ABDOMİNAL ÇEKİM PROTOKOLLERİ DR. DENİZ AKATA HACETTEPE RADYOLOJİ

Transkript

1 ABDOMİNAL ÇEKİM PROTOKOLLERİ DR. DENİZ AKATA HACETTEPE RADYOLOJİ

2 ABDOMİNAL ÇKBT UYGULAMALARI VİSERAL ORGANLAR RENOVASKÜLER HİPERTANSIYON AORTAGRAFİ PORTOGRAFİ KOLONOSKOPİ ÜROGRAFİ

3 VİSERAL ORGANLAR ANA PRENSİPLER Her ön tanıya göre farklı protokoller gelişti. 4,8,16,32,40,64 cihaza göre farklı protokoller gelişti. Multifazik görüntüleme 2-3B reformatların önerildiği durumlar arttı.

4 KARACİĞER Kitle ayırıcı tanı: Arteryel, portal ve geç faz Hepatoma, hemanjiom, vasküler metastazlar Metastazlar: Monofazik (venöz faz) Kolon, meme, akciğer Rezeksiyon planlaması: Arteryel-portal haritalama, kc hacminin ölçümü KC TX adayının değerlendirilmesi: (dual faz) KC donörünün değerlendirilmesi Koledokolitiyazis: Pre-post kontrast

5 ÇKBT KARACİĞER HEMODİNAMİĞİ ÇOK FAZLI ÇEKİM PRENSİPLERİ VE TEKNİK LEZYON SAPTAMA ve KARAKTERİZASYON Solid-kistik Hipervasküler-Hipovasküler Yağ,kalsifikasyon,kanama Skar

6 ÇOK FAZLI ÇEKİM -TEKNİK KC lezyonlarının çok azı (yağ, kalsifikasyon,kanama, kist) kontrastsız BT de görülür. KC in dual kanlanması mevcut PV >2/3, HA<1/3 Normal parenkim portal sistemden, KC tümörleri arteryel sistemden kanlanıyor!! Hipervasküler tmler: Arteryel fazda hiperdens Hipovasküler tmler: Portal fazda hipodens

7 ÇOK FAZLI HEPATİK BT ÜÇ FAZ ENJEKSİYON 3 veya 5cc/sn A V GEÇ/equilibrium sn-10.dk PİTCH=1.5 KESİT KALINLIĞI 3MM

8 Arteryel Faz Venöz Faz 2.Dk 10mm KONVANSİYONEL BT 30sn 5mm SPİRAL BT 6sn 2.5mm 4-ÇKBT 3sn 1mm 16-ÇKBT 1.5sn.6mm 64-ÇKBT

9 ERKEN ARTERYEL ARTERYEL FAZ GEÇ ARTERYEL VENÖZ

10 18. sn 35. sn Erken arteryel görüntüleme BTA de, arteryel haritalama planlandığında gerekli: Bolus+6sn gecikme Geç arteryel faz: Bolus+15/20sn

11 Erken arteryel faz: Ort. 18.sn (enj.hızı: 5cc/sn) Tümör ve KC boyanması belirgin değil. BTA için uygun. Geç arteyel faz: Ort. 35.sn. (enj.hızı: 5cc/sn) HCC ve diğer hipervasküler tmler max. boyanır. PV boyanmaya başlar. Portal venöz faz(geç)= Hepatik faz:ort sn,enj. hızı: 3cc/sn KC parenkim dansitesi max. Hipodens lezyonlar belirginleşir. Hepatik venlerde kontrast olmalı Geç faz=denge fazı:ort. 2;3-10dk KC in kontrasttan yıkanma fazı Lezyonun yıkanma özelliği: Hipo-iso-hiperdens?

12 ÇOK FAZLI HEPATİK BT ÜÇ FAZ ENJEKSİYON HIZI 3cc??veya 5cc/sn?? A V GEÇ/equilibrium sn-10.dk PİTCH=1.5 KESİT KALINLIĞI 3MM

13 GEÇ ARTERYEL FAZIN ÖNEMİ: Ort. 35.sn. (enj.hızı: 5cc/sn) Karaciğerdeki lezyonu karakterize etmek Yüksek Alfa feto protein; HCC?? Sirotik hasta; HCC taraması Hipervasküler tm olan hastalarda metastaz taraması NET RCC MEDULLER TİROİD CA MELANOM MEME

14 Geç faz=denge fazı:ort. 3-10dk ÖNEMİ TM yıkanması: Vasküler tm. Vasküler göllenme: Hemanjiomlar Kontrastın fibröz dokuda tutulumu HCC kapsüler boyanma Kolanjiokarsinomlar (fibröz dokudan zengin) FNH, adenoma

15 KARACİĞERDE MR ENDİKASYONLARI Suboptimal US ve BT Kuvvetli malignensi şüphesi olan hastalarda negatif veya şüpheli US veya BT Safra kesesi ve safra yollarına ait patolojiler İonizan radyasyon kontrendikasyonu İyodlu kontrast madde kontrendikasyonu Biyopsiye kısmen alternatif bir yöntemdir.

16 MR ÜSTÜNLÜKLERİ Yağ baskılı sekanslar Fokal yağlanma alanları Demir birikimi Sirotik hastada: rejenerasyon - displastik nodül- HCC Sirotik hastada benign- malign ayrımı yapmadaki başarısı yüksek. MR: Duyarlılık %83, özgüllük %97.5, PPV %92, NPV %94.4. ÇKBT : %81.2, %77.3, %60.5, %90.6 J Comput Assist Tomogr. 2006;30:591-6

17 MR ın DEZAVANTAJLARI Uzun ve pahalı tetkik Respirasyon ve hareket artefaktlarından etkilenir. Kalp pili gibi manyetik alan sınırlayıcılar Klostrofobi, aşırı şişman hasta

18 KC MRG PROTOKOLÜ KORONAL:TRUFİ/FIESTA/balanced FFE: Transvers/koronal HASTE Trans TURBO STIR veya YB T2A TSE Trans in-out faz T1A Difüzyon ağırlıklı : B0, B 50, B I.V kontrast sonrası T1 3D (DAİMA YBT1) Geç T1 A TSE (5.dk- 60.dk) KONTRAST MADDE: Multihance / Primovist

19 BÖBREK Taş protokolü: Kontrastsız Hematüri: Kontrastsız, geç arteryel, 5. dk BT ürografi Renal kitle/kist: Kontrastsız, kontrastlı Bilinen RCC takibi: Arteryel faz +/- geç faz Renal donör adayı: Kontrastsız, arteryel, venöz, 10.dk geç faz (topogram)

20 Böbrek protokolü (renal kitleler için) (sens. %90) KONTRASTSIZ (5mm) KONTRASTLI (kotikomedüller faz (25-70sn), (5mm) KONTRASTLI (nefrogram( faz sn), 120sn), (5mm) HEMATÜRİ PROTOKOLÜ KONTRASTSIZ KONTRASTLI (150ml. IVKM/3ml/sn) (kotikomedüller faz (25-70sn, nefrogram faz sn) GEÇ FAZ (ekskretuar faz 3-5dk)

21 BT ÜROGRAFİ Böbrekler, üreterler ve mesanenin tanısal değerlendirilmesi ÇKBT ve ince kesitli IV kontrast uygulanarak Ekskretuar fazı içeren

22 BT ÜROGRAFİ Kontrastsız faz Böbrek üstünden mesane sonuna Nefrografik faz (böbrekler) Malignansi şüphesi varsa tüm abdomen Mesane ca evrelemesi için gerekli Ekskratuar faz Böbrek üstünden mesane sonuna

23 Doz! 4 fazlı BTU msv, x-ray 0,9 msv! Düşük doz teknikleri ile 3 fazda 7mSv inmek mümkün Sadece kontrastsız BT, sadece ekskretuar gereken olgularda gereksiz tetkik yapma!!! Split-bolus teknik uygula

24 Teknik Split-bolus 1.enj ml 3ml/sn 300 sn bekle 2. enj 50-75ml 2ml/sn sn bekle Başlangıçtan sn sonra Nefrografik+ekskretuar faz Triple-bolus (arteryel faz gerekiyorsa)

25 ESUR öneri Benign nedenler, sınırlı Konjenital anomali Hidronefroz, benign Üreter travması Split-bolus tek seri nefrografik-ekskretuar faz

26 ESUR öneri Benign nedenler, ileri düzeyde veya Malign Hematüri (hafif/orta risk TCC/RCC) Kronik taş, PCNL öncesi planlama Üriner diversiyon sonrası Ekstraüriner tümörler, üriner tutulum Split-bolus iki seri kontrastsız nefrografik-ekskretuar faz

27 ESUR öneri Malign nedenler, Hematüri (yüksek risk TCC/RCC) Hidronefroz, malign Medüller ve papiller nekroz Single-bolus üç seri kontrastsız nefrografik faz ekskretuar faz

28 BÖBREK VE ÜRİNER SİSTEM MR PROTOKOLÜ T2 FSE transvers/koronal GRE T1-in-out faz transvers T1 GRE -Pre transvers 3D MRA yb Post Gad. koronal SUBTRACTION (ÇIKARTMA) Opsiyonel (difüzyon) YAĞ BASKILI SEKANSLAR!!

29 ADRENAL BT Kitle karakterizasyonu: Kontrastsız +/- venöz,15dk geç Feokromositoma protokolü: Kontrastsız+tüm abdomen Adrenerjik krize dikkat!! MR tercih et

30 ADRENAL MR GRE T1: In-phase & Out of phase transvers Optionel- T2 FSE yb transvers GRE T1 yb transvers Difüzyon

31 MESANE TCC: venöz, geç faz Sanal sistoskopi Travma: Venöz, geç faz

32 MESANE CA protokolü Mesane tüm fazlarda optimum dolulukta olmalıdır. KONTRASTSIZ KONTRASTLI (150ml. IVKM/3ml/sn) 60-90sn..Maksimum doku kontrastlanması GEÇ FAZ (ekskretuar faz 5-10dk) 3mm veya daha ince rekonstrüksiyon görüntülerle BT ürografi yapılmalı..

33 MESANE MR DİNAMİK YB T1 SEKANSLAR ARTERYEL FAZDA TÜMÖR EN İYİ GÖRLÜR T2 AĞIRLIKLI GÖRÜNTÜLER TRANSVERS/SAG/KOR) KAS TABAKASI-TÜMÖR AYRIMINI EN İYİ YAPAR

34 PANKREAS-BİLİER SİSTEM BT ÇEKİM PROTOKOLÜ Pankreatitler: Portal-venöz faz: monofazik Kitle: Geç arteryel (AORTA PİK+15sn), venöz Nöroendokrin tümörler: Arteryel, venöz Safra taşı: Prekontrast üst abdomen

35 MR-MRCP TRUFI T2 W HASTE IN-OUT PHASE T1W YB T2W 3D MRCP SEKANSLAR SINGLE SHOT FSE KONTRAST SONRASI GÖRÜNTÜLEME (Gd-BOPTA, Primovist) DİNAMİK DAİMA YAĞ BASKILI HACİMSEL TARAMA

36 GIS Akut apendisit Divertikülit Kolon kanseri Kolonoskopi Mide kanseri İntestinal obstrüksiyonlar Venöz faz Oral kontrast Rektal kontrast Hava Pozitif kontrast MPR

37 VASKÜLER Renal Hipertansiyon (Arteryel faz) Aortografi, anevrizma Portografi Aortik stent sonrası değerlendirme (postarteryel) Diseksiyon (pre-arteryel)

38 ABDOMİNAL AORTA BT ANJİO TDBT: 40sn 4 MDBT: 16 MDBT: 64 MDBT: 25sn 10sn 4sn HİÇBİR SINIR YOK İZOTROPİK GÖRÜNTÜ TEMPORAL ÇÖZÜNÜRLÜK UZAYSAL ÇÖZÜNÜRLÜK

39 TEKNİK SORUNLAR >16 detektör : çok hızlı BT Anjiografiler için FİZYOLOJİK HIZ LİMİTİ VAR!

40 TDBT Ort tarama süresi: 40sn Enj. Süresi :40sn; 4ml/sn Toplam kontrast:: 160ml MDBT Ort tarama süresi: 20sn Enj. süresi: 20sn; 4ml/sn Toplam kontrast: 80ml

41 64 DETEKTÖR Kısa enjeksiyon süresi: Damar kontrast tutulum miktarını azaltır. Maksimum kontrastlanma süresi azalır. Abdominal aort anevrizmalarında kontrast distale geçmeden tetkik biter. Maksimum bolus kaçırılabilir.

42 Ort tarama süresi: 4sn Enj. Süresi :4sn; 15ml/sn Toplam kontrast:: 60ml Ort tarama süresi: 10sn Enj. Süresi :18sn; 5ml/sn Toplam kontrast: 90ml

43 ÇÖZÜMLER: 64 DETEKTÖR İÇİN Tarama süresi: 10sn (Tüm hastalar için) Enjeksiyon süresi: 18sn <50kg 4ml/sn >50kg 5ml/sn Ortalama 90cc kontrast madde Abdominal aort anevrizmaları: Arteryel pik +8 sn