YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ. Proje Adı Proje No

Transkript

1 YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ Proje Adı Proje No El yapımı elektrik motoru - 3 Proje Raporu Adı, Soyadı, Öğrenci Numarası Mehmet Nazif Topal İstanbul

2 İÇİNDEKİLER 1. ÖZET PROJENİN TANIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ SONUÇLAR ve DEĞERLENDİRME REFERANSLAR

3 1. ÖZET El yapımı elektrikli motor, DC motorlarına örnektir. İnce bir tel, bir cisim etrafında döndererek bobin oluşturulur. Pil yardımıyla bobinde oluşan elektrik akımı, manyetik alanda elektromanyetik kuvveti oluşturur. Bobinin uçlarından çıkan kablonun sadece 1 tarafının yarısını iletken,yarısını yalıtkana çevrilir. Bu olay elektro manyetik kuvvetin motoru devamlı aynı yönde çavirmesini sağlar. Ve bu dönme süreklilik arz eder. 2. PROJENİN TANIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ Bu proje de yapılan elektrik motoru, ''Direction Current'' in kısaltması olan DC motoruna örnektir. Türkçedeki karşılığı ise doğru akım motorudur. Doğru akım zamana bağlı olmaksızın yönü ve şiddeti sabit olup uygulanan voltaja göre değişiklik gösterir. (şekil 1) (şekil 1) Doğru akım motoru, stator ve rotor olmak üzere iki kısımdan oluşur. Hareket etmeyen sabit kısıma stator denir. Düşük güçlü motorlarda stator 3

4 olarak genellikle sabit mıknatıs kullanılır. Statorun içindeki hareketli ve iletken olan içinden akım geçen parçaya rotor denir.(şekil 2) (şekil 2) Statordaki karşılıklı olan N ve S kutbu arasında manyetik alan oluşturur. Devreye elektrik verilmesiyle rotorda bir akım meydana gelir. Manyetik alan içerisinde akım geçen bir telelde manyetik kuvvet oluşur.(şekil 5) Bu kuvvetin yönünü istersek sol el kuralıyla (şekil 3) istersek okul müfedatında öğretilen sağ el kuralı (şekil 4) ile bulabiliriz. (şekil 3) (şekil 4) 4

5 (şekil 5) Yukardaki şekilde de görüldüğü gibi rotorun her iki tarafında oluşan zıt iki kuvvet oluşturur.bu iki zıt kuvvet rotoru aynı yönde çevirir. Rotoru elektrik ileten tellere bağlayan kısımda fırça kollektör yapısı (şekil 6 -brush) bulunur. Bu yapı, motor dönerken telden geçen akımın belirli zamanda yön değiştirmesini sağlar. Buda rotordaki tele etkileyen manyetik kuvvetin rotoru sürekli aynı yönde döndürmesini sağlar. Böylece elektrik motorunun temel prensibi olan dönmenin devamlılığı gerçekleşmiş olur. (şekil 6) 5

6 Yukarıda anlatılan elektrik motorunun çalışma prensibi göz önüne alınarak basit bir elektrik moturu yapmak mümkündür. Bunun için öncelikle emaye kaplı bakır tel yuvarlak bir cismin etrafına sarılarak bobin oluşturulur. (Şekil 7) Emaye kaplı bakır tel yalıtkan özellik gösterir. Elekrik akımını iletebilmesi için yalıtkan kısım olan emaye kaplama kazınır. (şekil 8 ) Bu işlemde dikkat edilmesi gereken temel unsur telin bir tarafına tam kazıma yapılırken diğer tarafının emayesini yarısı kazınır. Yapılan bu işlem dönmenin devamlılığını sağlar. (Emaye kaplı tel yerine iletken tel kullandığımızda, telin bir uçunun yarısını yalıtkan madde olan oje ile kaplarız) (şekil 7 : a) (şekil 7 : b) (şekil 8 ) 6

7 Daha sonra çengelli igneleri veya iletken kalın kabloyu bir lastik yardımı ile pilin + ve - kutuplarına bağlarız. (şekil 9) Son olarak mıknatısı yaklaştırdığımızda, manyetik alan oluşur ve dönme gerçekleşir. ( şekil 10) (şekil 9) (şekil 10 ) 3. SONUÇLAR ve DEĞERLENDİRME Bu deneyi yaparken ilk olarak plastiği tamamen soyulmuş ince kablodan bobin yaptım ( tamamı iletken tel ) dönme gerçekleşmedi, ardından bobin kısmı soyulmamış ( yalıtkan) bobinin yanlarından çıkan teli tamamen soyarak kullandığımda da dönme gerçekleşmedi. son olarak bobinin iletken uçlarından birinin yarısına yalıtkan madde olan oje sürdüğümde dönmenin gerçekleştiğini ve sürekli olduğunu gözlemledim. Ayrıca kullanılan mıknatısın dönme üzerindeki önemli etkiye sahip olduğunu farkettim. Bu projede pil yerine bir mıknatıs düzeneğinden jeneratör yapıp bağlamayı düşündüm. Fakat kullanılacak mıknatısların çekim gücü yüksek olan mıknatıslar olması gerektiğini (özel mıknatıslar ) bunu yapsamda birkaç let lambayı anca yakacak enerjini üretebilen sistemin bobini döndermeye 7

8 yetmeyeceğini düşünmem, biraz da zaman sıkıntısı olması jeneratör yapma fikri ileri bir tarihe ertelememe sebep oldu. 4. REFERANSLAR İnternette Alınan Referans Yeri motor.html 8