MEDİPOL MEGA ÜNİVERSİTE HASTANESİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ORGAN BAĞIŞI VE NAKLİ KONUSUNDA BİLGİ, İNANÇ VE TUTUMLARI

Transkript

1 MEDİPOL MEGA ÜNİVERSİTE HASTANESİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ ORGAN BAĞIŞI VE NAKLİ KONUSUNDA BİLGİ, İNANÇ VE TUTUMLARI

2 Kadavradan bulunan organların, bekleme listelerinin ihtiyacını karşılamaktan giderek uzaklaşması günümüz transplantasyon dünyasının en önemli sorunlarından biridir. Ülkeler bir yandan donör havuzunu genişletebilecek yeni yollar ararken bir yandan da kadavra donör sayısını arttırmaya yönelik organizasyonlarını geliştirme çabası içindedirler.

3 Transplantasyon aktivasyonu gösteren tabloda ülkemiz kadavradan organ temininde diğer ülkelere göre ne yazık ki son sıralarda bulunmaktadır. Tablo yılında ülkelerin canlı ve kadavra organ nakil aktiviteleri

4 2014 yılında toplam 2924 böbrek, 1212 karaciğer nakli yapılmıştır. Yapılan bu nakillerden böbrek nakillerinin %21.4 ü ve karaciğer nakillerinin %26.4 ü kadavra donörden yapılabilmiştir. Ayrıca 1810 beyin ölümü vakası tespit edilmiş ancak bunlardan % 22.4 ü donör olmuştur (TODS, 2015). Bu da göstermektedir ki ülkemizde organ bağış seviyesinde anlamlı bir artış bulunmamaktadır.

5 Üstelik organ bekleme listesinde bulunan hastaların sayısı her geçen gün artmaya devam etmektedir BÖBREK KARACİĞER KALP Tablo 2. Yıllara göre organ ve doku nakli bekleyen hasta sayıları Bekleme listesinde organ bekleyen bu hastaların çoğu, uygun organ bulunamadığından dolayı maalesef yaşamını kaybetmektedir (TODS).

6 Bunun için toplumun bir parçası olan sağlık personellerinin organ bağışı konusunda gönüllülüğünün artması ve bu yönde pozitif tavır sergilemeleri çok önemlidir. Çünkü sağlık personelleri günlük hayatlarında organ yetmezliği olan hastalarla karşılaşmakta ve toplumun diğer üyelerine örnek oluşturmaktadırlar.

7 Amacı; Sağlık personelinin organ bağışı ve nakline karşı bilgi, inanç ve tutumlarını araştırmaktır. Tipi; Tanımlayıcı bir çalışma 7

8 İstanbul da özel bir üniversite hastanesi Ekim 2014 Aralık katılımcı 8

9 Verilerin Değerlendirilmesi SPSS 22.0 Kişisel Bilgi Formu Yüzde, Aritmetik Ortalama, Standart Sapma, Minimum ve Maksimum Değerler Niceliksel veri karşılaştırılması Wilcoxon testi Anket Formu İki Grubun Karşılaştırılması Kruskall-Wallis Test İkiden Fazla Grubun Karşılaştırılması Mann-Whitney U testi 9

10 Katılımcıların % 84.8 i (363 kişi) kadın, %75.9 u (325) bekâr olduğu, katılımcıların ortalama yaşı ± 6.14 (min; 18 max; 54) ve ortalama çalışma süresi 4.4 ± 5.8 yıl (min; 1 ay max; 37 yıl) olduğu görülmektedir. Katılımcıların eğitim durumlarına bakıldığında ise % 60.3 ünün lisans ve altı eğitim düzeyinde olduğu ve % 55.4 ünün hemşire olduğu bulunmuştur. Katılımcıların %37.9 u poliklinikte çalışmakta olup, %33.4 ü serviste, %28.7 si yoğun bakım, acil ve ameliyathanede çalışmaktadır.

11 Organ Bağışı ve Nakli Konusundaki Bilgi Katılımcıların %30.6 sı organ bağışı ve nakli konusundaki bilgisini yeterli bulmaktayken, katılımcılardan sadece %6.5 inin (28 kişi) organ bağış kartı vardır ve katılımcıların %20.8 i ise (89 kişi) maalesef organlarını bağışlamayı düşünmemektedir. Katılımcıların %94.6 sı (405 kişi) beyin ölümü kavramının ne anlama geldiğini bildiğini, %88.1 i (377 kişi) beyin ölümü tanısına inandığını belirtmekle birlikte, %74.1 i (317 kişi) beyin ölümü tanısı almış hastalar, ölmüş kişilerdir, yaşama dönme ihtimali yoktur ifadesine katılmaktadır.

12 Organ Bağışı ve Nakli Konusundaki İnançlar Katılımcıların %19,6 sı (84 kişi) hayattayken organ bağışında bulunan kişilerin, beyin ölümü gerçekleştiğinde yakınlarına sorulmaksızın organlarının alınabileceğine inanmaktadır. Katılımcıların %45.6 sı (195 kişi) organ bağışının dinen caiz olduğuna inanmakta iken, %16.1 i (69 kişi) organ alıcıları belirlenirken din, dil, ırk, kişi ayrımı yapıldığını düşünmekte ve %12.4 ü (53 kişi) maddi çıkar karşılığı organ verilebileceğine inanmaktadır.

13 Organ Bağışı ve Nakli Konusundaki Tutumları Katılımcıların %73.1 i (313 kişi) kadavradan organ alınabilmesi için beyin ölümünün gerçekleşmiş olması gerektiğini bilmesine karşın sadece %50,7 si (217 kişi) kadavradan organ naklinin ancak yoğun bakım şartlarında ölmüş kişilerin organlarının bağışlanmasıyla yapılabileceğini doğru bilmektedir. Katılımcıların %49.3 ü (211 kişi) beyin ölümü gerçekleştiğinde yakınlarının organlarını bağışlamasını istemekte iken, %18.9 u (81 kişi) istememekte ve %31.8 i (136 kişi) kararsız olduğunu ifade etmektedir. Buna karşın katılımcıların %75.7 si (324 kişi) kendisi organ yetmezliği olsaydı, kadavra organ bekleme listesine kayıt olacağını ifade etmektedir.

14 Organ Bağışı ve Nakli Konusundaki Tutumları Katılımcıların %26.4 ü (113 kişi) annesinin ya da çocuğunun beyin ölümü gerçekleştiğinde onların organlarını bağışlamayacağını ifade ederken, %38.6 sı (165 kişi) kararsız olduğunu belirtmektedir.

15 Organ Bağış Sayısının Az Olmasının Nedenleri Katılımcıların; %55.8 i yeterli organ bağışı olmamasının en önemli nedeni olarak; halkın bilgisizliği, %25.7 si devletin konuya yeterince önem vermemesi, %10.4 ü sağlık personelinin duyarsızlığı olarak belirtmiştir.

16 Organ bağışına yeterli önemin verilmediği Katılımcıların organ bağışı konusunda bilgileri yetersiz olduğu Katılımcıların organ bağışı konusunda bilgileri yanlış olduğu Organ bağışlamaya ilişkin olumlu tutum ve niyete sahip ancak bu durumu davranışlarına yansıtamamakta 16

17 Tüm çalışanlara beyin ölümü konusunda eğitimlerin verilmesi Tüm çalışanlara organ bağışı konusunda eğitimlerin verilmesi Organ bağışı konusunda görsel materyallerin oluşturulması Toplumu bilinçlendirmeye yönelik programların hazırlanması 17

18

19 1. Anker AE, Feeley TH, Friedman E, Kruegler J. Teaching organ and tissue donation in medical and nursing education: a needs assessment. Prog Transplant Dec;19(4): Aghayan HR 1, Arjmand B, Emami-Razavi SH, Jafarian A, Shabanzadeh AR, Jalali F, Goodarzi P, Jebelifar S. Organ donation workshop - a survey on nurses' knowledge and attitudes toward organ and tissue donation in Iran. Int J Artif Organs Oct;32(10): Radunz S, Hertel S, Schmid KW, Heuer M, Stommel P, Frühauf NR, Saner FH, Paul A, Kaiser GM. Attitude of health care professionals to organ donation: two surveys among the staff of a German university hospital. Transplant Proc Jan- Feb;42(1): Kosieradzki M 1, Jakubowska-Winecka A 2, Feliksiak M 3, Kawalec I 3, Zawilinska E 4, Danielewicz R 5, Czerwinski J 5, Malkowski P 6, Rowiński W 7. Attitude of healthcare professionals: a major limiting factor in organ donation from brain-dead donors. J Transplant. 2014;2014: doi: /2014/