KİŞİLER ARASI İLİŞKİLER ve İLETİŞİM. Feriha GÜNAY Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen

Transkript

1 KİŞİLER ARASI İLİŞKİLER ve İLETİŞİM Feriha GÜNAY Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen

2 İki öğenin birbiri ile kurduğu bağlantıya veya etkileşime ilişki denir. Eğer bu tek taraflı ise ilgi olarak tanımlanır. Kişisel ilişkiler,verili ilişkiler,seçili ilişkiler gibi türleri vardır. Eğer bir ilişki varsa etkileşim de vardır. İlişki insanoğlunun tüm yaşamında etkilidir. Bu da yaşamda sürekli bir etkileşim olduğunu gösterir. Etkileşim ile de iletişim kavramı birbirini tamamlar.

3 İLİŞKİ ETKİLEŞİM İLETİŞİM

4 Etkileşim için gerekli olan iletişim beraberinde insanın sosyal özellik kazanmasını sağlar. Sosyal olma nedenleri: Öğrenme nedeniyle İçsel davranış nedeniyle (doğuştan) İhtiyaç gidermek için Her ilişki de bir Johari felsefesi vardır. Kendisi _ Karşısındaki + _ Kör Meçhul + Açık Gizli

5 İletişimin geliştirilmesi için açık alan denilen kısmın olabildiğince geliştirilmesi gereklidir. Bunu başarmak için de Bireyin kendi benliğini açığa vurması, bireyin diğerlerine karşı samimi,açık ve güven verici biçimde yaklaşması Diğerlerinden geri bildirim sağlaması, diğerlerinin duygu ve düşüncelerini etkin bir şekilde öğrenilmesi

6 İletişimimizde açık alanı genişleştirmek için kendini açma yöntemini kullanabiliriz. Kendini açma, bir kişinin kendisiyle ilgili bir takım bilgilerini, duygu ve düşüncelerini bir başkasıyla paylaşmasıdır. Yani buz dağının görünmeyen tarafından dışa bilgi aktarması ve gizil yönlerini başkalarına açmasıdır. Grubun büyüklüğü karşılıklılık etkisi, hoşlanma,yeterlilik,kişilik ve konular kendini açmayı etkiler.

7 Kişilerin kendilerini açmalarının en önemli tarafı özellikle sorunlarını ertelememeleri ve bastırarak kendi iç dünyalarında bir sorunlar yumağı oluşturmamaları adınadır. Sorunları yerinde ve zamanında çözmeye çalışmak, çözemediğimiz yerde bir destek arayışında bulunmak başa çıkmanın bir gereğidir. Sağlıklı insan ilişkilerinin temel unsurlarından biri olan kendini açma davranışının varlığı elbette ki aynı zamanda sağlıklı bir kişiliğinde göstergesidir. Ancak kendini açma davranışının da bazı kriterlere uygun yapılmasının gerekliliği vardır. Özellikle, yeni tanışılan kişilere olur olmaz biçimde ve gelişi güzel şekilde kendini açmanın uygun olmadığını söyleyebiliriz. Bu amaçla kendimizi açarken dikkat etmemiz gereken önemli noktaları şöyle ifade edebiliriz İlişkinin sürüp giden bir ilişki olması: yani anlık bir ilişki olmaması devam edeceğine inanılan bir ilişki olması. Karşılıklı olması: yani biz bir şeyler ifade ettiysek karşımızdakinin de bir şeyler ifade etmesi. Tek taraflı olmaması. Güvene dayalı olması. Geçmişten çok bugüne, şimdi ve şu anda ya uygun olması. Uygun yer ve zamanda ve uygun kişiye yönelik olması.

8 Kendini açma davranışı gösterenlerde Benlik bilgisi artar Başa çıkma yeteneği gelişir Enerji boşalımı sağlar, Etkili iletişim sağlar Anlamlı ilişki sağlar Fizyolojik sağlığı olumlu etkiler. Test!!!!

9 İletişimin olduğu her durumda sorunlarla karşılaşabiliyoruz. İki veya daha fazla kişinin sorunlarında uzlaşamaması durumunu çatışma olarak adlandırıyoruz. İçerik(hangi film güzel, hangi şehir daha temiz vb.) ve ilişki çatışması(eşler arası) olmak üzere iki türü vardır. Çatışmalar daha büyük çatışmaların habercisidir. Bunun için şimdi ve burada yöntemi ile çatışma durumunu çözmek avantaj sağlar. Çatışmalar farklı bakış açıları sunar.

10 ÇATIŞMA Verimli Çatışma Çözme Verimsiz Çatışma Çözme

11 Verimsiz Çatışma Çözme Yöntemleri Kaçınma,uzlaşmama Güç kullanma Küçültme Ayıplama Susturucu kullanma ( aşırı duygusallık, baş ağrısı,bayılma) Biriktirme, genelleme Manipulasyon (konuyu evirip çevirip istediği duruma getirme) Kişisel reddetme (karşınındaki kişiyi değersizleştirme)

12 Verimli Çatışma Çözme Yöntemleri Açıklık,düşünce ve duygularını açıkça ifade etme Empati Empatik dinleme Empatik anlayış Destekleyicilik, önce davranışı tanımlamak gerekiyor, içtenlikle ifade etmek Olumluluk, olaylara olumlu açıdan bakmak Uzlaşmakta zorluk çekiyorsanız uzlaştığınız noktaları ön plana çıkarın. çalışın Çatışmaları olumlu açıdan görmeye çalışın Karşınızdakine olumlu duygular ifade etmeye Eşitlik,diğer kişiye sizinle eşitmiş gibi davranın. Kaçınılmaz farklılıklara saygı gösterin Kendinizi her iki tarafta bulundurun.

13 ETKİLİ İLETİŞİM Nedir? Anlamayı başarmadır. Neden önemli? Değişmeye zorlar ve her türlü birlikte birleştirici güçtür. Neden bu kadar zor? Kişiler arası dinamikler algılarımızı ve anlayışımızı önyargı ile etkiler. Nasıl geliştirebilirim? Açık ve dürüst ol Geribildirim ver ve al Tahminlerinin geçerliliğini kontrol et Etkin dinlemeyi kullan

14 İyi bir iletişim için yapmamız gereken en önemli şeylerden biri etkin dinlemedir. Özellikle hataları düzeltmek ya da bir noktayı belirtmek için konuşanın sözünü kesmeyin, Yargılamayın, Yanıtlamadan önce düşünün, Konuşanın yüzüne bakın, Duyabilecek kadar yakında durun, Duyduklarınızı saptıracak değerlerin ve önyargıların farkında olun, Önemli noktaların altında yatan düşünceleri arayın, Söylenenler üzerinde yoğunlaşın, Karşınızdaki konuşurken yanıt vermekten kaçının, Asla kavgaya dönüştürmeyin, Kestirip atmayın

15 Beden dili duygu ve düşüncelerimizin yansımasıdır.ilk iletişim beden dili ile gerçekleşir Etkili iletişimde sözsüz iletişim yöntemi olan beden dili çok etkilidir. Beden dilinizde Kendinizle barışık olun Duruşunuza ve görünümünüze dikkat edin( eğik ve düşük omuzlu durmayın, başınızı eğik tutmayın ) Ses tonunuza dikkat edin. ( sesiniz ümitsizlik mi yoksa cesaret mi ifade ediyor, güven içinde mi konuşuyorsunuz) Canlı ve atak olun Doğal olun Sıcak olun

16 Öfke... A. Normal, B. Herkes tarafından hissedilen, C. Vazgeçilemeyen, D. Güçlü fakat kontrol edilmesi öğrenilebilen, E. Saldırganlıkla aynı şey olmayan (saldırganlık; öfkenin kontrol edilemediği durumda ortaya çıkan bir davranıştır), Öfke uygun ifade edildiğinde, son derece sağlıklı ve doğal bir duygudur. Ancak kontrolden çıkıp da yıkıcı hale dönüşürse okul-iş hayatında, kişisel ilişkilerde ve genel yaşam kalitesinde sorunlara yol açar. öfkelendiğimizde 5 boyut birbiriyle ilişkili ve eşzamanlı olarak aktif olur. Bu boyutlar: Biliş O andaki düşüncelerimizdir. Duygu Öfkenin yol açtığı fiziksel uyarılmadır. İletişim Öfkemizi çevremizdekilere yansıtma biçimimizdir. Etkileniş Öfkeli olduğumuzda hayatı algılayış biçimimizdir. Davranış Öfkeli olduğumuzda sergilediğimiz davranışlardır.

17 DUR DÜŞÜN DAVRAN

18 Genel olarak öfke kontrol yöntemleri; bilişsel, duyuşsal, iletişim, duygusal ve davranışsal boyutları içerir. Bilişsel Yöntemler: Kışkırtmanın tanımlanması Sizi kışkırtan durumlarla yüzleşme ve bunlardan kaçınma verisi sağlar. Alternatif açıklamalar Sizi kışkırtan olaya değişik açıklamalar getirmek ve farklı bakış açıları düşünmek, sizi daha doğru tepkiler vermeye yönlendirebilir. Öfkenin çarpıtmalarıyla savaşma Öfkenizi, düşünme biçiminizi yeniden gözden geçirmek için bir uyarı olarak kullanabilirsiniz. Öfke kontrol yönergeleri Öfkelendiğinizde, öfkenizi kendinize ait yönerge cümleleriyle kontrol etmeye çalışabilirsiniz ("öfkenin seni ele geçirmesine izin verme", "derin bir nefes al" gibi). Beklentilerin netleştirilmesi Karşılaşabileceğiniz olayları önceden tahmin edip ona göre davranabilirsiniz. Zihinsel tekrarlar Olumlu bir olayı örnek alıp, ardından kafanızda tekrarlayıp ders çıkarabilirsiniz.

19 Duyuşsal Yöntemler: Biofeedback Öfke durumunda vücudunuzun nasıl tepkiler verdiğini keşfederek, bunu fiziksel uyarılmanızı azaltmak, düşünce ve davranışlarınızı değiştirmek için bir ipucu olarak kullanabilirsiniz. Alternatif uyarılma oluşturma Öfke ya da fiziksel uyarılmaya muhalif başka bir uyarılma (örneğin, gevşeme ve espri) oluşturmak için öfkenizi bir ipucu olarak kullanabilirsiniz. Uyarılmanın yönünü değiştirme Öfkelendiğinizde yaşadığınız fiziksel uyarılmanın yarattığı enerjiyi, üretime dönüşebilecek önemli bir kaynak olarak kullanabilirsiniz.

20 İletişim: Atılganlık (kendini ifade etme) Size gereksinimlerinizi ve meşru haklarınızı kabul edilir yollarla ifade etme becerisini öğretir. Dinleme İletişim kanallarınızı açık tutmanızı sağlar. Tartışma İki insan arasındaki çatışmayı fikir birliğine vararak çözme sürecidir. Eleştirme Yapıcı eleştiri yapabilme ve alabilme becerisidir. Yansıtma Kişinin, davranışının kabul edilemez olduğunu algılama sorumluluğunu alma becerisidir. Tanımlandıktan sonra, kabul edilemez olan davranış özel olarak açıklanr. Durum somut ve açık olarak ifade edilir. Övme Diğer kişinin savunmacı davranma şansını azaltır.

21 Duygusal Yöntemler: Duyguların farkında olma Duyguların doğru yöntemle ifade edilebilmesi için, öncelikle tanınmaları gerekir. Duyguları ifade etme Duyguları olumlu yolla ifade etme becerisi. Olumlu etki yaratma Kendinizi olumlu duygu durumunda tutun, çevrenizdekilerde olumlu etki bırakın, her günde olumlu bir olay bulun, yapabileceğiniz ölçüde yardım önerin ve nazik olun.

22