ATIK BİTKİSEL YAĞLARLA İLGİLİ MEVZUAT ve UYGULAMALAR. 23 Ekim 2007 Türkiye Belediyeler Birliği Konferans Salonu

Transkript

1 ATIK BİTKİSEL YAĞLARLA İLGİLİ MEVZUAT ve UYGULAMALAR 23 Ekim 2007 Türkiye Belediyeler Birliği Konferans Salonu

2 KIZARTMALIK YAĞLAR VE İNSAN SAĞLIĞI

3 KIZARTMALIK YAĞLAR Gıda maddelerinin kızartılması, çok uzun zamandan beri yoğun olarak kullanılan özel bir renk, tat, doku ve kabuk oluşturarak gıdanın hızlı pişmesini sağlayan bir yöntemdir. Kızartma yönteminin gıdaların pişirilmesi için ucuz, hızlı ve verimli bir yöntem olması ve gıda yüzeyinde sterilizasyon sağlaması gibi üstünlüklerinin yanı sıra, besleyici değeri açısından da kızartılmış gıdaların diğer yöntemlerle pişirilmiş gıdalara göre bazı üstünlükleri vardır.

4 KIZARTMALIK YAĞLAR Kızartma esnasında gıda maddesi sıcak yağ içine daldırılır. Bu sırada gıda maddesi ile kızartma yağı arasında aynı anda gerçekleşen ısı ve kütle iletimleri neticesinde hem gıda hem de yağda önemli fiziksel ve kimyasal değişimler meydana gelir. Kızartılmış gıdalar ile birlikte tüketilen ve besin değeri açısından faydalı olan kızartma yağlarının insan sağlığı üzerine olumsuz bir etkisi olmaması için kızartma yağlarının kullanım süresinin, toplam polar madde ve toplam polimer madde içeriklerinin çok dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekmektedir.

7 BİTKİSEL YAĞLARIN GIDADA KULLANIM KRİTERLERİ Ülke Toplam Polar Madde (%) Toplam Polimerik Madde (%) Oksitlenme İçeriği (%) Asit Sayısı Dumanlama Noktası Yüksek Sıcaklık ( o C) Fransa <25 Avusturya <27 <1 <2.5 <170 <180 Belçika <25 <10 <5 <170 <180 Almanya <24 <0.7 İspanya <25 Macaristan <25 İtalya <25 <180 Hollanda <27 <16 <4.5 Portekiz <25

8 KIZARTMA AMACIYLA KULLANILAN YAĞLARIN KONTROL KRİTERİ TOPLAM POLAR MADDE DUMANLANMA NOKTASI % 25 >170 ºC 28 AĞUSTOS 2007 TARİHLİ RESMİ GAZETE 2007/41 SAYILI TEBLİĞ

9 ATIK KIZARTMALIK YAĞLAR VE ÇEVRE

10 ATIK KIZARTMALIK YAĞLAR VE ÇEVRE Bitkisel yağlar yüksek sıcaklıkta kolaylıkla okside olmakta kullanım ömürlerini tamamladıktan sonra ekotoksik özellikler göstermektedir. 1 lt atık yağ 1 milyon litre içme suyunu kirletebilmektedir. Kullanılmış bitkisel atık yağlar evsel atık su kirliliğinin %25 ini oluşturmaktadır.

11 ATIK KIZARTMALIK YAĞLAR VE ÇEVRE Denize, akarsuya ve göle ulaşan bitkisel atık yağlar,ve diğer canlı türlerine zarar vermektedir. Atık bitkisel yağlar su yüzeyini kaplayarak havadan suya oksijen transferini önlemektedir. Atık yağlar zamanla suda bozunarak sudaki oksijeni tüketmektedir.

12 ATIK KIZARTMALIK YAĞLAR VE ÇEVRE Atık yağlar atıksu toplama sistemlerinin (kanalizasyon, kolektörler vs.) daralmasına ve tıkanmasına neden olmaktadır. Atık bitkisel yağlar Arıtma Sistemlerinde arıtma güçlüklerine ve çok önemli maliyet artışlarına sebebiyet vermektedir. Daralma, tıkanma nedeniyle tamir ve değiştirmenin verdiği milyonlarca dolar zararın yanında sızmalarla yer altı sularına karışmasına sebebiyet vermektedir.

13 MEVZUAT

14 MEVZUAT Atık bitkisel yağlar ekotoksik özelliklerinden dolayı çevreyle uyumlu olarak yönetilmesi gereken atıklar arasında yer almaktadır. Bu nedenle Çevre ve Orman Bakanlığımızca Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

15 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Amaç Madde 1 - Bu Yönetmeliğin amacı, bitkisel atık yağların üretiminden bertarafına kadar, çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesini, bu atık yağların yönetiminde gerekli teknik ve idari standartların oluşturulmasını, geçici depolama, geri kazanım ve bertaraf tesislerinin çevreyle uyumlu yönetimi için buna yönelik prensip, politika ve programların belirlenmesi amacıyla hukuki ve teknik esasların düzenlenmesini sağlamaktır. Kapsam Madde 2 - Bu Yönetmelik; bitkisel atık yağların geçici depolanması, toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertarafı, ticareti, ithalat ve ihracatı ile transit geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve cezai sorumlulukları düzenler.

16 MEVZUAT KAPSAMA ALANI 1. Soap-Stoklar 2. Tank Dibi Tortular 3. Yağlı Topraklar 4. Yağ Tutuculardan Çıkan Yağlar 5. Kullanılmış Kızartmalık Yağlar

17 MEVZUAT KAPSAMA ALANI VE KULLANIM YERİ Madde 2 - Bu Yönetmelik; bitkisel atık yağların geçici depolanması, toplanması, taşınması, geri kazanılması, bertarafı, ticareti, ithalat ve ihracatı ile transit geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve cezai sorumlulukları düzenler. Kullanılmış kızartmalık yağların doğrudan veya dolaylı olarak yemeklik yağlara, ham yağlara, mineral yağlara karıştırılması ve doğrudan yakıt olarak kullanılması yasaktır. Kullanılmış kızartmalık yağların canlılar üzerindeki zararlı ve kanserojen etkileri dolayısıyla yem ve sabun sanayinde kullanılması ilgili kurumların da işbirliği ile yasaklanmıştır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı nca 2005/24 sayılı tebliğ ile yem sanayinde kullanılması, Sağlık Bakanlığı nın tarih ve 1697 sayılı yazısı ile de sabun üretiminde kullanılması yasaklanmıştır. ATIK KIZARTMALIK YAĞLAR SADECE BİYODİZEL ÜRETİMİNDE KULLANILABİLİR

18 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Tanımlar Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen; Kullanılmış Kızartmalık Yağlar: Yüksek sıcaklık altında okside olmuş, tekrar kullanımı sağlık açısından uygun olmayan kızartma yağlarını, Biyodizel: Ürün: Her türlü biyolojik orijinli yağların bir katalizatör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile (metanol veya etanol) reaksiyonu sonucunda açığa çıkan ve yakıt olarak kullanılan ürünü, Atık yağların işlenmesi ve çeşitli katkılarla karıştırılması sonucu oluşan ve standardı olan nihai maddeyi.

19 BİYODİZEL

20 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Atık Yağlardan Muhtelif Ürünlerin Üretimi ve Atık Yağların Bertaraf Edilmesi Atık Yağlardan Biyodizel Üretimi Madde 18 -Atık yağlardan biyodizel üretimi yapacak tesisler için aşağıdaki esaslar uygulanır: a) Atık yağlardan biyodizel üretimi yapacak tesisler, bu Yönetmelik kapsamında geri kazanım tesisi olarak değerlendirilir. b) Bu tesisler, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu nun teknik düzenlemelerine uygun üretim yapar ve piyasaya arz edilen ürünlere ilişkin olarak dağıtım firmalarından alınacak teslimatla ilgili belgeleri altı aylık dönemlerde Bakanlığa sunar. c) Biyodizel üretimi sonucu oluşan yan ürünlerin kullanımı ve satışı için ilgili kurumlardan izin alınması şarttır. Bu tesislere kabul edilen atık yağ miktarları ve geri kazanılamayan atıkların nasıl bertaraf edildikleri yıllık olarak ilgili valiliklere bildirilir.

21 BİTKİSEL ATIK YAĞLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Belediyelerce Alınacak Tedbirler Madde 8 - Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler; a) Yetki sahasında bulunan lokantalar, sanayi mutfakları, oteller, tatil köyleri, motel ve yemekhaneler, hazır yemek üretimi yapan firmalar ile diğer yerlerde gerekli denetimleri yaparak kullanılmış kızartmalık yağların kanalizasyona dökülmesini önlemekle, (Lisanslı toplayıcılarla anlaşma yaptıklarını ve Atık Su sistemlerine yağ tutucu takıp takmadıklarını kontrol etmek ve bunu yönetmeliğe bağlamak...) b) Sınırları dahilinde kullanılmış kızartmalık yağ üreten işletmelerin lisanslı geri kazanım tesisleriyle veya valilikten geçici depolama izni almış toplayıcılarla yıllık sözleşme yapmalarını sağlamak, buna ilişkin kayıtları ilgili valiliğe bildirmek, sözleşme yapmayanlara gerekli cezai işlemi uygulamakla, c) 2008 yılından itibaren kullanılmış kızartmalık yağların hanelerden toplanması için gerekli sistemi kurmak, halkı bu konuda bilgilendirerek atık yağ toplama faaliyetlerini 2008 yılı itibariyle başlatmakla, ilgili hususlarda gerekli tedbirleri alır.

22 YAĞ TUTUCULAR Bazı Belediyelerimiz Atık Suların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği, bazıları Bina içi atık su tesisatı Sıhhi Tesisat Eğitimi ve Uygulama Esasları Yönetmeliği bazı ilçe belediyelerimizde ise ruhsatta istenecekler arasına yağ tutucular mecbur tutmuşlardır. Bu hususta tüm belediyelerimizin gerekli yasal düzenlemeleri yapması gerekmektedir. Ülkemizde yağ tutucu kullananların sayısı yok denecek kadar azdır. Kullanan tesislerdeki yağ tutucuların ise Türk Standartları Enstitüsünün TS EN 1825 sayılı standardına uyumlu yani yağları gerçekten ayıran bir yağ tutucu mu yoksa göstermelik bir kazan mı olduğu mutlaka denetlenmelidir.

23 ATIK YAĞ ÜRETİCİLERİNİN SORUMLULUKLARI (Lokanta,Otel,Yemek San,Vb) İnsan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini en aza düşürmek amacı ile atık yönetimini sağlamakla yükümlüdürler. Atık bitkisel yağların nihai bertarafından sorumludurlar. Bitkisel Yağ kullanımı sonucu oluşan, atık bitkisel yağlar, diğer madde ve çöplerden ayrı toplanmalı ve biriktirilmelidir. Atık bitkisel yağlar çöpe ya da kanalizasyona dökülemez. Oluşan bitkisel atık yağların, birikmesi için yönetmelikle belirlenmiş, standartlara uygun kaplar kullanılmalıdır. Atık bitkisel yağların, geri dönüşüm/bertaraf tesisine gönderilmesinden sorumludurlar.

24 ATIK YAĞ ÜRETİCİLERİNİN SORUMLULUKLARI (Lokanta,Otel,Yemek San,Vb) Kullanım sonrası oluşan ve kaynağında biriktirilen bitkisel atık yağları, Atık Taşıma Lisansı almış kişi ya da kuruluşlara teslim etmeli ve geri kazanım tesisine naklini sağlamalıdır. Atık Taşıma Lisansı olan kişi ya da kuruluşlardan taşıma-geri dönüşüm tesisine nakil amaçlı verdikleri her miktar atık yağ için Ulusal Atık Taşıma Formu nun D nüshasını almalıdırlar. Atıklarını lisanslı araçlar vasıtasıyla göndermiş olduğu geri dönüşüm/bertaraf tesisi kabulü sonrasında tesis tarafından onaylanarak taşıyıcı kişi ya da kuruluşa teslim edilmek suretiyle, geri getirilen Ulusal Atık Taşıma Formu nun C nüshasını almalı: C ve D nüshasını 3 yıl süre ile saklamalı ve denetimlerde hazır bulundurmalıdırlar.

25 MEVCUT DURUM ve NEDEN ULUSAL SORUMLULUK PROJESİ? Ülkemizde her yıl yaklaşık 1,5 milyon ton bitkisel yağ tüketilmektedir. Özellikle kızartma işlemlerinden sonra bin ton civarında kızartmalık atık bitkisel yağ oluştuğu tahmin edilmektedir. Kullanılmış kızartmalık yağ toplama bilgileri: 2005 yılı = ton 2006 yılı = ton 2 yılda toplam = ton Çevre ve Orman Bakanlığımızın verilerine göre minimum , maksimum ton olması gereken tehlikeli atık kabul edilen atık kızartmalık yağların en iyimser yaklaşımla ancak % 1 i toplanıyorsa; % 99 u ya tekrar gıdaya, ya yem sanayiine, ya kozmetik sanayiine, ya kanalizasyona ya toprağa gidiyor demektir. Bu nedenle ülkemiz için,sağlığımız için,çevremiz için, hep birlikte Çevresel bir problemi,çevresel bir avantaja çevirmek üzere ulusal sorumluluk projesinde yer almamız gerekmektedir.

26 ALBİYOBİR ULUSAL SORUMLULUK PROJESİNİ BAŞLATTI Atık Bitkisel Yağların toplanması konusunda eksiklikleri ve yanlışları gören Albiyobir ( Alternatif Enerji ve Biyodizel Üreticileri Birliği) üyelerini toplama ve geri kazanıma yönlendirmiş ve 2007 Temmuz ayında EPDK dan Biyodizel İşleme Lisansı almış üyeleri adına 15 Eylül 2007 tarihine kadar Geçici Lisans alarak faaliyetlerine başlamıştır. Bu süreç içerisinde Elektrik İşleri Etüt İdaresi ve Tübitak a Teknik Yeterlilik müracaatları yapılmış ve geçici lisans süreci bitmeden kısa bir sürede bir firmamızın işlemleri tamamlanarak tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığınca geçici lisansımız Kati Lisansa dönüştürülmüştür. Albiyobir, BAYKY sayılı kati lisansla toplama yetkisine sahip olup,lisansı tarihine kadar geçerlidir.

27 ALBİYOBİR = 39 İLE DAĞILMIŞ 67 ÜYE

28 ATIK YÖNETİM PLANIMIZ Atık yönetim planımız; Bitkisel yağların zamanında gıda zincirinden çekilmesi, UAT formuyla ücretsiz toplanan atık bitkisel yağların lisanslı araçlarla geçici depolama alanlarına veya en yakın yerdeki geri kazanım tesislerine taşınması, Atık Bitkisel yağların oksidasyona tabi olmaksızın hemen biyodizele çevrilmesi, Bütün bunların internet üzerinden Çevre ve Orman Bakanlığı nca ve ilgililerince günlük olarak izlenilmesini kapsar.

29 FARKIMIZ Kâr amacı gütmeyen ve kamu tarafından akredite olmuş ve lisanslandırılmış tek mesleki kuruluş olmamız, Eğitim ve bilgilendirmeye verdiğimiz önem, Yerel Yönetimlerle İşbirliği, Bölgesel yetkilendirme ve paylaşım, (Yerinde Geri Kazanım) Kamuya açık faaliyet (Online Takip ).

30 YERİNDE VEYA EN YAKIN YERDE GERİ KAZANIM

31 LİSANSLI BİYODİZEL ÜRETİCİLERİNİN BULUNDUĞU İLLER

32 ONLİNE TAKİP

33 www. A T I K B I T K I S E L Y A G.com Kontrolü Elinizin Altında

34 YEREL YÖNETİMLERLE EĞİTİM VE BİLGİLENDİRME ÇALIŞMALARI

35 OKULLARA YÖNELİK EĞİTİM FAALİYETLERİ

36 BELEDİYELERE DÜŞEN GÖREVLER Öncelikli olarak; T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı ndan yetki devri talebinde bulunmak, Yetki sınırları içerisindeki atık üreticilerini tespit etmek, Atık üreticilerinin Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından lisanslandırılmış toplayıcılarla anlaşma yapıp yapmadıklarını kontrol etmek, Atık üreticilerinin yağ tutucu kullanıp kullanmadığını belirlemek, Bu iki hususta İş Yeri Açma İzni vermemek gibi yaptırımlarda bulunmak.

37 BELEDİYELERE DÜŞEN GÖREVLER tarihinden itibaren hanelerden toplama zorunluluğu başladığı için lisanslı toplayıcıyla anlaşma yaparak belirlediği bölgelerde gönüllülerle pilot uygulamalara başlamak, Bölgesindeki atık üreticilerinin adresinde görülmesini sağlamak.bölgesinde ciddi bir veri tabanı oluşturmak, Atık bitkisel yağlarda yapılan biyodizeli kullanmak

38 ATIK YAĞLARDAN ULUSAL KAZANIM Atık yağların biyodizelde kullanılıyor olması yağların ekonomik değeri itibariyle sağlıksız, yasadışı kullanım alanlarını engellemesi, küresel ısınmaya karşı mücadele aracı olabilmesi gibi çevresel ve ekonomik avantajlara sahiptir. Yılda 250 bin ton atık yağın biyodizele dönüştürülmesi halinde 750 bin ton/yıl karbondioksit salınımı engellenecek, uluslararası karbon piyasasından pay alınacak, yeni istihdam alanları yaratılacak ve 500 milyon Euro değerinde temiz enerji elde edilecektir. Atık yağlardan biyodizel üretimi daha az karbondioksit, daha az asit yağmurları, daha az su kirliliği, daha az atık, daha az atık bertarafı ve enerjide daha az dışa bağımlılık demektir.

39 ENERJİDE ARZ GÜVENLİĞİ VE KÜRESEL ISINMA Cumhuriyetimizin 100. Yılı 2023 te %23 yerli kaynaklardan elde ettiğimiz biyoyakıtları kullanacağız. Eğer bu hedefimiz içinde kaynakların % 2 sini atık yağlardan elde edebilirsek çok anlamlı bir dönüşümü hep birlikte sağlamış olacağız.

40 BİYOYAKITLAR KARA GÜN DOSTUDUR

41 Atık Bitkisel Yağlarla ilgili birlikte Türkiye Genelinde toplantıları birlikte yaptığımız ve bugünkü toplantıya ev sahipliği yapan Türkiye Belediyeler Birliği başta olmak üzere katılan tüm belediyelere ve katılımcılarına şükranlarımızı sunarız. Teşekkürler Tamer AFACAN ALBİYOBİR Genel Başkanı