BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERS NOTLARI

Transkript

1 BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE YAZILIM DERS NOTLARI Bilgi: İnsan zekâsının çalışması sonucu ortaya çıkan düşünce ürünüdür. Teknoloji: İnsanoğlunun tasarlayarak ürettiği ya da uygulamaya koyduğu faydalı, faydasız veya zararlı her türlü aletler ve araçlardır. Bilişim Teknolojileri: Bilişim Teknolojileri, bilgiye ulaşılmasını ve bilginin oluşturulmasını sağlayan her türlü görsel, işitsel, basılı ve yazılı araçlardır. Bilgi Teknolojilerinin Amaçları 1-) Bilgiye kolay ulaşmayı sağlamak 2-) Maliyeti azaltmak 3-) Hayatımızı kolaylaştırmak 4-)Hızlı haberleşmeyi sağlamak BİT (Bilgi İletişim Teknolojileri Bilişim Teknolojileri) Kullanım Alanları: Sağlık, Eğitim, Günlük Yaşam, Mühendislik, İletişim, Sahne Sanatları (Sinema, Tiyatro), Üretim Sanayi, Uçak ve Uzay Sanayi, Ticaret & Bankacılık vb. ( Tüm Alanlar) DOSYA-KLASÖR VE DOSYA UZANTILARI Sürücü (Driver); Dosya ve klasörlerin saklanabileceği fiziksel ortamlardır ve alfabede bulunan harfler ile temsil edilirler. Disket sürücüler A veya B harfi ile Harddiskler ise C ve sonrasında gelen harfler ile temsil edilirler. CD-ROM DVD-ROM ve Tape Backup üniteleri vb. diğer aygıtlar ise Harddiskten sonra gelen harfler ile temsil edilirler. Klasör(Folder); Sürücüler içerisinde bulunan dosyaları gruplamak amacı ile kullanılan program gruplarıdır. Klasörler sayesinde aradığımız herhangi bir dosyayı bulmamız kolaylaşır. Klasörler tıpkı bir kütüphanede kitapların konularına göre gruplandırılmalarına benzer. Dosya; Bilgisayarda bulunan bütün bilgiler dosyalarda saklanır. Bir oyun oynayacaksak onun için gerekli dosyalar, ekran görüntüleri, sesler dosyalarda saklanır. Kullandığımız bir muhasebe programında girdiğimiz faturalar, çekler, senetler ilgili dosyalara kaydedilir. Bu dosyalar bilgisayarımızda hard disk adını verdiğimiz fiziksel bir aygıtta saklanır. Bilgisayarda bulunan bütün dosyalar Dosya Adı.Uzantı şeklinde saklanır. *Dosya adı, o dosyanın yaptığı işe göre verilmiş bir isimdir, *Uzantı ise o dosyanın türüne göre (hazırlandığı programa göre) belirlenmiş bir isimdir ve genelde 3 veya 4 harf uzunluğundadır. *Uzantılar sayesinde o dosyanın hangi programda hazırlandığını ve hangi programlarla açılabileceğini anlayabiliriz. Aşağıda belli birkaç dosya uzantı örneği bulunmaktadır; Uzantı Açıklama Uzantı Açıklama Exe Uygulama dosyaları Zip Sıkıştırılmış dosyalar Bat Toplu iş kütükleri Rar Sıkıştırılmış dosyalar Txt Metin dosyaları Mp3 Ses dosyaları Bmp Resim dosyaları Wav Ses dosyaları Jpg Resim dosyaları Wma Ses dosyaları Gif Resim dosyaları Mpg Film dosyaları Doc-docx Microsoft Word dosyaları Avi Film dosyaları Xls-xlsx Microsoft Excel dosyaları Mpeg Film dosyaları Ppt-pptx Microsoft Powerpoint dosyaları Mov Film dosyaları Mdb-mdbx Microsoft Access dosyaları 1

2 Klasör Oluşturmak Dosyalarımızı gruplamak amacı ile yeni klasörler oluşturma ihtiyacı duyarız. Öncelikle klasörü oluşturacağımız sürücü veya klasörü seçeriz. Bu işlemden sonra aşağıdaki yollu kullanarak klasör oluşturabiliriz. Masa Üstünde (veya bir klasörün içinde bir boşluğa) Sağ Tıklayıp açılan menüden Yeni ye tıklatın ve gelen listeden Klasör e tıklatın. Klasör\Dosya İsimlerini Değiştirme: Bir dosya veya klasörün adını değiştirmek için aşağıdaki yollardan istediğimizi kullanabiliriz Seçili olan dosya veya klasöre sağ tıklayıp gelen menüden Ad Değiştir ( veya Yeniden Adlandır) komutuna tıklayarak Aralıklı bir şekilde dosyanın ismine iki kez tıklayarak Dosyayı seçtikten sonra klavyeden F2 tuşuna basarak Klasör\Dosya Silme Bilgisayarımızda bulunan gereksiz klasör veya dosyaları silmek için istediğimiz öğeleri seçtikten sonra aşağıdaki yollardan istediğimizi kullanarak silme işlemini gerçekleştiririz. Seçili olan dosyalara sağ tıklayıp gelen menüden SİL komutunu tıklayarak Dosyaları seçtikten sonra klavyeden Delete (del) tuşuna basarak Seçili olan öğeleri mouse ile geri dönüşüm (Recycle Bin) kutusuna sürükleyerek Bu yöntemler ile silinen öğeler Geri Dönüşüm Kutusuna gönderilir. Geri dönüşüm kutusuna atılan dosyalar ile ilgili şunlar yapılabilir. Restore (Geri Al) : Seçilen dosyayı kurtarır, yani silindiği yere geri götürür. Delete(Sil) : Seçilen dosyayı geri dönüşüm kutusundan da atar, yani tamamen yok eder. Klasör\Dosya Taşıma Bilgisayarımızda bulunan dosyaların yerini değiştirme işlemidir. Taşınacak dosyalar üzerine sağ tıklatın açılan menüden KES (veya klavyeden Ctrl+X) seçin. Dosyaları taşıyacağınız konuma sağ tıklayın açılan menüden YAPIŞTIR (veya klavyeden Ctrl+V) tıklayın. Veya seçili olan öğeleri mouse ile taşımak istediğimiz yere sürükleyerek gerçekleştirebilirsiniz. Klasör\Dosya Koplayama Bilgisayarımızda bulunan dosyaların kopyasını oluşturma işlemidir. 1. Kopyalanacak dosyalar üzerine sağ tıklatın açılan menüden KOPLAYA (veya klavyeden Ctrl+C) seçin. 2. Dosyaları kopyalacağınız konuma sağ tıklayın açılan menüden YAPIŞTIR (veya klavyeden Ctrl+V) tıklayın. Dosya ve Klasörlerin Özelliklerini Öğrenme ve Değiştirme: Herhangi bir dosyanın üzerinde fare sağ tuş menüsünden Properties (özellikler) seçilirse o klasör veya dosya ile ilgili Tür, Bulunduğu Konum, Boyutu, Diskte Kapladığı Alan, oluşturulma tarihi vb. öğrenilir. Dosya veya Klasörlerin sıkıştırılması:dosyasının üzerinde sağ tıklayıp çıkan menüden Arşive Ekle tıklanır. Gelen Pencereden Tamam düğmesine tıklanır. Sıkıştırılmış Dosya veya Klasörlerin açılması: Dosyasının üzerinde sağ tıklayıp çıkan menüden Buraya Çıkart seçilir. Not: Klasör ve dosyalarımızı sıkıştırabilmemiz veya sıkıştırılmışları açabilmemiz için sıkıştırma programlarından birinin yüklü olması gerekir. Örneğin Winzip, Winrar vb. 2

3 Bilgisayar Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 1. Yüksekliği ayarlanabilir, sırtı bele uygun ve esnek bir ergonomik koltukta oturulmalıdır. 2. Dik oturulmalı ve sırt desteklenmelidir. 3. Monitörün üst kenarı ile göz hizasının aynı seviyede olmasına dikkat edilmelidir. 4. Monitörden cm uzakta oturulmalıdır. 5. Işık monitöre dik açıyla gelmemelidir. 6. Işık yansıma ve parlamaları önlenmelidir. 7. Fare ve klavye masanın üzerinde aynı seviyede olmalıdır. 8. Kollar yatay veya biraz yukarıda olmalıdır. 9. Dirsek ve eller düz bir çizgide olmalıdır. 10. Bacakların üst kısmı yatay olmalıdır. 11. Dizler 90 veya 110 derece açıda olmalıdır dakikada bir kısa süre gözleri uzağa (en az 20 metre) odaklayarak göz kaslarının dinlenmesi sağlanmalıdır. 13. Saat başı mola vererek oda temiz hava ile doldurulmalı ve ufak egzersizler yapılmalıdır. 14. Bilgisayar ekranıyla çalışırken göz kırpma refleksimiz azaldığı için gözlerimizi dakikada kez kırpmalıyız. Denetim Masası İşletim sisteminin (xp,vista,windows 7 vb. ) görünüşünü ve işleyişini değiştirmek için kullanılan özel araçlar içerir. Bu özel araçlar örneğin Kullanıcı Hesapları, Program Ekle/Kaldır vb. Kullanıcı Hesapları: Kullanıcının işletim sisteminde gerçekleştirebileceği eylemleri tanımlar. Program Ekle/ Kaldır: Bilgisayarımızda yüklü olan programları kaldırma işlemlerini yapabileceğimiz seçenektir. İnternetteki Bir Görselin Kayıt Edilmesi 1. Arama motorunun (Google,Yandex vb.) Görseller kısmında anahtar kelimeler ile arama yapılır. 2. Görseli (Resmi) küçük boyutta kullanacaksanız arama sonuç listesinden direk kayıt edebilirsiniz. 3. Görseli (Resmi) büyük boyutta kullanacaksanız önce görselin aslına ulaşmalı ( resim üzerine sol tıklamalarla ulaşılır) ve sonra kayıt etmelisiniz. 4. İndireceğiniz Resmin (Görselin) üzerine sağ tıklatın ve açılan menüden Resmi Farklı Kaydet üzerine tıklatın. 5. Açılan pencereden kayıt yerini seçin, resmin adını da değiştirebilirsiniz ve Kaydet düğmesine tıklatın. İnternet Tarayıcıları: İnternet sitelerinde gezinmemizi sağlayan programlardır. Örneğin Google Chrome, Yandex Browser, İnternet Explorer, Mozilla Firefox, Opera vb. Arama Motorları: İnternette aradığımız bilgilere kolayca ulaşmamızı sağlayan web siteleridir. Örneğin Google, Yandex, Bing, Alta Vista vb. 3

4 İşletim Sistemi: Donanım birimlerine işlevsellik kazandıran, başka programların yüklenmesini sağlayan, yüklenen programları organize eden, kaydedilen bilgileri düzenleyen ve programların birbiri ile uyumlu olarak çalışmasını sağlayan yazılımlara işletim sistemi yazılımı denir. Örneğin xp,vista,windows7, windows8, pardus,lunix, Andorid, Mac Os ) Bilgisayarımızda yüklü programları iki yolla görebiliriz: -Başlat-Tüm Programlar -Başlat - Denetim Masası-Programlar ve Özellikleri Yüklü bir programı kaldırırken de yukarıdaki yolları kullanabiliriz. Masaüstünde simgeleri yerleştirme: Masa üstünde boş bir alana sağ tıklayın.açılan menüden Xp için Simgeleri düzenle - Otomatik düzenle Win 7 de Görünüm - Simgeleri otomatik düzenle sol tıklamayla işaretlenirse simgeler otomatik sıraya dizilir.bu işaret kaldırılırsa simgeler istenilen konuma sürüklenip konumlandırılabilir. Masaüstünde simgeleri görünür/görünmez yapma: Masa üstünde boş bir alana sağ tıklayın. Açılan menüden Xp için Simgeleri düzenle - Masaüstü simgelerini Göster Win7 için Görünüm - Masaüstü ögeleri göster sol tıklamayla işaretlenirse simgeler görünür işaret kaldırılırsa görünmez olurlar. Pencerelerle çalışma: Bir programı, dosyayı veya klasörü her açtığınızda, o öğe, ekranınızda pencere adı verilen bir kutuda veya çerçevede görüntülenir. Her pencerenin içeriği farklı olmasına rağmen, genellikle pencereler bazı öğeleri paylaşır. Başlık çubuğu. Belge ve programın adı gösterilir (veya bir klasörde çalışıyorsanız klasör adı). Simge Durumuna Küçült, Ekranı Kapla ve Kapat düğmeleri. Bu düğmeler, sırasıyla, pencereyi gizler, tüm ekrana sığacak şekilde büyütür ve kapatır (bunlarla ilgili ayrıntıları aşağıda bulabilirsiniz). Menü çubuğu. Programda seçim yapmak için tıklatabileceğiniz öğeler içerir. Bkz. Menüleri, düğmeleri, çubukları ve kutuları kullanma. Kaydırma çubuğu. O anda göremediğiniz bilgileri görmek için pencere içeriğini kaydırmanızı sağlar. Kenarlıklar ve köşeler. Pencerenin boyutunu değiştirmek için fare işaretçinizle bunları sürükleyebilirsiniz. Başka pencerelerde ek düğmeler, kutular veya çubuklar olabilir. Ancak, genellikle temel bölümlere de sahiptirler. Pencere boyutunu değiştirme Bir pencerenin tüm ekranı kaplamasını sağlamak için, Ekranı kapla düğmesini tıklatın veya pencerenin başlık çubuğunu çift tıklatın. Ekranı kaplayan bir pencereyi önceki boyutuna getirmek için, Önceki Boyut düğmesini tıklatın (bu düğme Ekranı Kapla düğmesinin yerinde görünür). Ya da, pencerenin başlık çubuğunu çift tıklatın. - Pencereyi yeniden boyutlandırmak için (küçültme veya büyütme), pencerenin herhangi bir kenarlığı veya köşesi üstüne gelin. Fare işaretçisi iki başlı oka dönüştüğünde (aşağıdaki resme bakın), pencereyi daraltmak veya genişletmek için sürükleyin. -Yeniden boyutlandırmak için pencerenin kenarlığını veya köşesini sürükleyin.ekranı kaplayan bir pencere yeniden boyutlandırılamaz. Öncelikle, pencereyi önceki boyutuna geri getirmelisiniz. 4

5 Pencere gizleme: Simge durumuna küçültme olarak da adlandırılır. Pencerenin Simge durumuna küçült düğmesini tıklatın. Pencere masaüstünden kaybolur ve yalnızca görev çubuğunda (ekranın en alt kısmındaki uzun yatay çubuk) bir düğme olarak görünür.görev çubuğunda düğme görünümüne sol tıklandığında masaüstünde tekrar görünür. Pencereyi kapatma:pencere kapatıldığında masaüstü ve görev çubuğundan kaldırılır. Bir program ya da belgeyle işinizi bitirdiğinizde ve artık yeniden kullanmanız gerekmediğinde, kapatın. Bir pencereyi kapatmak için, pencerenin Kapat düğmesini tıklatın. Görev çubuğu, ekranın alt kısmındaki uzun yatay çubuktur. Açık pencerelerle üzeri kaplanan masaüstünden farklı olarak, görev çubuğu her zaman görünür durumdadır. Üç ana bölümü vardır: -Başlat menüsünü açan Başlat düğmesi. -Hangi program ve dosyaların açık olduğunu gösteren ve bunlar arasında hızlı şekilde geçiş yapmanıza olanak sağlayan orta bölüm. -Bir saatin ve bunun yanı sıra belirli programların ve bilgisayar ayarlarının durumunu ileten simgelerin (küçük resimler) yer aldığı bildirim alanı. Her program, klasör veya dosya açtığınızda Windows, görev çubuğunda o öğeye karşılık gelen bir düğme oluşturur. Düğme, açık programı temsil eden bir simge gösterir. Görev çubuğu düğmelerinin tıklatılması, pencereler arasında geçiş yapma yollarından biridir. Fare işaretçinizi görev çubuğu düğmesi üzerine getirdiğinizde, ilgili pencerenin çok ufak bir sürümünü size gösteren küçük bir resim (ön izleme) görünür. Bildirim alanı:görev çubuğunun en sağında bulunan bildirim alanı saat ve bir grup simge içerir. Bu şekilde görünür. Görev Çubuğunun yerini değiştirme: Görev çubuğu üzerinde boş bir alanı sağ tıklatın. Görev çubuğunu kilitle'nin yanında bir onay işareti varsa görev çubuğu kilitlidir. Görev çubuğunu kilitle'yi tıklatarak kilidi kaldırabilirsiniz, onay işareti kaldırılır. Görev çubuğu üzerinde boş bir alanı tıklatın ve ardından görev çubuğunu masaüstünün dört kenarından birine sürüklerken farenin düğmesini basılı tutun. Görev çubuğu istediğiniz yere geldiğinde, fare düğmesini bırakın. Saati ve Tarihi Ayarlama: 1- Tarih ve Saat'i açmak için Başlat düğmesini, Denetim Masası'nı, Saat, Dil ve Bölge'yi ve ardından Tarih ve Saat'i tıklatın. 2-Tarih ve Saat sekmesini tıklatın ve ardından Tarihi ve saati değiştir'i tıklatın. Yönetici parolası veya onay istenirse, parolayı yazın veya onay verin. 3- Tarih ve Saat Ayarla tıkanıp açılan pencereden Tarihi ve saati değiştir tıklatın. 4-Saati ve tarihi ilgili düğmelere tıklayarak değiştirin ve Tamam düğmesine tıklatın. İnternet Etiği : Kişilerin dijital ortamda iken kullandığı görgü kurallarını tanımlamak için kullanılan bir kelimedir. Bu kavram, kişilerin yüz yüze iletişimde birbirlerine gösterdikleri saygı ve anlayışın dijital ortamda da ortaya konmasını hedeflemektedir. Örneğin: İnternette düzgün Türkçe kullanılmalı, nazik ve saygılı olunmalı, karşılıklı tartışmalar belirli bir seviyede olmalıdır. Sadece şaka yapıyor olsanız bile kimseyi korkutmamalı,tehdit etmemeliyiz ve hakaret etmmeliyiz. BÜTÜN HARFLERİ BÜYÜK yazmamalıyız, çünkü bu bağırarak söylemek anlamına gelir. 5

6 Dosya seçme:bilgisayarda tek bir dosya da seçilebilir, aynı anda birden fazla dosya da seçilebilir. Eğer tek bir dosya seçilecekse dosyayı fare ile tıklamak yeterlidir. Birden fazla dosyayı seçme işlemi farklı yöntemlerle yapılabilir. Bu yöntemler şunlardır: Klasörün içinde bulunan bütün dosyalar seçilecekse Düzen menüsünden Tümünü Seç tıklanarak seçilebilir. Aynı işlem klavyeden Ctrl+A tuşlarına birlikte basarak da gerçekleştirilebilir. Herhangi bir program ya da klasör içinde yer alan dosyalar ardışık olarak ya da aralıklı olarak da seçilebilir. Ardışık dosyaların seçimi:ardışık dosyaları seçmek için klavyedeki Shift tuşu basılıyken farenin sol tuşu ile seçilmek istenen ilk ve son dosyayı tıklamak gerekir. Aralıklı dosyaların seçimi:herhangi bir program ya da klasörde yer alan dosyaları aralıklı olarak seçmek için klavyedeki Ctrl tuşu basılıyken seçilmek istenen dosyalar farenin sol tuşu ile tek tek tıklanır. 6