Halka açık seminer Elektrik Mühendisleri Odası Trabzon Şubesi Organizasyonu 22 Nisan 2000, saat 18:00 Hamamizade İhsan Bey Kültür Merkezi - Trabzon

Transkript

1 ÜLKEMİZİN ENERJİ DURUMU, SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Halka açık seminer Elektrik Mühendisleri Odası Trabzon Şubesi Organizasyonu 22 Nisan 2, saat 18: Hamamizade İhsan Bey Kültür Merkezi - Trabzon Doç. Dr. İsmail H. ALTAŞ Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Trabzon Genel Enerji Kaynakları Dünyada kullanılan kaynaklar Ülkemizde kullanılan Kaynaklar İçerik Elektrik Enerjisi Üretim ve Kullanımı Dünyada Turkiye de Gelecekte Elektrik Enerjisi

2 GENEL Enerji ihtiyacı Nüfus artışı Sanayileşme Daha iyi yaşama arzusu Rekabet etme Üstünlük kurma Enerji darboğazları Kömür Ham petrol Doğal gaz Nükleer Hidrolik Jeotermal Odun Biyokütle Rüzgar Güneş Dalga Atıklar

3 Dünya enerji üretimi Mtoe Dünyada enerji Üretimi 1973 Deniz Taşımacılığı ve Elektrik dahil edilmemiştir. Other : GeoT, Solar, Wind

4 Dünya Ham Petrol Üretimi 1973 Mt 1997 Dünya Ham Petrol Üretimi Üretici, satıcı, ve alıcılar ÜRETİCİ SATICI ALICI

5 Dünya Doğal Gaz Üretimi 1973 Bilyon metre küp 1997 Dünya Ham Petrol Üretimi Üretici, satıcı, ve alıcılar ÜRETİCİ SATICI ALICI

6 Dünya Kömür Üretimi 1973 Mt 1997 Dünya Kömür Üretimi Üretici, satıcı, ve alıcılar ÜRETİCİ SATICI ALICI

7 Dünyada Nükleer Üretim 1973 TWh Others: Africa, Latin America, China ÜRETİCİLER Dünyada Nükleer Üretim Nükleer Elektrik Üreticileri KURULU KAPASİTE İLK 1 ÜRETİCİ Source: IEA and Commissariat à l'energie Atomique (France).

8 Dünyada Hidrolik Üretim 1973 TWh Dünyada Hidrolik Üretim Hidrolik Elektrik Üreticileri ÜRETİCİ KURULU KAPASİTE İLK 1 ÜRETİCİ Source: IEA

9 Dünyada Elektrik Üretimi 1973 TWh Other : GeoT, Solar, Wind, Yanabilen yenilenebilir kaynaklar ve atıklar Dünyada Elektrik Üretimi Yakıt türüne göre elektrik üreticileri Kömür Petrol Gaz Source: IEA

10 Dünyada Elektrik Üretimi 1973 Bölgelere göre paylaşım TWh Dünyada Elektrik Üretimi Üretici, satıcı, ve alıcılar ÜRETİCİ SATICI ALICI

11 Son Olarak Dünyada Tüketilen Toplam Enerji Mtoe 1973 Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Mtoe KÖMÜR 1973

12 Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Mtoe PETROL 1973 Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Mtoe GAZ 1973

13 Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı Mtoe ELEKTRİK 1973 Others: Agriculture, commercial & public service, residential, and non-specified Ülkemizde enerji kullanımı PJ Diğer %24.5 Hidrolik %3 198 Kömür % Hydro Nuclear Coal Gas Oil Others Petrol %51.5 Diğer %11 Hidrolik %5.2 Gaz %.6 Kömür %26 Others : Includes electricity net imports Petrol %46.8 Gaz %11 Kaynak: WEC

14 % Ülkemizde enerji kullanımı dünya Türkiye Dünya ile karşılaştırma () Hidrolik Nükleer Kömür Gaz Petrol Diğer Other : GeoT, Solar, Wind, Yanabilen yenilenebilir yakıtlar ve atıklar Kaynak: World Energy Council ve World Energy Agency Ülkemizde eneji kullanımı MTEP 4 3 üretim ve tüketim dengeleri Üretim Arz 2 1 Kömür Petrol D.gaz Other : GeoT, Solar, Wind, Yanabilen yenilenebilir yakıtlar ve atıklar Tic.O.Y. Hidrolik J.termal Güneş Kaynak: World Energy Council

15 Ülkemizde eneji kullanımı Son OlarakÜlkemizde Tüketilen Toplam Enerji Diğer %28 Kömür % Coal Oil Gas Electricity Other Elektrik %6.3 Elektrik %6.3 Gaz %.7 Petrol %47 Diğer %28 Kömür %18.4 Gaz %.7 Petrol %47 Other : GeoT, Solar, Wind, Yanabilen yenilenebilir yakıtlar ve atıklar Kaynak: World Energy Council Ülkemizde enerji kullanımı Sektörel Tüketim (Bin Tep) Konut Sanayi Ulaştırma Tarım Enerji Dışı Nihai Enerji Tüketimi Çevrim Tesisleri Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

16 TWh ELEKTRİK ENERJİSİ Ülkemizde Elektrik Üretimi Termik Hidrolik Rüzgar Hidrolik %38.36 Hidrolik %42 Rüzgar % ETKB Termik % Kömür %32 WEC Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, World Energy Council Diğer %.1 Doğal Gaz %18 Petrol %7 % Ulaşım ELEKTRİK ENERJİSİ Ülkemizde Elektrik Tüketimi Endüstri Konutlar Diğer Ulaşım %.76 Endüstri %61.44 Diğer %1.26 Konutlar % Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, World Energy Council

17 ELEKTRİK ENERJİSİ Ülkemizde Kömür Dengesi PJ Üretim İthalat İhracat Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, World Energy Council ELEKTRİK ENERJİSİ Ülkemizde Petrol Dengesi PJ 4 3 Üretim İthalat İhracat Kaynak: World Energy Council

18 4 ELEKTRİK ENERJİSİ Ülkemizde Doğal Gaz Dengesi PJ Üretim İthalat İhracat Kaynak: World Energy Council ELEKTRİK ENERJİSİ 4 PJ 3 Ülkemizde Hidrolik Dengesi Üretim İthalat İhracat Kaynak: World Energy Council

19 PJ ELEKTRİK ENERJİSİ Ülkemizde Genel Enerji Dengesi Üretim İthalat İhracat Toplam Kaynak: World Energy Council ÜLKEMİZDE ENERJİ Genel Değerlendirme Enerji satın alan bir ülke 1995 de 113 PJ olan üretim da 1131 PJ a yükselmiş. %2.5 Büyüme hızı ile. Aynı zaman da temel enerjiüretimi %5.3 yükselme hızı ile 2265 PJ dan 285 PJ a yükselmiş. itibariyle toplam enerji ihtiyacını petrol %5 (177 PJ), kömür %17 (372 PJ), elektrik %12 (262 PJ) ve doğal gaz %7 (157 PJ) oranında karşılamaktadır.

20 ÜLKEMİZDE ENERJİ Genel Değerlendirme Petrol Ve Doğal Gaz Petrol Ve Doğal Gaz Tesbit edilen petrol yataklarında %6.9 oranında hafif petrol %56.8 oranında orta nitelikte petrol %36.3 oranında ağır petrol bulunmaktadır Ortalama %23.8 lık bir ağırlıkla bu sınırlı yataklardan üretilen petrol gittikçe azalmaktadır. ÜLKEMİZDE ENERJİ Genel Değerlendirme verileri ile: Hidrolik Enerji Hidrolik potansiyel 433 TWh/yıl Teknik olarak kullanılabilir potansiyel 125 TWh/yıl Kullanılabilir potansiyelin %19-2 lik bölümü üretime sokulmuştur. Bu da toplam enerji ihtiyacında %5.2 lik bir paya sahiptir. Yılda 21 GW kapasitenin 1 GW lık kısmı üretilerek yılda 4 TWh elde edilmektedir. 21 yılına kadar 6.5 GW lık güç daha planlanmış durumdadır. Ekonomik olarak gerçeklenebilir kapasitenin %6 lık bölümü 22 GW lık kapasiteyle üretime alınması planlanmaktadır.

21 ÜLKEMİZDE ENERJİ Genel Değerlendirme 1998 verileri ile: Biyokütle Genel enerji ihtiyacını karşılama yüzdesi oldukça düşük Hayvan atıkları 4.92 Milyon Ton, Odun artıkları 1.74 milyon ton 1998 verileri ile: Jeotermal 196 larda başladı. Şimdiye kadar 14 saha belirlendi. Bazıları iyi bazıları düşük kalitede Doğrudan kullanım mevcut. Sadece Kızılderede 2.4 MWe lik santral bulunmakta Genelde kaplıca olarak kullanılmakta ÜLKEMİZDE ENERJİ Öneriler 1994 verileri ile G7 ülkelerinde kişi başına yıllık birincil ticari enerji tüketimleri ortalaması 4721 kep (27.9 GJ) düzeyinde iken, dünya ortalaması 1395 kep/kişi.yıl (61.4 GJ/kişi.yıl), Ülkemizde ise 89 kep (35.6 GJ/kişi.yıl) kadardır. Yani dünya ortalamasının %38 i kadar. Bu oranın dünya ortalaması üzerine çıkması ülke yararına olacaktır Ülkemiz klasik enerji kaynakları bakımından sanıldığı kadar zengin bir ülke değildir. Var olan kaynaklar sınırlı miktardadır. Yerli fosil kaynaklar en optimum şekilde kullanılsa dahi enerjimizin %8 lik bir bölümü dışarıdan gelmektedir. Dışa bağımlılıktan kurtaracak önlemler mutlaka alınmalıdır. Ülkemizde yenilenebilir kaynaklar için bir potensiyel mevcuttur. Ancak bu kaynakların toplam ulusal enerjiye katkısı %5 civarlarında olabilmektedir. Daha kalıcı ve yüksek derecede katkı sağlayabilecek yatırımlar zorunlu hale gelmektedir.

22 ÜLKEMİZDE ENERJİ Öneriler Gelişmiş ülkelerin hemen hepsi nükleer enerji kullanmaktadır. Örneğin Fransa klasik kaynaklardan çok nükleer enerji üreten bir ülkedir. Fransa aynı zamanda elektrik satan ülkelerin de başında gelmektedir. Sanayileşmiş ülkelerin çoğu nükleer enerji kullanmaktadırlar. Bizim için de bu kaçınılmaz görünmektedir. Ancak acaba ülkemizde nükleer enerji kullanımı gerçeklenebilir mi? Bunun için yeterli alt yapı, teknik eleman, bilimsel araştırma faaliyetleri ve hammadde kaynağına sahip miyiz? Bu sorulara cevap bulabildiğimiz takdir de konu ile ilgili daha açık düşünebiliriz.