Türkiye de Faizsiz Bankacılık Alanında Yayınlanmış Tezlerin Analizi. Dr. Mustafa Tevfik KARTAL Borsa İstanbul A.Ş.

Transkript

1 Türkiye de Faizsiz Bankacılık Alanında Yayınlanmış Tezlerin Analizi Dr. Mustafa Tevfik KARTAL Borsa İstanbul A.Ş.

2 Giriş Çalışmanın Amacı Çalışmanın Kapsamı Uygulama ve Sonuçlar 2

3 Giriş GSYH lerden daha büyük boyutlara ulaşan finansal varlıklar ve finansal sektörler Finansal sektörler içinde büyük yer tutan bankacılık sektörü Dünya da ve Türkiye de bankacılık sektöründe faizsiz bankacılığa artan ilgi Ayrıca Faizsiz bankacılığın doğrudan ticari faaliyetleri desteklemesi Sukuk ve İslami sigorta gibi yeni ürün ve hizmetlerin gelişimi Türkiye de faizsiz bankacılığın %25 sektör payına sahip olması hedefi bu çalışmayı tetikleyen temel motivasyonlardır. 3

4 Çalışmanın Amacı Çalışmanın amacı Türkiye de faizsiz bankacılık alanında yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerini incelemek ve bu alandaki öncelikli araştırma konularını belirlemektir. 4

5 Çalışmanın Kapsamı Doktora ve Yüksek Lisans Tezleri Anahtar Kelimeler İslami bankacılık, faizsiz bankacılık, katılım bankacılığı ve özel finans kurumu, Islamic banking, interest free banking, participation banking ve special finance house Çalışma Dönemi ve Taramanın Tamamlanma Tarihi , 18/03/2018 Veri Kaynakları YÖK Ulusal Tez Merkezi 5

6 Çalışmanın Kapsamı Özet Kapsam Doktora Tezleri 35 tez 9 tez YÖK te yok 6 tezin erişim izni yok İncelenen tez adedi: 20 Yüksek Lisans Tezleri 202 tez 49 tez YÖK te yok 22 tezin erişim izni yok İncelenen tez adedi: 131 6

7 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Yıllara Göre Dağılımı Faizsiz bankacılık alanındaki tezler 2009 sonrasında kayda değer bir artış göstermiştir. 7

8 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Türlerine Göre Dağılımı Doktora Yüksek Lisans

9 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Dillerine Göre Dağılımı Dil Tür Adet % İngilizce Doktora 2 1,32 Yüksek Lisans 19 12,58 Türkçe Doktora 18 11,92 Yüksek Lisans ,17 Toplam ,00 Faizsiz bankacılık alanındaki tezlerin sadece %13,90 ı İngilizce hazırlanmıştır. 9

10 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Konularına (Odak Noktalarına) Göre Dağılımı Konu Adet % Türkiye'de faizsiz bankacılık Faizsiz bankalar-mevduat bankaları karşılaştırması Faizsiz bankacılık ürünleri Memnuniyet, tercih ve algı araştırması Faizsiz bankacılık yöntemleri Performans ve karlılık Finansal raporlama, muhasebe ve vergi Etkinlik ve verimlilik Faizsiz bankacılık ve krizler Krediler ve mali tahlil İnsan kaynakları ve eğitim Örgüt kültürü, müşteri sadakati, sosyal sorumluluk Dünya'da faizsiz bankacılık Aktif-pasif yönetimi Denetim Fıkhi incelemeler Faizsiz bankalar-merkez bankaları ilişkisi Toplam

11 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Alanlarına Göre Dağılımı Alan Adet % Bankacılık ,12 İşletme 56 23,73 Ekonomi 36 15,25 Maliye 8 3,39 Din 4 1,69 Hukuk 4 1,69 Sosyoloji 2 0,85 Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri 1 0,42 İstatistik 1 0,42 Sigortacılık 1 0,42 Toplam ,00 Bir tez ile ilgili birçok alan girişi yapıldığı ve her bir alan dağılımda dikkate alındığı için toplam alan âdeti, toplam tez adedi olan 151 den büyük çıkmaktadır. 11

12 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Üniversitelere Göre Dağılımı Üniversite Adet % Üniversite Adet % Marmara Üniversitesi 24 15,89 Yüzüncü Yıl Üniversitesi 2 1,32 Gazi Üniversitesi 13 8,61 Adnan Menderes Üniversitesi 1 0,66 İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi 7 4,64 Afyon Kocatepe Üniversitesi 1 0,66 Fatih Üniversitesi 6 3,97 Anadolu Üniversitesi 1 0,66 İstanbul Ticaret Üniversitesi 6 3,97 Ankara Üniversitesi 1 0,66 Selçuk Üniversitesi 6 3,97 Atatürk Üniversitesi 1 0,66 İstanbul Üniversitesi 5 3,31 Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi 1 0,66 Gebze Teknik Üniversitesi 4 2,65 Celal Bayar Üniversitesi 1 0,66 Süleyman Demirel Üniversitesi 4 2,65 Erciyes Üniversitesi 1 0,66 Atılım Üniversitesi 3 1,99 Erzincan Üniversitesi 1 0,66 Çukurova Üniversitesi 3 1,99 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 1 0,66 Dumlupınar Üniversitesi 3 1,99 Fırat Üniversitesi 1 0,66 İstanbul Bilgi Üniversitesi 3 1,99 Gaziosmanpaşa Üniversitesi 1 0,66 Kırıkkale Üniversitesi 3 1,99 Hacettepe Üniversitesi 1 0,66 Okan Üniversitesi 3 1,99 Haliç Üniversitesi 1 0,66 Sakarya Üniversitesi 3 1,99 Hasan Kalyoncu Üniversitesi 1 0,66 Bahçeşehir Üniversitesi 2 1,32 Hitit Üniversitesi 1 0,66 Balıkesir Üniversitesi 2 1,32 İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi 1 0,66 Beykent Üniversitesi 2 1,32 İstanbul Gelişim Üniversitesi 1 0,66 Cumhuriyet Üniversitesi 2 1,32 İzmir Ekonomi Üniversitesi 1 0,66 Dokuz Eylül Üniversitesi 2 1,32 Kadir Has Üniversitesi 1 0,66 Gaziantep Üniversitesi 2 1,32 Kırklareli Üniversitesi 1 0,66 İnönü Üniversitesi 2 1,32 Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi 1 0,66 İstanbul Aydın Üniversitesi 2 1,32 Sabancı Üniversitesi 1 0,66 Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi 2 1,32 Uludağ Üniversitesi 1 0,66 Karabük Üniversitesi 2 1,32 Uşak Üniversitesi 1 0,66 Kilis 7 Aralık Üniversitesi 2 1,32 Yalova Üniversitesi 1 0,66 Niğde Üniversitesi 2 1,32 Yaşar Üniversitesi 1 0,66 Turgut Özal Üniversitesi 2 1,32 Toplam ,00 Türkiye de 186 üniversite mevcut olup 57 üniversitede faizsiz bankacılık ile ilgili tez çalışması gerçekleştirilmiştir. 27 üniversitede ise faizsiz bankacılık ile ilgili sadece 1 er adet tez çalışması yapılmıştır. 12

13 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Danışmanların Unvanlarına Göre Dağılımı Unvan Adet % Prof. Dr ,99 Doç. Dr ,53 Yrd. Doç. Dr ,15 Dr. 1 0,66 Öğretim Görevlisi 1 0,66 Toplam ,00 13

14 Uygulama ve Sonuçlar Tezlerin Araştırma Yönetmelerine Göre Dağılımı Araştırma Yöntemi Adet % Betimsel istatistik 89 58,94 Anket 31 20,53 Regresyon 8 5,30 Veri zarflama analizi 6 3,97 Topsis 5 3,31 Hipotez testi 3 1,99 Panel veri analizi 3 1,99 Analitik hiyerarşi süreci 1 0,66 Eş bütünleşme analizi 1 0,66 Mülakat 1 0,66 T-testi 1 0,66 Vektör otoregresif model 1 0,66 Vektör otoregresyon 1 0,66 Toplam Betimsel istatistik ve anket ile yapılan çalışmalar, toplam çalışmaların %79,47 sini oluşturmaktadır. Daha ileri istatistik ve ekonometrik yöntem içeren çalışmaların oranı ise düşük kalmaktadır. 14

15 Özet Sonuçlar Türkiye de döneminde faizsiz bankacılık ile ilgili 35 doktora ve 202 yüksek lisans tezi yazılmıştır. Bunlardan, 20 doktora ve 131 yüksek lisans tezine ulaşılabilmiştir. Faizsiz bankacılık ile ilgili tez çalışmaları 2009 yılı sonrasında artış göstermiştir. Yıllık bazda 32 adet ile 2015 yılı en fazla tezin yazıldığı yıl olmuştur. Doktora tezleri en fazla (5 adet) 2016 yılında, yüksek lisans tezleri ise (31 adet) 2015 yılında yazılmıştır. Tezlerin büyük kısmı (%86,09) Türkçe olarak hazırlanmıştır. Tez konuları arasında en çok işlenen Türkiye de faizsiz bankacılık ve faizsiz bankalarmevduat bankaları karşılaştırmaları konularının payı %33,77 dir. Aktif-pasif yönetimi, dünyada faizsiz bankacılık, denetim, insan kaynakları gibi konular çok az ele alınmıştır. 15

16 Özet Sonuçlar Faizsiz bankacılığın ele alındığı tezler en fazla bankacılık, işletme ve ekonomi alanlarında yazılmıştır. Bu üç alandaki tezler tüm tezlerin %91,1 ini oluşturmaktadır. Marmara, Gazi, Sabahattin Zaim Üniversiteleri tezlerin en fazla yazıldığı üniversiteler olarak ön plana çıkmıştır. Ayrıca Türkiye de 186 üniversite bulunduğu dikkate alındığında sadece 57 üniversitede faizsiz bankacılık ile ilgili tez çalışması gerçekleştirilmiş olması ve 27 üniversitede sadece birer çalışma gerçekleştirilmiş olması dikkat çekici bulunmuştur. Diğer üniversiteler yükselen bu trende yeterince ilgi göstermemektedir. Tezlerin %50,9 u Prof. Dr. unvanlı danışmanlar gözetiminde gerçekleştirilmiştir. Yrd. Doç. Dr. ve Dr. unvanlı danışmanların oranı %27,81 de kalmıştır. 16

17 Özet Sonuçlar Araştırma yöntemleri açısından bakıldığında betimsel istatistik ve anket ile yapılan çalışmalar, toplam çalışmaların %79,47 sini oluşturmaktadır. Bu oran faizsiz bankacılık ile ilgili çalışmalarda araştırmacıların verilere ulaşmakta zorluk yaşadığını göstermektedir. Türkiye de faizsiz bankacılığın gelişebilmesi için; Faizsiz bankacılık ile ilgili çalışmaların artması, Faizsiz bankacılık ile ilgili tez çalışması yaptırmayan üniversitelerin konuya ilgi göstermesi, Araştırmacıların verilere ulaşmada yaşadıkları sorunların çözümü için sektörde yer alan mevcut 5 faizsiz bankanın araştırmacılara daha fazla yardımcı olması, Türkiye Katılım Bankaları Birliği nin veri ulaşımı konusundaki sorunların çözümünde öncü rol oynaması önem taşımaktadır. 17

18 TEŞEKKÜRLER 18