Ekonomik Rapor Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 299

Transkript

1 2.8 Satın Alma Gücü Paritesi Hacim Endeksleri Uluslararası Karşılaştırma Programı (UKP) esas alınarak, Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla (GSYİH) ve bileşenleri temelinde uluslararası hacim karşılaştırmalarını ölçmeyi amaçlayan hacim endeksleri, Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (EUROSTAT) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) tarafından organize edilen Satın Alma Gücü Paritesi (SGP) çalışmalarının temel işlevi hacim oranının elde edilmesi için kullanılan bir araç, deflâtör olmasıdır. SGP nin hesaplanabilmesi için, UKP ye katılan tüm ülkelerin katkısı ile belirlenen kapsamlı bir mal ve hizmet sepetinin ulusal yıllık ortalama fiyatları ile harcamalar yöntemine göre hesaplanmış GSYİH nin ayrıntılı ağırlıklarına gerek duyulmaktadır. Ortak mal ve hizmet sepeti programın paydaşı olan ülkeler tarafından belirlenmektedir. Programda 4 gruba ayrılmış olan 37 ülkenin 27 si AB üyesi ülkeleri ilk grubu, AB ye aday 4 ülke ikinci grubu, Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) üyesi 3 ülke üçüncü grubu ve Batı Balkan ülkesi olan 3 ülke de son grubu oluşturmaktadır. AB ye üye 27 ülkenin endeks ortalaması 100 ü verecek biçimde 37 ülke için endeks rakamı kişi başına reel GSYİH değerini ifade etmektedir yılı geçici sonuçlarına göre, Lüksemburg 271 hacim endeks değeri ile GSYİH ye ilişkin kişi başına hacim endeksinin en yüksek olduğu ülkedir. Çok sayıda yabancı çalışanın ülke ekonomisine olan katkısının yanında, bu çalışanların ülke nüfusuna dâhil edilmemiş olması bu sonuç üzerinde etken olan faktördür. Lüksemburg u 181 endeks değeri ile Norveç ve 147 endeks değeri ile İsviçre izlemektedir. Arnavutluk ise 28 endeks değeri ile en alt sırada yer alan ülke olarak dikkati çekmektedir yılına göre de bir değişiklik göstermemiş olmaması diğer ilginç bir sonuç olarak değerlendirilebilir. 27 AB üyesi ülkeler içinde son sırayı 44 endeks değeri ile Bulgaristan alırken, Bulgaristan ın bir üstünde 47 endeks değeri ile Romanya ve 25. sırada da 51 endeks değeri ile Letonya yer almaktadır. Euro Bölgesi için 2010 yılında hacim endeks değeri 108 dir ve bu değer Fransa nın hacim endeks değerine eşittir. Euro bölgesi hacim endeks rakamının üzerinde olan AB üyesi ülke sayısı 10 iken, Euro bölgesi hacim endeks rakamının altında olan 16 ülke bulunmaktadır. EFTA üyesi ülkelerden Norveç ve İsviçre nin hacim endeks rakamları, AB üyesi 26 ülkenin Lüksemburg hariç olmak üzere hacim endeks değerinden daha yüksektir (Bkz; Tablo 175, Grafik 68). AB aday ülkelerinden olan ülkemiz için kişi başına hacim endeks değeri 2009 yılında 46 iken, 2010 yılında endeks değeri 49 olmuştur yılında 37 ülke arasında sıra numarası 31 olan Türkiye, 2010 yılında 30. sıraya yükselmiştir. AB ye aday 4 ülke içinde yer alan Türkiye, 2010 yılında bu 4 aday ülke arasında endeks değeri itibarı ile sıralamadaki yeri 2 dir. 4 aday ülke arasında Hırvatistan 61 endeks değeri ile ilk sırada yer alırken, Makedonya da 36 endeks değeri ile son sıradadır. Batı Balkan ülkelerinden Bosna-Hersek ve Arnavutluk en düşük hacim endeksine sahip iki ülke olup, bu gruptaki Sırbistan 43 endeks değeri ile AB üye ülkelerinden Bulgaristan dan ve AB ye aday ülke grubundaki Makedonya dan daha yüksek endeks değerine sahiptir. Uluslararası karşılaştırmalarda, GSYİH ye ilişkin açıklanan kişi başına hacim endeksleri ile birlikte tüketicilerin göreli refah düzeylerinin karşılaştırılmasında ölçüt olarak kulla- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 299

2 (AB27=100) Ekonomik Rapor 2011 nılmakta olan Gerçek Kişisel Tüketim 5 hacim endeksleri incelendiğinde; 2010 yılında AB üyesi 27 ülke içinde gerçek kişisel tüketim kişi başına hacim endeksinin en yüksek olduğu ülke 150 endeks değeri ile yine Lüksemburg ilk sırada yer alırken bunu, 116 endeks değeri ile Hollanda 2. sırada, 102 endeks değeri ile de İrlanda üçüncü sırada takip etmektedir. AB üyesi 27 ülke içinde 42 endeks değeri ile Bulgaristan son sırada yer alırken, 45 endeks değeri ile Romanya 26. ve 50 endeks değeri ile de Letonya 25. sırada yer almıştır. EFTA üyesi 3 ülkeden yine Norveç ve İsviçre 2010 yılında Gerçek Kişisel Tüketime göre hacim endeksi değeri itibari ile Lüksemburg hariç olmak üzere 26 AB üyesi ülke endeks değerinden daha yüksek hacim endeksine sahiptir. Tablo 175. Kişi Başına Hacim Endeksleri (AB27=100) Ülkeler Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (1) Gerçek Kişisel Tüketim (1) Fark Sıra Sıra No (A) (2) Sıra No (B) (3) No (A-B) Lüksemburg Hollanda İrlanda Danimarka Avusturya İsveç Belçika Almanya Finlandiya İngiltere Euro Bölgesi 17 (4) Fransa İtalya İspanya Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Yunanistan Slovenya Malta Portekiz Çek Cumhuriyeti Slovakya Macaristan Estonya Polonya Litvanya Letonya Romanya Bulgaristan Norveç İsviçre İzlanda Hırvatistan Türkiye Karadağ Makedonya Sırbistan Bosna-Hersek Arnavutluk (1): Geçici sonuçlardır. (2): Programa dahil olan 37 ülke için GSYİH ye göre sıra numarasıdır. (3): Programa dahil olan 37 ülke için gerçek kişisel tüketime göre sıra numarasıdır. (4): Para birimi olarak Euro yu kullanan ülkelerdir. 5 Gerçek kişisel tüketim; tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlere ek olarak devlet tarafından veya kar amacı gütmeyen kuruluşlarca sağlanan (eğitim, sağlık vb.) hizmetleri de kapsamaktadır. 300 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği /

3 Kaynak: Statistics in Focus, 64/2011, EUROSTAT. Grafik Yılı Kişi Başına Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Hacim Endeksleri Batı Balkan ülkesi 3 ülkeden, yine Bosna-Hersek ve Arnavutluk son iki sırada yer alan ülke olup, 43 endeks değeri ile Sırbistan AB ye üye ülkelerinden, Bulgaristan ın ve AB aday ülkelerinden de Makedonya nın üzerinde yer almaktadır. Türkiye ise 53 endeks değeri ile AB ye aday 4 ülke içinde 2. sırada yer alırken, Hırvatistan 56 endeks değeri ile 4 aday ülke içinde 1. sırada, Makedonya da 41 endeks değeri ile 4. sırada yer almıştır Harcama Grupları Fiyat Düzeyi SGP çalışmaları çerçevesinde EUROSTAT ve OECD işbirliğiyle yürütülen 2010 yılı Tüketim Mal ve Hizmetleri 6 grubunda AB ye üye 27 ülkenin ortalama fiyat düzeyi Tüketim Mal ve Hizmetleri ve alt gruplarına ait fiyat düzeyi endeksleri, programa katılan ülkelerin her yıl 2 farklı tüketim grubu olmak üzere 3 yıllık bir dönemde tamamladığı fiyat derleme çalışmalarını yansıtmakta olup, 2008, 2009 ve 2010 yılında gerçekleştirilen anket çalışmalarına dayanmaktadır. Hesaplamalarda, ayrıntılı TÜFE verileri ile 2010 yılı ortalama fiyatlarına dönüştürülen anket sonuçları temel alınmaktadır. Çalışmada kapsanan mal ve hizmet grupları: Gıda ve alkolsüz içecekler: Ekmek ve tahıllar, et, süt, yumurta, sebze meyve, diğer gıdalar, alkolsüz içecekler vb., Alkollü içecekler ve tütün: Şarap, bira, vb. alkollü içecekler, sigara ve tütün ürünlerini, Giyim: Kumaşlar, erkek, kadın ve çocuk giyim eşyalarını, Ayakkabı: Erkek, kadın ve çocuk ayakkabısını, Elektrik, gaz ve diğer yakıtlar: Konuta ilişkin elektrik, gaz, sıvı ve katı yakıtları, Mobilya ve yer döşemeleri: Mutfak, yatak odası, yemek odası vb. mobilyaları, halı ve yer döşemelerini, Ev aletleri: Buzdolabı, bulaşık makinesi, çamaşır makinesi, fırın, ocak, küçük ev aletleri vb., Tüketici elektroniği: Televizyon, ses ve görüntü kaydeden ve oynatan cihazlar, bilgisayarlar ve benzeri ekipmanlar, kaset, CD, DVD vb., Kişisel ulaşım araçları: Motorlu araçlar, motosiklet ve bisikletleri, Ulaştırma hizmetleri: Demiryolu, karayolu ve havayolu ulaşımı, emanet ve taşıma hizmetlerini, Haberleşme: Posta hizmetleri, telefon ve internet hizmetlerini, Lokanta ve oteller: Yiyecek ve içecek hizmetleri, konaklama hizmetlerini kapsamaktadır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 301

4 olmak üzere, SGP nin döviz kuruna bölünmesi ile elde edilen değer, ülkelerin fiyat düzeylerinin göstergesi olarak kabul edilmekte, fiyat düzeyi 100 den büyük ise bu ülke karşılaştırılan ülke veya ülke grubuna göre pahalı, 100 den küçük ise ucuz olarak kategorize edilmektedir yılında, Türkiye nin genel tüketim mal ve hizmet fiyat düzeyi endeksi 73 olarak gerçekleşmiştir. Harcama grupları altında yer alan ana harcama gruplarından; kişisel ulaşım araçları 115 fiyat düzeyi endeksi ile en yüksek değere sahip alt harcama grubu olup, tüketici elektroniği 110, alkollü içecekler ve tütün 106, haberleşme 104 fiyat düzeyi endeksleri ile AB ülkelerinin ortalama değerinin üstünde, ev aletleri 100 fiyat düzeyi endeksi ile AB üye ülkeler ortalama fiyat düzeyine eşit görülmektedir. Seçilmiş harcama gruplarından ayakkabı 72, giyim 73, mobilya ve yer döşemeleri 75, lokanta ve oteller 79, ulaştırma hizmetleri 81, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar 89, gıda ve alkolsüz içecekler 90 fiyat düzeyi endeks değerleri ile AB ye üye ülke ortalaması değerinin altında olup, bu alt harcama grupları için Türkiye nin ucuz bir ülke olduğu söylenebilir. Türkiye nin 2010 yılına ait genel mal ve hizmet fiyat düzeyi endeks değerine göre, rakamın 100 ün altında olması nedeniyle kıyaslamaya tabi olan ülkelere göre ucuz olduğu ancak, harcama grupları altında yer alan harcama grupları içinde fiyat düzeyi endeks rakamlarına göre bazı harcama grupları için pahalı kategorisinde yer aldığı dikkati çekmektedir (Bkz; Tablo 176, Grafik 69). Tablo 176. Satın Alma Gücü Paritesine göre Türkiye de Tüketim Mal ve Hizmetlerinin Seçilmiş Alt Gruplarına İlişkin Fiyat Düzeyi Endeksleri, Harcama Grupları (1) Fiyat Düzeyi Endeksi (AB27=100) (2010 Yılı) Endekse göre Sıra No Gıda ve akolsüz içecekler 90 6 Alkollü içecekler ve tütün Giyim Ayakkabı Elektrik, gaz ve diğer yakıtlar 89 7 Mobilya ve yer döşemeleri Ev aletleri Tüketici elektroniği Kişisel ulaşım araçları Ulaştırma hizmetleri 81 8 Haberleşme Lokanta ve oteller 79 9 Tüketim mal ve hizmetleri - Genel (1) 73 (1): Tüketim mal ve hizmetleri geneli için yapılan hesaplama, tabloda verilmeyen alt grupları da kapsamaktadır. 302 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği /

5 Grafik 69. Satın Alma Gücü Paritesine göre İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey-2 Bazında Tüketim Harcamaları Fiyat Düzeyi Endeksleri Bölgesel Fiyat Düzeyi Bölgesel bazda, Türk Lirası nın satın alma gücündeki farklılıklarının belirlenmesine yönelik İBBS Düzey-2 ye göre 26 bölgenin ortalama fiyat düzeyi 100 kabul edilerek, bölgesel bazda hesaplanan SGP ye göre 2010 yılında, tüketim harcamaları ve fiyat düzeyi endekslerinin en yüksek olduğu bölge 114,3 ile TR10 (İstanbul) bölgesidir. 26 bölge içinde en pahalı bölgenin TR10 (İstanbul) bölgesi olduğu bunu, 106,5 endeks değeri ile TR51 (Ankara) bölgesinin 2. sırada, 105,6 fiyat düzeyi endeksi ile TR31 (İzmir) bölgesinin 3. sırada, 103,7 fiyat düzeyi endeksi ile TR90 (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane) bölgesinin 4. sırada izlediği görülmektedir. Fiyat düzeyi endeksi 100 ün üzerinde olan toplam 10 bölge yer almaktadır, bir başka ifade ile pahalı olan bölge sayısı 10 dur ve bu bölgeler arasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin yer almaması da ilginç bir sonuçtur. Fiyat düzeyi endeksi 100 ün altında olan, ucuz olan bölge sayısı 16 dır. En düşük fiyat düzeyi endeksi 93,0 değeri ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesi iken, bunu 95,5 endeks değeri ile TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesi takip etmektedir (Bkz, Tablo 177). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 303

6 Tablo 177. Satın Alma Gücü Paritesine göre İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey-2 Bazında Tüketim Harcamaları Fiyat Düzeyi Endeksleri (2010 Yılı) Bölge Kodu İBBS Düzey-2 Endeks Endekse göre Sıra No TR10 İstanbul 114,3 1 TR21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 102,1 9 TR22 Balıkesir, Çanakkale 103,1 8 TR31 İzmir 105,6 3 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 101,0 10 TR33 Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak 99,1 12 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 103,1 7 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 104,2 4 TR51 Ankara 106,5 2 TR52 Konya, Karaman 96,3 22 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 103,4 6 TR62 Adana, Mersin 99,4 11 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 95,5 25 TR71 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir 95,6 24 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 97,7 16 TR81 Zonguldak, Karabük, Bartın 99,0 13 TR82 Kastamonu, Çankırı,Sinop 97,5 18 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 97,6 17 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 103,7 5 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 97,9 15 TRA2 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 96,6 20 TRB1 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 96,9 19 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 98,7 14 TRC1 Gaziantep, Adıyaman, Kilis 96,3 21 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 96,0 23 TRC3 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 93,0 26 Bu sonuçlara göre, TR10 (İstanbul) bölgesinin fiyat düzeyi, TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesinin fiyat düzeyinin 1,2 katı kadardır. Türkiye nin gelişmiş ve az gelişmiş bölgeleri arasında fiyat düzeyi endeksi açısından bu fark dikkat çekicidir Bölgesel Harcama Grupları Fiyat Düzeyi Harcama grupları fiyat düzey endekslerinin, İBBS Düzey-2 ye göre 2008 yılı değerleri irdelendiğinde; eğitim harcama grubunda 155,5 endeks değeri ile, konut harcama grubunda 151,1 endeks değeri ile, sağlık harcama grubu 112,0 endeks değeri ile, ulaştırma harcama grubunda 111,3 endeks değeri ile, eğlence ve kültür harcama grubunda 110,3 endeks değeri ile, çeşitli mal ve hizmet harcama grubunda 109,8 endeks değeri ile, gıda ve alkolsüz içecekler harcama grubunda 107,5 endeks değeri ile TR10 (İstanbul) bölgesi diğer 25 bölgeye göre en pahalı bölge olarak ilk sırayı almaktadır. Kısacası 12 harcama grubundan 9 unda diğer bölgelere göre en pahalı bölge olarak TR10 (İstanbul) bölgesi görülmektedir. 304 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği /

7 Alkollü içecekler ve tütün harcama grubunda 100,2 endeks değeri ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) bölgesi, TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkâri) bölgesi ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) bölgesi en pahalı bölgeler iken, giyim ve ayakkabı harcama grubunda 113,6 endeks değeri ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) bölgesi, en pahalı bölge olmuştur. Ev eşyası harcama grubunda 106,0 endeks değeri ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) bölgesi, haberleşme harcama grubunda 100,4 endeks değeri ile TR31 (İzmir) bölgesi, lokanta ve oteller harcama grubunda da 123,7 endeks değeri ile TR51 (Ankara) bölgesi en pahalı bölgelerdir (Bkz, Tablo 178). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / 305

8 Tablo 178. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması Düzey-2 ye göre Ana Harcama Grupları Düzeyinde Satın Alma Gücü Paritesi Bölge Kodu İBBS Düzey-2 Genel Gıda ve Alkolsüz İçecekler Alkollü İçecekler ve Tütün Giyim ve Ayakkabı Konut Ev Eşyası Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve Kültür Eğitim Lokanta ve Oteller (2008 Yılı) Çeşitli Mal ve Hizmetler TR10 İstanbul 114,2 107,5 100,1 107,3 151,1 102,7 112,0 111,3 100,2 110,3 155,5 119,7 109,8 TR21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 102,7 107,0 99,8 101,1 98,5 102,7 101,0 101,2 100,2 103,7 139,8 93,4 105,9 TR22 Balıkesir, Çanakkale 102,4 104,9 99,9 101,5 100,8 97,0 103,8 103,5 100,2 102,7 108,1 98,9 103,6 TR31 İzmir 105,2 103,7 99,6 106,8 113,5 102,9 106,4 103,9 100,4 102,9 124,9 119,0 102,3 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 101,7 101,1 99,9 103,9 104,5 99,8 101,6 101,5 100,1 98,4 99,5 94,7 103,8 TR33 Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak 99,3 99,6 100,0 99,2 97,5 100,6 99,8 99,6 99,9 98,3 99,4 94,3 99,5 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 103,5 102,0 99,9 96,0 108,2 103,8 107,9 109,2 100,1 104,6 120,3 105,5 105,4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 104,8 106,6 100,0 105,5 106,2 101,2 106,0 104,0 100,3 105,4 113,8 101,2 106,2 TR51 Ankara 105,0 97,4 100,0 107,8 121,5 102,5 112,2 107,5 100,3 99,8 110,4 123,7 101,4 TR52 Konya, Karaman 96,9 94,9 100,1 96,7 98,1 96,7 97,9 97,6 99,7 98,4 88,1 91,0 96,2 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 104,0 101,8 100,0 113,6 107,0 106,0 99,7 103,1 100,1 101,3 108,8 94,6 103,2 TR62 Adana, Mersin 99,1 94,8 99,8 91,1 110,9 98,1 109,6 100,9 99,9 98,5 100,9 90,7 96,0 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 94,9 93,5 99,9 92,7 92,7 97,1 96,5 97,6 99,2 97,6 75,2 98,8 95,8 TR71 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir 95,3 96,8 100,1 97,8 86,7 94,8 94,8 98,3 100,0 95,0 77,8 99,2 95,4 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 97,2 95,6 100,0 98,7 97,2 97,4 95,8 98,4 100,1 97,2 104,9 101,4 100,5 TR81 Zonguldak, Karabük, Bartın 101,5 106,3 99,9 91,1 98,8 99,7 101,8 101,9 100,0 103,0 105,6 101,3 99,0 TR82 Kastamonu, Çankırı,Sinop 97,6 99,0 100,0 105,7 88,9 96,4 92,1 101,5 99,6 97,9 105,6 95,7 94,2 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 98,0 97,0 100,0 103,8 92,5 99,9 100,5 100,4 100,1 99,6 93,0 98,1 99,1 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 103,0 106,0 100,1 103,7 101,3 102,1 102,2 100,3 100,2 100,7 89,8 104,9 98,6 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 98,1 101,7 100,1 92,9 91,1 101,6 97,9 99,0 100,3 99,1 88,4 103,2 100,8 TRA2 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 96,8 98,7 100,2 96,3 87,1 103,6 93,3 96,0 99,7 97,4 82,5 94,3 97,3 TRB1 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 96,5 98,6 100,1 92,1 91,4 100,0 93,5 95,1 100,2 102,0 69,7 92,8 99,4 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 97,0 100,3 100,2 102,8 85,2 100,9 92,4 91,0 99,8 100,5 85,7 95,8 95,9 TRC1 Gaziantep, Adıyaman, Kilis 96,5 94,7 100,0 98,5 96,7 95,6 96,0 99,4 99,2 95,5 83,1 91,9 97,7 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 95,6 96,1 100,0 92,7 90,8 99,0 92,5 95,3 100,2 97,7 81,1 103,4 99,7 TRC3 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 93,3 94,3 100,2 100,9 82,0 98,1 92,7 82,6 99,6 92,5 88,0 92,8 93,4 TR Türkiye 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Not: En son verilerin ait olduğu yıl 2008 olduğundan, 2008 yılı verilmiştir. 306 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği /