İSTANBUL TİCARET ODASI SERAMIK. Nisan Hazırlayan. Dr. İlkay ÇAPRAZ

Transkript

1 İSTANBUL TİCARET ODASI SERAMIK Nisan 2003 Hazırlayan Dr. İlkay ÇAPRAZ

2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I: ÜRÜN TANIMI VE KAPSAMI Seramik Kaplama Malzemeleri Seramik Sağlık Gereçleri Teknik Seramikler Porselen izolatörler Eiektro Porselen Teknik Seramik Refrakter Malzemeler Seramik Hammaddeleri Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası... 4 BÖLÜM II: DÜNYA SERAMiK SEKTÖRÜ Üretim ve Tüketim Seramik Kaplama Malzemeleri Seramik Sağlık Gereçleri Teknik Seramikler Refrakter Malzemeler Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Dünya Ticareti...? 2.1. ihracat Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü... 1 O Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü Ithalat Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü.. 21 BÖLÜM HI: TÜRKİYE SERAMiK SEKTÖRÜ Üretim ve Kapasite Kullanımı... 27

3 1.1. Seramik Kaplama Malzemeleri Seramik Sağlık Gereçleri Teknik Seramikler Refrakter Malzemeler Seramik Hammaddeleri Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Dış Ticaretim iz Gümrük istatistik Ta rife Pozisyonları Seramik Kaplama Malzemeleri Seramik Sağlık Gereçleri Teknik Seramik Porselen izolatörler Elektro Porselen Teknik Seramik ihracatı m ız Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü Refrakter Malzeme Sektörü Seramik Hammaddeleri Sektörü Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü ithalatım ız Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü Refrakter Malzeme Sektörü Seramik Hammaddesi Sektörü Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü Tüketim BÖLÜM IV: SONUÇ VE DEGERLENDİRME Kaynaklar ll

4 BÖLÜM/ ÜRÜN TANIMI VE KAPSAMI ı

5 Geleneksel anlamda seramik ürünler anorganik endüstriyel hammaddelerin belirli oranlarda karıştırılıp şekiilendirildikten sonra pişirilerek sertleşmesi suretiyle elde edilen malzemelerdir. Olumlu fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeni ile günlük yaşamda, endüstride ve inşaatta yaygın olarak kullanılmaktadır. Seramik sektörü;! Seramik kaplama malzemeleri,! Seramik sağlık gereçleri,! Seramik sofra ve süs eşyaları,! Porselen sofra ve mutfak eşyaları,! Teknik seramikler,! Refrakter harç ve tuğlalar! Seramik hammaddeleri alt sektörlerinden oluşan inşaat sektörüne önemli oranda girdi sağlayan bir sanayi dalıdır. 1. SERAMiK KAPLAMA MALZEMELERi Seramik kaplama malzemeleri, yer ve duvar kaplamasında kullanılan, seramikten yapılmış plakalardır. Türkiye' de çoğunlukla seramik yer karaiarına "seramik karo", duvar karaiarına "fayans" denilmektedir. Uluslararası aşağıdaki şekilde tanımlamaktadır. ISO :1998 standardında seramik kaplama malzemeleri "Seramik karolar, çoğunlukla killer ve/veya diğer anorganik hammaddelerden üretilen, genellikle yer ve duvar kaplamalarında kullanılan, kalıptan çekme metoduyla veya oda sıcaklığında preslanerek şekillendirilen, fakat başka işlemlerle de şekil verilebilen, daha sonra kurutulup istenen özellikleri kazandırmaya yeterli olacak sıcaklıklarda pişirilen ince plakalardır. Karolar sırlı veya sırsız olabilir, yanmazlar ve ışıktan etkilenmezler." ISO :1998 uluslararası standardına ve TS EN 87:1995 Türk ve Avrupa Standartlarına göre seramik karolar aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır: Şekillendirme metoduna göre:! Kalıptan çekme (A)! Kuru presleme (B)! Diğer işlemlerle (C) Türkiye'de üretilen seramik karolar "kuru presleme (B)" sınıfına girmektedir. Su emme oranına göre (E): : E:5 /o0,5! %0,5<E:5%3! %3:5E<%6! %6:5E<% 1 O! E>%10 (Grup ı a) (Grup ı b) (Grup ll a) (Grup ll b) (Grup lll) 2

6 2. SERAMiK SAGL/K GEREÇLERi Genel anlamda seramik "inorganik-metalik olmayan hammaddelerin belrli oranlarda karıştırılarak akışkan bir çamur haline getirilmesi, daha sonra da alçı ve/veya sentetik reçine kalıplarda şekillendirilerek C civarında pişirilip su emme değeri %0,75 in altında olan ürünlerdir. Kil, kaolen, kuars, feldspat gibi inorganik hammaddeler temel yapıyı oluşturur. Lavabo, ayak, klozet, rezervuar, bide, helataşı, pisuar ve duş teknesi beyaz ve renkli olmak üzere ürün yelpazesinin başlıca ürünleridir. 3. TEKNiK SERAMiKLER Taş ve Toprağa dayalı Sanayi Ürünleri'nin sınıflandırılmasında daha önceki yıllarda "Eiektroporselen" başlıbaşına bir grubu temsil ediyordu. Son yıllarda yurdumuzda da gittikçe önem kazanmakta olan ileri seramikler de dikkate alınarak, grubun adı, VIII. 5 Yıllık Kalkınma Planı çalışmalarında "TEKNiK SERAMiK" olarak değiştirilmiştir. F. Singer ve S.S. Singer'in yaptığı Seramik Bünye sınıflanmasında "Sert Porselen" teknolojik olarak geliştirilmiş bünyeleri ihtiva etmektedir. Bunlar, Elektriksel Porselen, Kimyasal Porselen, Mullit Porselen, Zirkon Porselenin yanında tek bileşimli porselen tipi (Steatit, Kordierit vb.) ve saf tek bileşikli (oksitler, karpitler vb.) seramiklerdir. Bu bilimsel tarif de dikkate alınarak "Teknik Seramik" grubuna ana mallar olarak,! Porselen izolatörler,! Elektro porselen malzemeler,! ileri seramik malzemeler dahil edilmiştir Porselen izolatörler Kil, Kaolen, kuars, feldspat, alümina gibi ingorganik maddelerin belirli oranlarda karıştırıldıktan sonra öğütülüp, uygun metodlarla şekiilendirilip pişirilmesi ile elde edilir. Daha sonra bu parseleniere kullanım yerlerine bağımlı olarak metal parçalar monte edilerek, elektrik enerjisi iletim ve dağıtımında, trafo merkezlerinde kullanılır Elektro Porselen Kil, kaolen, kuars, feldspat, alümina, steatit gibi inorganik maddelerin uygun oranlarda karıştırılıp, öğütüldükten sonra elde edilen granülün yaş veya kuru şekillendirilmesini takiben pişirilmesi ile üretilir. Daha sonra bu parçalar mekanik düzenekler için monte edilerek elektrik tesisatlarındaki şalter, sigorta, buşon, fiş, duy vb. malzemelerin üretiminde kullanılır. 3

7 3.3. Teknik Seramik Hızla gelişen teknolojinin paralelinde; yüksek aşınma direnci, mukavemet, korozyona dayanıklılık, elektriksel ve ısıl özelliklere sahip malzemelere ihtiyaç duyulmuştur. Bunun temini için yapılan araştırma çalışmaları sonucunda teknik seramikler (ileri seramik ve mühendislik seramikleri de denilmektedir) doğmuş ve gelişmiştir. iki gruba ayrılırlar:! Oksit seramikleri (AI203, Zr02 vb.)! Oksit olmayan seramikler (Karbürler, Nitnirler, Borürler vb.) Günlük hayatımızda kullanılan, kesme, aşındırma parçaları, yüksek sıcaklığa dayanıklı roket kılıfları, tank gövde kaplamaları, kurşun geçirmez yelekler, plezo elektrik seramikler, saryant ısıtıcı taşları, katalitik konvertörler, motorlar, pompalar, salmastralar vs. gibi malzemelerdir. 4. REFRAKTER MALZEMELER Refrakter malzemeler yüksek sıcaklıklarda her türlü erimiş metal, cüruf, asit vb. aşındırıcı maddelere dayanıklı, mekanik darbe ve sürtünme etkilerine karşı fiziksel ve kimyasal özelliğini kaybetmeyen, yüksek ergime sıcaklığına sahip malzemelerdir. Bu özellikleri nedeniyle, sanayide yüksek sıcaklığın gerekli olduğu tüm işlemlerde, işlemin yapıldığı üniteleri koruma ve yalıtımını sağlama amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır. 5. SERAMiK HAMMADDELERi Seramik sektöründe, elde edilecek ürüne göre değişen çeşitli hammaddeler ile bunlarla birlikte birçok yardımcı maddeler kullanılmaktadır. Seramik sektöründe kullanılan başlıca hammaddeler; kaolin, feldspat, kil, wollastonit ve pirofillit gibi anorganik esaslı minerallerdir. Yardımcı maddeler olarak ise, boya, oksit, firit,sır ve benzeri gibi maddeler kullanılmaktadır. 6. SERAMiK PORSELEN SOFRA, MUTFAK ve SÜS EŞYASI Kil, kaolen, kuvars, feldspat gibi inorganik maddelerin belirli oranlarda karıştırılıp, suyla hamur haline getirilmesini takiben uygun metotlarla şekiilendirildikten sonra C de pişirilmesi ile elde edilen sırlı, desenli veya desensiz, tabak, kase, fincan gibi sofra eşyalarının, vazo, biblo vb. süs eşyalarıdır. 4

8 BÖLÜM// DÜNYA SERAMiK SEKTÖRÜ 5

9 1.ÜRETİM VE TÜKETİM 1.1. Seramik Kaplama Malzemeleri Dünyada seramik kaplama malzemeleri sanayinin en büyük üreticileri Çin, italya, ispanya, Brezilya, Endonezya ve Türkiye'dir. Dünya toplam üretimi giderek artmaktadır yılı dünya üretimi 5, öneminde üretim %8,3 oranında artmıştır. Tüketim de aynı dönemde %14 artarak, 2000 yılında 4,6 milyar m 2 'ye ulaşmıştır. Dünyadaki en büyük üretici olan Çin, dünya üretiminin yaklaşık %32'isini gerçekleştirmektedir. Üretiminin % 97'si iç tüketime yöneliktir. Çin %26'1ık pay ile dünya tüketiminde de birinci sırada yer almaktadır. italya'nın 2000 yılı karo üretimi 632 milyon m 2 'dir. ispanya'nın üretimi ise 621 milyon m 2 'dir Seramik Sağlik Gereçleri Dünya seramik sağlık gereçleri üretimi yılda yaklaşık 200 milyon adettir yılında, Avrupa (Doğu Avrupa ülkeleri hariç) 51 milyon adetlik üretimi ile, Çin'den sonra dünyadaki en büyük üretici bölgedir. Tüketim ise 52 milyon adettir. 30 'dan fazla üreticinin bulunduğu italya dışında, dünya genelinde, çeşitli ülkelerde fabrikaları bulunan az sayıda büyük üretici faaliyet göstermektedir yılı itibariyle, Türkiye Avrupa'da üçüncü üretici ve 6. ihracatçı konumundadır. Sektörün kapasite artışı büyük oranlarda gerçekleşmektedir. Avrupa'da en önemli üreticiler, italya, ispanya, Türkiye, Fransa, ingiltere ve Almanya'dır. italya'nın 2000 yılı sağlık gereçleri üretimi 9,6 milyon adettir. Dünyadaki en büyük üreticilerden iki tanesi ABD'de bulunmaktadır. Bunlardan birisi ABD'nin ve dünyanın en büyük üreticisi olup, ABD, Meksika, Kanada, Avrupa, Güney Amerika ve Uzak Doğu'da çeşitli ülkelerde olmak üzere 21 ülkede fabrikaya sahiptir. Diğer büyük üreticiler isviçre, Finlandiya, ispanya, Almanya, ingiltere, Hollanda'da olup, hepsinin pek çok ülkede üretim tesisleri vardır. Büyük üreticilerden iki tanesi de Japonya'da bulunmaktadır. Çin'in Avrupa'nın toplam üretiminden bir miktar daha fazla olan üretimi tümüyle iç tüketime dönüktür. Aynı zamanda, yarısı ABD'den olmak üzere az miktarda ithalat da yapmaktadır. Almanya Avrupa'daki en büyük tüketici ve ithalatçıdır. Almanya'yı Fransa, ispanya ve Belçika izlemektedir. AB ülkeleri, özellikle italya ve ispanya üst kalite ürünler üretiminde başı çekerken, Asya ülkeleri özellikle Çin'in yapmış olduğu büyük hamle sonucu, miktar olarak en fazla üretimi gerçekleştirmektedirler. Çin'deki üretim artışının başlıca nedeni, ABD'nin ve dünyanın en büyük üreticisi olan ABD'deki bir firma ile Çinli üreticiler arasında gerçekleşen joint-venture türü ortaklıklardır. 6

10 1.3. Teknik Seramikler Teknik seramikler alt-sektöründe AB ile Japonya arasında çok güçlü bir rekabet vardır. AB, 5 milyar ECU'luk dünya pazarının %1 O'unu almaktadır Refrakter Malzemeler Dünya refrakter malzemeler üretiminde önde gelen ülkeler Çin, Rusya Federasyonu, AB ülkeleri, ABD ve Japonya'dır. ABD son derece gelişmiş bir refrakter sanayine sahiptir. Fabrikalar büyük ölçekli olup, belirli türlerde uzmanlaşmışlardır. Japonya da gelişmiş bir refrakter sanayine sahiptir Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sofra ve süs eşyası üretiminde Almanya, ingiltere, Fransa, Japonya, Çin, Hong Kong, Belçika, ABD ve italya önde gelen ülkelerdir. 2. DÜNYA TiCARETi 2.1. ihracat Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Çin ihracata dönük olarak yaptığı yatırımlar tamamlandığında, dünya ihracatında da önemli bir konuma gelecektir. italya, ispanya ve Türkiye, dünyanın en önemli ihracatçıları durumundadır yılında, Türkiye seramik kaplama malzemeleri dünya ihracatında üçüncü sırada yer almıştır. 7

11 Dünya S!r/1 Seramikten Kaplama Malzemeleri (Bir kenan n m uzunluğu 7 cm'yi geçmeyen/er) ihracati HS: Değer (1 000 ABD $) i talya 11 o 806 Tayland Endonezya Japonya Malezya Türkiye Almanya ABD Hindistan ispanya i ran ingiltere Çin Mısır Tayvan Güney Kore Portekiz Brezilya Rusya Fed BAE DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 8

12 Dünya Diğer Kaplama Malzemeleri ihracati HS: Değer (1 000 ABD $) i talya ispanya Türkiye Brezilya Meksika Almanya Fransa Portekiz BAE ÇekCum Beyaz Rusya Endonezya Çin Japonya Malezya Tayvan Hollanda Tayland Tunus Arjantin Kolombiya DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 9

13 Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü Dünya Porselen Sağ/tk Gereçleri ihracati HS: Değer (1 000 ABD $) Almanya ispanya Fransa Portekiz isveç ABD ingiltere Çin Tayland i talya Finlandiya Bulgaristan Filipinler Endonezya Macaristan Fas Romanya Belçika Avusturya BAE Kolombiya DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap lo

14 Dünya Diğer Sağ/tk Gereçleri ihracati HS: De_ğ_er {1 000 ABD $) Meksika i talya Türkiye Fransa Tayland ÇekCum Almanya Mısır Brezilya ingiltere Portekiz Polanya Şili ABD BAE Venezualla ispanya Filipinler Avusturya Tayvan Ekvator Çin DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap ll

15 Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü Dünya Porselen Sofra ve Mutfak Eşyas1 ihracati H$: Değer (1000 ABD$) Çin Almanya ingiltere Japonya Fransa Cek Cum Polonya italya Tayland Endonezya Portekiz ABD Hollanda Danimarka Sri Lanka Belçika Macaristan Romanya isveç Tayvan Bengladeş Güney Kore DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 12

16 Dünya Porselenden Diğer Ev Eşyas1 ve Tuvafet Eşyas1 ihracati HS: Değer {1 000 ABD $) Cin inoiltere i talya ABD Fransa Tayvan 4135 Almanya Romanya Malezya ispanya Hollanda BAE Japonya Singapur Polonya Danimarka Portekiz Avusturya Avustralya Tayland irianda Güney Kore DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 13

17 Dünya Seramikten Sofra ve Mutfak Eşyas1, Diğer Ev Eşyas1 ve Tuva/et Eşyas1 ihracati HS: Değer (1 000 ABD $) ingiltere i talya Tayland Portekiz Cin Tawan ABD Japonya Belçika Almanya Meksika Endonezya Brezilya Malezya Polonya Romanya Hollanda ispanya isveç Kanada Vietnam Güney Kore DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 14

18 Dünya Porselenden Heykefeik/er ve Diğer Süs Eşyas1 ihracati HS: Değer (1 000 ABD $) Çin ispanya Danimarka Almanya Fransa Tayland ingiltere Hollanda italya Macaristan Tayvan Endonezya Malezya ABD Sri Lanka Japonya Belçika Portekiz 3663 ÇekCum Vietnam 2847 irianda Meksika DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 15

19 Dünya Diğer Heykefeik/er ve Diğer Süs Eşyast ihracatt HS: Değer (1 000 ABD $) _Çin Vietnam Portekiz i talya Almanya Meksika Hollanda ingiltere Filipinler Fransa Belçika Tayland ispanya Danimarka Tayvan ABD Romanya Kanada Polonya isveç 3543 Fas Japonya DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 16

20 2.2. ithalat Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Dünya Kaplama Malzemeleri 2000 y1fl ithalati Karolar, küpler ve benzeri ürünler (Bir kenarmm uzunluğu 7 cm'den az olanlar) HS: Değer (1000 ABD$) ABD Suudi A Hong Kong ingiltere Singapur Avustu_!Y_a irianda Cezayir Alman_y_a Macaristan Fransa Norveç 4957 Hollanda Güney Kore 4856 isveç 4694 Yunanistan 4633 Urdün 4300 Jameika Portekiz 3260 Barbad os Avustralya Kazakistan 2630 Malta 2405 DUNYA TOPLAMI Kaynak: ITC, Trademap 17

21 Dünya Diğer Kaplama Malzemeleri Ithalati HS:69089 Değer (1 000 ABD $) ABD Fransa Almanya ingiltere Avustralya Polanya Kanada Belçika Yunanistan Hong Kong i sviçre Avusturya Portekiz Hollanda Suudi A Meksika i srail i talya Singapur Şili Macaristan Rusya Fed DUNYA TOPLAMI Kaynak: ITC, Trademap 18

22 Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü Dünya Sağ/tk Gereçleri ithalatt HS: Değer (1 000 ABD $) ABD Almanya ispanya Fransa Kanada Hong Kong ingiltere Danimarka Belçika irianda Hollanda i talya Suudi A NoNeç Yunanistan Avusturya Portekiz isveç BAE Avustralya i sviçre Güney Kore DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 19

23 Dünya Diğer Sağ/tk Gereçleri ithalatt H$: Değer (1 000 ABD $) ABD Fransa ingiltere Almanya Japonya i talya Avusturya Rusya Fed Singapur Suudi A Polanya ispanya Hollanda Tayvan Belçika irianda Kanada i sviçre Çek Cum BAE Meksika Kuveyt DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 20

24 Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü Dünya Porselenden Sofra ve Mutfak Eşyast ithalatt HS: Değer (1 000 ABD $) ABD Japonya Almanya i talya Fransa ingiltere ispanya Hong Kong Belçika Kanada i sviçre BAE Avustralya Avusturya ÇekCum Hollanda Tayvan isveç Norveç Danimarka Mısır israil DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 21

25 Dünya Porselenden Diğer Ev Eşyası ve Tuvalet Eşyası ithalatı HS: Değer (1 000 ABD $) ABD ingiltere Hong Kong ispanya i talya Singapur Almanya Fransa 4170 Oma n Japonya Suudi A Belçika Kanada Yunanistan Küba i sviçre Avusturya Venezuella BAE Avustralya Türkiye Portekiz DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 22

26 Dünya Seramikten Sofra ve Mutfak Eşyas1 ithalati HS: Değer (1 000 ABD $) ABD ingiltere Fransa Kanada Hon_g Kon_g Almanya Japonya Hollanda Avustralya Belçika ispanya i talya Meksika isveç irianda Norveç i sviçre Avusturya Polonya Güney Kore Şili DUNYA TOPLAMI Kaynak:ITC, Trademap 23

27 Dünya Porselenden Heykefeik/er ve Süs Eşyasi ithalati HS: Değer (1 000 ABD $) ABD Hong Kong ingiltere italya Japonya Almanya Kanada Fransa ispanya Portekiz Hollanda Avustralya Belçika BAE irianda Meksika Singapur Suudi A i sviçre Mısır Danimarka 4135 DUNYA TOPLAMI Kaynak: ITC, Trademap 24

28 Dünya Diğer Heykefeik/er ve Süs Eşyast ithala tt HS: Değer (1 000 ABD ~) ABD Almanya ingiltere Hollanda Fransa i talya Belçika Hong Kong Japonya i sviçre ispanya Danimarka Avustralya Avusturya Norveç isveç Kanada Polonya irianda Finlandiya 4940 Portekiz DUNYA TOPLAMI Kaynak: ITC, Trademap 25

29 BÖLÜM lll TÜRKİYE SERAMiK SEKTÖRÜ 26

30 Seramik üretimi ülkemizin en eski sektörlerinden biridir. Anadolu'da ilk çanak, çömlek örnekleri MÖ 7000 yıllarına, Neolitik çağa uzanmaktadır. Ancak endüstriyel anlamda geleneksel seramik üretimi ikinci Dünya Savaşı sonrası yıllarda, 1950'1erde başlamıştır. ithalat ikamesi bu sanayinin kurulması ve gelişmesinde en önemli teşvik olmuştur. 1. ÜRETiM ve KAPASiTE KULLANIMI Büyük oranda yerli girdiler kullanan seramik sektörünün yarattığı katma değer çok yüksektir. Seramik sektörü yıllık 1,5 milyar ABD $lık katma değer, 400 milyon ABD ABD $lık ihracatı ile, ülkemizin en köklü ve temel sanayi gruplarından biridir. Kurulu kapasite miktarları, ürün kalitesi ve ürün çeşitliliği vb. faktörler gözönüne alındığında, Türk seramik sanayi içinde en gelişmiş alt sektörler kaplama malzemeleri ve sağlık gereçleri; nispeten daha az gelişmiş alt sektörler ise sofra ve süs eşyaları ile teknik seramikler ve refrakter malzemeler sektörüdür. Türk seramik sanayi hammadde ihtiyacını yaklaşık %80 oranında yurtiçinden karşılamaktadır. Buna karşın makine ve ekipman üretimi gelişmemiştir. Türkiye seramik sanayinde fiili toplam işgücü kişi civarındadır. Seramik sektörüne hizmet veren yan sektörleri ve hammadde üretimini gerçekleştiren firmaları da içine alan bir perspektifle bakıldığında bu rakamın düzeyinde olduğu söylenebilir. Geçtiğimiz dönemde yaşanan iki ekonomik kriz, imalattan sanayiye, tarımdan inşaata tüm mal ve hizmetleri üreten sektörleri etkilediği gibi seramik sektörünü de derinden etkilemiştir yılında seramik sektörü üretimi %15 daralmış ancak istihdam azalışı %5 seviyesinde kalmıştır. Türkiye Seramik Sanayi Üretimi (1 000 Ton) Kaplama Malzemeleri Sağlık Gereçleri o Sofra ve Süs Eşyası Teknik Seramikler Refrakter Malzemeler Kaynak: DPT 1.1. Seramik Kaplama Malzemeleri Seramik Kaplama Malzemeleri, seramik sektöründe en önemli yere sahip ve en hızlı gelişen ürün grubudur. Bu alt sektör yaklaşık 40 yıllık bir geçmişe sahip olmasına karşın, hızla gelişerek dünyada üretimde altıncı, tüketirnde dokuzuncu, ihracatta üçüncü sırada yer almaktadır. Avrupa'da ise hem üretimde hem de ihracatta italya ve ispanya'dan sonra üçüncü durumdadır. Son yıllarda inşaat sektöründe yaşanan 27

31 canlılığa paralel olarak, seramik karo üreticileri de hızla kapasitelerini artırmış, bunun yanısıra yeni firmalar da ortaya çıkmıştır. Seramik Kaplama Malzemeleri sektöründe 24 fabrika bulunmaktadır. Bu fabrikaların bölgelere göre dağılımına baktığımızda, seramik sektörü kapasitesinin %40'ı Bilecik-Eskişehir, %20'si izmir-aydın, % 15'i Kütahya-Uşak, %25'i Çanakkale Bölgesinde bulunmaktadır. Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Profili Değişim% Fabrika istihdam Kapasite U retim Kapasite Kullanım Oranı% Yurtiçi satış ihracat (m~) ihracat (ABD $) ithalat (m~) ithalat (ABD $) Ülkemizde seramik sektörünün son 20 yılda gelişmiş olması ve mevcut kapasitesinin yarısının da son 1 O yılda devreye girmesi, son teknolojiye sahip olması açısından büyük bir avantaj sağlamaktadır yılında Türkiye Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü kapasitesi, 2000 yılına göre %9 oranında artış kaydederek 250 milyon m 2 ye ulaşmıştır. Bunlar daha çok, mevcut üreticilerin sürdürdükleri tevsii yatırımlarıdır. Yapılan yatırımlar, modernizasyon ve ihracata yönelik olarak yapılmaktadır. Sektör yapmış olduğu yatırımlarla, yılları arasında üretim kapasitesini %80 oranında arttırmıştır. Kapasite Üretim Türkiye'nin 2001 yılı Seramik Kaplama Malzemeleri üretimi, 2000 yılına göre %14 oranında azalarak 150 milyon m 2 olarak gerçekleşmiştir. Sektörün 2001 yılı kapasite kullanım oranı %60dır. Kapasite Kullanım Oranı %

32 Sektörün yılları arasındaki ortalama kapasite kullanım oranı su %90 dır Ağustos depremi sonrası inşaat sektöründe yaşanan durgunluk nedeniyle 2000 yılı içinde bu oran %77 ye düşmüştür. Kasım 2000 ve Şubat 2001 ekonomik krizlerinden sonra sektördeki üretim daralması devam etmiş, 2001 yılında kapasite kullanım oranı %60 olarak gerçekleşmiştir. Sektörün atıl kapasitesi her geçen yıl artmaktadır yılı kapasite fazlası 55 milyon m 2 iken 2001 yılında ku Ilanılamayan kapasite 100 milyon m 2 ye yükselmiştir yılı içinde iç pazarda beklenen %10 daralma ve ihracatın %7-8 oranında artması ile 2002 yılında sektörün atıl kapasitesinin 105 milyon m 2 düzeyinde olacağı tahmin edilmektedir. Ülkemizin içinde bulunduğu makro ekonomik şartlar ve inşaat sektörünün içinde bulunduğu durum nedeni ile önümüzdeki dönemde yurtiçi pazarda seramik karo ve fayans tüketiminin bir artış yaşamayacağı açıktır. Bu nedenle Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörünün mevcut atıl kapasitesinin ihracatta değerlendirilmesi gerekmektedir. Aynı zamana ülkemizdeki zengin hammadde kaynaklarının hammadde olarak değil bu üründe bir katma değer yaratarak işlenmiş ürün olaraksatılmasını sağlamalıdır. Kapasite Fazlası (milyon m 2 ) Seramik Sağlık Gereçleri Türkiye Seramik Sağlık Gereçleri Sektöründe faaliyet gösteren SERSA üyesi üretici firmaların üretim kapasitesi 2000 yılı itibari ile ton ( adet) iken, 2001 yılı içerisinde %6 oranında artarak tona ( adet) ulaşmıştır. Diğer orta ve küçük ölçekli işletmelerin toplam üretim kapasitelerinin yaklaşık bin ton civarında olduğu tahmin edilmektedir yılında yaşanan ekonomik kriz sonrası, seramik sağlık gereçleri sektörü üretimi bir önceki yıla göre %8 oranında azalarak ton ( adet) olarak gerçekleşmiştir. Sektörde krizin etkileri ihracatla aşılmaya çalışılmış ancak üretimdeki düşüşün önüne geçilememiştir. Sektörün 2001 yılı içindeki kapasite kullanım oranı %71 dir. Bu oran son 1 O yıl içinde gerçekleşen en düşük KAPASiTE KULLANIM ORANI dır. Mevcut tesisler kapasitelerinin çok altındaki kapasitelerde çalışma zorunda kalmakta, maliyetler artmaktadır. Bazı firmalar daralan arz nedeni ile maliyetlerdeki artışı karşılamak için istihdamca da azaltmalara gitmişlerdir yılında sektördeki istihdam kaybı %12 dir. 29

33 SSG Sektörü Kapasitesi ve Üretimi-SEASA Üyeleri (*1 000 Adet) Kapasite U retim Kapasite Fazlası Kaynak: Seramik Sanayicileri Birliği Sağlık gereçleri alt sektöründe 16 tane büyük ve orta ölçekli firma bulunmaktadır. 1980'1i yılların ikinci yarısından sonra, 30'a yakın küçük ölçekli firma da üretime başlamıştır.bunlar, genelde büyük üreticilerin ürünlerini kopya ederek, ucuz maliyetli ürünleri ile iç pazarda önemli oranlarda pay elde etmişlerdir. Bu sektör Türkiye'de inşaat sektörünün gösterdiği gelişmeye paralel olarak hızla gelişmiş ve Avrupalı üreticiler arasında italya ve ispanya'dan sonra üçüncü büyük üretici konumuna gelmiştir. Sektörde mevcut küçük ölçekli işletme sayısının daha da artacağı ve mevcut olanlardan bazılarının modern teknolojilere uyumu ile birlikte gelişerek orta ölçekli şirket durumuna gelecekleri beklenmektedir Teknik Seramikler Teknik seramikler alt sektöründe 3 firma mevcuttur döneminde, sektörde yıllık kapasite artışı %14 olarak gerçekleşmiştir. Alçak ve yüksek gerilim izolatörler iki şirket tarafından üretilmektedir. Bunlardan birisi olan kamuya ait şirketin üretimdeki payı %25 civarındadır. Elektriksel seramik üretiminde yalnızca bir üretici mevcuttur. ileri teknik seramikler sektörü şimdiye kadar müteşebbislerin pek ilgisini çekmemiştir. Bu sektörde üretim kalite ve miktar olarak gelişmemiş olup, yakın gelecekte de olumlu bir gelişme beklenmemektedir Refrakter Malzemeler Refrakter malzemeler alt sektöründe 14 üretici firma bulunmaktadır. Üretimi yapılan başlıca ürünler, bazik ve alümina silikat esaslı, şekilli ve şekilsiz refrakter malzemelerdir. Tüketirnde yaklaşık %70 pay alan ürünler şekilli ve şekilsiz bazik refrakterlerdir yılı itibariyle, alümina silikat malzemelerde kurulu yıllık üretim kapasitesi 244 bin ton ve bazik malzemelerde ise 306 bin ton olmak üzere, 550 bin tondur. Refrakter sektörü 2001 yılı üretimi, 2000 yılına göre %3 oranında gerheyerek ton olarak gerçekleşmiştir. Sektörün kapasite kullanım oranı çok düşük olup, 2001 yılında ortalama %37 seviyesinde gerçekleşmiştir. Sektörde üretilen bazı tür refrakter tuğla ve harçlar için büyük oranda yerli kaynaklar kullanılmakla beraber, yeni geliştirilen bazı ürünler için sentetik hammaddelerin ithal edilmesi gerekmektedir. Sektörde üretilen bazı tür refrakter malzemelerin üretiminde kullanılan hammadde rezervleri kalite ve miktar olarak 30

34 yetersizdir ve bu malzemelerin üretimi için gerekli hammaddeler tümüyle ithal edilmektedir. Yerli üretim, tüketimin yaklaşık %75'ini karşılamakta, bir miktar da ihraç edilmektedir. Refrakter malzemeler % 80 oranında demir-çelik sanayinde kullanılmakta ve çelik üretimi refrakter malzeme talebinin seviyesini belirlemektedir. Gerek çelik üretiminde geliştirilen yeni metodlar, gerekse refrakter malzemelerde sağlanan kalite artışı sonucu, 1970'1i yıllardan sonra tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de refrakter malzemelerin bazı türlerinin tüketimi göreceli olarak azalmıştır. Üreticiler iç pazarın daralmasından dolayı, ihracata yönelmişlerdir, fakat maliyetierin yüksek olmasından dolayı ihracat fiyatları açısından, üreticilerin dış pazarlarda rekabet gücü çok fazla değildir. Refrakter üretim sektörü tüm dünyada miktar olarak sürekli küçülme eğiliminde olan bir sektördür. Refrakter ürün kalitesindeki artış, kullanıcının presesindeki teknolojik ilerlemeler ve refraktere uyumlu çalışma koşullarının yaratılmasına yönelik yeni proseslerin devreye sokulması ile tüm refrakter kullanıcı sektörlerde tüketim olağanüstü bir hızda düşmeye devam etmektedir. Kullanıcı sektörlerin üretimlerinde de global anlamda bir artışın olmaması bu düşüşü artırmaktadır. Tüm bu sayılan nedenler ile refrakter üretim sektörü sürekli olarak yoğun bir rekabetin baskısı altındadır Seramik Hammaddeleri Ülkemizde, seramik hammaddeleri sektörü, seramik sanayinin gelişimine paralel olarak son yıllarda niteliksel ve niceliksel olarak önemli gelişmeler kaydetmiştir. Türkiye'de önemli bir seramik hammaddesi rezervi mevcuttur. iç tüketimin yanında büyük oranda ihracat yapılmaktadır. Seramik hammaddeleri sektörü, 400 milyon ton feldspat, 100 milyon ton kaolin, 5 milyar ton kuvars ve kuvarsit, 585 milyon ton kil rezervi ile endüstriyel hammaddelerde ihracat imkanı yüksek olup, sektör önümüzdeki yıllarda büyük bir atılım yapabilecek güçtedir. Sektörün büyüme stratejisi, bir yandan bölgesel üretim gücü haline gelmiş yurtiçi seramik sanayine hammadde üretirken diğer yandan katma değeri yüksek seramik hammaddelerinin dünya pazarlarına sunmaktadır. Sektörün 201 O yılı itibari ile üretim hedefi 750 milyon ABD$ dır. Ürünler itibari ile muhtemel ytlftk üretim miktarlan aşağtdaki gibidir: U rün Kil Kaolin Na Feldspat Kum Dolomit Ku arz Çakmak taşı M ermer Diğer Uretim miktarı 31

35 1.6. Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sofra ve süs eşyası alt sektöründe 8 büyük ve orta ölçekli firma bulunmaktadır. Ayrıca, sektörde civarında küçük ölçekli ve atölye düzeyinde üretici de mevcuttur yılları arasında gerçekleştirilen yatırımlar sonucunda üretim kapasitesi% 50 oranında artış göstermiştir. 2. DIŞ TiCARETiMiZ 2.1. Gümrük istatistik Tarife Pozisyonları Seramik Kaplama Malzemeleri sınırları Sektörün Gümrük Tarife Fasıl ve Pozisyon numaraları itibari ile tanımları aşağıdaki gibidir: Cilasız veya sırsız seramikten döşeme veya kaplama karoları ve kaldırım taşları; cilasız veya sırsız seramikten mozaik küpler ve benzerleri (bir mesnet üzerinde olsun veya olmasın) "Diğerleri" bölümünde belirtilen bütün ürünler Cilalı veya sırlı seramikten döşeme veya kaplama karoları ve kaldırım taşları; cilalı veya sırlı seramikten mozaik küpler ve benzerleri (bir mesnet üzerinde olsun veya olmasın) "Diğerleri" bölümünde belirtilen bütün ürünler Seramik Sağlık Gereçleri Sektörün Gümrük Tarife istatistik ve Pozisyon numaraları itibari ile tanımları aşağıdaki gibidir: SITC (Revize 3)e göre ise, Seramik sağlık gereçleri; (seramik musluk taşı, lavabo ve ayakları, küvet, bide, pisuar vb. porselenden) (seramik musluk taşı, lavabo ve ayakları, küvet, bide, pisuar vb., diğer) kod numaraları ile sınıflandırılmaktadır. 32

36 Teknik Seramik Porselen izolatörler Sektörün GTiP numarası itibariyle tanımları aşağıdaki gibidir: Seramikten olan elektrik izolatörleri Zincir askı izolatörleri Çubuk askı izolatörleri Mesnet izolatörleri Cihaz mesnet izolatörleri Geçit izolatörleri o o o o o o Diğerleri Metal Parçası Bulunanlar Zincir askı izolatörleri Çubuk askı izolatörleri Mesnet izolatörleri Diğerleri Diğerleri Zincir askı izolatörleri Çubuk askı izolatörleri Mesnet izolatörleri Cihaz mesnet izolatörleri Geçit izolatörleri Diğerleri Elektro Porselen Elektroporselen için ise tarifelendirme dolayi ı O 1 O Bıçaklı sigortalar O 1 O D tipi sigortalar Otomatik devre kesiciler Diğer anahtarlar Ampul duyları, fişler ve soketler (prizler) olarak yapılabilmektedir Teknik Seramik Genelde teknik seramikler aşağıda GTiP numaraları ile tarif edilebilirler: Laboratuvar eşyası Diğerleri Diğerleri Bunların dışında kalanlar mineraller, refrakterler, elektrik cihazları, gibi gruplar içinde yer alırlar ve kesin sınırlarla tariflendirme imkansızdır. 33

37 2.2. ihracatımız Seramik sanayi ihracatı sürekli olarak artmaktadır. Mevcut üretim kapasitesinin sürekli artmasına karşın, iç tüketim özellikle inşaat sektörünün durgun olduğu dönemlerde aynı oranda artış göstermediği için, artan kapasite sürekli olarak ihracata yönlendirilmektedir. Sektör üretiminin yaklaşık %30'unu ihraç etmektedir. Türkiye, seramik ürünleri sektöründe üretim ve ihracat bakımından başta Avrupa olmak üzere dünya genelinde hızla büyümekte ve rekabet şansını hızla arttırmaktadır. Özellikle 1990'1ı yıllardan itibaren hızla gelişen ve büyüyen Türk seramik sektörü, bugün 70'den fazla ülkeye ihracat yapmaktadır. Sektörün 2001 yılı ihracatı bir önceki yıla göre %12 oranında artarak 396 milyon ABD$ olarak gerçekleşmiştir Değişim% Seramik kaplama malzemeleri Seramik sağlık gereçleri Refrakter malzeme Porselen sofra ve mutfak eşyası Seramik hammaddeleri Seramik sofra ve mutfak eşyası Seramik süs eşyası Teknik seramikler Toplam Kaynak: Dış Ticaret Musteşarlığı ihracatta en önemli ürün grubu, %60 pay ile kaplama malzemeleridir. ihracatta ikinci sırayı alan ürünler %23,8 pay ile sağlık gereçleri, üçüncü grup ise %8,7 pay ile sofra ve süs eşyasıdır. Refrakter malzemeler ile teknik seramikler ihracatı önemsiz düzeydedir. ihracat yapılan ülkelerin sayısı da giderek artmaktadır yılında ihraç pazarlarının ülke sayısı 76 iken 1997 yılında bu sayı 120'ye ulaşmıştır. ihracatın yaklaşık 80'i Avrupa Birliği ülkelerine yapılmaktadır. AB ülkeleri içinde Almanya'nın payı %22, ingiltere'nin payı %11, Fransa'nın payı ise %6'dır. AB ülkelerinden sonra en fazla ihracat yapılan ülkeler, ABD ve Kanada'dır Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Seramik sektörünün yıllık üretimi 3 milyon ton civarında olup bu miktarın %80'ini seramik kaplama malzemeleri oluşturmaktadır. Toplam seramik sektörü ihracatı içinde en büyük pay yine bu ürün grubuna aittir yılında 34

38 gerçekleştirilen 396 milyon ABD $ tutarındaki ihracatın yarısı seramik kaplama malzemeleri ürün grubuna aittir. Türkiye'nin 2001 yılı seramik kaplama malzemeleri ihracatı 2000 yılına göre %8 oranında artarak 57 milyon m 2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Ancak sektörün ihracatı değer olarak, 2000 yılına oranla, 2001 yılında Türk Lirası'nın ABD $ karşısında devalüe olmasına rağmen sadece %1 lik bir artış göstermiştir. Dalgalı kur politikası ile devalüasyon sonrası ihracat şanslarının arttığını düşünen firmalar yeni hedefler benimsemiştir. Ancak, yurtdışı müşteriler Türkiye'deki ekonomik krizi beyan ederek firmaları fiyat indirmeleri için baskı altına almış ve yurtiçi pazardaki durgunluğu ihracat ile aşmaya çalışan firmaların dış pazarlardaki yoğun rekabeti sonrası reel olarak fiyatlar %7 oranında gerilemiş, sektörün ihracat gelirinde beklenen artış gerçekleşmemiştir. Ayrıca kurdaki düzensiz dalgalanmalar sektöre devalüasyondan kaynaklanan ihracat avantajını sağlayamamıştır. Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü ihracati Yıllar Miktar (milyon m;.ı) Değer (milyon ABD $) Dış Ticaret Müsteşarlığı verilerine göre, yılları Kaplama Malzemeleri ihracatı miktar olarak %44 artış göstermiştir. Bu verilerden hesaplanan ortalama fiyatlarda ise ABD $ bazında %18 oranında bir düşüş olduğu görülmektedir. Milyon ABD$ arasında Seramik ı.~racatın Yapıldığı Başlıca Ulkeler(%), 2001 Almanya(19), ABD(1 0), ingiltere(1 O), israil(9), Suud i Karolar A.(9), Fransa(6), Kanada(6), Yunanistan(4}, Rusya Fed.(4}, Hollanda( 4) Türk Seramik Kaplam Malzemeleri sektörünün en önemli ihraç pazarı AB ülkeleridir yılı verilerine göre, Türkiye'nin diğer önemli seramik karo ve fayans ihraç ülkeleri ise sırayla ABD, israil, Suudi Arabistan, Kanada ve Rusya'dır. Son yıllarda Türk seramik sektörünün ihraç pazarları içerisinde ABD ve israil önemini arttırmıştır. 35

39 Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü Seramik sağlık gereçleri alt sektörü, Türk seramik sektöründe ihracat bakımından seramik kaplama malzemelerinden sonra ikinci önemli sektördür. Giderek büyüyen üretim kapasitesi, modern teknoloji yatırımları ve yüksek kalite avantajları sayesinde Türk seramik sağlık gereci sektörünün dünya pazarlarındaki rekabet gücü artmaktadır. Türkiye, seramik sağlık gereçleri ihracatında Avrupa ülkeleri arasında Portekiz'den sonra ikinci sırada yer almaktadır. M"l ııyon ABD$ Ihracatın Yapıldığı Başlıca Ülkeler(%), 2001 ingiltere(20), Almanya(17), Bulgaristan(1 O), ispanya(?), Sağlık Gereçleri 59,4 58,2 77,7 israil(4), ABD(4), Fransa(3), italya(3), irlanda(2), Yunanistan(1} Seramik sağlık gereçleri sektörü için 2001 yılı ihracat açısından başarılı geçmiştir. Sektörün 2001 yılı ihracatı bir önceki yıla göre miktar olarak% 15, değer olarak %32 oranında artarak, ton ve 77,6 milyon ABD $ olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca sektör 2000 yılında üretiminin %54 ünü ihraç ederken, 2001 yılında bu oran %68'e çıkmıştır. Seramik Sağilk Gereçleri Sektörü ihracati Miktar (bin ton) Değer (milyon ABD $) ,7 55, ,7 58, ,8 59, ,0 58, ,8 77,7.. Kaynak: Dış Tıcaret Musteşarlığı Türk Seramik Sağlık Gereçleri sektörünün en önemli ihraç pazarı AB ülkeleridir yılında gerçekleştirilen ihracatın miktar bazında %70ini, değer bazında ise %65'ini AB ülkelerine yapılan ihracat kapsamaktadır yılı verilerine göre, Türkiye'nin diğer önemli sağlık gereçleri ihraç ülkeleri ise sırasıyla israil, ABD, Kanada ve Rusya'dır. 36

40 Seramik Sağilk Gereçleri Sektörü ihracatmm Ülkelere Göre Dağliimi % i talya 4 Almanya 18 ingiltere 20 ispanya 10 Bulgaristan 10 ABD 5 i srail 5 Diğer Refrakter Malzeme Sektörü Refrakter ürünler ihracatımız miktar olarak 1999 yılından itibaren artan bir seyir izlemektedir yılında ton olan Refrakter malzeme ihracatı 2000 yılında ton olarak gerçekleşmiştir yılında refrakter malzeme ihracatı 2000 yılına göre miktar olarak% 16, değer olarak %46 oranında artarak ton ve 23,3 milyon ABD $ olarak gerçekleşmiştir. iç pazarda önemli bir pazar payına ulaşan yerli Refrakter sanayi, öncelikle komşu ülkelerden başlayarak ürünlerini yurt dışında da satmaya başlamış, ardından çok geniş bir açılım yaparak ABD'den Uzak Doğu'ya kadar birçok bölgede faaliyete başlamıştır. Kalite olarak konvansiyel ürünler ile başlayan ihracat, rakamsal olarak henüz istenen düzeye ulaşmamış olsa da eğilim ve oluşturulan kontakların büyüklüğü açısından önemli bire aşama içindedir. Ülkemizin önemli Manyezit ve Dolemit kaynaklarına sahip olması bu potansiyelin kullanılmasında önemli bir faktördür. Aşağıdaki tabloda, diğer bölümü altında gösterilen potansiyelleri gereği gelecekte mevcut aktif olunan pazarlardan daha önemli hale gelecektir. 37

41 Türkiye'nin Refrakter Malzeme ihracatt ( ) Miktar: Ton D eger: ~ 1000 ABD$ 2000 Yılı 2001 Yılı %Değişim Ulke adı Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Mısır ,4 44,5 Bulgaristan ,3 12,1 Almanya ,5 525,7 Suriye ,4 12,2 Arnavutluk ,2-33,2 Azerbaycan ,1 5653,7 Urdün ,3 39,7 i srail ,5-35,4 ABD ,5 68,6 Romanya ,2-13,7 i talya ,8-18,8 S.Arabistan ,9 64,5 i ran ,4 896,0 Cezayir ,5 221,8 Diğer ,0 86,3 Genel ,7 46,0 Toplam Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Seramik Hammaddeleri Sektörü Toplam 7 milyon ton civarında üretim yapılmakta, bunun 2,8 milyon tonluk kısmı ihraç edilmektedir. ihracatımızın ağırlıklı bölümünü Milas bölgesinden yapılan sodyum feldspat ihracatı oluşturmaktadır Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü Milyon ABD$ l.~racatın Yapıldığı Başlıca Ulkeler(%), 2001 Sofra ve Mutfak 15,9 17,2 25,8 Eşyası ispanya(34), Fransa(19), Almanya(11 ), italya(8), isveç(5), ingiltere(4), Belçika(4), Yunanistan(3), israil(2), ABD(2) Süs Eşyası 6, Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı 38

42 2.3. ithalatımız ithalatta önemli pay alan ürünler refrakter malzemeler (%52,9), kaplama malzemeleri (% 14,3) ile sofra ve süs eşyalarıdır (%23,8). Türkiye'nin Y1flara Göre Seramik Ürünler ithalati Kaynak:DTM Verileri Yıllar Değer (Milyon ABD $) ithalatın yapıldığı başlıca ülkeler Almanya, ingiltere, Fransa, Avusturya, Japonya, ispanya ve Çin'dir. Yaklaşık 50 ülkeden ithalat yapılmaktadır Seramik Kaplama Malzemeleri Sektörü Türkiye, seramik mamullerinin üretimi aşamasında kullanılan hammaddeler açısından zengin bir ülke konumundadır. Bu nedenle seramik kaplama malzemeleri üretiminde kullanılan hammadde, yardımcı madde ve diğer işletme malzemelerinin dış girdi oranı çok düşük seviyededir. Türkiye'nin seramik kaplama malzemeleri ithalatı, ihracatına oranla çok düşük bir seviyede olup 1,5 milyon m 2 düzeyindedir. Türkiye 2001 yılında 9,4 milyon ABD $ değerinde, 1,2 milyon m 2 seramik kaplama malzemesi ithal etmiştir. inşaat sektörünün seramik kaplama malzeme talebinin yaklaşık olarak %99 u yurtiçi üretim ile karşılanmaktadır. Mil von ABD$ Ithalatın Yapıldığı Başlıca Ulkeler(%), 2001 Karolar 11' 5 8,4 9,4 italya(36), irlanda(28), ispanya(24), Almanya(5}, Fransa(2), Malezya(2), Yunanistan(1 ), ABD(1), BAE(1 ), Tayvan(1) Kaynak: DTM Verileri Seramik Sağlık Gereçleri Sektörü Avrupa'nın en az seramik sağlık gereçleri ithalatı gerçekleştiren ülkesi konumundaki Türkiye, 2001 yılında 906 bin ABD $ değerinde, 182 ton seramik sağlık gereçleri ithal etmiştir yılında seramik sağlık gereçleri sektörü 39

43 ithalatında Almanya, italya ve ispanya en önemli ülkeler olmuştur. Yıllık 4,5 milyon adet düzeyinde gerçekleşen yurtiçi talebin %99 u yerli üretim ile karşılanmaktadır. M'l ııyon ABD$ Ithalatın Yapıldığı Başlıca Ulkeler(%), 2001 Sağlık 1,2 1,2 0,9 ispanya(16), Almanya(22), italya( 14), Gereçleri Finlandiya(6), ABD(6), Fransa(4), isveç(4), israil(3), Çek. Cum.(2), Mısır(1 ), Kaynak: DTM Verileri Refrakter Malzeme Sektörü Yurtiçinde üretilen refrakter malzemelerin tür ve kaliteleri, yurt içi talebin zorunlu olmaktadır. tamamını karşılamamaktadır. Bu nedenle bazı türlerin ithalatı Bu ürünler önemli yatırımları ve belli büyüklükte bir pazarı gerektirdiğinden klasik olarak ithal edilmektedir. Ancak bununlar birlikte yurt içinde ürethebilen bazı ürünlerin de ithalatı yapılmaktadır. Özellikle Avrupa'da bulunan refrakter üreticileri, kendi pazarlarında da büyük bir daralma yaşandığından, önemli bir pazar olarak gördükleri Türkiye'de geçmişteki pazar paylarını tutmak için yoğun bir fiyat rekabeti içine girmişlerdir. Refrakter ürünlerin ithalatı 1990'1ı yıllarında başından, 1995 yılına kadar artış göstermiştir yılında ton düzeyine çıkan ithalat, bu yıldan itibaren gerilerneye başlayarak, 1999 yılında tona düşmüştür yılında kur çıpası uygulaması nedeniyle nispeten düşük oranda gerçekleşen devalüasyon oranıyla birlikte yaşanan ithalattaki artış Refrakter sektörünü de etkilemiş, 2000 yılı refrakter malzeme ithalatı ton olarak gerçekleşmiştir. DTM verilerine göre 2001 yılı refrakter malzeme ithalatı bir önceki yıla göre miktar olarak % 22, değer olarak % 17 azalarak, ton ve 45.9 milyon ABD $ olarak gerçekleşmiştir. Bu gerilemedeki en büyük etkenlerden biri, yerli refrakter üretim sektörünün giderek artan kalite düzeyinin ve çeşitliliğinin yerli kullanıcılar tarafından geniş bir kabul görmesi omuştur. Sektördeki trend, Alümina silikat ürünlerden bazik ürünlere doğru olmuş, son yıllarda da dolarnit bazlı ürünlerin kullanımı artmıştır. Başlangıçta tümü ile yurt dışı kaynaklardan temin edilen Dolomit giderek önemli oranda yerli üreticiler tarafından üretilir hale gelmiştir. Genel eğitim, özel bir takım miktar olarak küçük, fakat değer olarak yüksek ürünlerin ithal edilmeye devam edecek olması yönündedir. Yerli sanayi bu ürünlerin de Türkiye'de üretilmesi için yoğun bir çalışma içindedir. 40

44 Miktar: Ton D eger: ~ 1000 ABD$ 2000 Yılı 2001 Yılı %Değişim Ulke adı Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Almanya ,2-16,8 italya ,4-5,5 Avusturya ,2-11,9 ingiltere ,8-6,5 Fransa ,8-10,3 Kanada o o Çin Halk ,1-56,1 Cu m. ABD ,7-61,7 ispanya ,7-54,7 Hindistan '1 51 '1 Macaristan ,3 0,9 Norveç ,3 30,7 Hollanda ,3 120,2 Belçika ,8-61,4 Lüksemburg Çek Cum ,1 -,4 Slovak ,0-21,9 Cu m. isveç ,2-45,2 i sviçre ,0-16,2 Diğer ,1-79,0 Genel ,4-16,6 Toplam Kaynak: DTM Verileri Seramik Hammaddesi Sektörü Seramik hammaddesi olarak kil Ukrayna'dan ithal edilmektedir. Bu ürünler daha çok, yüksek mukavemet gerektiren ürünlerde, granit karelarda kullanılmaktadır. Ayrıca sağlık gereçleri üretiminde kullanılmak üzere, başta ingiltere olmak üzere, diğer Avrupa ülkelerinden kil ve kaolin ithal edilmektedir. Son yıllarda da yüksek tenörlü potasyum feldspat ithalatı yapılmaya başlanmıştır. 41

45 Seramik Porselen Sofra, Mutfak ve Süs Eşyası Sektörü Mily_on ABD$ Ithalatın Yapıldığı Başlıca Ulkeler(%), 2001 Sofra Eş yas ı 4, 1 4,5 12, 9 Almanya(23), Endonezya(11 ), Fransa(1 O), Rusya Fed.(9), Tayland(8), ingiltere(?), italya(7), Japonya(3), iran(2), Malezya(2) Süs Eşyası 4,1 4,5 2,6 Çin(57), italya(12), Almanya(1 0), Vietnam(3), ABD(3), Yunanistan(3), ispanya(3), Hollanda(2), Rusya(2), iran(2) Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı 3. TÜKETiM Seramik Kaplama Malzemeleri Her türlü bina inşaatında iç ve dış mekan döşemelerinde kullanılan seramik kaplama malzemelerinin ülkemizdeki yurt içi tüketimi 1980 yılından bu yana sürekli artış göstermiştir. Türkiye'nin 1985 yılında 16 milyon m 2 civarında olan yurt içi tüketim miktarı, 7 kat büyüyerek 2000 yılında 112 milyon m 2 ye ulaşmıştır yılı son çeyreğinde kendini göstermeye başlayan ekonomik kriz, 2001 yılı Şubat ayında meydana gelen yüksek devalüasyon ile daha da derinleşmiş, seramik sektörünü de olumsuz yönde etkilemiştir. iç pazarda yaşanan talep düşüklüğü nedeni ile sektörün yurtiçi pazar satışları %17 oranında azalarak 93 milyon m 2 olarak gerçekleşmiştir. Girdi maliyetlerinin %40-50 lik bölümü doğrudan dövize endeksli olan ve devalüasyondan olumsuz etkilenen seramik sektörü, fiyatlarını bu artışa paralel olarak yükseltememiştir. Seramik Kaplama Malzemeleri Yurtiçi Tüketimi Yıllar Ana Mallar Kaplama Malzemeleri içsatış ithalat Yurtiçi Tüketim Seramik Sağlik Gereçleri Seramik sağlık gereçleri alt sektörü, inşaat sektöründeki gelişmelerden doğrudan etkilenen bir sektör yapısındadır. Seramik sağlık gereçleri sektörünün 42

46 gerçekleştirdiği yurtiçi satışları inşaatlardaki artı ve yenileme talebine göre değişim göstermektedir. Yaşanan krizler Seramik Sağlık Gereçleri sektörünü derinden etkilemiş halkın satın alma gücünde meydana gelen büyük düşüş nedeniyle talep ve dolayısı ile bu ürünlerdeki tüketim de çok azalmıştır. Sektörün 2001 yılı yurtiçi satışları bir önceki yıla göre %27 oranında düşüş kaydederek ton ( adet) olarak gerçekleşmiştir. Sektördeki başlıca firmaların iç satışlarının, üretim miktarlarına oranı her geçen yıl düşmektedir yılında gerçekleşen seramik sağlık gereçleri üretim miktarının %53 ü yurtiçine satılırken, 2000 yılında bu oran %47 ye, 2001 yılında ise %37 ye düşmüştür. Sektördeki başlıca firmaların iç satışlarının yaptıkları üretim miktarına oranı 2000 yılı içerisinde düşmüştür. Bu durum ülkemizdeki ekonomik durgunluk yanında, küçük üreticilerin pazardaki paylarının artmasından kaynaklanmaktadır. Sektörün yurtiçi satışlarının toplam satış içindeki payı ise %35' dir. Refrakter Malzeme Sektörü En büyük Refrakter tüketici sektör olan demir çelik sektöründe son 1 O yılda birim refrakter tüketimi 15 kg/ton çelik değerinden 7-8 kg/ton çelik düzeyinde inmiştir. Benzer gelişme çimento ve diğer sektörlerde de meydana gelmiştir. Bu gelişmenin doğal sonucu olarak yerli Refrakter sektörünün yurt için satışları 2001 yılında% 6 oranında gerileyerek ton olarak gerçekleşmiştir. Azalan talep yurtiçin firmaları ithalatı kesme konusunda daha rekabetçi olmaya zorlamış ve bunun sonucu olarak ithalatta miktarsal ve değer olarak bir düşüş sağlanmıştır. Azalan ithalata rağmen Yerli Refrakter sanayinin iç pazar satışlarında bir artış olmamış, aksine düşüş yaşanmıştır. Bu da talep daralmasının ne kadar ciddi boyutlarda olduğunun bir göstergesidir. Bu nedenle her ne kadar önemli bir ihracat hamlesi başlamış olsa da firmaların uzun dönemde de düşük kapasite ile çalışacağı öngörülmektedir. Ürün bazında asıl düşük kapasite kullanımının Alumina Silikat ürünlerde olduğu, genelde % 37'1ik bir kapasite kullanımına rağmen Alumina Silikatta kapasite kullanımı % 16'1ar civarındadır. Bu oranın uzun vadede artma olasılığı yoktur. 43