ünitesinde önceden açıklanmıştı. Bütün doğru akım makinelerinde devir yönünün değiştirilmesi endüvi veya uyartım sargılarında akım yönünün değiştirilmesi ile sağlanır. Devir yönü değiştirmede çoğunlukla endüvi sargılarının kutuplarının değiştirilmesi tercih edilir. Besleme gerilimi kablolarının yerleri değiştirilerek doğru akım makinelerinin devir yönü değiştirilemez! Doğru akım seri makineler Seri makinelerde endüvi sargıları ve uyartım sargıları birbirleri ile seri olarak bağlanmışlardır. Bu makinelerde toplam çalışma akımının uyartım sargılarından geçmesinden dolayı, hem endüvi sargılarının, hem de uyartım sargılarının direnç değerinin çok düşük olması gerekir. Seri makinelerin özellikle kalkınma anında çektiği akım değeri çok yüksektir ve bu nedenle bir yol verme düzeneği üzerinden sınırlanmalıdır. Seri makineler çok büyük kalkınma momentleri oluşturabilecek özelliklere sahiptir ve bu nedenle elektrikli taşıtlarda veya otomotiv tekniğinde ateşleyici olarak kullanılırlar. Seri makinelerin devir sayısı yüke bağımlıdır: yük artarsa devir sayısı düşer ve yük değeri azalırsa devir sayısı artar. Seri makinelerin en büyük dezavantajı boşta çalışma durumunda makinenin dağılmasıdır. Bu makinelerin kesinlikle boşta çalıştırılmaması gerekir. Aksi takdirde devir sayısı makinenin hasar görerek bozulmasına kadar yükselir. ystemtechnik.com
6 100 Doğru Akım Makineleri V 0170 Doğru akım kompunt makineler Kompunt makinelerde hem seri sargılar, hem de şönt sargılar birlikte bulunur. Kompunt makineler seri ve şönt makinelerin özelliklerini birleştirirler. Besleme gerilimi için sadece bir gerilim kaynağı yeterli olur. Kompunt makinelerin devir sayısı şönt makinelerde olduğu kadar kararlı değildir. Ancak devir sayısı seri makinelerde olduğu gibi çok kuvvetli bir şekilde de düşmez. Şayet şönt sargılar daima tam olarak uyartılırsa, boşta çalışmada bir dağılma durumu meydana gelmez. Kompunt makineler yüklemenin darbe şeklinde yapıldığı örneğin pres veya zımba gibi makinelerde tercih edilmektedir. Doğru akım eklemeli kompunt makineler Eklemeli kompunt makinede prensip olarak normal kompunt makineler gibidir ancak bu tip makinelerde seri sargılara bir veya birkaç saplama ucu yerleştirilmiştir. Bu saplama uçları yardımıyla makinenin çalışma özelliği, seri çalışma karakteristikleri etkilenecek şekilde, değiştirilebilir. Seri sargıların her bir bağlantı durumuna göre şönt sargıların etkisi kuvvetlendirilebilir veya zayıflatılabilir. 9.9 Doğru akım makinelerinde bağlantı işaretleri Bağlantı işaretleri bir büyük harf ve bir rakamdan meydana gelir. Bu işaretler aşağıdaki anlamları ifade eder: A B C D E F Endüvi sargısı Yardımcı kutup sargısı Kompenzasyon sargısı Uyartım sargısı (seri) Uyartım sargısı (şönt) Uyartım sargısı (yabancı uyartım) 1 Sargı başlangıcı 2 Sargı sonu 3 Saplama 4 Saplama 9.10 Doğru akım makinelerinde frenleme yöntemleri Şönt seri makineler ve yabancı uyartımlı makinelerde aşağıda belirtilen frenleme yöntemleri kullanılmaktadır: Dirençle frenleme Bu yöntemde örneğin yabancı uyartımlı bir şönt makinenin endüvi sargıları besleme kaynağından ayrılır ve aynı zamanda bir direnç üzerinden kısa devre edilir. Bu direncin değeri ne kadar küçük olursa, frenleme etkisi de o kadar büyük olur. Bu yöntem örneğin vinç sistemlerinde çok kullanılır. Servo frenleme Servo frenleme yönteminde devir yönü sabit olarak kalır. Makine artık manyetizmadan dolayı kendiliğinden uyartılır ve endüvi sargıları üzerinden bir akım geçirir. Bu akım indüklenen gerilimle zıt yöndedir. Makine bu anda jeneratör olarak çalışır ve frenlenir. Bu frenleme yönteminde devir sayısı nominal devir sayısının altında kalır. Seri makinelerde bu yöntem kullanılacak olursa, kendiliğinden uyartımın yok olmaması için,uyartım sargısı kutuplarının değiştirilmesi gerekir. Servo frenleme çoğunlukla elektrikli taşıtlarda kullanılmaktadır. Yük azaltarak frenleme Yük azaltarak frenlemede yükün azaltılması ile devir yönü değişir. Bu esnada meydana gelen enerji dirençleri ısıtır veya yeni bir enerji olarak şebekeye beslenir. Şayet bu yöntem şönt makinelerde kullanılacak olursa, kendiliğinden uyartımın yok olmaması için, uyartım sargısı kutuplarının değiştirilmesi gerekir. Bu frenleme yöntemi genellikle seri makinelerde kullanılmaktadır. Zıt yönlü akımla frenleme Bu frenleme yönteminde akım yönü endüvi sargıları yönü ters çevrilmek suretiyle değiştirilir. Bu esnada iletilen güç değeri, frenleme nedeniyle açığa çıkan gücün değerinden defalarca daha fazla olabilir. Zıt yönlü akımla frenlemede makine termik olarak çok kuvvetli bir şekilde yüklenir. ystemtechnik.com
7 V 0170 Doğru akım eklemeli kompunt makineler Doğru akım eklemeli kompunt motor deneyleri Deney 1: Doğru akım eklemeli kompunt makinenin devreye alınması Deneyin amacı: Doğru akım eklemeli kompunt makineyi yabancı uyartımlı, % 100 seri sargı oranlı (aşırı kompuntlama) eklemeli kompunt motor olarak çalıştırınız. Gerekli cihazlar: Doğru akım kompunt makine (Tip 2704) Frenleme ünitesi (Tip 2719) Kumanda cihazı (Tip 2730) Üniversal besleme ünitesi (2740.1) 2 adet multimetre Deney devresi: Şekil Deney devresi: Eklemeli kompunt makinenin devreye alınması
8 152 Doğru akım eklemeli kompunt makineler V 0170 İşlem basamakları: Ünite 2.1 de belirtilen emniyet açıklamalarına dikkat ediniz! Deney makinesini frenleme ünitesine doğru sürünüz ve makineyi frenleme makinesine kuple ediniz. Açıklama: Adaptör ayaklarını deney ve fren makineleri aynı eksen üzerinde olacak şekilde düzenleyiniz! Sabitleme kolunu fren makinesi yönünde çekerek deney makinesini sabitleyiniz. Şekil e göre deney devresini kurunuz. Açıklama: Endüvi akımı ve gerilimini kontrol etmek amacıyla bir ampermetre (ölçme sahası: 10A) ve bir voltmetrenin (ölçme sahası: 300 V DC) kullanılması tavsiye edilir. Kumanda cihazı çalışma modu anahtarını MANUEL ve interne konumuna getiriniz. Dönme momenti zayıflatıcısı ayarına dikat ediniz (bkz. Ünite 2.4). Kumanda cihazını açınız. Endüvi ve alan gerilimleri ile üniversal besleme ünitesi koruma (toprak) hattının (PE) deney makinesine doğru olarak bağlanmasını kontrol ediniz. Endüvi gerilimi için potansiyometreyi sola doğru son konumuna getiriniz (0 V). Üniversal besleme ünitesini açınız ve deney makinesinde alan geriliminin olup olmadığını (yeşil LED yanar) kontrol ediniz. Endüvi gerilimini makinenin nominal devir sayısına (2000 dak -1 ) erişinceye kadar arttırınız. Deney makinesinin devir yönünü not ediniz. Üniversal besleme ünitesini kapatınız. Kumanda cihazında aşağıda belirtilen ayarlamaları yapınız: Devir sayısı seçimi anahtarını daha önceden not edilen (3600 dak -1 ) konumuna getiriniz. Devir yönü şalterini önceden not edilen yön konumuna getiriniz. Frenleme makinesinin devir yönünü kontrol ediniz. R/L anahtarı R sağa devir içindir ve sağa devir LED inin yanması gerekir. Açıklama: Frenleme makinesinin devir yönü kumanda cihazı üzerinde gösterilen devir yönünün tersi yönündedir. Deney makinesinin doğru yönde dönebilmesi için, frenleme makinesinin zıt yönde dönmesi gerekir. Kumanda cihazı üzerindeki devir yönü daima deney makinesinin devir yönünü referans olarak almaktadır. Frenleme makinesini START/STOP butonuna kısaca basarak çalıştırınız. Önceden not edilen devir yönü ile gösterilen devir yönünü karşılaştırınız ve gerekirse gerek değer (soll) potansiyometresi ile yönleri aynı duruma getiriniz. Açıklama: Devir sayısı ve dönme momentinin hassas bir şekilde ayarlanması için bu amaçla ilave olarak deney seti üzerine yerleştirilmiş olan uçlardan bir multimetre yardımıyla gerilim değerleri ölçülebilir. Üniversal besleme ünitesini açınız. Devir sayısı bu anda nominal değere eşit olmalıdır. Gerekirse devir sayısını gerek değer potansiyometresi ile düzeltiniz. Deney sonunda önce üniversal besleme ünitesini ve daha sonra kumanda cihazını kapatınız. Devir yönü =...
9 V 0170 Doğru akım eklemeli kompunt makineler 153 Deney 2: Doğru akım eklemeli kompunt motorlarda kompuntlama türleri Deneyin amacı: Eklemeli kompunt makineyi yabancı uyartımlı eklemeli kompunt motor olarak çalıştırınız. Normal kompuntlama, düşük kompuntlama ve ters kompuntlama durumlarında yük eğrisini çıkarınız n = f (M). Gerekli cihazlar: Doğru akım kompunt makine (Tip 2704) Frenleme ünitesi (Tip 2719) Kumanda cihazı (Tip 2730) Üniversal besleme ünitesi (2740.1) 2 adet multimetre Deney devresi: Şekil Deney devresi: Eklemeli kompunt motorun aşırı kompuntlama da (% 100 seri sargı) yük eğrisi
10 154 Doğru akım eklemeli kompunt makineler V 0170 İşlem basamakları: Ünite 2.1 de belirtilen emniyet açıklamalarına dikkat ediniz! Şekil ye göre deney devresini kurunuz. Endüvi gerilimi için potansiyometreyi sola doğru son konumuna getiriniz (0 V). Deney 1 de açıklandığı gibi sistemi devreyi alınız. Motoru aşırı kompuntlama durumunda çalıştırınız. Dönme momenti zayıflatıcısı ayarına dikkat ediniz. Uyartım sargılarında U F = 205 V değerinde bir alan gerilimi olacak şekilde ayarlayınız. Dikkat! Her bir devre değişikliğinde önce endüvi gerilimini sıfır volt konumuna getirip daha sonra üniversal besleme ünitesini ve en son olarak da kumanda cihazını kapatmaya dikkat ediniz. Her devre değişikliğinden sonra makinenin yeniden devreye alınması gerekir. Ters kompuntlama da makinenin sadece yaklaşık 2,4 Nm değerine kadar yüklenmesine dikkat ediniz. Daha büyük yük değerlerinde makine ambale olur. Endüvi gerilimini U A = 205 V değerine ayarlayınız. Bütün deney süresince endüvi gerilimini sabit olarak tutunuz. Motoru frenleme ünitesi ile yükleyiniz. Bu amaçla tablo de verilen dönme momenti değerlerini ayarlayınız. Her bir yükleme durumunda devir sayısı n değerini ölçerek bu değerleri tablo e kaydediniz. Açıklama: Dönme momentinin ayarlanması esnasında endüvi gerilimi değişir. Her iki değeri de değişim anlarında çok hassas bir şekilde ayarlayarak dengeleyiniz. Mümkün olduğu kadar ölçümleri herhangi bir gecikme olmadan yapınız. Dinamo aşırı derecede ısınırsa, bu durumda ölçme sonuçlarında sapmalar meydana gelir, dinamonun soğutulması gerekir. Endüvi gerilimini sıfır volta getiriniz. Önce üniversal besleme ünitesini ve daha sonra kumanda cihazını kapatınız. Devreyi şekil (normal kompuntlama), şekil (düşük kompuntlama) ve şekil (ters kompuntlama) verilen şemalara göre kurunuz. Yukarıda belirtilen işlem basamaklarına göre ölçmeleri yaparak, belirlediğiniz değerleri tablo e kaydediniz. Şekil de hazırlanmış diyagrama yük eğrisini çiziniz. Şekil Eklemeli kompunt motorun normal kompuntlama da (% 20 seri sargı) yük eğrisi
11 V 0170 Doğru akım eklemeli kompunt makineler 155 Şekil Eklemeli kompunt motorun düşük kompuntlama da (seri sargısız) yük eğrisi Şekil Eklemeli kompunt motorun ters kompuntlama da (% 20 seri sargı) yük eğrisi
12 156 Doğru akım eklemeli kompunt makineler V 0170 Kompuntlama türü M / Nm 0 0,4 0,8 1,2 1,6 2,0 2,4 Aşırı Normal Düşük n / dak -1 Ters Dikkat! Tablo Devir sayısı Şekil Aşırı, normal, düşük ve ters kompuntlama da eklemeli kompunt motorun yük eğrisi
13 V 0170 Doğru akım eklemeli kompunt makineler 157 Değerlendirme: Soru 1: Şekil de çıkarılan yükleme eğrilerinden hangi bilgiler elde edilir? Cevap:
14 158 Doğru akım eklemeli kompunt makineler V 0170 Deney 3: Doğru akım eklemeli kompunt makine yük eğrileri Deneyin amacı: Doğru akım eklemeli kompunt makineyi yabancı uyartımlı seri motor olarak çalıştırınız. Yük eğrilerini çıkarınız n = f (I F ) ve I A = f (M). Gerekli cihazlar: Frenleme ünitesi (Tip 2719) Kumanda cihazı (Tip 2730) Üniversal besleme ünitesi (2740.1) Üniversal direnç (Tip 2750) 2 adet multimetre Deney devresi: Şekil Deney devresi: Seri motor olarak çalışan eklemeli kompunt makinenin yük eğrileri
15 V 0170 Doğru akım eklemeli kompunt makineler 159 İşlem basamakları: Ünite 2.1 de belirtilen emniyet açıklamalarına dikkat ediniz! Şekil ye göre deney devresini kurunuz. Endüvi gerilimi için potansiyometreyi sola doğru son konumuna getiriniz (0 V). Deney 1 de açıklandığı gibi sistemi devreyi alınız. Makineyi seri motor olarak çalıştırınız. Dönme momenti zayıflatıcısı ayarına dikkat ediniz. Endüvi gerilimini U A = 205 V değerine ayarlayınız. Bütün deney süresince endüvi gerilimini sabit olarak tutunuz. Motoru frenleme ünitesi ile yükleyiniz. Bu amaçla tablo de verilen dönme momenti değerlerini ayarlayınız. Her bir yükleme durumunda endüvi akımı I A ve devir sayısı n değerlerin ölçerek bu değerleri tablo e kaydediniz. Dikkat! Seri makinelerin ambale olması tehlikesine karşı daima kontrol altında tutulması gerekir. Aşırı ısınma durumunda kumanda cihazının frekans çeviricisi devre dışı kalır, yani seri makine devir sayısını her hangi bir engel olmadan yükseltebilir. Üniversal besleme ünitesinin otomatik devre kesme düzeneği olmadığı için termik devre kesme süreci sürekli olarak kontrol edilmelidir ve gerekli olursa üniversal besleme kaynağı manuel olarak kapatılmalıdır. Kumanda cihazının çalışma esnasında kapatılmaması gerekir. Açıklama: Dönme momentinin ayarlanması esnasında endüvi gerilimi değişir. Her iki değeri de değişim anlarında çok hassas bir şekilde ayarlayarak dengeleyiniz. Mümkün olduğu kadar ölçümleri herhangi bir gecikme olmadan yapınız. Dinamo aşırı derecede ısınırsa, bu durumda ölçme sonuçlarında sapmalar meydana gelir, dinamonun soğutulması gerekir Deney sonunda önce üniversal besleme ünitesini ve daha sonra kumanda cihazını kapatınız. Şekil de hazırlanmış olan diyagrama yük eğrilerini çiziniz.
16 160 Doğru akım eklemeli kompunt makineler V 0170 M / Nm 0,3 0,6 0,9 1,2 1,5 1,8 2,1 2,4 n / dak -1 I A / A Tablo Devir sayısı ve endüvi akımı A Şekil Seri motor olarak çalışan eklemeli kompunt makinenin yük eğrileri
17 V 0170 Doğru akım eklemeli kompunt makineler 161 Değerlendirme: Soru 1: Şekil de çıkarılan yük eğrisinden hangi bilgiler elde edilir? Cevap: Soru 2: Motorun nominal güç değeri büyüklüğü ne kadardır? Hesaplama:
YABANCI UYARTIMLI D.C. ŞÖNT DİNAMONUN BOŞ ÇALIŞMASI YABANCI UYARTIMLI D.C. ŞÖNT DİNAMONUN YÜKTE ÇALIŞMASI
DENEY-7 YABANCI UYARTIMLI D.C. ŞÖNT DİNAMONUN BOŞ ÇALIŞMASI YABANCI UYARTIMLI D.C. ŞÖNT DİNAMONUN YÜKTE ÇALIŞMASI D.C. Makinenin Yapısı Sabit bir manyetik alan içerisinde hareket eden iletkenlerde elde
DetaylıKARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Of Teknoloji Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü. Doğru Akım Makinaları - I
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Of Teknoloji Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü 1. Deneyin Adı Doğru Akım Makinaları 2. Deneyi Amacı Doğru akım motorunun yük eğrilerinin elde edilmesi 3. Deneye
DetaylıDC Motor ve Parçaları
DC Motor ve Parçaları DC Motor ve Parçaları Doğru akım motorları, doğru akım elektrik enerjisini dairesel mekanik enerjiye dönüştüren elektrik makineleridir. Yapıları DC generatörlere çok benzer. 1.7.1.
DetaylıDENEY 4 DC ŞÖNT ve SERİ MOTORUN YÜKLEME KARAKTERİSTİKLERİ
DENEY 4 DC ŞÖNT ve SERİ MOTORUN YÜKLEME KARAKTERİSTİKLERİ 1. Temel Teori (Şönt Uyarmalı Motor) DC şönt motorlar hızdaki iyi kararlılıkları dolayısıyla yaygın kullanılan motorlardır. Bu motor tipi seri
DetaylıELEKTRĐK MOTORLARI SÜRÜCÜLERĐ EELP212 DERS 05
EELP212 DERS 05 Özer ŞENYURT Mayıs 10 1 BĐR FAZLI MOTORLAR Bir fazlı motorların çeşitleri Yardımcı sargılı motorlar Ek kutuplu motorlar Relüktans motorlar Repülsiyon motorlar Üniversal motorlar Özer ŞENYURT
DetaylıELEKTRİK MAKİNALARI I DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN HÜNER
ELEKTRİK MAKİNALARI I DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN HÜNER DOĞRU AKIM MAKİNALARI Doğru akım makinaları genel olarak aşağıdaki sınıflara ayrılır. 1-) Doğru akım generatörleri (dinamo) 2-) Doğru akım motorları 3-)
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK MAKİNALARI 10. HAFTA 1 İçindekiler Doğru Akım Generatörleri 2 Doğru akım makinelerinin
DetaylıAA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören
04.12.2011 AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören İçerik AA Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları na Yol Verme Uygulama Soruları 25.11.2011 2 http://people.deu.edu.tr/aytac.goren
DetaylıELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1
ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan
Detaylı6. ÜNİTE DOĞRU AKIM MAKİNALARININ DEVREYE BAĞLANTI ŞEMALARI
6. ÜNİTE DOĞRU AKIM MAKİNALARININ DEVREYE BAĞLANTI ŞEMALARI KONULAR 1. Doğru Akım Jeneratörleri (Dinamolar) 2. Doğru Akım Jeneratörlerinin Paralel Bağlanması 3. Doğru Akım Motorları GİRİŞ Bir iletkende
DetaylıDOĞRU AKIM MOTORLARI VE KARAKTERİSTİKLERİ
1 DOĞRU AKIM MOTORLARI VE KARAKTERİSTİKLERİ Doğru Akım Motor Çeşitleri Motorlar; herhangi bir enerjiyi yararlı mekanik enerjiye dönüştürür. Doğru akım motoru, doğru akım elektrik enerjisini mekanik enerjiye
DetaylıELEKTRİK MAKİNALARI I DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN HÜNER
ELEKTRİK MAKİNALARI I DR. ÖĞR. ÜYESİ ENGİN HÜNER DOĞRU AKIM MAKİNALARI Doğru akım makinaları genel olarak aşağıdaki sınıflara ayrılır. 1-) Doğru akım generatörleri (dinamo) 2-) Doğru akım motorları 3-)
DetaylıElektrik. Alternatif Akım Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları
Elektrik Alternatif Akım Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları 24.12.2013 Dr. Levent Çetin 2 24.12.2013 Dr. Levent Çetin 3 Buton/Anahtar / Limit Anahtarı Kalıcı butona basıldığında, buton
DetaylıDoğru Akım (DC) Makinaları
Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru akım makinaları motor veya jeneratör olarak kullanılabilir. Genellikle DC makinalar motor olarak kullanılır. En büyük avantajları hız ve tork ayarının kolay yapılabilmesidir.
DetaylıDOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ VE KARAKTERİSTİKLERİ
1 DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ VE KARAKTERİSTİKLERİ DOĞRU AKIM GENERATÖRLERİ Tanımlar Doğru akım makinelerinin kutupları sabit veya elektromıknatıslı olmaktadır. Sabit mıknatıslar küçük güçlü generatörlerde
DetaylıDANIŞMAN Mustafa TURAN. HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ
T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ HERHANGİ BİR ELEKTRİKLİ CİHAZIN ÇALIŞMA PRENSİBİ DANIŞMAN Mustafa TURAN HAZIRLAYAN İbrahim Bahadır BAŞYİĞİT 0101.00001
DetaylıENDÜVİ REAKSİYONU VE KOMİTASYON
1 ENDÜVİ REAKSİYONU VE KOMİTASYON Doğru Akım Makinelerinde Endüvi Reaksiyonu ve Endüvi Reaksiyonu Endüvi sargılarında herhangi bir akım yok iken kutupların oluşturduğu manyetik akı, endüvi üzerinde düzgün
DetaylıASENKRON MOTORLARI FRENLEME METODLARI
DENEY-7 ASENKRON MOTORLARI FRENLEME METODLARI Frenlemenin tanımı ve çeşitleri Motorların enerjisi kesildikten sonra rotorun kendi ataletinden dolayı bir süre daha dönüşünü sürdürür. Yani motorun durması
Detaylı22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR
22. ÜNİTE SENKRON MOTORLAR KONULAR 1. YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 2. YOL VERME YÖNTEMLERİ 3. KULLANILDIĞI YERLER Herhangi bir yükü beslemekte olan ve birbirine paralel bağlanan iki altematörden birsinin
DetaylıHaftanın Amacı: Asenkron motorun hız ayar ve frenleme tekniklerinin kavranmasıdır.
ASENKRON MOTORLARDA HIZ AYARI ve FRENLEME Haftanın Amacı: Asenkron motorun hız ayar ve frenleme tekniklerinin kavranmasıdır. Giriş Bilindiği üzere asenkron motorun rotor hızı, döner alan hızını (n s )
DetaylıELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER
ELEKTRİKSEL EYLEYİCİLER Eyleyiciler (Aktuatörler) Bir cismi hareket ettiren veya kontrol eden mekanik cihazlara denir. Elektrik motorları ve elektrikli sürücüler Hidrolik sürücüler Pinomatik sürücüler
DetaylıASENKRON MOTORLARA YOL VERME METODLARI
DENEY-6 ASENKRON MOTORLARA YOL VERME METODLARI TEORİK BİLGİ KALKINMA AKIMININ ETKİLERİ Asenkron motorların çalışmaya başladıkları ilk anda şebekeden çektiği akıma kalkınma akımı, yol alma akımı veya kalkış
DetaylıELEKTRĐK MOTORLARI ve SÜRÜCÜLERĐ DERS 02
DERS 02 Özer ŞENYURT Mart 10 1 DA DĐNAMOSUNUN ÇALIŞMA PRENSĐBĐ Dinamolar elektromanyetik endüksiyon prensibine göre çalışırlar. Buna göre manyetik alan içinde bir iletken manyetik kuvvet çizgilerini keserse
DetaylıKARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Elektrik Makinaları II Laboratuvarı DENEY 3 ASENKRON MOTOR A. Deneyin Amacı: Boşta çalışma ve kilitli rotor deneyleri yapılarak
Detaylı1. BİR FAZLI ASENKRON MOTORLAR
1. BİR FAZLI ASENKRON MOTORLAR Bir fazlı yardımcı sargılı motorlar Üniversal motorlar 1.1. Bir fazlı yardımcı sargılı motorlar 1.1.3. Yardımcı Sargıyı Devreden Ayırma Nedenleri Motorun ilk kalkınması anında
DetaylıElektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları
İkincisinde ise; stator düşük devir kutup sayısına göre sarılır ve her faz bobinleri 2 gruba bölünerek düşük devirde seri- üçgen olarak bağlanır. Yüksek devirde ise paralel- yıldız olarak bağlanır. Bu
DetaylıDeney Esnasında Kullanılacak Cihaz Ve Ekipmanlar
7 DENEY-1 (DA makinesinin tanınması, sargı direnclerinin ölçülmesi, yabancı uyartımlı şönt generatörün dış karakteristiği) Deney Esnasında Kullanılacak Cihaz Ve Ekipmanlar Deneyin tüm adımları için aşağıdaki
Detaylı18. ÜNİTE BİR VE ÜÇ FAZLI MOTORLAR
18. ÜNİTE BİR VE ÜÇ FAZLI MOTORLAR KONULAR 1. DOĞRU AKIM MOTORLARI, YAPILIŞLARI VE ÇEŞİTLERİ 2. ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 3. BİR FAZLI ASENKRIN MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA
Detaylı9. ÜNİTE KOLLEKTÖRLÜ ALTERNATİF AKIM MOTORLARI
9. ÜNİTE KOLLEKTÖRLÜ ALTERNATİF AKIM MOTORLARI KONULAR 1. Bir Fazlı Kollektörlü Alternatif Akım Motorları 2. Repülsiyon Motorları 3. Üç Fazlı Kollektörlü Alternatif Akım Motorları 9.1. Bir Fazlı Kollektörlü
DetaylıElektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları
10. MOTORLARIN FRENLENMESİ Durdurulacak motoru daha kısa sürede durdurmada veya yükün yer çekimi nedeniyle motor devrinin artmasına sebep olduğu durumlarda elektriksel frenleme yapılır. Kumanda devrelerinde
Detaylı3. ELEKTRİK MOTORLARI
3. ELEKTRİK MOTORLARI Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinalardır. Her elektrik motoru biri sabit (Stator, Endüktör) ve diğeri kendi çevresinde dönen (Rotor, Endüvi) iki ana parçadan oluşur.
DetaylıTEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUARI I
Deney No:2 1 TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUARI I Öğretim Üyesi : Prof. Dr. Güngör BAL Deneyin Adı : Şönt generatör özelliklerinin elde edilmesi
DetaylıDoğru Akım (DC) Makinaları
Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru akım makinaları motor veya jeneratör olarak kullanılabilir. Genellikle DC makinalar motor olarak kullanılır. En büyük avantajları hız ve tork ayarının kolay yapılabilmesidir.
Detaylı3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR
3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR 3 FAZLI ASENKRON MOTORLAR Üç fazlı AC makinelerde üretilen üç fazlı gerilim, endüstride R-S-T (L1-L2- L3) olarak bilinir. R-S-T gerilimleri, aralarında 120 şer derece faz farkı
DetaylıASENKRON MAKİNELER. Asenkron Motorlara Giriş
ASENKRON MAKİNELER Asenkron Motorlara Giriş İndüksiyon motor yada asenkron motor (ASM), rotor için gerekli gücü komitatör yada bileziklerden ziyade elektromanyetik indüksiyon yoluyla aktaran AC motor tipidir.
DetaylıDOĞRU AKIM MAKİNELERİNDE KAYIPLAR
1 DOĞRU AKIM MAKİNELERİNDE KAYIPLAR Doğru Akım Makinelerinde Kayıplar Doğru akım makinelerinde kayıplar üç grupta toplanır. Mekanik kayıplar, Manyetik kayıplar, Bakır kayıplar. Bu üç grup kayıptan başka
DetaylıÜÇ FAZ ASENKRON MOTORDA FAZ DİRENÇLERİNİ ÖLÇME
DENEY-1 ÜÇ FAZ ASENKRON MOTORDA FAZ DİRENÇLERİNİ ÖLÇME Kapaksız raporlar değerlendirilmeyecektir. 1. Teorik Bilgi Asenkron Motorların Genel Tanımı Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle
DetaylıELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1
ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan
DetaylıServo Motor. Servo Motorların Kullanıldığı Yerler
Servo Motor Tanımı: 1 devir/dakikalık hız bölgelerinin altında bile kararlı çalışabilen, hız ve moment kontrolü yapan yardımcı motorlardır. Örneğin hassas takım tezgâhlarında ilerleme hareketleri için
DetaylıÜÇ-FAZ SENKRON JENERATÖRÜN AÇIK DEVRE VE KISA DEVRE KARAKTERİSTİKLERİ DENEY 324-04
ĐNÖNÜ ÜNĐERSĐTESĐ MÜHENDĐSĐK FAKÜTESĐ EEKTRĐK-EEKTRONĐK MÜH. BÖ. ÜÇ-FAZ SENKRON JENERATÖRÜN AÇIK DERE E KISA DERE KARAKTERİSTİKERİ DENEY 4-04. AMAÇ: Senkron jeneratör olarak çalışan üç faz senkron makinanın
DetaylıAsenkron Makineler (2/3)
Asenkron Makineler (2/3) 1) Asenkron motorun çalışma prensibi Yanıt 1: (8. Hafta web sayfası ilk animasyonu dikkatle inceleyiniz) Statora 120 derecelik aralıklarla konuşlandırılmış 3 faz sargılarına, 3
DetaylıÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORDA KAYMANIN BULUNMASI
DENEY-2 Kapaksız raporlar değerlendirilmeyecektir. ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORDA KAYMANIN BULUNMASI 1. Teorik Bilgi Asenkron Motorların Çalışma Prensibi Asenkron motorların çalışması şu üç prensibe dayanır:
DetaylıMOTOR KORUMA RÖLELERİ. Motorların şebekeden aşırı akım çekme nedenleri
MOTOR KORUMA RÖLELERİ Motorlar herhangi bir nedenle normal değerlerinin üzerinde akım çektiğinde sargılarının ve devre elemanlarının zarar görmemesi için en kısa sürede enerjilerinin kesilmesi gerekir.
DetaylıASENKRON MOTOR ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR. Genel
Genel ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir. Genellikle sanayide kullanılan
Detaylı326 ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUVARI II ÜÇ-FAZ SİNCAP KAFESLİ ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR DENEY 326-04
İNÖNÜ ÜNİERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH. BÖL. 26 ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUARI II ÜÇ-FAZ SİNCAP KAFESLİ ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR DENEY 26-04. AMAÇ: Üç-faz sincap kafesli asenkron
Detaylı9. Ölçme (Ölçü) Transformatörleri. Bir magnetik devre üzerinde sarılı 2 sargıdan oluşan düzene transformatör denir.
9. Ölçme (Ölçü) Transformatörleri Bir magnetik devre üzerinde sarılı 2 sargıdan oluşan düzene transformatör denir. Transformatörler, akım ve gerilim değerlerini frekansta değişiklik yapmadan ihtiyaca göre
DetaylıELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER
BÖLÜM 4 A.A. MOTOR SÜRÜCÜLERİ 4.1.ALTERNATİF AKIM MOTORLARININ DENETİMİ Alternatif akım motorlarının, özellikle sincap kafesli ve bilezikli asenkron motorların endüstriyel uygulamalarda kullanımı son yıllarda
DetaylıSENKRON MAKİNA DENEYLERİ
DENEY-8 SENKRON MAKİNA DENEYLERİ Senkron Makinaların Genel Tanımı Senkron makina; stator sargılarında alternatif akım, rotor sargılarında ise doğru akım bulunan ve rotor hızı senkron devirle dönen veya
DetaylıElektrik Motorları ve Sürücüleri
Elektrik Motorları ve Sürücüleri Genel Kavramlar Motor sarımı görüntüleri Sağ el kuralı bobine uygulanırsa: 4 parmak akım yönünü Başparmak N kutbunu gösterir N ve S kutbunun oluşumu Manyetik alan yönü
DetaylıBİR FAZLI ASENKRON MOTORLARIN ÇEŞİTLERİ, YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ
BİR FAZLI ASENKRON MOTORLARIN ÇEŞİTLERİ, YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ Genellikle üç fazlı alternatif akımın bulunmadığı yerlerde veya küçük güçlü olduklarından işyerlerinde bir fazlı kolon hattına bağlanırlar
DetaylıASENKRON (İNDÜKSİYON)
ASENKRON (İNDÜKSİYON) Genel MOTOR Tek fazlı indüksiyon motoru Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir.
DetaylıÖğrencinin Adı - Soyadı Numarası Grubu İmza DENEY NO 1 ÖN HAZIRLIK RAPORU DENEYİN ADI SERBEST UYARMALI D.A. GENERATÖRÜ KARAKTERİSTİKLERİ a) Boşta Çalışma Karakteristiği b) Dış karakteristik c) Ayar karakteristik
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ
ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ RÜZGAR GÜCÜ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 4. HAFTA 1 İçindekiler Rüzgar Türbini Çalışma Karakteristiği
DetaylıBÖLÜM 6 DC Kompunt Motor Testleri
BÖLÜM 6 DC Kompunt Motor Testleri 6-1 DENEY 6-1 Düz Kompunt Motorun Bağlantı ve Motor Yönü Kontrolü AMAÇ Testler tamamlandıktan sonra DC Düz kompunt motorun bağlantısı ve motorun devir yönü kontrolü konusunda
DetaylıBÖLÜM 8 DC Şönt Jeneratör Testleri
BÖLÜM 8 DC Şönt Jeneratör Testleri 8-1 DENEY 8-1 Boşta Çalışma Karakteristiği AMAÇ Testler tamamlandıktan sonra DC şönt jeneratörün boşta çalışma karakteristiğinin belirlenmesi konusunda yeterli bilgiye
Detaylı3. Bölüm: Asenkron Motorlar. Doç. Dr. Ersan KABALCI
3. Bölüm: Asenkron Motorlar Doç. Dr. Ersan KABALCI 1 3.1. Asenkron Makinelere Giriş Düşük ve orta güç aralığında günümüzde en yaygın kullanılan motor tipidir. Yapısal olarak çeşitli çalışma koşullarında
DetaylıELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ DOĞRU AKIM MOTORLARI 522EE0123 Ankara, 2011 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer
DetaylıBÖLÜM 5 DC Şönt Motor Testleri
BÖLÜM 5 DC Şönt Motor Testleri 5-1 DENEY 5-1 Bağlantı ve Motor Yönü Kontrolü AMAÇ Testler tamamlandıktan sonra DC şönt motorun bağlantısı ve motorun devir yönü kontrolü konusunda yeterli bilgiye sahip
DetaylıBÖLÜM 7 DC Seri Jeneratör Testleri
BÖLÜM 7 DC Seri Jeneratör Testleri 7-1 DENEY 7-1 Yük Karakteristiği AMAÇ Testler tamamlandıktan sonra DC seri jeneratörün yük altında çalışma karakteristiğinin belirlenmesi konusunda yeterli bilgiye sahip
DetaylıL3 Otomasyon Laboratuvarı
L3 Laboratuvarı Otomasyon laboratuvarı olarak kullanılmaktadır. Bu laboratuvarda ders alan öğrencilerimiz; Elektrik makinelerinin yapısı, bakımı, kontrolü ve endüstriyel uygulama alanlarını öğrenir. Enerji
DetaylıÜÇ-FAZ SENKRON MAKİNANIN SENKRONİZASYON İŞLEMİ VE MOTOR OLARAK ÇALIŞTIRILMASI DENEY 324-06
ĐNÖNÜ ÜNĐERSĐTESĐ MÜHENDĐSĐK FAKÜTESĐ EEKTRĐK-EEKTRONĐK MÜH. BÖ. ÜÇ-FAZ SENKRON MAKİNANIN SENKRONİZASYON İŞEMİ E MOTOR OARAK ÇAIŞTIRIMASI DENEY 4-06. AMAÇ: Senkron jeneratörün kaynağa paralel senkronizasyonu
Detaylı2- Tristör ile yük akımı değiştirilerek ayarlı yükkontrolü yapılabilir.
Tristörlü Redresörler ( Doğrultmaçlar ) : Alternatif akımı doğru akıma çeviren sistemlere redresör denir. Redresörler sanayi için gerekli olan DC gerilimin elde edilmesini sağlar. Büyük akım ve gerilimlerin
DetaylıYumuşak Yol Vericiler - TEORİ
Yumuşak Yol Vericiler - TEORİ 1. Gerilimi Düşürerek Yolverme Alternatif akım endüksiyon motorları, şebeke gerilimine direkt olarak bağlandıklarında, yol alma başlangıcında şebekeden Kilitli Rotor Akımı
DetaylıLaboratuvar Ekipmanları
1 Laboratuvar Ekipmanları Şekil-1 3 faz Asenkron makine üst ve yan görünüşü Şekil-2 DA makine üst ve yan görünüşü 1 2 Şekil-3 3 faz trafo ve tek faz trafo Şekil-4 Manyetik Fren Üst Görünüşü Şekil-5 Omik
Detaylı(3-fazlı Senkron Generatörün Boşta, Kısadevre Deneyleri ile Eşdeğer Devre Parametrelerinin Bulunması ve Yükte Çalıştırılması)
1 DENEY-5 (3-fazlı Senkron Generatörün Boşta, Kısadevre Deneyleri ile Eşdeğer Devre Parametrelerinin Bulunması ve Yükte Çalıştırılması) Deney Esnasında Kullanılacak Cihaz Ve Ekipmanlar Deneyin tüm adımları
DetaylıSABİT MIKNATISLI MOTORLAR ve SÜRÜCÜLERİ
SABİT MIKNATISLI MOTORLAR ve SÜRÜCÜLERİ 1-Step Motorlar - Sabit mıknatıslı Step Motorlar 2- Sorvo motorlar - Sabit mıknatıslı Servo motorlar 1- STEP (ADIM) MOTOR NEDİR Açısal konumu adımlar halinde değiştiren,
DetaylıTEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUARI I
Deney No:1 1 TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUARI I Öğretim Üyesi : Prof. Dr. Güngör BAL Deneyin Adı : Yabancı uyartımlı generatör (YUG) özelliklerinin
DetaylıİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH. BÖLÜMÜ ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUVARI
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜH. BÖLÜMÜ ELEKTRİK MAKİNALARI LABORATUVARI DENEY 1 BİR FAZLI TRANSFORMATÖR DENEYLERİ DENEY 1 BİR FAZLI TRANSFORMATÖR DENEYLERİ I GİRİŞ
Detaylı7. Hareketli (Analog) Ölçü Aletleri
7. Hareketli (Analog) Ölçü Aletleri Hareketli ölçü aletleri genellikle; 1. Sabit bir bobin 2. Dönebilen çok küçük bir parçadan oluşur. Dönebilen parçanın etkisi statik sürtünme (M ss ) şeklindedir. Bunun
DetaylıAŞIRI AKIM KORUMA RÖLELERİ Trafolarda Meydana Gelen Aşırı Akımların Nedenleri
Koruma Röleleri AŞIRI AKIM KORUMA RÖLELERİ Trafolarda Meydana Gelen Aşırı Akımların Nedenleri Trafolarda meydana gelen arızaların başlıca nedenleri şunlardır: >Transformatör sargılarında aşırı yüklenme
DetaylıEET-320 ELEKTRİK MAKİNALARI-II LABORATUVARI DENEYLERİ
FIRAT ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET-320 ELEKTRİK MAKİNALARI-II LABORATUVARI DENEYLERİ Deney -1: Bir Fazlı Transformatörlerde Polarite Tayini Deney -2: Bir
DetaylıEET-320 ELEKTRİK MAKİNALARI-II LABORATUVARI DENEYLERİ
FIRT ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET-320 ELEKTRİK MKİNLRI-II LBORTUVRI DENEYLERİ Deney -1: Şönt Uyarmalı D Motorunun Yük Karakteristik Eğrisinin Çıkartılması
DetaylıÇok sayıda motor şekilde gibi sadece bir durumunda başlatma kontrol merkezi ile otomatik olarak çalıştırılabilir.
7.1.4 Paket Şalter İle Bu devredeki DG düşük gerilim rölesi düşük gerilime karşı koruma yapar. Yani şebeke gerilimi kesilir ve tekrar gelirse motorun çalışmasına engel olur. 7.2 SIRALI KONTROL Sıralı kontrol,
DetaylıDOĞRU AKIM MAKİNELERİ
1 DOĞRU AKIM MAKİNELERİ DOĞRU AKIM MAKİNELERİ - Giriş Doğru Akım Makineleri Doğru akım makineleri elektromekanik güç dönüşümü yapan makinelerdir. Makine üzerinde herhangi bir değişiklik yapmadan her iki
DetaylıDoğru Akım Makinalarının Yapısı
Doğru Akım Makinalarının Yapısı 4 kutuplu Doğru Akım Makinasının kesiti Kompanzasyon sargısı Alan (uyartım,ikaz) sargısı Yardımcı kutup Ana kutup Yardımcı kutup sargısı Rotor dişi Rotor oluğu Hava aralığı
DetaylıBilezikli Asenkron Motora Yol Verilmesi
Bilezikli Asenkron Motora Yol Verilmesi 1. GİRİŞ Bilezikli asenkron motor, sincap kafesli asenkron motordan farklı olarak, rotor sargıları dışarı çıkarılmış ve kömür fırçaları yardımıyla elektriksel bağlantı
DetaylıELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ
BÖLÜM 2 ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ 2.1.OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİNE GİRİŞ Otomatik kontrol sistemleri, günün teknolojik gelişmesine paralel olarak üzerinde en çok çalışılan bir konu olmuştur.
DetaylıERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI DENEY FÖYÜ DENEY ADI DC SERİ JENERATÖR KARAKTERİSTİKLERİNİN İNCELENMESİ DERSİN
DetaylıELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) (ELP211) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1
ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan
DetaylıT.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7
T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. Sümeyye
DetaylıElektrik Makinaları I SENKRON MAKİNALAR
Elektrik Makinaları I SENKRON MAKİNALAR Dönen Elektrik Makinaları nın önemli bir grubunu oluştururlar. (Üretilen en büyük güç ve gövde büyüklüğüne sahip dönen makinalardır) Generatör (Alternatör) olarak
DetaylıEEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI
Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEME210 ELEKTRONİK LABORATUARI DENEY 02: ZENER DİYOT ve AKIM GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ 2014-2015 BAHAR Grup Kodu: Deney Tarihi:
Detaylı1.Endüksiyon Motorları
1.Endüksiyon Motorları Kaynak: John Storey, How real electric motors work, UNIVERSITY OF NEW SOUTH WALES - SYDNEY AUSTRALIA, http://www.phys.unsw.edu.au/hsc/hsc/electric_motors.html Her modern evde endüksiyon
DetaylıBÖLÜM 13 Üç Fazlı Rotoru Sargılı İndüksiyon Motorları Testleri
BÖLÜM 13 Üç Fazlı Rotoru Sargılı İndüksiyon Motorları Testleri 13-1 DENEY 13-1 Bağlantı ve Motor Yönü Kontrolü AMAÇ Deneyler tamamlandıktan sonra üç fazlı rotoru sargılı indüksiyon motorunun bağlantısı
DetaylıÜÇ FAZLI ASENKRON MOTOR ÇALIŞMA PRENSİBİ
1 ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTOR ÇALIŞMA PRENSİBİ Üç Fazlı Asenkron Motorlarda Döner Manyetik Alanın Meydana Gelişi Stator sargılarına üç fazlı alternatif gerilim uygulandığında uygulanan gerilimin frekansı ile
DetaylıT.C BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK MAKİNALARI DENEY FÖYÜ
T.C BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK MAKİNALARI DENEY FÖYÜ (Balıkesir-2013) İÇİNDEKİLER Deney No 1: YABANCI UYARTIMLI D.C ŞÖNT DİNAMONUN
DetaylıElektropnömatik Sistemlerin Programlanabilir Denetleyiciler ile kontrolü
Elektropnömatik Sistemlerin Programlanabilir Denetleyiciler ile kontrolü Dersin Amacı Pnömatik sistemlerde kullanılan elektrik kumanda elemanlarını tanıtmak. Kumanda elemanları ve pnömatik valfleri kullanarak
DetaylıİÇİNDEKİLER. BÖLÜM-1-ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIġMA PRENSĠBĠ
İÇİNDEKİLER BÖLÜM-1-ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIġMA PRENSĠBĠ Asenkron motorların endüstrideki önemi Turmetre ile asenkron motorun devrinin ölçülmesi ve kayma deneyi Senkron hız, Asenkron
DetaylıTEMEL ELEKTRİK-ELEKTRONİK DERSİ SORU BANKASI
TEMEL ELEKTRİK-ELEKTRONİK DERSİ SORU BANKASI TEMEL ELEKTRİK ELEKTRONİK 1 1. Atomun çekirdeği nelerden oluşur? A) Elektron B) Proton C) Proton +nötron D) Elektron + nötron 2. Elektron hangi yükle yüklüdür?
DetaylıÜNİTE 5 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) Transformatörün tanımını yapınız. Alternatif akımın frekansını değiştirmeden, gerilimini
ÜNİTE 5 KLASİK SORU VE CEVAPLARI (TEMEL ELEKTRONİK) Transformatörün tanımını yapınız. Alternatif akımın frekansını değiştirmeden, gerilimini alçaltmaya veya yükseltmeye yarayan elektro manyetik indüksiyon
DetaylıBÖLÜM 15 Üç Fazlı Çıkık Kutuplu Senkron Jeneratör Testleri
BÖLÜM 15 Üç Fazlı Çıkık Kutuplu Senkron Jeneratör Testleri 15-1 DENEY 15-1 Endüvi Direncinin Ölçümü AMAÇ Deneyler tamamlandıktan sonra üç fazlı çıkık kutuplu senkron jeneratörün endüvi direncinin ölçümü
DetaylıELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112 (ELP211) ) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1
ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan
DetaylıELEKTRİK MAKİNALARI VE KUMANDA 4.1.ASENKRON MOTORLARA DİREKT YOL VERME VE DEVRE ŞEMALARI
BÖLÜM 4 OTOMATİK KUMANDA DEVRELERİ 4.1.ASENKRON MOTORLARA DİREKT YOL VERME VE DEVRE ŞEMALARI Basitliği, dayanıklılığı ve ekonomik olmasından endüstride en çok kullanılan asenkron motora, gücüne, işletme
DetaylıAKTÜATÖRLER Elektromekanik Aktüatörler
AKTÜATÖRLER Bir sitemi kontrol için, elektriksel, termal yada hidrolik, pnömatik gibi mekanik büyüklükleri harekete dönüştüren elemanlardır. Elektromekanik aktüatörler, Hidromekanik aktüatörler ve pnömatik
Detaylı5. AKIM VE GERĐLĐM ÖLÇÜMÜ
5. AKIM VE GERĐLĐM ÖLÇÜMÜ AMAÇLAR 1. Döner çerçeveli ölçü aletini (d Arsonvalmetre) tanımak.. Bu ölçü aletinin akım ve gerilim ölçümlerinde nasıl kullanılacağını öğrenmek. ARAÇLAR Döner çerçeveli ölçü
DetaylıT.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7
T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 7 KONDANSATÖRLER VE BOBİNLER Doç. Dr. İbrahim YÜCEDAĞ Arş. Gör. M.
DetaylıAnma güçleri 3 kw tan büyük olan motorların üç fazlı şebekelere bağlanabilmeleri için üç fazlı olmaları gerekir.
Elektrik motorlarında yol verme işlemi Motorun rotor hızının sıfırdan anma hızına hızına ulaşması için yapılan işlemdir. Durmakta olan motorun stator sargılarına gerilim uygulandığında endüklenen zıt emk
DetaylıDOĞRU AKIM MAKİNELERİNİN ARIZALARI, ONARILMASI VE BAKIMI
1 DOĞRU AKIM MAKİNELERİNİN ARIZALARI, ONARILMASI VE BAKIMI Kutup Sargılarındaki Arızalar (Elektriksel Arıza) Devre kopukluğu Kutup sargılarındaki kopukluk; sarımda dikkatsizlik, sarsıntı, çekme, dışarıdan
DetaylıDENEY 3: Alternatörlerin Paralel Bağlanması
ELEKİK-ELEKONİK MÜHENDİLİĞİ ELEKİK MAKİNALAI LABOAUVAI Deneyin Amacı DENEY 3: Alternatörlerin Paralel Bağlanması Alternatörler hakkında bilgi sahibi olmak ve işletmelerde alternatörlerin paralel bağlanma
DetaylıBÖLÜM 11 Tek Fazlı İndüksiyon Motorları Testleri
BÖLÜM 11 Tek Fazlı İndüksiyon Motorları Testleri 11-1 DENEY 11-1 Bobin Yol Vermeli Motorun Moment Devir Sayısı Karakteristiği AMAÇ Testler tamamlandıktan sonra tek fazlı bobin yol vermeli indüksiyon motorunun
Detaylı