FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI. Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL

Transkript

1 FİKRİ VE SINAÎ MÜLKİYET HAKLARI Dr. Deniz ŞENYAY ÖNCEL

2 PATENT NEDİR? Buluş için hak sahibine verilen tekel hakkı ve bu hakkı gösteren belgedir.

3 BULUŞ NEDİR? Bir probleme teknik çözüm getiren ürün, araç veya yöntemdir.

4 BULUŞ VE KEŞİF Keşif, zaten var olan, ancak biri tarafından bulunana kadar bilinmeyen ürün ya da yöntemlerdir. Keşifler çoğunlukla buluşları ortaya çıkarmaktadır. Kauçuk bir KEŞİF Kauçuğun araç tekerleğinde kullanılması bir BULUŞtur.

5 BULUŞÇU KİMDİR Buluşçu, bir problemi çözmek ya da bir işi insanlar için daha kolay hale getirmek için yaratıcı fikirler düşünen insandır. Buluşçu, yaratıcı fikirlerini buluş haline dönüştürürken, tıpkı bilim adamları gibi, bazı adımları takip eder.

6 Buluşçu, bir problemi çözmek ya da bir işi insanlar için daha kolay hale getirmek için yaratıcı fikirler düşünen insandır. Buluşçu, yaratıcı fikirlerini buluş haline dönüştürürken, tıpkı bilim adamları gibi, bazı adımları takip eder.

7 BULUŞ NASIL OLUŞUR Buluşçu, insanların ihtiyaçları veya çözüm aradıkları problemleri araştırır, bunlar üzerinde düşünür. Bazen, daha önce hiçbir şekilde var olmayan, tamamen yeni bir buluş icat edebilir. Bazen de, var olan buluşları bir araya getirerek buluş icat eder. Daha çok, var olan buluşlar üzerinde geliştirme yapan buluşlar icat edilmektedir.

8 BULUŞÇU FİKRİNİ NASIL KORUR? Buluşçu yeni fikrini patent başvurusu yaparak korur. Patent, buluşçuya kendi izni dışında, belli bir zaman için, buluşu başkalarının yapması, kullanması veya satmasını engelleme hakkı verir.

9 PATENTİN İŞLEVİ Tekel İşlevi Buluş sahibi ödüllendirilir (7, 10, 20 yıl koruma) Buluş faaliyetleri özendirilir. Bilgi İşlevi Teknik bilgi yaygınlaşır (Yayın) Ekonomik ve teknolojik gelişme sağlanır.

10 Patent Verilemeyecek Konular Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratmalar, bilgisayar yazılımları Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller İnsan ve hayvan vücuduna uygulanacak cerrahi ve tedavi usulleri ile insan, hayvan vücudu ile ilgili teşhis usulleri

11 Patentle Korunamayacak Buluşlar Konusu kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar Bitki veya hayvan türleri veya önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki ve hayvan yetiştirilmesi usulleri

12 Patentle Korunamayacak Buluşlar Konusu kamu düzeni veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar İnsan klonlama Embriyon kök hücre

13 The European Patent Convention Rule 28 Exceptions to patentability European patents shall not be granted in respect of biotechnological inventions which, in particular, concern the following: a) processes for cloning human beings; b) pocesses for modifying the germ line genetic identity of human beings; c) uses of human embryos for industrial or commercial purposes; d) processes for modifying the genetic identity of animals which are likely to cause them suffering without any substantial medical benefit to man or animal, and also animals resulting from such processes.

14 PATENT KORUMA SÜRELERİ Yasal Koruma (2 Tür) Faydalı Model (10 yıl) Patent * İncelemesiz (7yıl) * İncelemeli (20 yıl)

15 PATENT İncelemesiz Patent Araştırma aşamasından sonra incelemeye gönderim yok İncelemeli patente dönüşüm mümkün 7 yıllık koruma İncelemeli Patent Araştırma aşamasından sonra patentlenebilirlik kriterlerine göre inceleme Daha sağlam ve daha uzun bir koruma 20 yıllık koruma

16 Patent = Kazanç + Yaratıcılığın Teşviki Çaba ve zaman harcanmış fikri bir yaratımın karşılığının alınması, Bu yaratımlara koruma verilerek bunun gibi bir çok çaba ve sanayi gelişimi teşvik edilmektedir, Bilginin yaygınlaştırılması ve açıklanması

17 PATENT SAHİBİNİN HAKLARI Patent Sahibinin, üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak aşağıda sayılanları yapmasını önleme hakkı vardır. 1. Ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde bulundurulması; 2. Patent konusu olan bir usulün kullanılması; 3. Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının üçüncü kişiler tarafından başkalarına teklif edilmesi; 4. Patent konusu usul ile doğrudan doğruya elde edilen ürünlerin satışa sunulması veya kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde bulundurulması.

18 PATENT İHLALİ DURUMLARI: Buluş konusu ürünü izinsiz üretmek, İzinsiz üretilen ürünleri satmak, dağıtmak, ithal etmek, ticari amaçla kullanmak, Lisans yoluyla alınmış hakları izinsiz genişletmek ve bu hakları üçüncü kişilere devretmek.

19 PATENT İHLALİ CEZALARI 1 yıl ticaretten men ve iş yeri kapatma Ağır para cezaları 1-4 yıl hapis

20 Patentlenebilirlik Kriterleri Yenilik Buluş Basamağı Sanayiye Uygulanabilirlik

21 Patentlenebilirlik Kriterleri YENİLİK Tekniğin biline durumuna dahil olmayan buluş yenidir. Patent başvurusunun yapıldığı tarihten önce, buluş konusunda dünyanın herhangi bir yerinde toplumca erişilebilir yazılı veya sözlü tanıtım, kullanım veya bir başka yolla açıklanmamış olma

22 TEKNİĞİN BİLİNEN DURUMU Buluş, ilgili olduğu teknik alandaki bir uzman tarafından, tekniğin bilinen durumundan aşikar bir şekilde çıkarılamayan bir faaliyet sonucu gerçekleşmiş ise, tekniğin bilinen durumunun aşıldığı kabul edilir.

23 ÖNCEKİ TEKNİK???? Tekniğin bilinen durumuna göre değerlendirilecek olan konu, başvuruya konu buluş ve istemlerdir. Tekniğin bilinen durumuna dahil olması nedeniyle yeniliği ortadan kaldıracak açıklamalar, yazılı sözlü, kullanım veya herhangi bir şeklide gerçekleşebilir. Buluş konusu ve istemlerdeki unsurlar tekniğin biline durumuna dahil olan dokümanlardaki unsurların her biri ile ayrı ayrı karşılaştırılır.

24 ÖNCEKİ TEKNİK???? Yenilik değerlendirmesinde, istemler unsurların açıkça söz konusu dokümanlarda açıklanıp açıklanmadığı değerlendirir. Başvuruya konu buluşta ve önceki dokümanlardaki, çözümü amaçlanan problem, ve problemin çözümünde uygulanan yaklaşım dikkate alınır. Değerlendirmelerde görüşü alınacak kişi, tekniğin ilgili alanında uzman kişidir.

25 YENİLİK DEĞERLENDİRMESİ Tekniğin bilinen durumu BAŞVURUNUN İstemi ile korunmak istenen unsurlar İstemde belirtilen ve korunmak İstenen unsurlar YENİ DEĞİL İstemde korunmak istenen teknik unsurlar unsurlar, önceki teknikte yer alan doküman ile karşılaştırılır, Önceki teknikte açıklanan bilgilerin, istemde belirtilen ve korunmak istenen unsurları açık biçimde içerip içermediği değerlendirilir, Önceki tekniğe ait birden çok dokümanın birleştirilerek değerlendirilmesi söz konusu değildir.

26 Patentlenebilirlik Kriterleri BULUŞ BASAMAĞI Buluş, ilgili olduğu teknik alandaki bir uzman tarafından, tekniğin bilinen durumundan aşikar bir şekilde çıkartılamayacak (kolayca akla gelemeyecek) nitelikte olması

27 Patentlenebilirlik Kriterleri SANAYİYE UYGULANABİLİRLİK Sanayinin herhangi bir alanında üretilebilir, kullanılabilir, uygulanabilir olma

28 Patentlenebilirlik Kriterleri Tekniğin Bilinen Durumu Yenilik Buluş Basamağı Sanayide uygulanabilirlik

31 Patentlenebilirlik Kriterleri + Tekniğin Bilinen Durumu Yenilik Buluş Basamağı Sanayide uygulanabilirlik

32 BULUŞ YAPANIN BELİRTİLMESİ Buluşu yapanın adı patentte belirtilir. Buluşu yapanın başvuru sahibi veya patent sahibinden buluş yapan olarak tanınmasını ve adının patentte belirtilmesini isteme hakkı vardır.

33 ÖZEL HUKUK İLİŞKİSİ İÇİNDE OLAN İŞÇİLERİN İŞÇİ BULUŞLARI (ÇALIŞANLARIN BULUŞLARI) KHK Madde 16-41

34 MEMURLARIN ve SİLAHLI KUVVETLER MENSUPLARININ BULUŞ VE TEKNİK İYİLEŞTİRME TEKLİFLERİ KHK Madde Özel hukuk ilişkisine tabi olarak çalışan işçilerin buluş ve teknik iyileştirme teklifleri için uygulanan hükümler, kabul edilmiş özel düzenlemeler saklı kalmak şartıyla, Genel, katma, özel bütçeli kamu kuruluşları ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bağlı ortaklıklarında çalışan memurların ve, Silahlı kuvvetler mensuplarının

35 ÜNİVERSİTE MENSUPLARININ BULUŞLARI KHK Madde 41 Üniversitelere bağlı fakülte ve yüksek okullarda bilimsel çalışma yapmakta olan öğretim elemanlarının yaptığı buluşlar, serbest buluş sayılır. Bu buluşlar hakkında BİLDİRİM ve TEKLİF YÜKÜMLÜLÜĞÜ yoktur.

36 ÜNİVERSİTE MENSUPLARININ BULUŞLARI KHK Madde 41 Öğretim kurumu buluşla sonuçlanan araştırmalar için özel olarak belli araç ve gereçleri sağlamak suretiyle harcamalarda bulunmuşsa, öğretim elemanları öğretim kurumuna buluşun ne şekilde değerlendirildiği ve elde edilen kazanç miktarı hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. Öğretim kurumu, kendisine yapılan yazılı bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde elde edilen kazançtan uygun bir miktarın verilmesini talep edebilir. Ancak talep edilen miktar kurum tarafından yapılan harcamaları aşamaz.

37 İŞÇİ BULUŞLARI HİZMET BULUŞLARI İşçinin bir işletmede veya kamu idaresinde yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği veya işletmenin veya kamu idaresinin büyük ölçüde deneyim ve çalışmalarına dayanan, işçinin iş ilişkisi sırasında yaptığı buluşlardır. BAŞVURU HAKKI SAHİBİ İŞVERENDİR. SERBEST BULUŞLAR Hizmet buluşlarının dışında kalan buluşlardır. İşçinin yaptığı işle ilgisi olmayan bir alanda yaptığı buluşlardır. BAŞVURU HAKKI SAHİBİ İŞÇİDİR.

38 HİZMET BULUŞLARINDA, İşçi, gecikmeksizin yaptığı buluşu ayrıntılı olarak işverene yazılı olarak bildirir. İşveren gerekli düzeltme önerilerini iki ay içinde işçiye bildirir. İşveren buluş üzerinde kısmen veya tamamen hak talep ettiğini işçiye bildirir. Yazılı bildirim olmaz ise tüm haklar işçinindir. İşveren ilgili yönetmeliğe göre buluş ile ilgili olarak işçiye belirli bir bedel öder.

39 SERBEST BULUŞLARDA, İşçi buluş yaptığını, zaman geçirmeden işverene yazılı olarak bildirir. İşveren buluşun hizmet buluşu olup olmadığı hakkında görüşünü işçiye ÜÇ AY içinde bildirir. Bu bildirim yapılmaz ise buluş işçinindir.

40 SÖZLEŞMEYE DAYALI PROJELERDE SÖZLEŞMEDE AKSİ HÜKÜM YOK İSE PATENT HAKKI İŞVERENİNDİR.

41 PATENT BAŞVURUSU BAŞVURU DİLEKÇESİ Buluş konusunu açıklayan TARİFNAME Patentle korunması istenilen buluşun unsur veya unsurlarını kapsayan İSTEM veya İSTEMLER Tarifnamede istem veya istemlerde atıf yapılan ŞEKİLLER ÖZET

42 PATENTTEN DOĞAN HAKKIN SONA ERMESİ Koruma süresinin sona ermesi İncelemesiz olarak verilen patentin koruma süresi 7 yıldır. Başvuru tarihinden itibaren en geç 7 yıl içinde patent sahibi tarafından inceleme talebinde bulunulmaması halinde patent hakkı kendiliğinden sona erecektir. İnceleme talebinin 7 yıllık süre içinde yapılması ile inceleme sonucunda patent verilmesine karar verilmesi halinde patentin süresi başvuru tarihinden itibaren hesaplanan 20 yıla tamamlanır. İncelemeli sisteme göre verilen patentlerin koruma süresi başvuru tarihinde itibaren 20 yıldır. Bu sürelerin uzatılması mümkün değildir.

43 PATENTTEN DOĞAN HAKKIN SONA ERMESİ Vazgeçme Patent sahibi kural olarak istediği zaman vazgeçme beyanında bulunabilir. Vazgeçme beyanı yazılı olarak TPE ye bildirilir ve TPE tarafından kayda geçirildiği andan itibaren hüküm doğurur. Vazgeçme, patentin tamamını kapsayabileceği gibi bir kısmına yönelik de olabilir.

44 PATENTTEN DOĞAN HAKKIN SONA ERMESİ Yıllık ücretlerin ödenmemesi Yıllık ücretler ile ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi durumunda, patentten doğan hak ödemenin yapılması gereken vade tarihi itibariyle sona ermiş olur. Ücretler mücbir sebep nedeniyle ödenmemişse, mücbir sebebin patent sahibi tarafında ispatlanmış olması şartıyla patent geçerlilik kazanabilir.

45 PATENTTEN DOĞAN HAKKIN SONA ERMESİ Hükümsüzlük Buluşun, patent verilebilirlik şartlarına sahip olmadığının ispatlanması, Buluşun, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda bir uzmanın onu uygulamaya koyabilmesini mümkün kılacak yeterlilikte, açık ve tam olarak tanımlanmadığının ispatlanması, Patent konusunun, yapılmış olan başvurunun kapsamı dışına çıktığının ispatlanması, Patent sahibinin, patent isteme hakkına sahip bulunmadığının ispatlanması durumlarında patent belgesi hükümsüz sayılır.

46 SİZCE BUNLAR NEDİR?

47

48

49

50

51 NEC (Nippon Electronics Corporation) P-ISM 1. CPU 2. İletişim (telefon, pointer, bluetooth) 3. Klavye 4. Kamera 5. Projektör Baz ünitesi Prototip maliyeti $

52

53 Chester GREENWOOD 1873 yılında 15 yaşındayken buz pateni yaptığı sırada kulaklarını soğuktan korumak için kulaklığı buldu