PRE DİYALİZ DÖNEMDE HASTA EĞİTİMİNİN ROLÜ AYTEN KARAKOÇ

Transkript

1 PRE DİYALİZ DÖNEMDE HASTA EĞİTİMİNİN ROLÜ AYTEN KARAKOÇ Bağcılar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diyaliz Ünitesi

2 Hasta Eğitimi Amerikan Aile Hekimleri Eğiticileri Topluluğu (STFM) hasta eğitimini: Sağlığı iyileştirmek amacıyla hasta davranışlarını etkileyerek bilgi, beceri ve tavırlarını değiştirmek olarak tanımlamaktadır. 2 2

3 AMAÇ Kronik hastalıkların önlenmesi Terapötik hasta eğitimi Hastaların kendi kendilerine kronik hastalıklarının bakımını yapabilmek

4 Kronik Böbrek Hastalığı Kronik Böbrek Hastalığı Klinik Uygulama Kılavuzu yapısal ya da fonksiyonel bozukluklarla birlikte kendini gösteren böbrek hasarı veya 3 aydan daha uzun süre böbrek fonksiyonlarında azalma (gromerüler filtrasyon değeri < 60 ml/dk/1.73 m 2 ) olarak tanımlanmaktadır. TND ve Transplantasyon Dergisi 2006, Cilt 15, Sayı 1, Sayfa(lar)

5 KBH na Optimal Yaklaşım (NKF/K-DOQI) Tarafından Önerilen KBH Evreleri ve Eylem Planı Evre Tanım GFR* Eylem - Risk altında birey 60 (KBH risk faktörleri var) Tarama, KBH riskinin azaltılması 1 Normal veya yüksek GFR varlığında böbrek hasarı 2 90 GFR de hafif azalma ile birlikte böbrek hasarı Tanı ve tedavi, eşlik eden sorunların tedavisi, progresyonun azaltılması, KVH riskinin azaltılması Progresyon hızını belirle ve önem al 3 GFR de orta derecede azalma Komplikasyonları değerlendir ve tedavi et 4 GFR de ileri derecede azalma RRT hazırlıklarına başla 5 Böbrek yetmezliği 15 (veya diyaliz) RRT (eğer üremi varsa) TND ve Transplantasyon Dergisi 2006, Cilt 15, Sayı 1, Sayfa(lar) *ml/dk/1.73

6 KBH nın Genel Tedavi Prensipleri Böbrek yetmezliğinin geri dönüşlü nedenlerinin tedavisi, Böbrek hastalığının ilerlemesinin önlenmesi veya yavaşlatılması, Böbrek fonksiyon bozukluğunun komplikasyonlarının tedavisi, Uygun renal replasman tedavisine hastanın uygun zamanda yönlendirilmesi, 6

7 KBH nın Genel Tedavi Prensipleri Hastanın renal replasman tedavisine önceden hem fizik hem de psikolojik yönden hazır hale getirilmesi. Yaşam kalitesini korumak, Tedavi seçiminde en uygun kararı vermeye destek sağlamak, 7

8 Hasta eğitimi ile birçok risk faktörü değiştirilebilmektedir Hipertansiyon Proteinüri Hiperlipidemi Sigara ve aşırı alkol içimi Hareketsizlik, düzenli egzersiz yapmama Obezite Yeterli su tüketmeme Hiperglisemi Hiperfosfatemi Hiperürisemi

9 Hasta eğitimi ile birçok risk faktörü değiştirilebilmektedir Aşırı tuz tüketilmesi (1 ekmekte 7.5 gr tuz var) Kırmızı etin azaltılması, trans yağ asidlerinin az tüketilmesi Kontrast madde, aminoglikozit, gibi nefrotoksik ilaç kullanımının sınırlandırılması, başka branşlar tarafından yazılmış olan ilaçların kontrol edilmesi bu eğitimle kısmende olsa sağlanabilir.

10 Multidisciplinary chronic kidney disease management improves survival on dialysis (Kronik böbrek hastalığında multidispliner yaklaşım, diyaliz tedavisinde sağkalımı arttırır) Ravani P, Marinangeli G, Tancredi M, Malberti F Journal of Nephrology, 2003, 16:

11 SONUÇLAR Eğitim Programı uygulanan hasta grubunda ölüm riski, nefroloji uzmanına erken yönlendirilmiş fakat geleneksel yaklaşımla izlenmiş hastalara göre % 52 oranında düşük Ölüm riski, nefroloji uzmanına geç yönlendirilen hastalar ile erken yönlendirildikleri halde geleneksel yaklaşımla izlenen hastalarda benzer Hastaların % 45 i diyalize plansız bir şekilde başladı Diyalize plansız bir şekilde başlanan hastalarda ölüm riski yüksek

12 Kronik Böbrek Yetersizliği Yönlendirilmeyen Geç Yönlendirilen Erken Yönlendirilen Erken Yönlendirilen + EĞİTİM ÖLÜM!! Kötü Klinik Seyir!! İyi Klinik Seyir!! Daha iyi Klinik Seyir!!!

13 KİM TARAFINDAN YAPILIR

14 KLASİK EĞİTİM Sağlık çalışanları hastalara genellikle hastalıkları ile ilgili bilgi verilir Hastalıklarını günlük hayatlarında nasıl idare edeceklerinin eğitimini verilmez

15 Terapötik Hasta Eğitimi Bilgi Davranış değişikliği için ön şart Davranış Değişikliği Hastalarda davranış değişikliği yaratacak psikososyal yöntemler

16 Eğitimin Özellikleri Hastanın beklenti ve ihtiyaçlarını karşılamalı Hastanın ailesi ve/veya bakımını üstlenen kişiler eğitime dahil edilmeli Multi-disipliner olmalı Broşür, video veya slayt gibi yazılı ve görsel kaynaklar kullanılmalı Küçük gruplar halinde olmalı (grup terapisi) İnteraktif olmalı Hastanın kendisi aktif rol almalı Kontrol vizitleri yapılmalı Eğitim sonrası geri bildirimi sağlayan anketler uygulanmalı Finkelstein FO, Story K, Firanek C et al. Kidney Int 2008;74:

17 Hastanın & Eğitim & İçeriğin Değerlendirilmesi

18 Hastanın & Eğitim & İçeriğin Değerlendirilmesi

19 19 Pre Diyaliz Hasta Eğitim Programı KBY hastaları ve aileleri için; Tanıtıcı broşür & Poster Flipchart & CD Hasta broşürü görsel eğitim materyalleri. 19

20 Mevcut Hasta Broşürleri

21

22 22 Pre Diyaliz Hasta Eğitim Programı Hastaların ve ailelerinin bilinçli tercih yapabilmelerine yönelik EĞİTİM PROGRAMI 22

23 UYGULAMA Nefroloji polikliniğinden/nefroloji servisinden Yönlendirilmiş Hasta başvurusu (GFH 30 ml/dk ) Nefroloji polikliniğinden/nefroloji servisinden Eğitim hemşiresine yönlendirilir. Hemşire ilk randevuyu verir, program başlar. 23

24 1.Randevu Hastanın genel bilgilerini Takip Formuna kaydeder. Demografik özellikler, tıbbi bilgiler Bölüm-1 Eğitim programının içinde yer alan bilgileri anlatır. Öngörülen süre 30 dk Bölüm -1 Kitapçığını hastaya verir. 2. randevuyu belirler. 24

25 Bölüm-1 İçinde yer alan konular Böbreğin yeri ve görevleri, Böbrek yetmezliğinin tanımı ve nedenleri Böbrek yetmezliğinde görülen belirtiler Böbrekler nasıl çalışır? Böbrek yetmezliği nedir? Böbrek yetmezliğine neden olan hastalıklar nelerdir? Böbrek yetmezliğinde yapılan kan tahlilleri ve tetkikler 25

26 2.Randevu Hastanın Bölüm-1 e ait eğitimini değerlendiren sorularla konuyu anlayıp anlamadığını saptar.. En son yapılan kan tahlil ve tetkiklerini kaydeder. Hastayı Bölüm -1 için yeterli bulursa, Bölüm-2 ye geçer. Öngörülen süre 20 dk Yetersiz ise eğitim tekrarlanır Hastaya Bölüm - 2 kitapçığını verir ve 3.randevuyu belirler. 26

27 Bölüm-2 İçinde yer alan konular Böbrek yetmezliğinde beslenme ve diyetin önemi, Böbrek yetmezliğinde kullanılan ilaçlar, Böbrek yetmezliğinde beslenme neden önemlidir? Böbrek hastalığında kullanılan ilaçlar Egzersizin önemi Böbrek yetmezliğinde egzersizin önemi. 27

28 3.Randevu Hastanın Bölüm - 2 ye ait eğitim kontrolünü yapar, kayıt eder. Hastayı Bölüm - 2 için yeterli bulursa, Modül 3 te yer alan konular anlatır. Öngörülen süre dk Hastaya Bölüm - 3 kitapçığını verir ve 4.randevuyu belirler. 28

29 Bölüm-3 İçinde yer alan konular Böbrek yetmezliği tedavilerine giriş Böbrek Nakli Diyaliz Diyaliz Nedir? Tedavi Seçenekleri Nelerdir? Tedavi seçeneklerinin temel özelikleri Nelerdir? Hemodiyaliz Periton Diyalizi 29

30 4.Randevu Hastanın Bölüm - 3 ye ait eğitim kontrolünü yapar, kayıt eder. Yetersiz ise Eğitim tekrarlanır Hastanın uyumu, klinik durumu ve tetkikleri,psikososyal durumu ve eğitimler sonucunda Tedavi seçeneğine Multidisipliner ekipçe karar verilir. Öngörülen süre 20 dk Karar doğrultusunda Multidisipliner ekipçe tedavi yöntemi ile ilgili tıbbi yönlendirme planlanır, Artık seçilen tedavi yöntemi eğitimi ilgili birime devredilir. ( HD,PD,Tx ) 30

31 Bölüm Tedavi Şeçimine Göre Modül Eğitim Konuları Periton Diyalizi Hemodiyaliz PD/ HD/ Tx Nedir? PD/ HD/ Tx Nasıl ve Nerelerde uygulanır? PD/HD/Tx ile Yaşam? Böbrek Nakli 31

32 Entegre Bakım Kavramı Pre-SDBY Bilinçli seçim Bireyselleştirilmiş reçete Evde Merkez-HD PD Ev HD Artan HD sıklığı Transplantasyon 32

33 Eğitimin Hastaya Sağladığı Avantajlar Daha iyi hasta memnuniyeti* Daha iyi sağkalım Daha iyi yaşam kalitesi * Daijo Inaguma, Miho Tatematsu, Hibiki Shinjo, Sachiyo Suzuki, Tomoko Mishima, Shinichiro Inaba, Hci Kurata Clin Exp Nephrol (2006) 10:

34 Eğitimin Sağlık Ekibine & Sistemine Sağladığı Avantajlar Komplike olmayan hasta için daha az efor Hastalar ile erken evrede güçlü ilişkiler Sağlık bütçesinde tasarruf * Daha az ilaç kullanımı* Daha az hastaneye yatış* Daha iyi hasta memnuniyeti* Grup etkileşimi ile; Kendini yalnız hissetmeme Benzer sorunlara sahip olma * Daijo Inaguma, Miho Tatematsu, Hibiki Shinjo, Sachiyo Suzuki, Tomoko Mishima, Shinichiro Inaba, Hci Kurata Clin Exp Nephrol (2006) 10:

35 RRT TİPİ SEÇİMİ Eğitime katılan hastaların seçtikleri RRT tipleri 242 SDBY,185 i eğitim almış hasta

36 DİYALİZ MODALİTE SEÇİMİNE ETKİSİ 174 hasta 86 sına eğitim verilmiş 626 hasta 232 sine eğitim verilmemiş

37 DİYALİZ MODALİTE SEÇİMİ VE PROGNOZA ETKİSİ Eğitim verilen 3165 hasta Eğitim verilmeyen hasta

38 13. ULUSAL HİPERTANSİYON VE BÖBREK HASTALIKLARI KONGRESİ DİYALİZ ÖNCESİ MULTİDİSİPLİNER HASTA VE HASTA YAKINI EĞİTİMİNİN HASTALARIN YAŞAM TARZI VE ALIŞKANLIKLARINA OLAN ETKİSİ VE BUNUN KLİNİK YANSIMASI ÖMER TOPRAK1, TAYFUN TEZCAN1, BAHAR KAHVE1, HASAN BASRİ DİRİ1, TARKAN BUĞRA 1 Balıkesir Devlet Hastanesi Nefroloji Ünitesi1

39 Multidisipiliner hasta eğitiminin hastanın yaşam tarzı ve alışkanlıkları üzerine olan etkisi Eğitim Öncesi Eğitim Sonrası p Sigara içme (%) 32 5 <0.05 Aşırı tuz tüketimi (>18 gr/gün) (%) Fazla alkol kullanımı (>2 duble rakı veya eşdeğeri /gün) (%) Nefrotoksik antibiyotik kullanımı (%) Steroid olmayan antiinflamatuar ilaç kullanımı (%) Proflaksi verilmeden kontrast madde kullanımı (%) Doktoruna danışmadan ilaç kullanımı (%) 60 1 < < < < < ,4 <0.05 Egzersiz (dakika/gün) 5 25 <0.05 Ekmek tüketimi (adet/gün) 1,8 0,5 <0.05 Su tüketimi (ml/gün) A.D

40 Multidisipliner Hasta Eğitiminin Klinik Sonuçları Eğitim Öncesi Eğitim Sonrası p Hipertansiyon (TA >140/90) (%) Kullanılan günlük anti-hipertansif ilaç sayısı Kullanılan günlük toplam ilaç sayısı <0.05 3,5 1,3 <0.05 6,8 3,2 <0.05

41 Sonuç Olarak Hasta Eğitim Programı; RT de, acil koşullar dışında, ZAMANINDA, uygun yöntemin seçilmesine ve hazırlık yapılarak başlamaya olanak sağlar. Hastanın bilinçlendirilerek yaşam kalitesini, hastalığa ve tedaviye uyumunu arttırır. Mortalite ve morbiditeyi azaltır. Hastaların klinik sonuçları üzerinde olumlu etkilere sahiptir ve hastanede yatış süresini kısaltır. Diyaliz öncesi erken pre-emptif transplantasyon imkanını arttırır. Hastaların efektif kontrol ve takibini sağlar. Maddi kaynakların optimum kullanımını sağlar, tedavi maliyetlerini düşürür. 41

42