ÖABT FİZİK SINIF ÖĞRETMENLİĞİ KPSS Eğitimde

Transkript

1 ÖABT INI KP 2016 Pegem Akademi ınav Komisyonu; 2015 KP ye Pegem Yayınları ile azırlanan adayların, 40'ın üzerinde soruyu kolaylıkla çözebildiğini açıkladı. ÖĞRETMENİĞİ İZİK Eğitimde 29. yıl

2 Komisyon ÖABT ınıf Öğretmenliği izik Konu Anlatımlı IBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış akları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. td. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar akkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 2. Baskı: 2015, Ankara Proje-Yayın: Neslian Gürsoy Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal ultan Coşkun Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Korza Yay. Basım an. Tic. A.Ş. Yenice ma. No:3 Esenboğa-Ankara Yayıncı ertifika No: Matbaa ertifika No: İletişim Karanfil 2 okak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 evgili Öğretmen Adayları, ÖN ÖZ ÖABT ınıf Öğretmenliği kapsamına giren izik dersi konu anlatımlı kitap âlinde düzenlenmiştir. "ıınf Öğretmenliği izik" adlı yayınımız Kamu Personel eçme ınavı (KP) ınıf Öğretmenliği Alan Bilgisi Dersi izik bölümündeki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak azırlanmıştır. Kitabın azırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT de gerekse gelecekteki meslek ayatınızda itiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması edeflenmiştir. Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, er ünite içeriği ÖYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla da önemli konulara dikkat çekilmiştir. Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde azırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi adresini kullanarak bizimle paylaşabilirsiniz. Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin izmet öncesi ve izmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle... Başarılar...

4 INI ÖĞRETMENİĞİ ÖABT İE İGİİ ÖNEMİ BİGİER ÖABT INI ÖĞRETMENİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve ınıf Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Temel Matematik, Genel Biyoloji, Genel izik, Genel Kimya, Türk Dili, Cumuruyet Dönemi Türk Edebiyatı, Çocuk Edebiyatı, Uygarlık Tarii, Türk Tarii ve Kültürü, Genel Coğrafya, Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği) ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi edeflemektedir. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, ınıf Öğretmenliği isans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak azırlanmaktadır. ınavdaki Alan-oru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde oru ayısı Alan Bilgisi Testi % a) Temel Matematik b) Genel Biyoloji c) Genel izik d) Genel Kimya e) Türk Dili f) Cumuriyet Dönemi Türk Edebiyat g) Çocuk Edebiyatı ) Uygarlık Tarii i) Türk Tarii ve Kültürü j) Genel Coğrafya k) Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği % 12 % 12 % 8 Alan Eğitimi Testi % Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri ınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler ÖABT ınıf Öğretmenliği ınavı çerçevesinde azırlanmıştır. ınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.

5 İÇİNDEKİER INI ÖĞRETMENİĞİ 1. BÖÜM: BAINÇ Basınç...3 Katıların Basıncı...3 Eğik Düzlemde Cismin Basıncı...4 Durgun ıvıların Basıncı...5 ıvı Basınç Kuvveti...6 Yan Yüzeylere Uygulanan ıvı Basınç Kuvveti...6 Pascal Prensibi...7 U Borusu...7 Akışkanların Basıncı...8 Açık Hava Basıncı...9 Kapalı Kaplardaki Gazların Basıncı...9 lü Test...10 ler BÖÜM: IVIARIN KADIRMA KUVVETİ ıvıların Kaldırma Kuvveti...17 Yüzen Cisimler...17 Askıda Kalan Cisimler...17 Batan Cisimler...18 Birbirine Karışmayan ıvılarda Kaldırma Kuvveti...19 lü Test...20 ler BÖÜM: II VE ICAKIK Isı ve ıcaklık...27 Termometre...27 ıvılı Termometreler...28 Metal Termometreler...28 Gazlı Termometreler...28 ıcaklık Değişimi...28 Isı Alış-Verişi...29 Hâl Değişimi...30 Erime ve Donma ıcaklığına Etki Eden aktörler...31 Kaynama ve Yoğunlaşma...31 Kaynama ve Yoğunlaşma ıcaklığına Etki Eden aktörler...31 Buarlaşma...31 lü Test...32 ler...34

6 vi 4. BÖÜM: BAİT MAKİNEER Basit Makineler...37 Kaldıraçlar...37 Makaralar abit makara Hareketli Makara...38 Eğik düzlem...39 Çıkrık...40 Kasnaklar...40 Dişliler...40 Eşit Kollu Teraziler...41 lü Test...42 ler BÖÜM: HAREKET Hareket...53 Düzgün Doğrusal Hareket...54 Düzgün Hızlanan Doğrusal Hareket...56 Düzgün Yavaşlayan Doğrusal Hareket...58 Ortalama Hız...59 Ani Hız (Anlık Hız)...59 lü Test...60 ler BÖÜM: YERYÜZÜNDE HAREKET Yeryüzünde Hareket...65 Atışlar...65 Hava Direnci ve imit Hız...66 imit Hız Bağıntısı...67 Düşey Atış...67 lü Test...71 ler...72 Yatay Atış...73 Eğik Atış...75 lü Test...77 ler...79

7 vii 7. BÖÜM: DİNAMİK Dinamik...83 Güçlü Nükleer (Yeğin Çekirdek) Kuvvet...83 Zayıf Nükleer (Zayıf Çekirdek) Kuvvet...83 Elektromanyetik Kuvvet...83 Kütle Çekim Kuvveti...83 Newton'un Hareket Kanunları...84 (Etki - Tepki Kuvveti)...86 ürtünme Kuvveti...87 lü Test...90 ler BÖÜM: İŞ, GÜÇ VE ENERJİ İş, Güç Ve Enerji...95 Enerji...98 Yapılan İş ve Kinetik Enerji Değişimi...98 Potansiyel Enerji Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kaynakları Yenilenebilir Enerji Kaynakları lü Test ler BÖÜM: İTME VE MOMENTUM İtme ve Momentum İtme Momentum İtme ile Momentum Arasındaki İlişki Çarpışmalar Momentum Korunumu Enerjinin Korunumu Hızların Korunumu Momentum ve Kinetik Enerji Arasındaki İlişki Patlamalar Roketler lü Test ler BÖÜM: EEKTRİK Elektrik Elektriklenme Çeşitleri Topraklanma İletken Kürelerde Yük Paylaşımı Elektroskop Özel Durumlar lü Test ler...136

8 viii Elektrik Akımı Direnç Dirençlerin Bağlanması Elektromotor Kuvveti Pillerin Bağlanılması lü Test ler BÖÜM: DAGAAR Dalgalar Titreşim Doğrultusuna Göre Dalgalar Taşıdığı Enerjiye Göre Dalgalar P - Dalgası Dalgası ove Dalgası Rayleig (Rayley) Dalgası Depremin Büyüklüğü es Dalgası esin Şiddeti esin rekansı (Yüksekliği) esin Tınısı esin Yansıması ve Yankı esin Kırılması lü Test ler BÖÜM: MANYETİZMA Manyetizma Maddenin Manyetik Özelliği, Manyetik ve Manyetik Olmayan Maddeler Manyetik Kutuplar Manyetik Alan, Alan Şiddeti, Alan Çizgileri Manyetik Akı, Manyetik Geçirgenlik Manyetik Geçirgenlik Yerin Manyetik Alanı Elektromıknatıs ve Yapısı Elektrik Akımının Manyetik Etkileri lü Test ler KAYNAKAR...173

9 1. BÖÜM BAINÇ

10 3 BAINÇ Birim yüzeye dik olarak uygulanan kuvvetin büyüklüğüne basınç denir. yüzeyine dik olarak kuvveti uygulanıyorsa kuvvetinin yüzeyine oranına basınç denir. Düzgün türdeş bir katı düşeyden dik olarak kesilirse katının basıncı ile parçaların basıncı birbirine eşit olur. 5G P 2G 3G P 1 P 2 P = ba ðý nt ý s ý yla bulunur Newton Birimi ise = Pascal' dýr. 2 ^metre Basınç skaler, basınç kuvveti ise vektörel bir büyüklüktür. NOT Katılar kendilerine uygulanan kuvveti aynen aynı doğrultuda ilettikleri âlde basıncı iletmez. Katıların Basıncı G P = ' dir. 1 2 P2 =, P 1 = 2 1 P1 > P2 olduðundan çivi duvara girer. G Şekil I'de X ve Y cisimlerinin zemine uyguladığı basınçlar eşit olup P'dir. Aynı maddeden yapılan aynı yüksekliğe saip türdeş K,, ve M cisimlerinin zemine yaptıkları basınçlar P K, P ve P M 'dir. K M X Y Y X Y P K P P M Şekil I 3 Şekil II Buna göre, P K, P ve P M arasındaki ilişki nedir? A) P K > P > P M Buna göre, Şekil II'de zemine uygulanan basınç kaç P'dir? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 X'in ağırlığına G diyelim. G G P = x & P = olur. Gy G Gy P = & = & Gy = 3G olur Gy+ G Þekil II' deki basýnçpý x = 2 3G G G Pý : + = = 7 Pý = 7P olur. B) P K > P M > P C) P > P K > P M D) P M > P K > P E) P M > P > P K Aynı maddeden yapılan aynı yüksekliğe saip türdeş cisimlerden ucu sivri olanın zemine yaptığı basınç daa büyüktür. Buna göre, P en büyük P M en küçük olur. ıralama da P > P K > P M olur. Cevap C Cevap E

11 4 Eğik Düzlemde Cismin Basıncı Katılarda basınç kuvveti katının ağırlığına eşittir. Basınç kuvveti = Basınç x Yüzey alanı G sinθ θ G G cosθ G : cos θ P = ' dir. = P G = : = G olur. G ürtünmenin önemsenmediği eğik düzlemlerde K ve cisimleri şekildeki gibi dengededir. K 2 Türdeş X cisminin zemine uyguladığı basınç P, basınç kuvveti yere göre potansiyel enejisi E'dir. X Taban alanı 2 olan K cisminin eğik düzleme uygulandığı basınç P K, taban alanı olan cisminin eğik düzleme uyguladığı basınç P P olduğuna göre, K oranı kaçtır? P (sin37 = cos53 = 0,6; sin53 = cos37 = 0,8) 1 A) 6 3 B) 8 5 C) 7 8 D) 9 9 E) 10 Cisim ters çevrilirse P, ve E nasıl değişir? P E A) Artar Değişmez Artar B) Azalır Değişmez Artar C) Azalır Azalır Değişmez D) Artar Artar Azalır E) Değişmez Artar Azalır K G K sin GK: sin 37c = G: sin 53c GK: 06, = G: 08, & GK = 8 G = 6 olur. GK 8: 0, 8 3, 2 PK = : cos 37% & PK = = 2 2 G 6: 0, 6 3, 6 P = : cos 53% & P = = 32, PK PK 8 = = = P P 36, 9 G sin53 kütle merkezi Cisim ters çevrildiğinde cismin zemine temas ettiği yüzey alanı azaldığından basıncı artar. Ağırlığı değişmediğinden basınç kuvveti değişmez. Kütle merkezinin yerden yüksekliği arttığından potansiyel enerjisi artar. Cevap A Cevap D

12 5 Durgun ıvıların Basıncı ıvılar ağırlıkları nedeniyle içinde bulundurdukları kabın yan yüzeylerine ve tabanına basınç uygular. Birim yüzeye dik olarak uyguladıkları kuvvete sıvı basıncı denir. Özağırlığı ρ olan bir sıvının, sıvı serbest yüzeyinden kadar derinlikteki sıvı basıncı, P = ρ = d g'dir. Aynı sıvıda aynı seviyedeki noktalarda sıvı basınçları aynıdır. P K = ρ P = ρ P M = 2 ρ P N = 2. ρ P M = P N > P K = P Birbirine karışmayan sıvıların, kabın tabanına yaptıkları basınç, sıvıların ayrı ayrı basınçları toplamından bulunur. P = 2 ρ ρ 1 K M 2 1 N ρ 1 ρ P ρ 2 P Düşey kesiti verilen kapta birbirine karışmayan 3d ve 4d öz kütleli sıvılar şekildeki gibi dengededir. 3 3d K 4d K noktasındaki sıvı basıncı 9P olduğuna göre, noktasındaki sıvı basıncı kaç P'dir? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 P = 3 3d K g 9P = 9 dg P = dg Bir sıvıda aynı seviyedeki noktalarda sıvı basınçları aynıdır. P K = 4 dg + P 3 2 3d P K 4d P K 9 dg = 4 dg + P P = 5 dg P = 5P'dir. Cevap C Birbirine karışmayan X ve Y sıvıları 2 2d Y şekildeki gibi dengededir. X noktasındaki sıvı basıncı P X 3d, Y noktasındaki sıvı basıncı P Y ' dir. X PX Buna göre, oranı kaçtır? PY A) 3 1 B) 3 4 C) 3 5 P X = 3d g + 2 2d g = 7 dg P Y = 2 2d g = 4dg PX 7dg 7 = = PY 4dg 4 Cevap D D) 4 7 E) 3 8 ÖABT Çıkmış oru İnsan vücudunun dayanabileceği maksimum basıncın 12 atm olduğu kabul edilirse bir gölde dalınabilecek maksimum derinlik kaç metre olur? (1 atm =10 5 N / m 2, g=10 m / s 2, d su = 1 g / cm 3 ) A) 100 B) 110 C) 120 D) 130 E) 140 Açık ava basıncı 1 atm olduğundan suyun uygulayacağı maksimum basınç 11 atm olmalıdır. g 10 3 kg dsu = 1 = 1: cm3 10 6m3 kg dsu = 103 m3 P = : d: gden ' 11 : 105 = : 103 : 10 & = 110 molur. Cevap B

13 6 ıvı Basınç Kuvveti Bir kaptaki sıvının ağırlığı nedeniyle temas ettiği yüzeyin tamamına uyguladığı dik kuvvete sıvı basınç kuvveti denir. Taban alanı olan bir kaba uygulanan sıvı basınç kuvveti, ρ Aynı ortamdaki K, ve M kaplarında aynı sıvıdan eşit acimde bulunmaktadır. Kap tabanlarına uygulanan sıvı basınç kuvvetlerinin büyüklüğü K, ve M ' dir. = ρ 'dir. K M Kap silindir, küp veya dikdörtgenler prizması biçiminde ise kap tabanındaki sıvı basınç kuvveti sıvının ağırlığına eşit olur. K M Ağırlık = Özağırlık.Hacim Buna göre, K, ve M arasındaki ilişki nedir? ρ G = ρ V G = ρ = ρ olduğundan = G'dir. A) K > > M B) K > M > C) K = = M D) > K > M E) M > K > Kap yukarı doğru daralıyorsa kap tabanındaki sıvı basınç kuvveti sıvının ağırlığından büyüktür. Kesikli çizgileri arasında kalan bölge tamamen sıvı ile dolu olsaydı, tabandaki sıvı basınç kuvveti sıvının ağırlığına eşit olurdu. Buna göre kap tabanındaki sıvı basınç kuvveti kap içinde bulunan sıvının ağırlığından büyüktür. > G sıvı dir. Eşit acimdeki sıvılar eşit ağırlıktadır. K kabının tabanına uygulanan sıvı basınç kuvveti kabın içindeki sıvının ağırlığına eşittir ( K = G sıvı ). kabındaki sıvının bir kısmı yan yüzeyleri tarafından dengeleneceğinden kap tabanında sıvı basınç kuvveti kap içindeki sıvının ağırlığından küçüktür ( < G sıvı ). M kabı yukarı daraldığından kap tabanındaki sıvı basınç kuvveti içindeki mevcut sıvının ağırlığından büyük olur. ( M > G sıvı ). M > K > dir. Cevap E Kap yukarı doğru genişliyorsa kap tabanınıdaki sıvı basınç kuvveti sıvının ağırlığından küçüktür. Kesikli çizgiler arasında kalan sıvının ağırlığı tabana uygulanan sıvı basınç kuvvetine eşit olur. Diğer kısımlardaki sıvıların ağırlığı yan yüzeyler tarafından dengelenir. G sıvı > 'dir. Yan Yüzeylere Uygulanan ıvı Basınç Kuvveti Kabın yan yüzeylerine uygulanan sıvı basınç kuvveti bulunurken bu yüzeyin orta 5 noktasından sıvının açık yüzeyine olan dik uzaklık alınır = ρ 1, 2 = 2 ρ 2 3 = 3 ρ, = ρ 4

14 7 Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın yüzeylerine uygulanan sıvı basınç kuvvetlerinin büyüklükleri 1, 2 ve 3 tür. ürtünmesiz ve ağırlıksız pistonlarla kurulmuş düzenek şekildeki gibi dengededir. K = 100 N 2 M X Buna göre,, ve arasındaki ilişki nedir? A) > > B) = > C) = = D) 2 > 3 > 1 E) 3 > 2 > 1 1 = ρ 2 2 = 2 ρ 3 3 = 2 ρ 4'dir. = 1 3 > 2 dir. Cevap B Pascal Prensibi K = 4 olduğuna göre, X cisminin ağırlığı kaç M N'dir? A) 750 B) 1000 C) 1250 D) 1500 E) 1750 M noktasına göre tork alınırsa : KM = ý : M 100 :( K + M ) = ý : M 100 :( 4 M + M ) = ý : M 500 : M = ý : M ý = 500 N' dur. ý G = X G = X & GX = 1250 Nolur. 2 5 Cevap C G 2 ıvıların sıkılaştırılamayıp basıncı er doğrultuda iletmeleri ilkesine Pascal Prensibi denir. G U Borusu Pascal Prensibi'nden yararlanılarak su cendereli yapılmıştır. Şekildeki düzenekte pistonların kesit alanları, ağırlıkları verilmiştir. G1 G 2 =. ρ + dir. 1 2 ıvı U borusunda yoğunluğu en büyük olan sıvı en altta olur. Aynı sıvıdaki aynı noktalardaki sıvı basınçların eşitliğinden 2 d 2 g = 1 d 1 g + 3 d 3 g olur. d d d 1 1